ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                       13. Sumedhabuddhavamsavannana
     padumuttare pana sammasambuddhe parinibbute sasanepissa antarahite
sattatikappasahassani 1- buddha nuppajjimsu, buddhasunnani ahesum. Ito patthaya
timsakappasahassanam matthake ekasmim kappe sumedho sujato cati dve
sammasambuddha nibbattimsu. Tattha  adhigatamedho sumedho nama bodhisatto paramiyo
puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva sudassananagare sudattassa nama
ranno aggamahesiya sudattaya nama deviya kucchismim patisandhim gahetva
dasannam masanam accayena sudassanuyyane tarunadivasakaro viya saliladharavivaragato
matukucchito nikkhami. So navavassasahassani agaram ajjhavasi. Tassa kira
sucandanakancanasirivaddhananamaka tayo pasada ahesum. Sumanamahadevippamukhani
atthacattalisa itthisahassani paccupatthitani ahesum.
     So cattari nimittani disva sumanadeviya punabbasumitte nama putte jate
hatthiyanena mahabhinikkhamanam nikkhamitva pabbaji. Manussananca kotisatamanupabbaji.
So tehi parivuto addhamasam 2- padhanacariyam caritva visakhapunnamaya nakulanigame
nakulasetthidhitaya dinnam madhupayasam paribhunjitva salavane divaviharam vitinametva
@Footnote: 1 Si.,i. sattatikappasatasahassani         2 Si.,i. atthamase
Sirivaddhajivakena dinna attha tinamutthiyo gahetva nipabodhimule visatihatthavitthatam
tinasantharam santharitva samaram marabalam vidhamitva abhisambodhim papunitva
"anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanetva sattasattaham
bodhisamipeyeva vitinametva atthame sattahe brahmuno dhammadesanayacanam
sampaticchitva bhabbapuggale olokento attano kanitthabhatikam saranakumaranca
sabbakamikumaranca attana saddhim pabbajitanam bhikkhunanca kotisatam catusaccadhamma-
pativedhasamatthe disva akasena gantva sudassananagarasamipe sudassanuyyane
otaritva uyyanapalena attano bhatike pakkosapetva tesam parivaranam
majjhe dhammacakkam pavattesi, tada kotisatasahassanam dhammabhisamayo ahosi, ayam
pathamo abhisamayo. Tena vuttam:-
       [1] "padumuttarassa aparena       sumedho nama nayako
           durasado uggatejo        sabbalokuttamo jino
       [2] Pasannanetto sumukho        braha uju patapava
           hitesi sabbasattanam         bahu mocesi bandhana.
       [3] Yada buddho papunitva      kevalam bodhimuttamam
           sudassanamhi nagare          dhammacakkam pavattayi.
       [4] Tassabhisamaya 1- tini       ahesum dhammadesane
           kotisatasahassanam           pathamabhisamayo ahu"ti.
     Tattha uggatejoti uggatatejo. Pasannanettoti sutthu pasannanayano,
dhovitva majjitva thapitamanigulika viya pasannani nettani honti. Tasma so
"pasannanetto"ti vutto. Mudusiniddhanilavimalasukhumapamukhacitasuppasannanayanoti attho.
@Footnote: 1 Ma.,ka. tassapi abhisamaya
"suppasannapancanayano"tipi vattum vattati. Sumukhoti paripunnasaradasamayacandasadisavadano.
Brahati atthasitihatthappamanasariratta braha mahanto. Annehi asadharana-
sarirappamanoti attho. Ujuti brahmujugato ujumeva uggatasariro devanagare
samussitasuvannatoranasadisavarasariroti attho. Patapavati vijjotamanasariro. Hitesiti
hitagaveSi. Abhisamaya tiniti abhisamaya tayo, lingavipallaso katoti.
     Yada pana bhagava kumbhakannasadisanubhavam kumbhakannam nama manussabhakkham
yakkham mahaatavimukhe sandissamanaghorasariram vattaniatavisancaram pacchinditva
pavattamanam paccusasamaye mahakarunasamapattim samapajjitva tato vutthaya lokam
olokento disva ekakova asahayo tassa yakkhassa bhavanam gantva anto
pavisitva pannatte sirisayane nisidi. Atha kho so yakkho makkham asahamano dandahato
ghoraviso asiviso viya sankuddho dasabalam bhimsapetukamo attano attabhavam
ghorataram katva pabbatasadisam silam katva suriyamandalasadisani akkhini nimminitva
nangalasisasadisatidighavipulatikhinadathayo katva olambanilavipulavisamodaro talakkhandha-
sadisabahucipitakavirupavankanaso pabbatabilasadisavipularattamukho thulapingalakharapharusakeso
atibhayanakadassano hutva agantva sumedhassa bhagavato purato thatva padhupayanto
pajjalanto pasanapabbataggijalasalilakaddamacharikayudhangaravalukappakara navavidha
vassavutthiyo vassetvapi bhagavato lomaggamattampi caletum asakkonto "bhagavantam
panham pucchitva maressami"ti alavako viya panham pucchi. Atha bhagava
panhabyakaranena tam yakkham vinayamupanesi. Tato dutiyadivase kirassa ratthavasino
manussa sakatabharitena 1- bhattena saha rajakumaram aharitva yakkhassa adamsu. Atha
yakkho rajakumaram buddhassa adasi. Atavidvare thitamanussa bhagavantam upasankamimsu.
@Footnote: 1 Si.,i.,Ma. haritena
Tada tasmim samagame dasabalo yakkhassa manonukulam dhammam desento
navutikotisahassanam paninam dhammacakkhum uppadesi, so dutiyo dhammabhisamayo ahosi.
Tena vuttam:-
       [5] "punaparam kumbhakannam       yakkham so 1- damayi jino
           navutikotisahassanam        dutiyabhisamayo ahu"ti.
     Yada pana upakarinagare sirinandanuyyane cattari saccani pakasayi,
tada asitikotisatasahassanam tatiyo dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
       [6] "punaparam amitayaso       catusaccam pakasayi
           asitikotisahassanam        tatiyabhisamayo ahu"ti.
     Sumedhassapi bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate
sudassananagare kotisatakhinasava ahesum. Puna devakute pabbate kathinatthate dutiye
navutikotiyo. Puna tatiye bhagavati carikam caramane asitikotiyo ahesum. Tena
vuttam:-
       [7] "sannipata tayo asum    sumedhassa mahesino
           khinasavanam vimalanam       santacittana tadinam.
       [8] Sudassanam nama nagaram 2-    upaganchi jino yada
           tada khinasava bhikkhu      samimsu satakotiyo.
       [9] Punaparam devakute        bhikkhunam kathinatthate
           tada navutikotinam         dutiyo asi samagamo.
      [10] Punaparam dasabalo         yada carati carikam
           tada asitikotinam         tatiyo asi samagamo"ti.
@Footnote: 1 pali. yakkhanca     2 pali. sudassanamhi nagare
     Tada amhakam bodhisatto uttaro nama sabbajanuttaro manavo hutva
nidahitva thapitamyeva asitikotidhanam vissajjetva buddhappamukhassa samghassa mahadanam
datva tada dasabalassa dhammam sutva saranesu patitthaya nikkhamitva pabbaji.
Sopi nam sattha bhojananumodanam karonto "anagate gotamo nama buddho
bhavissati"ti byakasi. Tena vuttam:-
      [11] "ahantena samayena       uttaro nama manavo
           asitikotiyo mayham        ghare sannicitam dhanam.
      [12] Kevalam sabbam datvana      sasamghe lokanayake
           saranam tassupaganchim         pabbajjam abhirocayim.
      [13] Sopi mam buddho byakasi   karonto anumodanam
           timsakappasahassamhi         ayam buddho bhavissati
           1- ahu kapilavhaya ramma  nikkhamitva tathagato. 1-
      [14] Padhanam padahitvana .pe.   hessama sammukha imam.
Byakaranagatha vittharetabba.
      [15] "tassapi vacanam sutva     bhiyyo cittam pasadayim
           uttarim vatamadhitthasim       dasaparamipuriya.
      [16] Suttantam vinayancapi       navangam satthusasanam
           sabbam pariyapunitvana      sobhayim jinasasanam.
      [17] Tatthappamatto viharanto    nisajjatthanacankame
           abhinnaparamim gantva 2-  brahmalokamaganchahan"ti.
     Tattha sannicitanti nidahitam nidhanavasena. Kevalanti sakalanti attho.
Sabbanti asesato datva. Sasamgheti sasamghassa. Tassupaganchinti tam upaganchim,
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ime patha na dissanti           2 Si.,i.,ka. patva
Upayogatthe samivacanam. Abhirocayinti pabbajim. Timsakappasahassamhiti timsakappasahassesu
atikkantesuti attho.
     Tassa pana sumedhassa bhagavato sudassanam nama nagaram ahosi. Sudatto
nama raja pita, mata sudatta nama, sarano ca sabbakamo ca dve
aggasavaka, sagaro namupatthako, rama ca surama ca dve aggasavika,
mahaniparukkho bodhi, sariram atthasitihatthubbedham ahosi, ayu navutivassasahassani,
navavassasahassani agaram ajjhavasi, sumana namassa aggamahesi, punabbasumitto
nama putto, hatthiyanena nikkhami. Sesam gathasu dissati. Tena vuttam:-
      [18] "sudassanam nama nagaram       sudatto nama khattiyo
           sudatta nama janika       sumedhassa mahesino.
      [19] 1- Navavassasahassani       agaram ajjhavasi so
           sucando kancano sirivaddho   tayo pasadamuttama.
      [20] Tisolasasahassani          nariyo samalankata
           sumana nama nari         punabbaso nama atrajo.
      [21] Nimitte caturo disva      hatthiyanena nikkhami
           anunakam atthamasam          padhanam padahi jino.
      [22] Brahmuna yacito santo    sumedho lokanayako
           vattacakko mahaviro       sudassanuyyanamuttame. 1-
      [23] Sarano sabbakamo ca       ahesum aggasavaka
           sagaro namupatthako      sumedhassa mahesino.
@Footnote: 1-1 cha.Ma. ima gathayo na dissanti
      [24] Rama ceva surama ca     ahesum aggasavika
           bodhi tassa bhagavato        mahanipoti 1- vuccati.
      [25] 2- Uruvela ceva yasava ca ahesum aggupatthaka
           yasodhara nama sirima ca    ahesum aggupatthika. 2-
      [26] Atthasitiratanani          accuggato mahamuni
           obhaseti disa sabba     cando taragane yatha.
      [27] Cakkavattimani nama         yatha tapati yojanam
           tatheva tassa ratanam         samanta pharati yojanam.
      [28] Navutivassasahassani         ayu vijjati tavade
           tavata titthamano so     taresi janatam bahum.
      [29] Tevijjachalabhinnehi         balappattehi tadihi
           samakulamidam asi          arahantehi sadhuhi.
      [30] Tepi sabbe amitayasa      vippamutta nirupadhi
           nanalokam dassayitva      nibbuta te mahayasa"ti.
     Tattha canno taragane yathati yatha nama gagane paripunnacando
taragane obhaseti pakaseti, evameva sabbapi disa obhasetiti attho.
Keci "cando pannaraso yatha"ti pathanti, so uttanatthova.
     Cakkavattimani namati yatha nama cakkavattiranno maniratanam catuhatthayamam
sakatanabhisamaparinaham caturasitimanisahassaparivaram taraganaparivutassa saradasamaya-
paripunnarajanikarassa sirisamudayasobham avhayantamiva vepullapabbatato 4- paramaramaniyadassanam
@Footnote: 1 cha.Ma. ka. nimbarukkhoti      2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti
@3 pali. sasanam             4 Ma. vipulapabbatato
Maniratanamagacchati, tassevam agacchantassa samantato yojanappamanam okasam
abha pharati, evameva tassa sumedhassapi bhagavato sarirato abharatanam samantato
yojanam pharatiti attho.
     Tevijjachalabhinnehiti tevijjehi chalabhinnehi cati attho. Balappattehiti
iddhibalappattehi. Tadihiti tadibhavappattehi. Samakulanti sankinnam
ekakasavapajjotam. Idanti sasanam sandhayaha, mahitalam va. Amitayasati amitaparivara,
atulakittighoso va. Nirupadhiti caturupadhivirahita. Sesamettha gathasu sabbattha
pakatamevati.
                      Sumedhabuddhavamsavannana nitthita.
                     Nitthito ekadasamo buddhavamso.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 286-293. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=6364&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=6364&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=192              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7778              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9892              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9892              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]