บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
5. Mangalabuddhavamsavannana kondanne kira satthari parinibbute tassa sasanam vassasatasahassam pavattittha. Buddhanubuddhanam savakanam antaradhanena sasanamassa antaradhayi. Kondannassa pana aparabhage ekamasankhyeyyamatikkamitva ekasmimyeva kappe cattaro buddha nibbattimsu mangalo, sumano, revato, sobhatoti. Tattha mangalo pana lokanayako kappasatasahassadhikani solasa asankhyeyyani paramiyo puretva tusitapure nibbattitva tattha yavatayukam thatva pancasu pubbanimittesu uppannesu buddhakolahalam nama udapadi, tada dasasahassacakkavale devatayo ekasmim cakkavale sannipatitva ayacanti:- "kalo kho te mahavira uppajja matukucchiyam sadevakam tarayanto bujjhassu amatam padan"ti. 5- @Footnote: 1 pali. siridharo buddho 2 cha.Ma. candarame manorame @3 cha.Ma. nibbayi 4 cha.Ma. sattayojaniko kato @5 khu.buddha. 33/1/413 (sya) Evam devehi ayacito katapancavilokano tusita kaya cavitva sabbanagaruttame uttaranagare anuttarassa uttarassa nama ranno kule uttaraya nama deviya kucchismim patisandhim ganhi. Tada anekani patihariyani paturahesum. Tani dipankarabuddhavamse vuttanayeneva veditabbani. Tassa uttaraya kira mahadeviya kucchismim sabbalokamangalassa mangalassa mahasattassa patisandhiggahanato patthaya sarirappabha rattindivam asitihatthappamanam padesam pharitva candaloka- suriyalokehi anabhibhavaniya hutva atthasi. Sa ca annenalokena vina attano sarirappabhasamudayeneva andhakaram vidhamitva atthasatthiya dhatihi paricariyamana vicarati. Sa kira devatahi katarakkha dasannam masanam accayena paramasurabhikusuma- phaladharasakhavitape kamalakuvalayasamalankate rurusihabyagghagajagavayamahimsapasadavividhamigagana- vicarite paramaramaniye uttaramadhuruyyane nama mangaluyyane mangalamahapurisam vijayi. So jatamattova mahasatto sabba disa viloketva uttarabhimukho sattapadavitiharena gantva asabhim vacam niccharesi. Tasminca khane sakaladasa- sahassilokadhatusu devata dissamanasarira dibbamaladihi samalankatagatta tattha tattha thatva jayamangalathutivacanani sampavattesum. Patihariyani vuttanayaneva. Namaggahanadivase panassa lakkhanapathaka sabbamangalasampattiya jatoti "mangalakumaro "tveva namam karimsu. Tassa kira yasava rucima sirimati tayo pasada ahesum. Yasavatidevippamukhani timsanatakitthisahassani ahesum. Tattha mahasatto navavassasahassani dibbasukhasadisam sukham anubhavitva yasavatiya aggamahesiya kucchismim silavam nama puttam labhitva cattari nimittani disva alankatam pandaram nama sundaraturangavaramaruyha Mahabhinikkhamanam nikkhamitva pabbaji. Tam pana pabbajantam tisso manussakotiyo anupabbajimsu. Tehi parivuto mahapuriso attha mase padhanacariyamacari. Tato visakhapunnamaya uttaragame uttarasetthino dhitaya uttaraya nama dinnam pakkhittadibbojam madhupayasam paribhunjitva surabhikusumalankate nilobhase manorame salavane divaviharam vitinametva uttarena nama ajivakena dinna attha tinamutthiyo gahetva asitanjanagirisankasam akkantavarakanakajalakutamva sitacchayam vividhamigaganasampatavirahitam mandamaluteritaya ghanasakhaya samalankatam naccantamiva pitiya virocamanam nagabodhim upasankamitva mattavaranagagami nagabodhim padakkhinam katva pubbuttarapasse thatva atthapannasahatthavitthatam tinasantharam santharitva tattha pallankam abhujitva caturangasamannagatam viriyam adhitthahitva sabalam marabalam viddhamsetva pubbenivasadibbacakkhunanani patilabhitva paccayakarasammasanam katva khandhesu aniccadivasena abhinivisitva anukkamena anuttaram sammasambodhim patva:- "anekajatisamsaram sandhavissam anibbisam gahakaram gavesanto dukkha jati punappunam. Gahakaraka ditthosi puna geham na kahasi sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhatam visankharagatam cittam tanhanam khayamajjhaga"ti 1- udanam udanesi. Mangalassa pana sammasambuddhassa annehi buddhehi adhikatara sarirappabha ahosi. Yatha pana annesam sammasambuddhanam samanta asitihatthappamana va @Footnote: 1 khu.dha. 25/153-4/44 Byamappamana va sarirappabha ahosi, na evam tassa. Tassa pana bhagavato sarirappabha niccakalam dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. Tarugirigharapakara- ghatakavatadayo suvannapattapariyonaddha viya ahesum. Navutivassasatasahassani ayu tassa ahosi. Ettakam kalam candasuriyatarakadinam pabha natthi. Rattindivaparicchedo na pannayittha. Diva suriyalokena viya 1- satta niccam buddhalokeneva sabbakammani karonta vicarimsu. Sayam pupphanakakusumanam pato ca ravanakasakunadinanca vasena loko rattindivaparicchedam sallakkhesi. Kim pana annesam buddhanam ayamanubhavo natthiti? no natthi. Tepi hi Akankhamana dasasahassilokadhatum tato va bhiyyo abhaya phareyyum. Mangalassa pana bhagavato pubbapatthanavasena annesam byamappabha viya sarirappabha niccameva dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. So kira bodhisattakale vessantarattabhavasadise attabhave saputtadaro vankapabbatasadise pabbate vasi. Atheko sabbajanavihethako kharadathiko nama manussabhakkho mahesakkho yakkho mahapurisassa danajjhasayatam sutva brahmanavannena upasankamitva mahasattam dve darake yaci. Mahasatto "dadami brahmanassa puttake"ti hatthapahattho udakapariyantam pathavim kampento dve darake adasi. Atha kho yakkho tassa passantasseva mahapurisassa tam brahmanavannam pahaya analajalapingalavirupanayano visamavirupakutilabhimadatho cipitakavirupanaso kapilapharusadighakeso navadaddhatalakkhandhasadisakayo hutva te darake mulalakalapam viya gahetva khadi. Mahapurisassa yakkham oloketva mukhe vivatamatte aggijalam viya lohitadharam uggirantam tassa mukham disvapi kesaggamattampi 1- domanassam na uppajji. "sudinnam vata me danan"ti cintayato panassa sarire @Footnote: 1 Ma.vina 2 Ma. appamattampi Mahantam pitisomanassam udapadi. So "imassa me nissandena anagate imina niharena rasmiyo nikkhamantu"ti patthanamakasi. Tassa tam patthanam nissaya buddhabhutassa sarirato rasmiyo nikkhamitva ettakam thanam pharimsu. Aparampi pubbacariyam tassa atthi. Ayam kira bodhisattakale ekassa buddhassa cetiyam disva "imassa buddhassa mama jivitam pariccajitum vattati"ti dandadipikavethananiyamena sakalasariram vethapetva ratanamattamakulam satasahassagghanikam suvannapatim sugandhasappissa purapetva tattha sahassavattiyo jaletva tam sisenadaya sakalasariram jalapetva jinacetiyam padakkhinam karonto sakalarattim vitinamesi. Evam yava arunuggamana vayamantassa lomakupamattampi usumam na ganhi. Padumagabbham pavitthakalo viya ahosi. Dhammo hi namesa attanam rakkhantam rakkhati. Tenaha bhagava:- "dhammo have rakkhati dhammacarim dhammo sucinno sukhamavahati esanisamso dhamme sucinne na duggatim gacchati dhammacari"ti. 1- Imassapi kammassa nissandena tassa sarirobhaso dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. 2- Tena vuttam:- [1] "kondannassa aparena mangalo nama nayako tamam loke nihantvana dhammokkamabhidharayi. [2] Atulasi pabha tassa jinehannehi uttarim candasuriyappabham hantva dasasahassi virocati"ti. @Footnote: 1 khu.thera. 26/303/318, khu.ja. 27/1420, 2283/290. 473 (sya) @2 abhi.A. 1/64 Tattha tamanti lokandhakaranca hadayatamanca. Nihantvanati abhibhavitva. 1- Dhammokkanti ettha ayam pana ukkasaddo suvannakaramusadisu anekesu atthesu dissati. Tatha hi "sandasena jatarupam gahetva ukkamukhe pakkhipeyya"ti 2- agatatthane suvannakaranam musa "ukka"ti veditabba. "ukkam bandheyya, ukkam bandhitva ukkamukham alimpeyya"ti 2- agatatthane kammaranam angarakapallam. "kammaranam yatha ukka, anto jhayati no bahi"ti 3- agatatthane kammaruddhanam. "evamvipako ukkapato bhavissati"ti 4- agatatthane vayuvego "ukka"ti vuccati. "ukkasu dhariyamanasu"ti 5- agatatthane dipika "ukka"ti vuccati. Idhapi dipika ukkati adhippeta. 6- Tasma idha dhammamayam ukkam abhidharayi, avijjandhakarapaticchannassa avijjandhakarabhibhutassa lokassa dhammamayam ukkam dharesiti attho. Atulasiti atulya asi. Ayameva va patho, annehi buddhehi asadisa ahositi attho. Jinedannehiti jinehi annehi. Candasuriyappabham hantvati candasuriyanam pabham abhihantva dasasahassi virocatiti candasuriyalokam vina buddhalokeneva dasasahassi virocatiti attho. Mangalasammasambuddho pana adhigatabodhinano bodhimuleyeva sattasattahani vitinametva brahmuno dhammayacanam sampaticchitva "kassa nu kho aham dhammam deseyyan"ti 7- upadharento attana saha pabbajitanam bhikkhunam tisso kotiyo upanissayasampannam addasa. Athassa etadahosi "ime kulaputta mam pabbajantam anupabbajita upanissayasampanna ca, te maya visakhapunnamaya vivekatthikena @Footnote: 1 Ma. abhivihacca 2 Ma.u. 14/360/311 3 khu.ja. 28/631 (sya) @4 di.Si. 9/24, 208/11, 69 5 di.Si. 9/159/49-50 @6 pa.su. 1/75/187 @7 vi.maha. 4/10/10, Ma.mu. 12/284/245, Ma.Ma. 13/340/322 Vissajjita sirivaddhananagaram upanissaya sirivanagahanam gantva viharanti, handaham tattha gantva dhammam tesam desessami"ti attano pattacivaram gahetva hamsaraja viya gaganatalamabbhuggantva sirivanagahane paccutthasi. Te ca bhikkhu bhagavantam vanditva antevasikavattam dassetva bhagavantam parivaretva nisidimsu. Tesam bhagava sabbabuddhanisevitam dhammacakkappavattanasuttantam kathesi. Tato tisso bhikkhukotiyo arahattam papunimsu. Devamanussanam kotisatasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [3] "sopi buddho pakasesi caturo saccavaruttame te te saccarasam pitva vinodenti mahatamam. [4] Patvana bodhimatulam pathame dhammadesane kotisatasahassanam dhammabhisamayo ahu"ti. Tattha caturoti cattari. Saccavaruttameti saccani ca varani ca saccavarani, saccani uttamaniti attho. "cattaro saccavaruttame"tipi patho, tassa cattari saccavarani uttamaniti attho. Te teti te te devamanussa buddhena bhagavata vinita. Saccarasanti catusaccapativedhamatarasam pivitva. Vinodenti mahatamanti tena tena maggena pahatabbam mohatamam vinodenti, viddhamsentiti attho. Patvanati pativijjhitva. Bodhinti ettha panayam bodhisaddo:- magge phale ca nibbane rukkhe pannattiyam tatha sabbannute ca nanasmim bodhisaddo panagato. Tatha hi panesa "bodhi vuccati catusu maggesu nanan"tiadisu 1- magge agato. "upasamaya abhinnaya sambodhaya samvattati"ti 2- ettha phale. "patvana @Footnote: 1 khu.cula. 30/595, 667/292, 321 (sya) @2 vi.maha. 4/13/13, mu. 12/33/20, Ma.Ma. 13/316/296, Ma.u. 14/323/296 @sam.maha. 19/1081/376, khu.pati. 31/598/505, (sya) Bodhim amatam asankhatan"ti ettha nibbane. "antara ca gayam antara ca bodhin"ti 1- ettha assattharukkhe. "bodhi kho rajakumaro bhoto gotamassa pade sirasa vandati"ti 2- ettha pannattiyam. "pappoti bodhim varabhurimedhaso"ti 3- ettha sabbannutannane. Idhapi sabbannutannane datthabbo. Arahattamaggananepi vattati. 4- Atulanti tularahitam pamanatitam, appamananti attho. Sambodhim patva dhammam desentassa tassa bhagavato pathame dhammadesaneti attho gahetabbo. Yada pana cittam nama nagaram upanissaya viharanto campakarukkhamule kandambarukkhamule amhakam bhagava viya titthiyanam manamaddanam yamakapatihariyam katva surasurayuvatisambhavane ruciranavakanakarajatamayavarabhavane tavatimsabhavane paricchattaka- rukkhamule pandukambalasilatale nisiditva abhidhammam kathesi, tada kotisatasahassanam devatanam dhammabhisamayo ahosi, ayam dutiyo abhisamayo. Yada pana sunando nama cakkavattiraja surabhinagare puritacakkavattito hutva cakkaratanam patilabhi. Tam kira mangaladasabale loke uppanne cakkaratanam thana osakkitam disva sunando raja vigatanando brahmane paripucchi "imam cakkaratanam mama kusalena nibbattam, kasma thana osakkitan"ti. Tato te tassa ranno osakkanakaranam byakarimsu. "cakkavattiranno ayukkhayena va pabbajjupagamanena va buddhapatubhavena va cakkaratanam thana osakkatiti vatva tuyham pana maharaja ayukkhayo natthi, atidighayuko tvam, mangalo pana sammasambuddho loke uppanno, tena te cakkaratanam osakkitan"ti. Tam sutva sunando cakkavattiraja saparijano tam cakkaratanam sirasa vanditva ayaci "yavaham tavanubhavena mangaladasabalam @Footnote: 1 vi.maha. 4/11/11, Ma.mu. 12/285/264, Ma.Ma. 13/341/323 @2 vi.cula. 7/268/31, Ma.Ma. 13/324/305 3 di.pa. 11/217/137 @4 pa.su. 1/13/60, udana.A. 29 Sakkarissami, tava tvam ma antaradhayassu"ti. Atha nam cakkaratanam yathathaneyeva atthasi. Tato samupagatanando sunando cakkavattiraja chattimsayojanaparimandalaya parisaya parivuto sabbalokamangalam mangaladasabalam upasankamitva sasavakasamgham sattharam mahadanena santappetva arahantanam kotisatasahassanam kasikavatthani datva tathagatassa sabbaparikkhare datva sakalalokavimhayakaram bhagavato pujam katva mangalam sabbalokanatham upasankamitva dasanakhasamodhanasamujjalam vimalakamalamakulasamamanjalim sirasi katva vanditva dhammassavanatthaya ekamantam nisidi. Puttopi tassa anurajakumaro nama tatheva nisidi. Tada sunandacakkavattirajappamukhanam tesam bhagava anupubbikatham kathesi. Sunando cakkavatti saddhim parisaya saha patisambhidahi arahattam papuni. Atha sattha tesam pubbacariyam olokento iddhimayapattacivarassa upanissayam disva cakkajalasamalankatam dakkhinahattham pasaretva "etha bhikkhavo"ti aha. Sabbe tankhanamyeva duvangulakesa iddhimayapattacivaradhara vassatthikatthera 1- viya akappasampanna hutva bhagavantam parivarayimsu. Ayam tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttam:- [5] "surindadevabhavane buddho dhammamadesayi kotisatasahassanam 2- dutiyabhisamayo ahu. [6] Yada sunando cakkavatti sambuddham upasankami tada ahani 3- sambuddho dhammabherim varuttamam. @Footnote: 1 Si.,i. vassasatikatthera 2 Si.,i. nava kotisatasahassanam. @3 Ma. ahani, evamannatthapi [7] Sunandassanucara janata tadasum navutikotiyo sabbepi te niravasesa ahesum ehibhikkhuka"ti. Tattha surindadevabhavaneti puna devindabhavaneti attho. Dhammanti abhidhammam. Ahaniti abhihani. Varuttamanti varo bhagava uttamam dhammabherinti attho. Anucarati nibaddhacara sevaka. Asunti ahesum. "tadasi navutikotiyo"tipi patho. Tassa janata asi, sa janata kittakati ce, navutikotiyoti attho. Atha mangale kira lokanathe mekhale pure viharante tasmimyeva pure sudevo ca dhammaseno ca manavaka manavakasahassaparivara 1- tassa bhagavato santike ehibhikkhupabbajjaya pabbajimsu. Maghapunnamaya dvisu aggasavakesu saparivaresu arahattam pattesu sattha kotisatasahassabhikkhuganamajjhe patimokkham uddisi, ayam pathamo sannipatoti ahosi. Puna uttararame nama anuttare natisamagame pabbajitanam kotisatasahassanam samagame patimokkham uddisi, ayam dutiyo sannipato ahosi. Sunandacakkavattibhikkhuganasamagame navutikotisahassanam bhikkhunam majjhe patimokkham uddisi, ayam tatiyo sannipato ahosi. Tena vuttam:- [8] "sannipata tayo asum mangalassa mahesino kotisatasahassanam pathamo asi samagamo. [9] Dutiyo kotisatasahassanam tatiyo navutikotinam khinasavanam vimalanam tada asi samagamo"ti. 2- @Footnote: 1 Si.,i. dasamanavakasahassehi parivuta @2 pali. kotisatasahassanam dutiyo asi samagamo @ tatiye navutikotinam tatiyo asi samagamo @ khinasavanam vimalanam tada asi samagamo. Tada amhakam bodhisatto surucibrahmanagame suruci nama brahmano hutva tinnam vedanam paragu sanighanduketubhanam sakkharappabhedanam itihasapancamanam padako veyyakarano lokayatamahapurisalakkhanesu anavayo ahosi. So sattharam upasankamitva dasabalassa madhuradhammakatham sutva bhagavati pasiditva saranam gantva "sve mayham bhikkham ganhatha"ti sasavakasamgham bhagavantam nimantesi. So bhagavata "brahmana kittakehi bhikkhuhi te attho"ti vutto "kittaka pana vo bhante parivara bhikkhu"ti aha. Tada pathamasannipatova hoti, tasma "kotisatasahassan"ti vutte "yadi evam bhante sabbehipi saddhim mayham bhikkham ganhatha"ti nimantesi. Sattha adhivasesi. Brahmano bhagavantam svatanaya nimantetva attano gharam gacchanto cintesi "aham ettakanam bhikkhunam yagubhattavatthadini datum sakkomi, nisidanatthanam pana katham bhavissati"ti. Tassa kira sa cintana caturasitiyojanasahassappamane merumatthake thitassa devarajassa dasasatanayanassa pandukambalasilasanassa unhakaram janesi. Atha sakko devaraja asanassa unhabhavam disva "ko nu kho mam imamha thana cavetukamo"ti samuppannaparivitakko dibbena cakkhuna manussalokam olokento mahapurisam disva "ayam mahasatto buddhappamukham bhikkhusamgham nimantetva tassa nisidanatthaya cintesi. Mayapi tattha gantva punnakotthasam gahetum vattati"ti vaddhakivannam nimminitva vasipharasuhattho mahapurisassa purato paturahosi. So "atthi nu kho kassaci bhatiya kattabbakamman"ti aha. Mahasatto disva "kim kammam katum sakkhissasi"ti aha. Mama ajananasippam nama natthi, yo yo yam yam icchati mandapam va pasadam va annam va kinci nivesanadikam, tassa tassa tam tam katum samatthomhiti. Tena hi mayham kammam Atthiti. Kim ayyati. Svatanaya maya kotisatasahassabhikkhu nimantita, tesam nisidanamandapam karissasiti. Aham nama kareyyam, sace me bhatim datum sakkhissathati. Sakkhissami tatati. "yadi evam sadhu karissami"ti vatva ekam padesam olokesi. So dvadasayojanappamano padeso kasinamandalam viya samatalo paramaramaniyo ahosi. Puna so "ettake thane sattaratanamayo datthabbasaramando mandapo utthahatu"ti cintetva olokesi. Tato tavadeva mandapasadiso pathavitalam bhinditva mandapo utthahi. Tassa sovannamayesu thambhesu rajatamaya ghataka ahesum, rajatamayesu thambhesu sovannamaya ghataka, manitthambhesu pavalamaya pavalamayesu thambhesu manimaya ghataka, sattaratanamayesu thambhesu sattaratanamaya ghataka ahesum. Tato "mandapassa antarantarapi kinkinikajala olambatu"ti olokesi, saha olokanena kinkinikajalam olambi, yassa mandavateritassa pancangikasseva turiyassa paramamanoramo madhuro saddo niccharati, dibbasangitivattanakalo viya ahosi. "antarantara dibbagandhadamapupphadamapattadamasattaratanadamani olambantu"ti cintesi, saha cintaya damani olambimsu. "kotisatasahassasankhyanam bhikkhunam asanani ca kappiyamahagghapaccattharanani adharakani ca pathavim bhinditva utthahantu"ti cintesi, tavadeva utthahimsu. "kone kone ekeka udakacati utthahatu"ti cintesi, tankhanamyeva udakacatiyo paramasitalena madhurena suvisuddha- sugandhakappiyavarina punna kadalipannapihitamukha utthahimsu. So dasasatanayano ettakam mapetva brahmanassa santikam gantva "ehi ayya tava mandapam disva mayham bhatim dehi"ti aha. Mahapuriso gantva tam mandapam olokesi. Tassa olokentasseva sakalasariram pancavannaya pitiya nirantaram phutam ahosi. Athassa mandapam olokayato etadahosi "nayam mandapo manussabhutena kato, mayham ajjhasayam mayham gunam agamma addha sakkassa devaranno bhavanam unham ahosi, tato sakkena devanamindena ayam mandapo nimmito"ti. "na kho pana me yuttam evarupe mandape ekadivasamyeva danam datum, sattaham dassami"ti cintesi. Bahirakadanam nama tattakampi samanam 1- bodhisattanam hadayam tutthim katum na sakkoti, alankatasisam va chinditva anjitani va akkhini uppatetva hadayamamsam va ubbattetva dinnakale bodhisattanam cagam nissaya tutthi nama hoti. Amhakam bodhisattassa hi sivijatake 2- devasikam pancakahapanasatasahassani vissajjetva catusu nagaradvaresu nagaramajjheti pancasu thanesu danam dentassa tam danam cagatutthim uppadetum nasakkhi. Yada panassa brahmanavannena agantva sakko devaraja akkhini yaci, tada so tani cakkhuni uppatetva adasi, dadamanasseva haso uppajji, kesaggamattampi cittassa annathattam nahosi. Evam sabbannubodhisattanam bahiradanam nissaya titti nama natthi. Tasma sopi mahapuriso "maya kotisatasahassasankhanam bhikkhunam danam datum vattati"ti cintetva tasmim mandape nisidapetva sattaham gavapanam nama danam adasi. Ettha gavapananti mahante mahante kolambe khirassa puretva uddhanesu aropetva ghanapakapakke khire thokathoke tandule pakkhipitva pakkamadhusakkhara- cunnasappihi abhisankhatabhojanam vuccati. Idameva catumadhurabhojanantipi vuccati. Manussayeva pana parivisitum nasakkhimsu. Devapi ekantarika hutva parivisimsu. Dvadasayojanappamanampi tam thanam te bhikkhu ganhitum nappahosiyeva, te pana @Footnote: 1 Si.,i. kittakampi samanam 2 khu.ja. 27/2066 adi/419 (sya) Bhikkhu attano attano anubhavena nisidimsu. Pariyosanadivase sabbasam bhikkhunam patte dhovapetva bhesajjatthaya sappinavanitamadhuphanitadinam puretva ticivarehi saddhim adasi. Tattha samghanavakabhikkhuna laddhacivarasataka satasahassagghanika ahesum. Atha sattha anumodanam karonto "ayam mahapuriso evarupam mahadanam adasi, ko nu kho bhavissati"ti upadharento "anagate kappasatasahassadhikanam dvinnam asankhyeyyanam matthake gotamo nama buddho bhavissati"ti disva tato mahasattam amantetva "tvam ettakam nama kalam atikkamitva gotamo nama buddho bhavissasi"ti byakasi. Atha mahapuriso bhagavato byakaranam sutva pamuditahadayo "aham kira buddho bhavissami, na me gharavasena attho, pabbajissami"ti cintetva tatharupam sampattim khelapindam viya pahaya satthu santike pabbajitva buddhavacanam ugganhitva abhinna ca attha samapattiyo ca nibbattetva aparihinajjhano yavatayukam thatva ayupariyosane brahmaloke nibbatti. Tena vuttam:- [10] "ahantena samayena suruci nama brahmano ajjhayako mantadharo tinnam vedana paragu. [11] Tamaham upasankamma saranam gantvana satthuno sambuddhappamukham samgham gandhamalena pujayim pujetva gandhamalena gavapanena tappayim. [12] Sopi mam buddho byakasi mangalo dipaduttamo 1- aparimeyyito kappe ayam buddho bhavissati 2- ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato. 2- @Footnote: 1 cha.Ma. dvipaduttamo 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti [13] `padhanam Padahitvana katva dukkarakarikam ajapalarukkhamulasmim nisiditva tathagato tattha payasam paggayha neranjaramupehiti. Neranjaraya tiramhi payasam adi so jino patiyattavaramaggena bodhimulamhi ehiti. Tato padakkhinam katva bodhimandam anuttaram assattharukkhamulamhi bujjhissati mahayaso. Imassa janika mata maya nama bhavissati pita suddhodano nama ayam hessati gotamo. Anasava vitaraga santacitta samahita kolito upatisso ca agga hessanti savaka anando namupatthako upatthissati mam jinam. Khema uppalavanna ca agga hessanti savika anasava vitaraga santacitta samahita. Bodhi tassa bhagavato assatthoti pavuccati citto ca hatthalavako agga hessantupatthaka. Nandamata ca uttara agga hessantupatthika ayu vassasatam tassa gotamassa yasassino. Idam sutvana vacanam asamassa mahesino amodita naramaru buddhavijam kira ayam. Ukkutthisadda vattanti apphotenti hasanti ca katanjali namassanti dasasahassi sadevaka. Yadimassa lokanathassa virajjhissama sasanam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. Yatha manussa nadim taranta patitittham virajjhiya hetthatittham gahetvana uttaranti mahanadim. Evameva mayam sabbe yadi muncamimam jinam anagatamhi addhane hessama sammukha iman"ti sattarasa gatha 1- vittharetabba. [14] "tassapi vacanam sutva bhiyyo cittam pasadayim uttarim vattamadhitthasim dasaparamipuriya. [15] Tada pitimanubruhanto sambodhivarapattiya buddhe datvana mam geham pabbajim tassa santike. [16] Suttantam vinayancapi navangam satthusasanam sabbam pariyapunitva sobhayim jinasasanam. [17] Tatthappamatto viharanto brahmam bhavetva bhavanam abhinnaparamim gantva brahmalokamaganchahan"ti. Tattha gandhamalenati gandhehi ceva malehi ca. Gavapanenati idam vuttameva. "ghatapanena"tipi keci pathanti. Tappayinti tappesim. Uttarim vatamadhitthasinti bhiyyopi vatamadhitthasim. Dasaparamipuriyati dasannam paraminam puranatthaya. Pitinti hadayatutthim. Anubruhantoti vaddhento. Sambodhivarapattiyati buddhattappattiya. @Footnote: 1 cha.Ma. attha gatha Buddhe datvanati buddhassa pariccajitva. Mam gehanti mama geham sabbam sapateyyam catupaccayatthaya buddhassa bhagavato pariccajitvati attho. Tatthati tasmim buddhasasane. Brahmanti brahmaviharabhavanam bhavetva. Mangalassa pana bhagavato nagaram uttaram nama ahosi, pitapissa uttaro nama raja khattiyo, matapi uttara nama, sudevo ca dhammaseno ca dve aggasavaka, palito nama upatthako, sivala ca asoka ca dve aggasavika, nagarukkho bodhi, atthasitihatthubbedham sariram ahosi, navutivassasahassam ayuparimanam, bhariya panassa yasavati nama, sivalo nama putto, assayanena nikkhami. Uttararame vasi. Uttaro nama upatthako, tasmim pana navutivassa- sahassani thatva parinibbute bhagavati ekappahareneva dasacakkavalasahassani ekandhakarani ahesum. Sabbacakkavalesu manussanam mahantam arodanaparidevanam ahosi. Tena vuttam:- [18] "uttaram nama nagaram uttaro nama khattiyo uttara nama janika mangalassa mahesino. [23] Sudevo dhammaseno ca ahesum aggasavaka palito namupatthako mangalassa mahesino. [24] Sivala ca asoka ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato nagarukkhoti vuccati. [26] Atthasiti ratanani accuggato mahamuni tato niddhavati ramsi anekasatasahassiyo. [27] Navutivassasahassani ayu vijjati tavade tavata titthamano so taresi janatam bahum. [28] Yathapi sagare umi na sakka ta ganetuye tatheva savaka tassa na sakka te ganetuye. [29] Yava atthasi sambuddho mangalo lokanayako na tassa sasane atthi sakilesamaranam tada. [30] Dhammokkam dharayitvana santaretva mahajanam jalitva dhumaketuva 1- nibbuto so mahayaso. [31] Sankharanam sabhavattam dassayitva sadevake jalitva aggikkhandhova suriyo atthangato yatha"ti. Tattha tatoti tassa mangalassa sarirato. Niddhavatiti niddhavanti, vacanavipariyayo datthabbo. Ramsiti rasmiyo. Anekasatasahassiyoti anekasatasahassa. Umiti viciyo taranga. Ganetuyeti ganetum sankhatum. Ettaka sagare umiyoti yatha na sakka ganetum, evam tassa bhagavato savakapi na sakka ganetum, atha kho gananapatham vitivattati attho. Yavati yavatakam kalam. Sakilesamaranam tadati saha kilesehi sakileso, sakilesassa maranam sakilesamaranam, tam natthi. Tada kira tassa bhagavato sasane savaka sabbe arahattam patvayeva parinibbayimsu. Puthujjana va sotapannadayo va hutva na kalamakamsuti attho. Keci "sammohamaranam tada"ti pathanti. Dhammokkanti dhammadipakam. Dhumaketuti aggi vuccati, idha pana padipo datthabbo. Tasma padipo viya jalitva nibbutoti attho. Mahayasoti mahaparivaro. Keci "nibbuto so sasavako"ti pathanti. Sankharananti sankhatadhammanam sappaccayadhammanam. Sabhavattanti aniccadisamannalakkhanam. Suriyo atthangato @Footnote: 1 dhumaketuva (sya) Yathati yatha sahassakirano divasakaro sabbam tamaganam 1- vidhamitva sabbanca lokam obhasetva atthamupagacchati, evam mangaladivasakaropi veneyyakamalavanavikasanakaro sabbam ajjhattikabahiralokatamam vidhamitva attano sarirappabhaya jalitva atthangatoti attho. Sesagatha sabbattha uttana evati. Mangalabuddhavamsavannana nitthita. Nitthito tatiyo buddhavamso. ---------------The Pali Atthakatha in Roman Book 51 page 207-225. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=51&A=4620&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=51&A=4620&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=184 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=7320 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=9109 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=9109 Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]