บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
3. Campeyyanagacariyavannana [20] Punaparam yada homi campeyyako mahiddhiko tadapi dhammiko asim silabbatasamappitoti. #[20] Tatiye campeyyakoti angamagadharatthanam antare campa nama nadi, tassa hettha nagabhavanampi avidurabhavatta campa nama, tattha jato nagaraja campeyyako. Tadapi dhammiko asinti tasmim campeyyanagarajakalepi aham dhammacari ahosim. Bodhisatto hi tada campanagabhavane nibbattitva campeyyo nama nagaraja ahosi mahiddhiko mahanubhavo. So tattha nagarajjam karento @Footnote: 1 Ma. anubhavantopi Devarajabhogasampattisadisaissariyasampattim anubhavanto paramipuranassa anokasabhavato "kim me imaya tiracchanayoniya, uposathavasam vasitva ito muccitva sammadeva paramiyo puressami"ti tato patthaya attano pasadeyeva uposathakammam karoti. Alankatanagamanavika tassa santikam agacchanti. So "idha me silassa antarayo bhavissati"ti pasadato nikkhamitva uyyane nisidati. Tatrapi ta agacchanti. So cintesi "idha me silassa sankileso bhavissati, ito nagabhavanato nikkhamitva manussalokam gantva uposathavasam vasissami"ti. So tato patthaya uposathadivasesu nagabhavana nikkhamitva ekassa paccantagamassa avidure maggasamipe vammikamatthake "mama cammadihi atthika cammadini ganhantu, kilasappam va katukama kilasappam karontu"ti sariram danamukhe vissajjetva bhoge abhujitva nipanno uposathavasam vasati catuddasiyam pancadasiyanca, patipade nagabhavanam gacchati, tassevam uposatham karontassa digho addha vitivatto. Atha bodhisatto sumanaya nama attano aggamahesiya "deva tvam manussalokam gantva uposatham upavassi, so ca sasanko sappatibhayo"ti vutto mangalapokkharanitire thatva "sace mam bhadde koci paharitva kilamessati, imissa pokkharaniya udakam avilam bhavissati. Sace supanno ganhissati, udakam pakkuthissati. Sace ahitundiko ganhissati, udakam lohitavannam bhavissati"ti tini nimittani tassa acikkhitva catuddasiuposatham adhitthaya nagabhavana nikkhamitva tattha gantva vammikamatthake nipajji sarirasobhaya vammikam sobhayamano. Sariranhissa rajatadamam viya setam ahosi, matthako rattakambalagenduko viya, sariram nangalasisappamanam, bhuridattakale 1- pana uruppamanam, sankhapalakale 2- ekadonikanavappamanam. Tada eko baranasimanavo takkasilam gantva alampayanamantam ugganhitva tena maggena attano gamam gacchanto mahasattam disva "kim me tucchahatthena gamam gantum, @Footnote: 1 khu.ja. 28/784-981/206-229 2 khu.ja. 27/143-194/443-452 Imam nagam gahetva gamanigamarajadhanisu kilapento dhanam uppadetvava gamissami"ti cintetva dibbosadhani gahetva dibbamantam parivattetva tassa santikam agamasi. Dibbamantam sutakalato patthaya mahasattassa kannesu tattasalakapavesanakalo viya ahosi matthake 1- sikharena abhimanthiyamano viya. So "ko nu kho eso"ti bhogantarato sisam ukkhipitva olokento ahitundikam disva cintesi "mama visam uggatejam, sacaham kujjhitva nasavatam vissajjessami, cintesi "mama visam uggatejam, sacaham kujjhitva nasavatam vissajjessami, etassa sariram bhusamutthi viya vippakirissati, atha me silam khandam bhavissati, na nam olokessami"ti. So akkhini nimmiletva sisam bhogantare thapesi. Ahitundikabrahmano osadham khaditva mantam parivattetva khelam mahasattassa sarire osinci. 2- Osadhananca mantassa ca anubhavena khelena phutthaphutthatthane photanam utthanakalo viya ahosi. Atha so nangutthe gahetva akaddhitva dighaso nipajjapetva ajapadena dandena uppiletva dubbalam katva sisam dalham gahetva nippilesi. Mahasatto mukham vivari. Athassa mukhe khelam osincitva osadhamantabalena dante bhindi. Mukham lohitassa puri. Mahasatto attano silabhedabhayena evarupam dukkham adhivasento akkhini ummiletva olokanamattampi nakasi. Sopi "nagarajanam dubbalam karissami"ti nangutthato patthaya atthini sancunnayamano viya sakalasariram madditva pattakavethanam nama vethesi, tantamajjitam nama majji, nangutthe gahetva dussapothanam nama pothesi. Mahasattassa sakalasariram lohitamakkhitam ahosi, so mahavedanam adhivasesi. Athassa dubbalabhavam natva 3- vallihi pelam karitva tattha nam pakkhipitva paccantagamam netva mahajanassa majjhe kilapesi. Niladisu vannesu vattacaturassadisu santhanesu anumthuladisu pamanesu yam yam brahmano icchati. Mahasatto tam tadeva @Footnote: 1 Si. matthako 2 Si. opi 3 Si. karitva Katva naccati, phanasatampi phanasahassampi karotiyeva. Mahajano pasiditva bahudhanamadasi. Ekadivasameva kahapanasahassanceva sahassagghanike ca parikkhare labhi. Brahmano aditova "sahassam labhitva vissajjessami"ti cintesi, tam pana dhanam labhitva "paccantagameyeva tava me ettakam dhanam laddham, rajarajamahamattanam dassite kiva bahum dhanam labhissami"ti sakatanca sukhayanakanca gahetva sakate parikkhare thapetva sukhayanake nisinno "mahantena parivarena mahasattam gamanigamarajadhanisu kilapento baranasiyam uggasenaranno santike kilapetva vissajjessami"ti agamasi. So manduke maretva nagaranno deti. Nagaraja "punappunam mam nissaya maressami"ti na khadati. Athassa madhulaje adasi. Tepi "sacaham gocaram ganhissami, antopelayameva maranam bhavissati"ti na khadati. [21] Brahmano masamattena baranasim patva dvaragamake tam kilapento bahudhanam labhi. Rajapi nam pakkosapetva "amhakampi kilapehi"ti aha. "sadhu deva sve pannarase tumhakam kilapessami"ti aha. Raja "sve nagaraja rajangane naccissati, mahajano sannipatitva passatu"ti bherim carapetva punadivase rajanganam alankarapetva brahmanam pakkosapesi. So ratanapelaya mahasattam netva vicittatthare pelam thapetva nisidi. Rajapi pasada oruyha mahajanaparivuto rajasane nisidi. Brahmano mahasattam niharitva naccapesi. Mahasatto tena cintitacintitakaram dassesi. Mahajano sakabhavena sandharetum na sakkoti. Celukkhepasahassani pavattanti. Bodhisattassa upari ratanavassam vassi. Tena vuttam "tadapi mam dhammacarin"tiadi. Tattha tadapiti yadaham campeyyako nagaraja homi, tadapi. Dhammacarinti dasakusalakammapathadhammam eva carati, na anumattampi adhammanti dhammacari. Upavuttham uposathanti atthangasamannagatassa ariyuposathasilassa rakkhanavasena upavasitauposatham. Rajadvaramhi kilatiti baranasiyam uggasenaranno gehadvare kilapeti. [22] Yam yam so vannam cintayiti 1- so ahitundikabrahmano "yam yam niladivannam hotu"ti cintesi. Tena vuttam "nilam va pitalohitan"ti. Tattha nilam vati vasaddo aniyamattho, gathasukhattham rassam katva vutto, tena vasaddena vuttavasittham odatadivannavisesanceva vattadisanthanavisesanca anumthuladipamanavisesanca sanganhati. Tassa cittanuvattantoti tassa ahitundikassa cittam anuvattanto. Cintitasannibhoti tena cintitacintitakarena pekkhajanassa upatthahamiti dasseti. [23] Na kevalanca tena cintitakaradassanam eva mayham anubhavo. Api ca thalam kareyyamudakam, udakampi thalam kareti thalam mahapathavim gahetva udakam, udakampi gahetva pathavim katum sakkuneyyam evam mahanubhavo ca. Yadihantassa kuppeyyanti tassa ahitundikassa aham yadi kujjheyyam. Khanena charikam kareti kodhuppadakkhane eva bhasmam kareyyam. [24] Evam bhagava tada attano uppajjanakanatthapatibahane samatthatam dassetva idani yena adhippayena tam patibahanam na katam, tam dassetum "yadi cittavasi hessan"tiadimaha. Tassattho:- "ayam ahitundiko mam ativiya badhati, na me anubhavam janati, handassa me anubhavam dassessami"ti kujjhitva olokanamattenapi yadi cittavasi abhavissam, atha so bhusamutthi viya vippakirissati. Aham yathasamadinnato parihayissami silato. Tatha ca sati silena parihinassa khanditasilassa yvayam maya dipankaradasabalassa padamulato patthaya abhipatthito, uttamattho buddhabhavo so na sijjhati. [25] Kamam bhijjatuyam kayoti ayam catumahabhutiko odanakummasupacayo aniccucchadanaparimaddanabhedanaviddhamsanadhammo kayo kincapi bhijjatu vinassatu, idheva imasmim eva thane mahavate khittabhusamutthi viya vippakiriyatu, neva silam pabhindeyyam, vikirante bhusam viyati silam pana uttamatthasiddhiya hetubhutam imasmim kalevare bhusamutthi viya @Footnote: 1 pali. yam so vannam cintayati Vippakirantepi neva bhindeyyam, kayajivitesu nirapekkho hutva silaparamimyeva puremiti cintetva nam tadisam dukkham tada adhivasesinti dasseti. Atha mahasattassa pana ahitundikahatthagatassa maso paripuri, ettakam kalam niraharova ahosi. Sumana "aticirayati me samiko, ka nu kho pavatti"ti pokkharanim olokenti lohitavannam udakam disva "ahitundikena gahito bhavissati"ti natva nagabhavana nikkhamitva vammikasantikam gantva mahasattassa gahitatthanam kilamitatthananca disva roditva kanditva paccantagamam gantva pucchitva tam pavattim sutva baranasim gantva rajadvare akase rodamana atthasi. Mahasatto naccantova akasam ullokento tam disva lajjito pelam pavisitva nipajji. Raja tassa pelam pavitthakale "kim nu kho karanan"ti ito cito ca olokento tam akase thitam disva "ka nu tvan"ti pucchitva tassa nagakannabhavam sutva "nissamsayam kho nagaraja imam disva lajjito pelam pavittho, ayanca yathadassito iddhanubhavo nagarajasseva, na ahitundikassa"ti nittham gantva "evam mahanubhavo ayam nagaraja, katham nama imassa hattham gato"ti pucchitva "ayam dhammacari silava nagaraja, catuddasipannarasisu uposatham upavasanto attano sariram danamukhe niyyatetva mahamaggasamipe vammikamatthake nipajjati, tatthayametena gahito, imassa devaccharapatibhaga anekasahassa itthiyo, devalokasampattisadisa nagabhavanasampatti, ayam mahiddhiko mahanubhavo sakalapathavim parivattetum samattho, kevalam `silam me bhijjissati'ti evarupam vippakaram dukkhanca anubhoti"ti ca sutva samvegappatto tavadeva tassa ahitundikassa brahmanassa bahum dhanam mahantanca yasam issariyanca datva "handa bho imam nagarajanam vissajjehi"ti vissajjapesi. Mahasatto nagavannam antaradhapetva manavakavannena devakumaro viya atthasi. Sumanapi akasato otaritva tassa santike atthasi. Nagaraja ranno Anjalim katva "ehi maharaja, mayham nivesanam passitum agacchahi"ti yaci. Tenaha bhagava:- "mutto campeyyako nago rajanam etadabravi namo te kasirajatthu namo me kasivaddhana anjalim te pagganhami passeyyam me nivesanan"ti. 1- Atha raja tassa nagabhavanagamanam anujani. Mahasatto tam saparisam gahetva nagabhavanam netva attano issariyasampattim dassetva katipaham tattha vasapetva bherim carapesi "sabba rajaparisa yavadicchakam hirannasuvannadikam dhanam ganhatu"ti. Ranno ca anekehi sakatasatehi dhanam pesesi. "maharaja ranna nama danam databbam, silam rakkhitabbam, dhammika rakkhavaranagutti sabbattha samvidahitabba"ti dasahi rajadhammakathahi ovaditva vissajjesi. Raja mahantena yasena nagabhavana nikkhamitva baranasimeva gato. Tato patthaya kira jambudipatale hirannasuvannam jatam. Mahasatto silani rakkhitva anvaddhamasam uposathakammam katva sapariso saggapuram puresi. Tada ahitundiko devadatto ahosi, sumana rahulamata, uggaseno sariputtatthero, campeyyako nagaraja lokanatho. Tassa idhapi yatharaham sesaparamiyo niddharetabba. Idha bodhisattassa acchariyanubhava hettha vuttanaya evati. Campeyyanagacariyavannana nitthita. ------------------- @Footnote: 1 khu.ja. 27/253/359The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 150-156. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=3300&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=3300&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=221 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8992 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11739 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11739 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]