AtthaPali Vol.52

9. Vaṭṭapotakacariyāvaṇṇanā [72] "punāparaṃ yadā homi magadhe vaṭṭapotako ajātapakkho taruṇo maṃsapesi kulāvake. [73] Mukhatuṇḍakenāharitvā mātā posayatī mamaṃ tassā phassena jīvāmi natthi me kāyikaṃ balaṃ. [74] Saṃvacchare gimhasamaye davaḍāho padippati upagacchati amhākaṃ pāvako kaṇhavattani. [75] Dhamadhamā ^1- iti evaṃ saddāyanto mahāsikhī anupubbena jhāpento aggi mama upāgami. [76] Aggivegabhayā bhītā tasitā mātāpitā mama kulāvake maṃ chaḍḍetvā attānaṃ parimocayuṃ. [77] Pāde pakkhe pajahāmi natthi me kāyikaṃ balaṃ sohaṃ agatiko tattha evaṃ cintesahaṃ tadā. [78] Yesāhaṃ upadhāveyyaṃ bhīto tasitavedhito te maṃ ohāya pakkantā kathaṃ me ajja kātave"ti. @Footnote: ¹ pāḷi. dhamadhamaṃ iti (syā) #[72] Navame magadhe vaṭṭapotakotiādīsu ayaṃ saṅkhepattho:- magadharaṭṭhe aññatarasmiṃ araññappadese vaṭṭakayoniyaṃ nibbattitvā aṇḍakosaṃ padāletvā aciranikkhantatāya taruṇo maṃsapesibhūto tato eva ajātapakkho vaṭṭakacchāpako yadā ahaṃ kulāvakeyeva homi. #[73] Mukhatuṇḍakenāharitvāti mayhaṃ mātā attano mukhatuṇḍakena kālena kālaṃ gocaraṃ āharitvā maṃ poseti. Tassā phassena jīvāmīti parisedanatthañceva paribhāvanatthañca sammadeva kālena kālaṃ mamaṃ adhisayanavasena phusantiyā tassā mama mātuyā sarīrasamphassena jīvāmi viharāmi attabhāvaṃ pavattemi. Natthi me kāyikaṃ balanti mayhaṃ pana atitaruṇatāya kāyasannissitaṃ balaṃ natthi. #[74] Saṃvacchareti saṃvacchare saṃvacchare. Gimhasamayeti gimhakāle. Sukkharukkhasākhānaṃ aññamaññaṃ saṅghaṭṭanasamuppannena agginā tasmiṃ padese davaḍāho padippati pajjalati, so tathā padīpito. Upagacchati amhākanti mayhaṃ mātāpitūnañcāti amhākaṃ vasanaṭṭhānappadesaṃ attano patiṭṭhānassa asuddhassāpi suddhabhāvakaraṇena pāvanato pāvakoti ca gatamagge indhanassa bhasmabhāvāvahanato kaṇhavattanīti ca laddhanāmo aggi vanarukkhagacche dahanto kālena kālaṃ upagacchati. #[75] Evaṃ upagamanato tadāpi saddāyantoti "dhamadhama"iti evaṃ saddaṃ karonto, anuravadassanaṃ hetaṃ dāvaggino. Mahāsikhīti pabbatakūṭasadisānaṃ indhanānaṃ vasena mahatiyo sikhā etassāti mahāsikhī. Anupubbena anukkamena taṃ araññappadesaṃ jhāpento dahanto aggi mama samīpaṭṭhānaṃ upāgami. #[76] Aggivegabhayāti vegena āgacchato aggino bhayena bhītā. Tasitāti cittutrāsasamuṭṭhitena kāyassa chambhitattena ca utrāsā. Mātāpitāti mātāpitaro. Attānaṃ parimocayanti agginā anupaddutaṭṭhānagamanena attano sotthibhāvamakaṃsu. Mahāsatto hi tadā mahāgeṇḍukappamāṇo mahāsarīro ahosi. Taṃ mātāpitaro Kenaci upāyena gahetvā gantuṃ asakkuṇantā attasinehena ca abhibhuyyamānā puttasinehaṃ chaḍḍetvā palāyiṃsu. #[77] Pāde pakkhe pajahāmīti attano ubho pāde ubho pakkhe ca bhūmiyaṃ ākāse ca gamanasajje karonto pasāremi iriyāmi vāyamāmi. "paṭīhāmī"tipi pāṭho, vehāsagamanayogge kātuṃ īhāmīti attho. "patīhāmī"tipi paṭhanti, tassattho:- pāde pakkhe ca pati visuṃ īhāmi, gamanatthaṃ vāyamāmi, taṃ pana vāyāmakaraṇatthameva. Kasmā? yasmā natthi me kāyikaṃ balaṃ. Sohaṃ agatiko tatthāti so ahaṃ evaṃbhūto pādapakkhavekallena gamanavirahito mātāpitūnaṃ apagamanena vā appaṭisaraṇo, tattha dāvaggiupaddute vane, tasmiṃ vā kulāvake ṭhitova evaṃ idāni vattabbākārena tadā cintesiṃ. Dutiyañcettha ahanti nipātamattaṃ daṭṭhabbaṃ. #[78] Idāni tadā attano cintitākāraṃ dassetuṃ "yesāhan"tiādimāha. Tattha yesāhaṃ upadhāveyyaṃ, bhīto tasitavedhitoti maraṇabhayena bhīto tato eva cittutrāsena tasito sarīrakampanena vedhito yesamahaṃ pakkhantaraṃ etarahi dāvaggiupadduto jaladuggaṃ viya maññamāno pavisituṃ upadhāveyyaṃ, te mama mātāpitaro maṃ ekakaṃ eva ohāya jahitvā pakkantā. Kathaṃ me ajja kātaveti kathaṃ nu kho mayā ajja kātabbaṃ, paṭipajjitabbanti attho. Evaṃ mahāsatto itikattabbatāsammūḷho hutvā ṭhito puna cintesi "imasmiṃ loke sīlaguṇo nāma atthi, saccaguṇo nāma atthi, atīte pāramiyo pūretvā bodhitale nisīditvā abhisambuddhā sīlasamādhipaññāvimuttivimuttiñāṇadassanasampannā saccānudayakāruññakhantisamannāgatā sabbasattesu samappavattamettābhāvanā sabbaññubuddhā nāma atthi, tehi ca paṭividdho ekantaniyyānaguṇo dhammo atthi, mayi cāpi evaṃ ^1- saccaṃ atthi, saṃvijjamāno eko sabhāvadhammo paññāyati, tasmā atītabuddhe ceva @Footnote: ¹ cha.Ma. ekaṃ Tehi paṭividdhaguṇe ca āvajjetvā mayi vijjamānaṃ saccaṃ sabhāvadhammaṃ gahetvā saccakiriyaṃ katvā aggiṃ paṭikkamāpetvā ajja mayā attano ceva idha vāsīnaṃ sesapāṇīnañca sotthibhāvaṃ kātuṃ vaṭṭatī"ti. Evaṃ pana cintetvā mahāsatto attano ānubhāve ṭhatvā yathācintitaṃ paṭipajji. Tena vuttaṃ:- [79] "atthi loke sīlaguṇo saccaṃ soceyyanuddayā tena saccena kāhāmi saccakiriyamuttamaṃ. [80] Āvajjetvā dhammabalaṃ saritvā pubbake jine saccabalamavassāya saccakiriyamakāsahan"ti. [81] Tattha mahāsatto atīte parinibbutānaṃ buddhānaṃ guṇe āvajjetvā attani vijjamānaṃ saccasabhāvaṃ ārabbha yaṃ gāthaṃ vatvā tadā saccakiriyamakāsi, taṃ dassetuṃ:- #[81] "santi ^1- pakkhā apatanā santi pādā avañcanā mātāpitā ca nikkhantā jātaveda paṭikkamā"ti- ādi vuttaṃ. Tattha santi pakkhā apatanāti mayhaṃ pakkhā nāma atthi upalabbhanti, no ca kho sakkā etehi uppatituṃ ākāsena gantunti apatanā. Santi pādā avañcanāti pādāpi me atthi, tehi pana vañcituṃ padavāragamanena gantuṃ na sakkāti avañcanā. Mātāpitā ca nikkhantāti ye maṃ aññattha neyyuṃ, tepi maraṇabhayena mama mātāpitaro nikkhantā. Jātavedāti aggiṃ ālapati. So hi jātova vediyati, dhūmajāluṭṭhānena paññāyati, tasmā "jātavedo"ti vuccati. Paṭikkamāti paṭigaccha nivattāti jātavedaṃ āṇāpeti. @Footnote: ¹ Sī. ākāse Iti mahāsatto "sace mayhaṃ pakkhānaṃ atthibhāvo, te ca pasāretvā ākāse apatanabhāvo, pādānaṃ atthibhāvo, te ca ukkhipitvā avañcanabhāvo, mātāpitūnaṃ maṃ kulāvakeyeva chaḍḍetvā palātabhāvo ca saccasabhāvabhūto eva, jātaveda etena saccena tvaṃ ito paṭikkamā"ti kulāvake nipannova saccakiriyaṃ akāsi. Tassa saha saccakiriyāya soḷasakarīsamatte ṭhāne jātavedo paṭikkami. Paṭikkamanto ca na jhāyamānova ^1- araññaṃ gato, udake pana opilāpitaukkā viya tattheva nibbāyi. Tena vuttaṃ:- [82] "saha sacce kate mayhaṃ mahāpajjalito sikhī vajjesi soḷasakarīsāni udakaṃ patvā yathā sikhī"ti. Sā panesā bodhisattassa vaṭṭakayoniyaṃ tasmiṃ samaye buddhaguṇānaṃ āvajjanapubbikā saccakiriyā anaññasādhāraṇāti āha "saccena me samo natthi, esā me saccapāramī"ti. Teneva hi tassa ṭhānassa sakalepi imasmiṃ kappe agginā anabhibhavanīyattā taṃ kappaṭṭhiyapāṭihāriyaṃ nāmaṃ jātaṃ. Evaṃ mahāsatto saccakiriyavasena attano tattha vāsīnaṃ sattānañca sotthiṃ katvā jīvitapariyosāne yathākammaṃ gato. Tadā mātāpitaro etarahi mātāpitaro ahesuṃ, vaṭṭakarājā pana lokanātho. Tassa heṭṭhā vuttanayeneva sesapāramiyopi yathārahaṃ niddhāretabbā. Tathā dāvaggimhi tathā bheravākārena avattharitvā āgacchante tasmiṃ vaye ekako hutvāpi sāradaṃ anāpajjitvā saccādidhammaguṇe buddhaguṇe ca anussaritvā attano eva ānubhāvaṃ nissāya saccakiriyāya tattha vāsīnampi sattānaṃ sotthibhāvāpādanādayo ānubhāvā vibhāvetabbāti. Vaṭṭapotakacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā. ----------- @Footnote: ¹ Sī. najjhāyamānova

The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 270-274. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=5991 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=5991 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=237 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9323 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12094 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12094 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33