ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                         Kotthasavaravannana
     [58-120] Idani tasmim kho pana samaye cattaro khandha hontiti
sangahavaro araddho, so ca 2- uddesaniddesapatiniddesanam vasena tividho hoti.
@Footnote: 1 cha.Ma. no       2 cha.Ma. ca-saddo na dissati
Tattha "tasmim kho pana samaye cattaro khandha"ti evamadiko uddeso, "katame
tasmim samaye cattaro khandha"tiadiko niddeso, "katamo tasmim samaye
vedanakkhandho"tiadiko patiniddesoti veditabbo.
     Tattha uddesavare "cattaro khandha"tiadayo tevisati kotthasa honti.
Tesam evamattho veditabbo:- yasmim samaye kamavacaram pathamam mahakusalacittam
uppajjati, ye tasmim samaye cittangavasena uppanna thapetva yevapanake palim
arulha atirekapannasadhamma, te sabbepi sangayhamana rasatthena cattarova
khandha honti, hettha vuttena ayatanatthena dveva ayatanani honti, sabhavatthena
sunnatatthena nissattatthena dveva dhatuyo honti, paccayasankhatena aharanatthena
tayovettha dhamma ahara honti, avasesa no ahaRa.
     Kim panete annamannam va 1- tamsamutthanarupassa va paccaya na hontiti?
No na honti, ime pana tatha ca honti annatha cati samanepi paccayatte
atirekapaccaya honti, tasma "ahara"ti vutta. Katham? etesu hi phassaharo
yesam dhammanam avasesa cittacetasika paccaya honti, tesam  ca paccayo hoti, tisso
ca vedana aharati. Manosancetanaharo tesanca paccayo hoti, tayo ca bhave
aharati. Vinnanaharo tesanca paccayo hoti, patisandhinamarupanca aharatiti.
Nanu ca so vipakova, idam pana kusalavinnananti? kincapi kusalavinnanam,
Tamsarikkhataya pana "vinnanaharo"tveva vuttam, upatthambhakatthena va ime "tayo
ahara"ti vutta. Ime hi sampayuttadhammanam kabalinkaraharo viya rupakayassa
upatthambhakapaccaya honti. Teneva vuttam "arupino ahara sampayuttakanam dhammanam
tamsamutthanananca rupanam aharapaccayena paccayo"ti. 2-
     Aparo nayo:- ajjhattikasantatiya visesapaccayatta kabalinkaraharo ca
ime ca tayo dhamma  "ahara"ti vutta. Visesapaccayo hi kabalinkaraharabhakkhanam
@Footnote: 1 Si. annamannassa va           2 abhi. 40/15/7
Sattanam rupakayassa kabalinkaro aharo. Namakaye vedanaya phasso, vinnanassa
manosancetana, namarupassa vinnanam. Yathaha:-
       "seyyathapi bhikkhave ayam kayo aharatthitiko aharam paticca titthati,
       anaharo no titthati"ti. 1- Tatha "phassapaccaya vedana, sankharapaccaya
       vinnanam, vinnanapaccaya namarupan"ti. 2-
       Adhipatiyatthena pana attheva dhamma indriyani honti, na avasesa. Tena
vuttam "atthindriyani honti"ti. Upanijjhayanatthena panceva dhamma jhanangani
honti. Tena vuttam "pancangikam jhanam hoti"ti.
     Niyyanatthena ca hetvatthena ca panceva dhamma maggangani honti. Tena vuttam
"pancangiko maggo hoti"ti. Kincapi hi atthangiko ariyamaggo, lokiyacitte
pana ekakkhane tisso viratiyo na labbhanti, tasma "pancangiko"ti vutto. Nanu
ca "yathagatamaggoti kho bhikkhu ariyassetam atthangikassa maggassa adhivacanan"ti 3-
imasmim sutte yatheva lokuttaramaggo atthangiko, pubbabhagavipassanamaggopi tatheva
"atthangiko"ti yathagatavacanena imassatthassa dipitatta lokiyamaggenapi atthangikena
bhavitabbanti? na bhavitabbam. Ayam hi suttantikadesana nama pariyayadesana. Tenevaha
"pubbeva kho panassa kayakammam vacikammam ajivo suparisuddho hoti"ti. 4- Ayam pana
nippariyayadesana. Lokiyacittasmim hi tisso viratiyo ekakkhane na labbhanti, tasma
pancangikova vuttoti.
     Akampiyatthena pana satteva dhamma balani honti, mulatthena tayova dhamma
hetu, phusanatthena ekova dhammo phasso, vedayitatthena ekova dhammo vedana,
sanjananatthena ekova dhammo sanna, sancetanatthena 5- ekova dhammo cetana,
@Footnote: 1 sam. Ma. 19/183/59     2 sam. ni. 16/1-2/1-2    3 sam. sala. 18/245/180
@4 Ma. u. 14/431/371    5 cha.Ma. cetayanatthena
Cittavicittatthena ekova dhammo cittam, rasatthena ceva vedayitatthena ca ekova
dhammo vedanakkhandho, rasatthena sanjananatthena ca ekova dhammo sannakkhandho,
rasatthena abhisankharanatthena ca ekova dhammo sankharakkhandho, rasatthena
cittavicittatthena ca ekova dhammo vinnanakkhandho, vijananatthena ceva hettha
vuttaayatanatthena ca ekameva manayatanam, vijananatthena adhipatiyatthena ca ekameva
manindriyam, vijananatthena sabhavasunnatanissattatthena ca ekova dhammo manovinnanadhatu
nama hoti, na avasesa dhamma. 1- Thapetva pana cittam yathavuttena atthena
avasesa sabbepi dhamma ekam dhammayatanameva eka ca dhammadhatuyeva hotiti.
     "ye va pana tasmim samaye"ti imina pana appanavarena idhapi hettha
vutta yevapanaka sangahitava. Yatha ca idha, evam sabbattha. Ito param hi
ettakampi na vicarayissama, niddesapatiniddesavaresu hettha vuttanayeneva attho
veditabboti.
                         Sangahavaro nitthito.
                    Kotthasavarotipi etasseva namam.
                        ----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 202-205. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=5084&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=5084&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=73              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=848              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=403              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=403              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]