ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       23. Vessabhubuddhavamsavannana
     sikhissa pana sammasambuddhassa aparabhage antarahite tassa sasane
sattativassasahassayuka manussa anukkamena parihayitva dasavassayuka ahesum.
Puna vaddhitva aparimitayuka hutva anukkamena parihayitva satthivassasahassayuka
ahesum. Tada vijitamanobhu sabbalokabhibhu sayambhu vessabhu nama sattha loke
udapadi. So paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva
anomanagare suppatitassa nama ranno aggamahesiya silavatiya yasavatiya nama kucchismim
patisandhim aggahesi. So dasannam masanam accayena anupamuyyane matukucchito
nikkhami. Jayamanova janam tosento vasabhanadam nadi. Tasma vasabhanadahetutta
tassa namaggahanadivase "vessabhu"ti namamakamsu. So chabbassasahassani agaram
ajjhavasi. Rucisurucirativaddhananamaka tayo pasada tassa ahesum.
Sucittadevippamukhani timsa itthisahassani paccupatthitani ahesum.
@Footnote: 1 Ma. sikhivaranne
     So cattari nimittani disva sucittaya nama deviya suppabuddhe nama
kumare uppanne suvannasivikaya uyyanadassanatthaya gantva devadattani
kasayani gahetva pabbaji. Tam sattattimsasahassani anupabbajimsu. Atha so tehi
parivuto cha mase padhanacariyam caritva visakhapunnamaya sucittanigame
sandissamanasariraya sirivaddhanaya nama dinnam madhupayasam paribhunjitva salavane
divaviharam vitinametva sayanhasamaye nirandanagarajena dinna  attha
tinamutthiyo gahetva salabodhim padakkhinato upagami. Tassapi salassa tadeva
pataliya pamanameva pamanam ahosi. Tatheva pupphaphalasirivibhavo veditabbo. So
salamulamupagantva cattalisahatthavitthatam tinasantharam santharitva pallankam abhujitva
vigatanivaranam sabbakamamadavaranam anavaranananam patilabhitva "anekajatisamsaram
.pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanetva sattasattaham tattheva
vitinametva attano kanitthabhatikassa sonakumarassa uttarakumarassa ca
upanissayasampattim disva devapathena gantva anomanagarasamipe arunuyyane
otaritva uyyanapalena kumare pakkosapetva tesam saparivaranam majjhe
dhammacakkam pavattesi. Tada asitiya kotisahassanam pathamo abhisamayo ahosi.
     Puna janapadacarikam caranto bhagava tattha tattha dhammam desento sattatiya
kotisahassanam dhammabhisamayo ahosi, so dutiyo abhisamayo ahosi. Anomanagareyeva
ditthijalam bhindanto titthiyamanaddhajam patento manamadam viddhamsento dhammaddhajam
samussayanto navutiyojanavitthataya manussaparisaya parimanarahitaya devaparisaya
yamakapatihariyam katva devamanusse pasadetva satthikotiyo dhammamatena
tappesi, so tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
      [1] "tattheva mandakappamhi      asamo appatipuggalo
          vessabhu nama namena      loke uppajji so jino. 1-
      [2] Adittam vata ragaggi 2-    tanhanam vijitam janam 3-
          nagova bandhanam chetva     patto sambodhimuttamam.
      [3] Dhammacakkam pavattesi        vessabhu lokanayako 4-
          asitikotisahassanam         pathamabhisamayo ahu.
      [4] Pakkante carikam ratthe     lokajetthe 5- narasabhe
          sattatikotisahassanam        dutiyabhisamayo ahu.
      [5] Mahaditthim vinodento      patiheram karoti so
          samagata naramaru          dasasahassi sadevake.
      [6] Mahaacchariyam disva        abbhutam lomahamsanam
          deva ceva manussa ca     bujjhare satthikotiyo"ti.
     Tattha adittanti sakalamidam lokattayam sampadittam. Ragaggiti ragena.
Tanhanam vijitanti tanhanam vijitam rattham vasavattitthananti evam natvati attho.
Nagova bandhanam chetvati hatthi viya putilatabandhanam chinditva sambodhim patto
adhigato. Dasasahassiti dasasahassiyam. Sadevaketi sadevake loke. Bujjhareti bujjhimsu.
     Sonuttaranam pana dvinnam aggasavakanam samagame pabbajitanam asitiya
arahantasahassanam majjhe maghapunnamayam patimokkham uddisi, so pathamo
sannipato ahosi. Yada pana vessabhuna sabbalokabhibhuna saha pabbajita
sattattimsasahassasankha bhikkhu ganato ohinasamaye pakkanta, te vessabhussa
@Footnote: 1 cha.Ma. nayako        2 palayam ida ragaggiti dissati     3 cha.Ma. tada
@4 cha.Ma. pavattente vessabhulokanayake       5 Si. lokasetthe
Sammasambuddhassa dhammacakkappavattim sutva soreyyam nama nagaram agantva
bhagavantam addasamsu. Tesam bhagava dhammam desetva sabbeva te ehibhikkhupabbajjaya
pabbajetva caturangasamannagataya parisaya patimokkham uddisi, so dutiyo
sannipato ahosi
     yada pana narivahananagare upasanto nama rajaputto rajjam karesi.
Tassanukampaya bhagava tattha agamasi sopi bhagavato agamanam sutva saparivaro
bhagavato paccuggamanam katva nimantetva mahadanam datva tassa dhammam sutva
pasannahadayo pabbaji. Tam satthisahassasankha purisa anupabbajimsu. Te tena
saddhim arahattam papunimsu. So tehi parivuto vessabhu bhagava patimokkham uddisi,
so tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:-
      [7] "sannipata tayo asum       vessabhussa mahesino
          khinasavanam vimalanam          santacittana tadinam.
      [8] Asitibhikkhusahassanam           pathamo asi samagamo
          sattatibhikkhusahassanam          dutiyo asi samagamo.
      [9] Satthibhikkhusahassanam           tatiyo asi samagamo
          jaradibhayatitanam             orasanam mahesino"ti.
     Tada amhakam bodhisatto sarabhavatinagare paramapiyadassano sudassano nama
raja hutva vessabhumhi lokanayake sarabhanagaramupagate tassa dhammam sutva
pasannahadayo dasanakhasamodhanamujjalam jalajamalavikalakamalamakulasadisamanjalim sirasi
katva buddhappamukhassa samghassa sacivaram mahadanam datva tattheva bhagavato
nivasatthaya gandhakutim katva tam parikkhipitva viharasahassam karetva sabbanca
Vibhavajatam bhagavato sasane pariccajitva tassa santike pabbajitva acaraguna-
sampanno terasadhutagunesu nirato bodhisambharapariyesanaya rato buddhasasanabhirato
vihasi. Sopi tam bhagava byakasi "anagate ito ekattimsakappe ayam gotamo
nama buddho bhavissati"ti. Tena vuttam:-
      [10] "ahantena samayena        sudassano nama khattiyo
           nimantetva mahaviram       danam datva maharaham
           annapanena vatthena       sasamgham jinapujayim.
      [11] Tassa buddhassa asamassa      cakkam vattitamuttamam
           sutvana panitam dhammam        pabbajjamabhirocayim.
      [12] Mahadanam pavattetva      rattindivamatandito
           pabbajjam gunasampannam        pabbajim jinasantike.
      [13] Acaragunasampanno        vattasilasamahito
           sabbannutam gavesanto       ramami jinasasane.
      [14] Saddhapitim uppadetva 1-  buddham vandami sattharam 2-
           piti uppajjati mayham        bodhiyayeva karana.
      [15] Anivattamanasam natva       sambuddho etadabravi
           ekattimse ito kappe     ayam buddho bhavissati.
      [16] Ahu kapilavhaya ramma      nikkhamitva tathagato
           padhanam padahitvana         katva dukkarakarikam.
           Ajapalarukkhamulasmim         nisiditva tathagato
           tattha payasam paggayha      neranjaramupehiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. upagantva        2 Si.,i. pade vandami satthari
           1- Neranjaraya tiramhi        payasam adi so jino
           patiyattavaramaggena            bodhimulamhi ehiti.
           Tato padakkhinam katva          bodhimandam anuttaram
           assattharukkhamulasmim            bujjhissati mahayaso.
           Imassa janika mata          maya nama bhavissati
           pita suddhodano nama         ayam hessati gotamo.
           Kolito upatisso ca          agga hessanti savaka
           anasava vitaraga           santacitta samahita
           anando namupatthako        upatthissati mam jinam.
           Khema uppalavanna ca         agga hessanti savaka.
           Anasava vitaraga           santacitta samahita.
           Bodhi tassa bhagavato           assatthoti pavuccati
           citto ca hatthalavako         agga hessantupatthaka.
           Nandamata ca uttara         agga hessantupatthika
           ayu vassasatam tassa           gotamassa yasassino.
           Idam sutvana vacanam            asamassa mahesino
           amodita naramaru            buddhavijankuro ayam.
           Ukkutthisadda vattanti         apphotenti hasanti ca
           katanjali namassanti            dasasahassi sadevaka.
           Yadimassa lokanathassa          virajjhissama sasanam
           agatamhi addhane           hessama sammukha imam. 1-
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti
           1- Yatha manussa nadim taranta   patitittham virajjhiya
           hetthatittham gahetvana        uttaranti mahanadim,
           evameva mayam sabbe          yadi muncamimam jinam
           anagatamhi addhane          hessama sammukha imam. 1-
      [17] Tassapi vacanam sutva          bhiyyo cittam pasadayim
           uttarim vatamadhitthasim           dasaparamipuriya"ti.
     Tattha cakkam vattitanti dhammacakkam pavattitam. Panitam dhammanti uttarimanussa-
dhammam. Pabbajjam gunasampannanti natva pabbajinti attho. Vattasilasamahitoti
vattesu ca silesu ca samahito, tesam tesam purane samahitoti attho. Ramamiti
abhiramim. Saddhapitinti saddhanca pitinca upagantva. Vandamiti abhivandim, atitatthe
vattamanavacanam datthabbam. Sattharanti sattharam. Anivattamanasanti anosakkiyamanamanasam.
     Tassa pana bhagavato anomam 2- nama nagaram ahosi. Suppatito namassa
pita khattiyo, yasavati nama mata, sono ca uttaro ca dve aggasavaka,
upasanto nama upatthako, rama ca 3- samala ca dve aggasavika,
salarukkho bodhi, sariram satthihatthubbedham ahosi. Satthivassasahassani ayu,
sucitta namassa bhariya, suppabuddho namassa putto, suvannasivikaya nikkhami.
Tena vuttam:-
      [18] "anomam 2- nama nagaram       suppatito nama khattiyo
           mata yasavati nama          vessabhussa mahesino.
      [19] Cha ca vassasahassani          agaram ajjhavasi so
           ruci surati vaddhaka 4-        tayo pasadamuttama.
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti       2 Si.,i. anupamam
@3 Si.,i. dama ca                  4 cha.Ma. ruci suruci rativaddhano
      [20] Anunatimsasahassani           nariyo samalankata
           sucitta nama sa nari      suppabuddho nama atrajo.
      [21] Nimitte caturo disva       sivikayabhinikkhami
           chamasam padhanacaram          acari purisuttamo.
      [22] Brahmuna yacito santo     vessabhu lokanayako
           vattacakko mahaviro        arunepi naruttamo.
      [23] Sono ca uttaro ceva      ahesum aggasavaka
           upasanto namupatthako      vessabhussa mahesino.
      [24] Rama ceva 1- samala ca   ahesum aggasavika
           bodhi tassa bhagavato         mahasaloti vuccati.
      [25] Sotthiko ceva rammo ca     ahesum aggupatthaka
           gotami ca sirima ca         ahesum aggupatthika.
      [26] Satthiratanamubbedho          hemayupasamupamo
           kaya niccharati rasmi        rattimva pabbate sikhi.
      [27] Satthivassasahassani          ayu tassa mahesino
           tavata titthamano so      taresi janatam bahum.
      [28] Dhammam vittharikam katva       vibhajitva mahajanam
           dhammanavam thapetvana        nibbuto so sasavako.
      [29] Dassaneyyam sabbajanam         viharam iriyapatham
           sabbam tamantarahitam           nanu ritta sabbasankhara"ti.
@Footnote: 1 Si.,i. dama ca
     Tattha hemayupasamupamoti suvannatthambhasadisoti attho. Niccharatiti ito
cito ca sandhavati. Rasmiti pabharasmi. Rattimva pabbate sikhiti rattiyam pabbatamatthake
aggi viya ramsivijjota tassa kayeti attho. Vibhajitvati vibhagam katva,
ugghatitadivasena sotapannadivasena cati attho. Dhammanavanti atthangamaggasankhatam
dhammanavam, caturoghanittharanatthaya thapetvati attho. Dassaneyyanti dassaniyo.
Sabbajananti sabbo jano, sasavakasamgho sammasambuddhoti attho. Viharanti
viharo, sabbattha paccatte upayogavacanam datthabbam.
     Vessabhu kira bhagava usabhavatinagare kheme migadaye parinibbayi. Dhatuyo
panassa vippakirimsu.
                    Usabhavatipure puruttame
                    jinavasabho bhagava hi vessabhu
                    upavanavihare manorame
                    nirupadhisesamupagato kirati.
     Sesam sabbattha gathasu pakatamevati.
                     Vessabhubuddhavamsavannana nitthita.
                     Nitthito ekavisatimo buddhavamso.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 356-364. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=7896&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=7896&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=202              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8294              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=10800              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=10800              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]