ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 51 : PALI ROMAN Buddha.A. (madhurattha.)

                      12. Padumuttarabuddhavamsavannana
     naradabuddhassa sasanam navutivassasahassani 1- pavattitva antaradhayi. So
ca kappo vinassittha. Tato param kappanam asankhyeyyam buddha loke na uppajjimsu.
Buddhasunno vigatabuddhaloko ahosi. Tato kappesu ca asankhyeyyesu vitivattesu
ito kappasatasahassamatthake ekasmim kappe eko vijitamaro ohitabharo
merusaro asamsaro sattasaro sabbalokuttaro padumuttaro nama buddho loke
udapadi. Sopi paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tato cavitva
hamsavatinagare sabbajananandakarassa anandassa nama ranno aggamahesiya
uditoditakule jataya sujataya deviya kucchismim patisandhim aggahesi. Sa
devatahi katarakkha dasannam masanam accayena hamsavatuyyane padumuttarakumaram
vijayi. Patisandhiyancassa jatiyanca hettha vuttappakarani patihariyani ahesum.
     Tassa kira jatiyam padumavassam vassi. Tenassa namaggahanadivase nataka
"padumuttarakumaro "tveva namam akamsu. So dasavassasahassani agaram ajjhavasi.
Naravahanasavahanavasavattinamaka tinnam utunam anucchavika tayo cassa pasada
ahesu. Vasudattadevippamukhanam itthinam satasahassani visatisahassani ca
paccupatthitani ahesum. So vasudattaya deviya putte sabbagunanuttare
uttarakumare nama uppanne cattari nimittani disva "mahabhinikkhamanam
nikkhamissami"ti cintesi. Tassa cintitamatteva vasavattinamako pasado
kumbhakaracakkam viya akasam abbhuggantva devavimanamiva punnacando viya ca
gaganatalena gantva bodhirukkham majjhekaronto sobhitabuddhavamsavannanaya
agatapasado viya bhumiyam otari.
@Footnote: 1 Si.,i. pancanavutivassani, Ma. pancanavutivassasahassani
     Mahapuriso kira tato pasadato otaritva 1- arahattaddhajabhutani
kasayani vatthani devadattiyani parupitva tattheva pabbaji. Pasado
panagantva sakatthaneyeva atthasi. Mahasattena sahagataya parisaya thapetva
itthiyo sabbe pabbajimsu. Mahapuriso tehi saha sattaham padhanacariyam caritva 1-
visakhapunnamaya ujjeninigame rucanandasetthidhitaya dinnam madhupayasam
paribhunjitva salavane divaviharam katva sayanhasamaye sumittajivakena dinna
attha tinamutthiyo gahetva salalabodhim upagantva tam padakkhinam katva
atthatimsahatthavitthatam tinasantharam santharitva pallankam abhujitva caturangaviriyam
adhitthaya samaram marabalam vidhamitva pathame yame pubbenivasam
anussaritva dutiye yame dibbacakkhum visodhetva tatiye yame paccayakaram
sammasitva anapanacatutthajjhanato vutthaya pancasu khandhesu abhinivisitva
udayabbayavasena samapannasa lakkhanani disva yava gotrabhunanam vipassanam
vaddhetva ariyamaggena sakalabuddhagune pativijjhitva sabbabuddhacinnam
"anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti udanam udanesi. Tada kira
dasasahassacakkavalabbhantaram sakalampi alankarontam viya padumavassam vassi. Tena
vuttam:-
       [1] "naradassa aparena       sambuddho dipaduttamo
           padumuttaro nama jino     akkhobho sagarupamo.
       [2] Mandakappo va so asi   yamhi buddho ajayatha
           ussannakusala janata      tamhi kappe ajayatha"ti.
@Footnote: 1-1 Si.,i. ime patha na dissanti
     Tattha sagarupamoti sagarasadisagambhirabhavo. Mandakappo va so asiti
ettha yasmim kappe dve sammasambuddha uppajjanti, 1- ayam mandakappo
nama. Duvidho hi kappo sunnakappo asunnakappo cati. Tattha sunnakappe
buddhapaccekabuddhacakkavattino na uppajjanti. Tasma gunavantapuggalasunnatta
"sunnakappo"ti vuccati.
     Asunnakappo pancavidho sarakappo mandakappo varakappo saramandakappo
bhaddakappoti. Tattha gunasararahite 2- kappe gunasaruppadakassa gunasarajananassa
ekassa sammasambuddhassa patubhavena "sarakappo"ti vuccati. Yasmim pana kappe
dve lokanayaka uppajjanti, so mandakappoti vuccati. Yasmim kappe tayo
buddha uppajjanti, tesu pathamo dutiyam byakaroti, dutiyo tatiyanti, tattha
manussa pamuditahadaya attana patthitapanidhanavasena varayanti. Tasma
"varakappo"ti vuccati. Yattha pana kappe cattaro buddha uppajjanti, so
purimakappato visitthataratta sarataratta "saramandakappo"ti vuccati. Yasmim
kappe panca buddha uppajjanti, so "bhaddakappo"ti vuccati. So pana
atidullabho. Tasmim pana kappe yebhuyyena satta kalyanasukhabahula honti.
Yebhuyyena tihetuka kilesakkhayam karonti, duhetuka sugatigamino honti,
ahetuka hetum patilabhanti. Tasma so kappo "bhaddakappo"ti vuccati. Tena
vuttam "asunnakappo pancavidho"tiadi. 3- Vuttanhetam poranehi:-
          "eko buddho sarakappe      mandakappe jina duve
           varakappe tayo buddha        saramande caturo buddha
           panca buddha bhaddakappe       tato natthadhika jina"ti. 3-
@Footnote: 1 Si.,i. uppajjanti sambahula va         2 Si.,i. gunasunnagunasararahite
@3-3 Si.,i. ime patha na dissanti
     Yasmim pana kappe padumuttaradasabalo uppajji, so sarakappopi samano
gunasampattiya mandakappasadisatta "mandakappo"ti vutto. Opammatthe
vasaddo datthabbo. Ussannakusalati upacitapunna. Janatati khanasamuho.
     Padumuttaro pana purisuttaro bhagava sattaham bodhipallanke vitinametva
"pathaviyam padam nikkhipissami"ti dakkhinam padam abhinihari. Atha pathavim
bhinditva vimalakomalakesarakannikani jalajamalavikasavipulapalasani thalajani jalajani
utthahimsu. Tesam kira dhurapattani navutihatthani kesarani timsahatthani kannika
dvadasahattha ekekassa navaghatappamana renavo ahesum. Sattha pana ubbedhato
atthapannasahattho ahosi. Tassa ubhinnam bahanamantaram attharasahattham nalatam
pancahattham hatthapada ekadasahattha ahesum. Tassa ekadasahatthena padena
dvadasahatthaya kannikaya akkantamattaya navaghatappamana renavo utthahitva
atthapannasahattham sarirappadesam uggantva manosilacunnavicunnitam viya katva
paccottharanti. Tadupadaya sattha padumuttarotveva loke pannayitthati
samyuttabhanaka vadanti.
     Atha sabbalokuttaro padumuttaro bhagava brahmayacanam sampaticchitva
dhammadesanaya bhajanabhute satte olokento mithilanagare devalam sujatancati
dve rajaputte upanissayasampanne disva tankhananneva anilapathena gantva
mithiluyyane otaritva uyyanapalena dvepi rajakumare pakkosapesi. Tepi ca
"amhakam pitucchaputto padumuttarakumaro pabbajitva sammasambodhim papunitva
amhakam nagaram sampatto, handa nam mayam dassanaya upasankamissama"ti
saparivara padumuttaram bhagavantam upasankamitva parivaretva nisidimsu. Tada
dasabalo tehi parivuto taraganaparivuto punnacando viya virocamano tattha
Dhammacakkam pavattesi, tada kotisatasahassanam pathamo dhammabhisamayo ahosi. Tena
vuttam:-
       [3] "padumuttarassa bhagavato        pathame dhammadesane
            kotisatasahassanam           dhammabhisamayo ahu"ti.
     Athaparena samayena saradatapasasamagame mahajanam nirayasantapena
santapetva dhammam desento sattatimsasatasahassasankhe sattakaye dhammamatam
payesi, so dutiyo dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
       [4] "tato parampi vassante       tappayante ca panino
            sattattimsasatasahassanam        dutiyabhisamayo ahu"ti.
     Yada pana anandamaharaja visatiya purisasahassehi visatiya amaccehi
ca saddhim padumuttarassa sammasambuddhassa santike mithilanagare paturahosi.
Padumuttaro ca bhagava te sabbe ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva tehi
parivuto gantva pitusangaham kurumano hamsavatiya rajadhaniya vasati. Tattha so
amhakam bhagava viya kapilapure gaganatale ratanacankame cankamanto buddhavamsam kathesi,
tada pannasasatasahassanam tatiyo dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:-
       [5] "yamhi kale mahaviro       anandam upasankami
           pitusantikam upagantva         ahani amatadundubhim.
       [6] Ahate amatabherimhi         vassante dhammavutthiya
           pannasasatasahassanam          tatiyabhisamayo ahu"ti.
     Tattha anandam upasankamiti pitaram anandarajanam sandhaya vuttam. Ahaniti
abhihani. Ahateti ahataya. Amatabherimhiti amatabheriya, lingavipallaso datthabbo.
"asevite"tipi patho, tassa asevitayati attho. Vassante dhammavutthiyati
dhammavassam vassanteti attho. Idani abhisamayakaranupayam dassento:-
       [7] "ovadako vinnapako         tarako sabbapaninam
            desanakusalo buddho          taresi janatam  bahun"ti
aha.
     Tattha ovadakoti saranasiladhutangasamadanagunanisamsavannanaya ovadatiti
ovadako. Vinnapakoti catusaccam vinnapetiti vinnapako, bodhako. Tarakoti
caturoghatarako.
     Yada pana sattha mithilanagare mithiluyyane kotisatasahassabhikkhuganamajjhe
maghapunnamaya punnacandasadisavadano patimokkham uddisi, so pathamo sannipato
ahosi. Tena vuttam:-
       [8] "sannipata tayo asum         padumuttarassa satthuno
            kotisatasahassanam             pathamo asi samagamo"ti.
     Yada pana bhagava vebharapabbatakute vassavasam vasitva pabbatasandassanattham
agatassa mahajanassa dhammam desetva navutikotisahassani ehibhikkhubhavena
pabbajetva tehi parivuto patimokkham uddisi, so dutiyo sannipato ahosi.
Tena vuttam:-
       [9] "yada buddho asamasamo         vasi 1- vebharapabbate
            navutikotisahassanam            dutiyo asi samagamo"ti.
     Puna bhagavati gunavati tilokanathe mahajanassa bandhanamokkham kurumane
janapadacarikam caramane asitikotisahassanam bhikkhunam sannipato ahosi. Tena
vuttam:-
      [10] "puna carikam pakkante           gamanigamaratthato
            asitikotisahassanam             tatiyo asi samagamo"ti.
@Footnote: 1 i. vasati
     Tattha gamanigamaratthatoti gamanigamaratthehi. Ayameva va patho, tassa
gamanigamaratthehi nikkhamitva pabbajitananti attho.
     Tada amhakam bodhisatto anekadhanakotiko jatilo 1- nama maharatthiko
hutva buddhappamukhassa samghassa sacivaram varadanamadasi. Sopi tam bhattanumodanavasane
"anagate kappasatasahassamatthake gotamo nama buddho bhavissati"ti byakasi.
Tena vuttam:-
       [11] "ahantena samayena        jatilo 2- nama ratthiko
            sambuddhappamukham samgham         sabhattam dussamadasaham.
       [12] Sopi mam buddho 3- byakasi samghamajjhe nisidiya
            satasahasse ito kappe     ayam buddho bhavissati
            4- ahu kapilavhaya ramma   nikkhamitva tathagato. 4-
       [13] Padhanam padahitvana .pe.    hessama sammukha imam.
       [14] Tassapi vacanam sutva       uttarim vatamadhitthahim
            akasim uggadalham dhitim       dasaparamipuriya"ti.
     Tattha sambuddhappamukham samghanti buddhappamukhassa samghassa, samiatthe
upayogavacanam. Sabhattam dussamadasahanti sacivaram bhattam adasim ahanti attho.
Uggadalhanti atidalham. Dhitinti viriyam akasinti attho.
     Padumuttarassa pana bhagavato kale titthiya nama nahesum. Sabbe
devamanussa buddhameva saranamagamamsu. Tena vuttam:-
       [15] "byahata titthiya sabbe    vimana dummana tada
             na tesam keci paricaranti     ratthato nicchubhanti te.
@Footnote: 1 Si.,i. jatiko       2 Si.,i. jatiko
@3 Si.,i. tada        4-4 cha.Ma. ime patha na dissanti
       [16] Sabbe tattha samagantva    upaganchum buddhasantike
            tuvam natho mahavira        saranam hohi cakkhuma.
       [17] "anukampako karuniko      hitesi sabbapaninam
            sampatte titthiye sabbe    pancasile patitthahi.
       [18] "evam nirakulam asi       sunnakam titthiyehi tam
            vicittam arahantehi         vasibhutehi tadihi"ti.
     Tattha byahatati vihatamanadappa. Titthiyati ettha tittham veditabbam.
Titthakaro veditabbo, titthiya veditabba. Tattha sassatadiditthivasena taranti
etthati tittham, laddhi. Tassa laddhiya uppadako titthakaro, titthe bhava
titthiyati. Padumuttarassa kira bhagavato kale titthiya nahesum. Ye pana santi,
tepi idisa ahesunti dassanattham "byahata titthiya"tiadi vuttanti veditabbam.
Vimanati virupamanasa. Dummanati tasseva vevacanam. Na tesam keci paricarantiti
tesam annatitthiyanam kecipi purisa parikammam na karonti, na bhikkham denti,
na sakkaronti, na garum karonti, na manenti, na pujenti, na asana vutthahanti,
na anjalikammam karontiti attho. Ratthatoti sakalaratthatopi. 1- Nicchubhantiti
niharanti, ussadenti tesam nivasam na dentiti attho, teti titthaya.
     Upaganchum buddhasantiketi evam tehi ratthavasihi manussehi ussadiyamana
sabbepi annatitthiya samagantva padumuttaradasabalameva saranamagamamsu. Tuvam amhakam
sattha natho gati parayanam sarananti evam vatva saranamagamamsuti attho.
Anukampatiti anukampako. Karunaya caratiti karuniko. Sampatteti samagate
saranamupagate titthiye. Pancasile patitthahiti pancasu silesu patitthapesiti attho.
@Footnote: 1 Si.,i. sakaratthatopi
Nirakulanti anakulam, annehi laddhikehi asammissanti attho. Sunnakanti sunnam
rittam tehi titthiyehi. Tanti tam bhagavato sasananti vacanaseso datthabbo.
Vicittanti vicittavicittam. Vasibhutehiti vasibhavappattehi.
     Tassa pana padumuttarassa bhagavato hamsavati nama nagaram ahosi. Pita
panassa anando nama khattiyo, mata sujata nama devi, devalo ca
sujato ca dve aggasavaka, sumano namupatthako, amita ca asama ca dve
aggasavika, salalarukkho bodhi, sariram atthapannasahatthubbedham ahosi, sarirappabha cassa
samanta dvadasa yojanani ganhi, vassasatasahassam ayu ahosi, vasudatta
nama aggamahesi, uttaro nama putto ahosi, padumuttaro pana bhagava
paramabhirame nandarame kira parinibbuto. Dhatuyo panassa na vikirimsu.
Sakalajambudipavasino manussa samagamma dvadasayojanubbedham sattaratanamayam
cetiyamakamsu tena vuttam:-
       [19] "nagaram hamsavati nama        anando nama khattiyo
            sujata nama janika       padumuttarassa satthuno.
       [20] 1- Navavassasahassani       agaram ajjhavasi so
            nari bahano yasavati       tayo pasadamuttama. 1-
       [21] Ticattalisa sahassani       nariyo samalankata
            vasuladatta nama nari      uttaro nama atrajo.
       [22] Nimitte caturo disva      pasadenabhinikkhami
            sattaham padhanacaram        acari purisuttamo.
       [23] Brahmuna yacito santo    padumuttaro vinayako
            vattacakko mahaviro       mithiluyyanamuttame.
@Footnote: 1 cha.Ma. ime patha na dissanti
       [24] Devalo ca sujato ca      ahesum aggasavaka
            sumano namupatthako       padumuttarassa satthuno 1-
       [25] Amita ca asama ceva      ahesum aggasavika
            bodhi tassa bhagavato        salaloti pavuccati.
       [26] Amito ceva tisso ca      ahesum aggupatthaka
            hattha ceva sucitta ca     ahesum aggupatthika.
       [27] Atthapannasaratanam          accuggato mahamuni
            kancanagghiyasankaso        dvattimsavaralakkhano.
       [28] Kutta kavata bhitti ca     rukkha nagasiluccaya
            na tassavaranam atthi        samanta dvadasayojane.
       [29] Vassasatasahassani          ayu vijjati tavade
            tavata titthamano so     taresi janatam bahum.
       [30] Santaretva bahujanam       chinditva sabbasamsayam
            jalitva aggikkhandhova      nibbuto so sasavako.
       [31] Padumuttaro jino buddho     nandaramamhi nibbuto
            tattheva tassa thupavaro      dvadasubbedhayojano"ti.
     Tattha nagasiluccayati nagasankhata siluccaya. Avarananti paticchadanam
tirokaranam. Dvadasayojaneti samantato dvadasayojane thane bhagavato sarirappabha
pharitva rattindivam titthatiti attho. Sesagathasu sabbattha pakatamevati.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. mahesino
     Ito patthaya paramipuranadipunappunagatamattham sankhipitva visesatthameva
vatva gamissama. Yadi pana vuttameva punappunam vakkhama, kada antam gamissati
ayam samvannanati.
                     Padumuttarabuddhavamsavannana nitthita.
                       Nitthito dasamo buddhavamso.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 276-286. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=6136&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=6136&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=191              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7720              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9794              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9794              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]