บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
4. Culabodhicariyavannana [26] Punaparam yada homi culabodhi susilava bhavam disvana bhayato nekkhammam abhinikkhamim. [27] Ya me dutiyika asi brahmani kanakasannibha sapi vatte anapekkha nekkhammam abhinikkhami. [28] Niralaya chinnabandhu anapekkha kule gane caranta gamanigamam baranasim upagamum. [29] Tattha vasama nipaka asamsattha kule gane nirakule appasadde rajuyyane vasamubhoti. #[26] Catutthe culabodhiti mahabodhiparibbajakattabhavam upadaya idha "culabodhi"ti samanna aropita, na pana imasmim eva jatake 1- attano jetthabhatikadino mahabodhissa sambhavatoti datthabbam. Susilavati sutthu silava, sampannasiloti attho. Bhavam disvana bhayatoti kamadibhavam bhayitabbabhavena passitva. Nekkhammanti ettha casaddassa lopo datthabbo, tena "disvana"ti padam akaddhiyati. Idam vuttam hoti:- jatijarabyadhimaranam apayadukkham, atite vattamulakam dukkham, anagate vattamulakam dukkham, paccuppanne aharapariyetthimulakam dukkhanti imesam atthannam samvegavatthunam paccavekkhanena sabbampi kamadibhedam bhavam samsarabhayato upatthahamanam disva nibbanam tassa upayabhuta samathavipassana tadupayabhuta ca pabbajjati idam tividhampi nekkhammam anussavadisiddhena nanacakkhuna tappatipakkhato disva tapasapabbajjupagamanena anekadinavakula gahatthabhava abhinikkhamitva gatoti. @Footnote: 1 khu.ja. 27/49-61/218-9 #[27] Dutiyikati poranadutiyika, gihikale pajapatibhuta. Kanakasannibhati kancanasannibhattaca. Vatte anapekkhati samsare niralaya. Nekkhammam abhinikkhamiti nekkhammatthaya gehato nikkhami, pabbajiti attho. #[28] Alayanti satta etenati alayo, tanha, tadabhavena niralaya. Tato eva natisu tanhabandhanassa chinnatta chinnabandhu. Evam gihibandhanabhavam dassetva idani pabbajitanampi kesanci yam hoti bandhanam, tassapi abhavam dassetum "anapekkha kule gane"ti vuttam. Tattha kuleti upatthakakule. Ganeti tapasagane, sesa brahmacarinoti vuccanti. Upagamunti ubhopi mayam upagamimha. #[29] Tatthati baranasisamante. Nipakati pannavanto. Nirakuleti janasancararahitatta janehi anakule. Appasaddeti migapakkhinam utthapanato 1- tesam vassitasaddenapi virahitatta appasadde. Rajuyyane vasamubhoti baranasiranno uyyane mayam ubho jana tada vasama. Tatrayam anupubbikatha:- atite imasmim eva bhaddakappe bodhisatto brahmalokato cavitva annatarasmim kasigame ekassa mahavibhavassa brahmanassa putto hutva nibbatti, tassa namaggahanasamaye "bodhikumaro"ti namam karimsu. Vayappatatakale panassa takkasilam gantva sabbasippani ugganhitva paccagatassa anicchamanakasseva matapitaro samajatikam kulakumarikam anesum. Sapi brahmalokacutava uttamarupadhara devaccharapatibhaga. Tesam anicchamananam eva annamannam avahavivaham karimsu. Ubhinnampi pana nesam kilesasamudacaro na bhutapubbo, saragavasena annamannam olokanampi nahosi, ka pana katha itarasamsagge. Evam parisuddhasila ahesum. Aparabhage mahasatto matapitusu kalamkatesu tesam sarirakiccam katva tam pakkosapetva "bhadde tvam imam asitikotidhanam gahetva sukhena jivahi"ti aha. Tvam pana @Footnote: 1 Si. upatthapanato Ayyaputtati. Mayham dhanena kiccam natthi, pabbajissamiti. Kim pana pabbajja itthinampi na vattatiti. Vattati bhaddeti. Tena hi mayhampi dhanena kiccam natthi, ahampi pabbajissamiti. Te ubhopi sabbam vibhavam pariccajitva mahadanam datva nikkhamitva arannam pavisitva pabbajitva unchacariyaya phalaphalehi yapenta pabbajjasukheneva dasa samvaccharani vasitva lonambilasevanatthaya janapadacarikam caranta anupubbena baranasim patva rajuyyane vasimsu. Tena vuttam "rajuyyane vasamubho"ti. [30] Athekadivasam raja uyyanakilam gato uyyanassa ekapasse pabbajjasukhena vitinamentanam tesam samipatthanam gantva paramapasadikam uttamarupadharam paribbajikam olokento kilesavasena patibaddhacitto hutva bodhisattam "ayam te paribbajika kim hoti"ti pucchi. Tena "na ca kinci hoti, kevalam ekapabbajjaya pabbajita, api ca kho pana gihikale padaparicarika ahosi"ti vutte raja "ayam kiretassa na kinci hoti, api ca kho panassa gihikale padaparicarika ahosi, yannunaham imam antepuram paveseyyam, tenevassa imissa patipattim janissami"ti andhabalo tattha attano patibaddhacittam nivaretum asakkonto annataram purisam anapesi "imam paribbajikam rajanivesanam nehi"ti. So tassa patissunitva "adhammo loke vattati"tiadini vatva paridevamanam eva tam adaya payasi. Bodhisatto tassa paridevanasaddam sutva ekavaram oloketva puna na olokesi. "sace panaham varessami, tesu cittam padosetva mayham silassa antarayo bhavissati"ti silaparamimyeva avajjento nisidi. Tena vuttam "uyyanadassanam gantva, raja addasa brahmanin"tiadi. Tattha tuyhesa ka kassa bhariyati tuyham tava esa ka, kim bhariya, udahu bhagini va samana kassa annassa bhariya. [31] Na mayham bhariya esati kamancesa mayham gihikale bhariya ahosi, pabbajitakalato patthaya na mayham bhariya esa, napi aham etissa samiko, kevalam pana Sahadhamma ekasasani, ahampi paribbajako ayampi paribbajikati samanadhamma paribbajakasasanena ekasasani, sabrahmacariniti attho. [32] Tissa sarattagadhitoti kamaragena saratto hutva patibaddho. Gahapetvana cetaketi cetakehi ganhapetva cetake va attano rajapurise anapetva tam paribbajikam ganhapetva. Nippilayanto balasati tam anicchamanam eva akaddhanaparikaddhanadina nippilayanto badhento, tathapi agacchantim balasa balakkarena rajapurisehi ganhapetva attano antepuram pavesesi. [33] Odapattakiyati udakapattam amasitva gahitabhariya odapattika nama, idam vacanam puranadutiyikabhavena upalakkhanamattam datthabbam. Sa panassa brahmanavivahavasena matapituhi sampatipadita, "odapattakiya"ti 1- ca bhavena bhavalakkhane bhummam. Sahajati pabbajjajativasena sahajata, tenevaha "ekasasani"ti. "ekasasani"ti ca idam bhummatthe paccattam, ekasasaniyati attho. Nayantiyati niyantiya. Kopo me upapajjathati ayam te gihikale bhariya brahmani silavati, pabbajitakale ca sabrahmacarinibhavato sahajata bhagini, sa tuyham purato balakkarena akaddhitva niyati. "bodhibrahmana kim te purisabhavan"ti purisamanena ussahito cirakalasayito vammikabilato kenaci purisena ghatito "susu"ti phanam karonto asiviso viya me cittato 2- kopo sahasa vutthasi. [34-5] Sahakope samuppanneti kopuppattiya saha, tassa uppattisamanantaramevati attho. Silabbatamanussarinti attano silaparamim avajjesim. Tattheva kopam nigganhinti tasmim eva asane yathanisinnova tam kopam nivaresim. Nadasim vaddhitupariti tato ekavaruppattito upari uddham vaddhitum na adasim. Idam vuttam hoti:- kope uppannamatte eva "nanu tvam bodhiparibbajaka sabbaparamiyo puretva sabbannutannanam pativijjhitukamo, tassa te kimidam silamattepi upakkhalanam, 3- tayidam gunnam @Footnote: 1 Si. odapattakiniya 2 Si.,Ma. mettacittato 3 Si. upalakkhanam Khuramattodake osidantassa mahasamuddassa paratiram ganhitukamata viya hoti"ti attanam paribhasitva patisankhanabalena tasmim eva khane kopam niggahetva puna uppajjanavasenassa vaddhitum na adasinti. Tenevaha "yadi tam brahmanin"tiadi. Tassattho:- tam paribbajikam brahmanim so raja va anno 1- va koci tinhayapi nisitaya sattiya kotteyya, khandakhandikam yadi chindeyya, evam santepi silam attano silaparamim neva bhindeyyam, kasma? bodhiya eva karana, sabbattha akhanditasileneva sakka sammasambodhim papunitum, na itarenati. [36] Na me sa brahmani dessati sa brahmani jatiya gottena kulappadesena acarasampattiya ciraparicayena pabbajjadigunasampattiya cati sabbappakarena na me dessa na appiya, etissa mama appiyabhavo koci natthi. Napi me balam na vijjatiti mayhampi balam na na vijjati, atthi eva. Aham nagabalo thamasampanno, icchamano sahasa vutthahitva tam akaddhante purise nippothetva tam gahetva yathicchitatthanam gantum samatthoti dasseti. Sabbannutam piyam mayhanti tato paribbajikato satagunena sahassagunena satasahassagunena sabbannutannanameva mayham piyam. Tasma silanurakkhissanti tena karanena silameva anurakkhissam. Atha so raja uyyane papancam akatvava sighataram garukatva tam paribbajikam pakkosapetva mahantena yasena nimantesi. Sa yasassa agunam pabbajjaya gunam attano bodhisattassa ca mahantam bhogakkhandham pahaya samvegena pabbajitabhavanca kathesi. Raja kenaci pariyayena tassa manam alabhanto cintesi "ayam paribbajika silavati kalyanadhamma, sopi paribbajako imaya akaddhitva niyamanaya na kinci vippakaram dassesi. Sabbattha nirapekkhacitto, na kho pana metam patirupam, yam evarupesu gunavantesu vippakaro, yannunaham @Footnote: 1 Si. amacco Imam paribbajikam gahetva uyyanam gantva imam, tanca paribbajakam khamapeyyan"ti. Evam pana cintetva "paribbajikam uyyanam anetha"ti purise anapetva sayam pathamataram gantva bodhisattam upasankamitva pucchi "bho pabbajita kim maya taya paribbajikaya niyamanaya kopo te uppajjittha"ti. Mahasatto aha:- "uppajji me na muccittha na me muccittha jivato rajamva vipula vutthi khippameva nivarayin"ti. 1- Tam sutva raja "kim nu kho esa kopameva sandhaya vadati, udahu annam kinci sippadikan"ti cintetva puna pucchi:- "kim te uppajji no mucci kim te no mucci jivato rajamva vipula vutthi katamam tam nivarayi"ti. 1- Tattha uppajjiti ekavaram uppajji, na puna uppajji. Na muccitthati kayavacivikaruppadanavasena pana na muccittha, na nam bahi pavattitum vissajjesinti attho. Rajamva vipula vutthiti yatha nama gimhanam pacchime mase uppannam rajam vipula akalavutthidhara 2- thanaso nivareti, evam tam vupasamento nivarayim, nivaresinti attho. Athassa mahapuriso nanappakarena kodhe adinavam pakasento:- "yamhi jate na passati ajate sadhu passati so me uppajji no mucci kodho dummedhagocaro. Yena jatena nandanti amitta dukkhamesino so me uppajji no mucci kodho dummedhagocaro. @Footnote: 1 khu.ja. 27/50/219 2 Ma. akalavutthi Yasminca jayamanamhi sadattham navabujjhati so me uppajji no mucci kodho dummedhagocaro. Yenabhibhuto kusalam jahati parakkare vipulancapi attham sa bhimaseno balava pamaddi kodho maharaja na me amuccatha. Katthasmim manthamanasmim 1- pavako nama jayati tameva kattham dahati yasma so jayate gini. Evam mandassa posassa balassa avijanato sarambha jayate kodho sapi teneva dayhati. Aggiva tinakatthasmim kodho yassa pavaddhati nihiyati tassa yaso kalapakkheva candima. Anindho dhumaketuva kodho yassupasammati apurati tassa yaso sukkapakkheva candima"ti 2- imahi gathahi dhammam desesi. Tattha na passatiti attatthampi na passati, pageva parattham. Sadhu passatiti attattham parattham ubhayatthanca sammadeva passati. Dummedhagocaroti nippannanam visayabhuto, nippanno va gocaro aharo indhanam etassati dummedhagocaro. Dukkhamesinoti dukkham icchanta. Sadatthanti attano attham vuddhim. Parakkareti apaneyya vinaseyya. Sa bhimasenoti so @Footnote: 1 pali. matthamanasmim 2 khu.ja. 27/58-61/218-9 Bhimaya bhayajananiya mahatiya kilesasenaya samannagato. Pamadditi balavabhavena satte pamaddanasilo. Na me amuccathati mama santika mokkham na labhi, abbhantare eva damito. Nibbisevano katoti attho. Khiram viya va muhuttam dadhibhavena cittena patitthahitthatipi attho. Manthamanasminti aranisahite mathiyamane. "mathamanasmin"tipi patho. Yasmati yato kattha. Giniti aggi. Balassa avijanatoti balassa ajanantassa. Sarambha jayateti karanuttariyakaranalakkhana 1- sarambha aranimanthanato viya pavako kodho jayate. Sapi tenevati sopi balo teneva kodhena kattham viya aggina dayhati. Anindho dhumaketuvati anindhano aggi viya. Tassati tassa adhivasanakhantiya samannagatassa puggalassa sukkapakkhe cando viya laddho yaso aparaparam apuratiti. Raja mahasattassa dhammakatham sutva mahapurisam paribbajikampi rajagahato agatam khamapetva "tumhe pabbajjasukham anubhavanta idheva uyyane vasatha, aham vo dhammikam rakkhavaranaguttim karissami"ti vatva vanditva pakkami. Te ubhopi tattheva vasimsu. Aparabhage paribbajika kalam akasi. Bodhisatto himavantam pavisitva jhanabhinnayo nibbattetva ayupariyosane brahmalokaparayano ahosi. Tada paribbajika rahulamata ahosi, raja anandatthero, bodhiparibbajako lokanatho. Tassa idhapi yatharaham sesaparamiyo niddharetabba. Tatha mahantam bhogakkhandham mahantanca natiparivattam pahaya mahabhinikkhamanasadisam gehato nikkhamanam, tatha nikkhamitva pabbajitassa bahujanasammatassa sato paramappicchataya kulesu ca ganesu ca alaggata, accantameva labhasakkarajigucchaya pavivekabhirati, atisayavati ca abhisallekhavutti, tatharupaya silavatiya kalyanadhammaya paribbajikaya ananunnataya 2- attano purato balakkarena paramasiyamanaya silaparamim avajjetva vikaranapatti, kataparadhe ca tasmim rajini @Footnote: 1 Ma. karanuttariyalakkhana 2 Si. annatakaya Upagate hitacittatam mettacittatam upatthapetva ditthadhammikasamparayikehi samanusasananti evamadayo idha mahapurisassa gunanubhava vibhavetabba. Tenetam vuccati "evam acchariya hete .pe. Dhammassa anudhammato"ti. Culabodhicariyavannana -----------The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 157-165. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=3447&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=3447&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=222 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9006 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11755 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11755 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]