ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page225.

4. Mahasudassanasutta kusavatirajadhanivannana [241-242] Evamme sutanti mahasudassanasuttam. Tatrayam anu- pubbapadavannana:- sabbaratanamayoti ettha eka itthaka sovannamaya, eka rupiyamaya, eka veluriyamaya, eka phalikamaya, eka lohitankamaya, eka masaragallamaya, eka sabbaratanamaya, ayam pakaro sabbapakaranam anto ubbedhena 1- satthihattho ahosi. Eke pana thera "nagaram nama anto thatva olokentanam dassaniyam vattati, tasma sabbabahiro satthihattho, sesa anupubbanica"ti vadanti. Eke "bahi thatva olokentanam dassaniyam vattati, tasma sabbaabbhantarimo satthihattho, sesa anupubbanica"ti. Eke "anto ca bahi ca thatva olokentanam dassaniyam vattati, tasma majjhe pakaro satthihattho, anto ca bahi ca tayo tayo anupubbanica"ti. Esikati esikatthambha. 2- Tiporisangati ekam porisam purisassa 3- attano hatthena pancahattham, tena tiporisangaparikkhepa 4- pannarasahatthaparimanati attho. Te pana katham thitati. Nagarassa bahirapassena 5- ekekam mahadvarabaham nissaya ekeko esiko, ekekam khuddakadvarabaham nissaya ekeko, mahadvarakhuddakadvaranam anantara 6- tayo tayoti. Talapantisu sabbaratanamayanam talanam ekam sovannamayanti pakare vuttalakkhanameva veditabbam, pannaphalesupi 7- eseva nayo. Ta pana talapantiyo asitihattha ubbedhena, vippakinnavalike 8- samatalabhumibhage pakarantare ekeka hutva thita. Vagguti cheko sundaro. Rajaniyoti ranjetum samattho. Kamaniyoti 9- divasampi suyyamano khamateva, na nibbhaccheti. 10- Madaniyoti manamadapurisamadajanano. @Footnote: 1 ka.,i. uccatarova 2 cha.Ma.,i. esikatthambho 3 cha.Ma.,i. majjhimapurisassa @4 cha.Ma.,i. tiporisaparikkhepa, 5 cha.Ma.,i. bahirapasse 6 cha.Ma.,i. antara @7 i. pattaphalesupi 8 cha.Ma. vippakinnavaluke 9 cha.Ma. khamaniyoti 10 cha.Ma. bibhaccheti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Pancangikassati atatam vitatam atatavitatam susiram ghananti imehi pancahangehi samannagatassa. Tattha atatam nama cammapariyonaddhesu bheriyadisu 1- ekatalam turiyam. Vitatam nama ubhayatalam. Atatavitatam nama sabbato pariyonaddham. Susiram nama vamsadi. Ghanam nama sammadi. Suvinitassati akadtanasithilatharanadihi sumucchitassa. Suppatitalitassati pamane thitabhavajananattham sutthu patitalitassa. Kusalehi 2- samannahatassati ye vaditum cheka kusala, tehi vaditassa. Dhuttati akkhadhutta. Sondati surasonda. Teyeva punappunam patukamatavasena pipasa. Paricaresunti 3- hatthavarapadavare gahetva 3- naccanta kilimsu. Cakkaratanavannana [243] Sisamnhatassati sisena saddhim gandhodakena nhatassa. Uposathikassati samadinnauposathangassa. Uparipasadavaragatassati pasadavarassa upari gatassa subhojanam bhunjitva pasadavarassa upari mahatale sirigabbham pavisitva silani avajjantassa. Tada kira raja patova satasahassam visajjitva mahadanam datva solasahi gandhodakaghatehi sisam nhayitva katapataraso suddham uttarasangam ekamsam katva 4- upari pasadassa sirisayane pallankam abhujitva nisinno attano danadamasannamamayam 5- punnasamudayam avajjanto 6- nisidi. Ayam sabbacakkavattinam dhammata. Tesantam avajjantanamyeva vuttappakarapunnakammapaccayautusamutthanam nilamanisanghatasadisam pacinasamuddajalatalam bhindamanam 7- viya, akasam alankatam kurumanam 8- viya dibbacakkaratanam patubhavati. Tam mahasudassanassapi tatheva paturahosi. Tayidam dibbanubhavayuttatta dibbanti vuttam. Sahassam assa arananti sahassaram. Saha nemiya, saha nabhiya cati sanemikam sanabhikam. Sabbehi akarehi paripuranti 9- sabbakaraparipuram. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. bheriadisu 2 cha.Ma. sukusalehi 3-3 cha.Ma.,i. hattham va padam va @ caletva 4 cha.Ma.,i. karitva 5 cha.Ma.,i. danadimayam 6 i. avajjento @7 ka. bhindayamanam 8 cha.Ma. alankurumanam. i. alankariyamanam 9 cha.Ma.,i. paripunnanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Tattha cakkanca tam ratijananatthena ratanancati cakkaratanam. Yaya pana tam nabhiya "sanabhikan"ti vuttam, sa indanilamanimaya 1- hoti, majjhe panassa sararajatamaya panali, yaya suddhasiniddhadantapantiya hasamana viya virocati, majjhe chiddena viya candamandalena ubhosupi bahirantaresu 2- rajatapatena kataparikkhepa hoti. Tesu panassa nabhipanaliparikkhepapatesu yuttayuttatthane 3- paricchedalekha suvibhattava hutva pannayanti. Ayantavassa nabhiya sabbakaraparipurata. Yehi pana tam "arehi sahassaran"ti vuttam, te sattaratanamaya suriyarasmiyo viya pabhasampanna honti, tesampi ghatakamanikaparicchedalekhadini suvibhattaneva hutva pannayanti. Ayamassa aranam sabbakaraparipurata. Yaya pana tam nemiya "sanemikan"ti vuttam, sa balasuriyarasmikalapasirim avahasamana viya surattasuddhasiniddhapavalamaya hoti. Sandhisu panassa suvisuddha- ghanapandararagasassirika 4- rattajambunadamattha 5- vattaparicchedalekha suvibhatta hutva pannayanti. Ayamassa nemiya sabbakaraparipurata. Nemimandalapitthiyam panassa dasannam dasannam aranam antare dhamanavamso viya antosusiro chinnamandalakhacito 6- vataggahikapavaladando 7- hoti. Yassa vateritassa sukusalasamannahatassa pancangikaturiyassa viya saddo vaggu ca rajaniyo ca kamaniyo ca madaniyo ca hoti. Tassa kho pana pavaladandassa upari setacchattam ubhosu passesu samosaritakusumadamanam dve pantiyoti evam samosaritakusumadamapantisatadvayaparivarena setacchattasatadharina pavaladandasatena samupasobhitanemiparikkhepassa dvinnampi nabhipanalinam anto dve sihamukhani honti, yehi talakkhandhappamana punnacandakiranakalapasassirika tarunaravisamanarattakambala- gendukapariyanta akasagangagatisobham avahasamana viya dve muttakalapa @Footnote: 1 cha.Ma.,i. indanilamaya 2 cha.Ma.,i. bahirantesu 3 cha.Ma.,i. yuttayuttatthanesu @4 cha.Ma.,i. sanjharagasassirika 5 cha.Ma. rattajambunadapatta,i. rattajambonadapatta @6 cha.Ma.,i. chiddamandalakhacito 7 cha.Ma.,i. vatagahi pavaladando

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Olambanti. Yehi cakkaratanena saddhim akase samparivattamanehi tini cakkani ekato parivattantani viya khayanti. Ayamassa sabbaso sabbakaraparipurata. Tam panetam evam sabbakaraparipuram pakatiya sayamasabhattam bhunjitva attano attano gharadvare pannattasanesu nisiditva pavattitakathasallapesu manussesu vithicatukkadisu kilamane darakajane natiuccena natinicena vanasandamatthakasannena akasappadesena upasobhayamanam viya, rukkhasakhaggani dvadasayojanato patthaya suyyamanena madhurassarena sattanam sotani odhapayamanam yojanato patthaya nanappabhasamudayasamujjalena vannena nayanani samakaddhantam viya, ranno cakkavattissa punnanubhavam ugghosayantam viya rajadhaniabhimukham agacchati. Athassa cakkaratanassa saddasavaneneva "kuto nukho, kassa nu kho ayam saddo"ti avajjitahadayanam puratthimadisam alokayamananam tesam manussanam annataro annataram evamaha "passatha bho acchariyam, ayam punnacando pubbe ekako uggacchati, ajjeva pana attadutiyo uggato, etanhi rajahamsamithunamiva punnacandamithunam pubbapariyena gaganatale 1- abhilanghati"ti. Tamanno aha "kim kathesi samma, kuhim nama taya dve punnacanda ekato uggacchanta ditthapubba, nanu esa tapaniyaramsidharo pinjarakirano 2- divakaro uggato"ti, tamanno sitam 3- katva evamaha "kim ummattosi, nanu idaneva divakaro atthangato, so katham imam punnacandam anubandhamano uggacchissati. Addha panetam anekaratanappabha- samudayasamujjalam 4- ekassapi punnavato vimanam bhavissati"ti. Te sabbepi apasadayanta anne evamahamsu "bho kim bahum vilapatha, nevayam punnacando, na suriyo, na devavimanam, na hi tesam evarupa sirisampatti atthi, cakkaratanena pana ekena 5- bhavitabban"ti. Evam pavattitakathasallapasseva tassa janassa candamandalam ohaya tam cakkaratanam abhimukham hoti. Tato tehi "kassa nu kho idam nibbattan"ti vutte @Footnote: 1 cha.Ma., i. gaganatalam 2 cha.Ma., i. pincharakirano 3 cha.Ma., i. hasitam @4 cha.Ma., i.....samudayujjalam 5 cha.Ma. i. etena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Bhavanti vattaro "na kassaci annassa, nanu amhakam maharaja puritacakkavattivatto, tassetam nibbattan"ti. Atha so ca mahajano, yo ca anno passati, sabbo cakkaratanameva anugacchati. Tampi cakkaratanam rannoyeva atthaya attano agatabhavam napetukamam viya sattakkhattum pakaramatthakeneva nagaram anupariyayitva, 1- atha ranno puram 2- padakkhinam katva antepurassa ca uttarasihapanjarasadise thane yatha gandhapupphadihi sukhena sakka hoti pujetum, evam akkhahatam viya titthati. Evam thitassa panassa vatapanachiddadihi pavisitva nanaviragaratanappabhasamujjalam antopasadam kurumanam 3- pabhasamuham disva dassanatthaya sanjatabhilaso raja hoti. Parijanopissa piyavacanamarabbha 4- tena agantva tamattham nivedeti. Atha raja balapitipamojjaphutthasariro pallankam mocetva utthayasana sihapanjarasamipam gantva tam cakkaratanam disva "sutam kho pana metan"ti adikam cittam 5- cintayati. Mahasudassanassapi sabbantam tatheva ahosi. Tena vuttam "disva ranno mahasudassanassa .pe. Assam nu no aham raja cakkavatti"ti. Tattha so hoti raja cakkavattiti kittavata cakkavatti hotiti. [244] Ekanguladvangulamattampi cakkaratane akasam abbhuggantva pavatte idani tassa pavattapanattham yam katabbam, tam dassento athakho anandati adimaha. Tattha utthayasanati nisinnasanato utthahitva cakkaratanasamipamagantva. Suvannabhingaram gahetvati hatthisondasadisapanalim suvannabhingaram ukkhipitva. Anvadeva raja mahasudassano saddhim caturanginiya senayati sabbacakkavattinam hi udakena abbhukkiritva "abhivijinatu bhavam cakkaratanan"ti vacanasamanantarameva vehasam abbhuggantva cakkaratanam pavattati. Yassa pavattasamanantarakalameva 6- so raja cakkavatti nama hoti. Pavatte pana cakkaratane @Footnote: 1 cha.Ma.,i. anusamyayitva 2 cha.Ma.,antepuram 3 cha.Ma.,i. alankurumanam @4 cha.Ma.,i. piyavacanapabhatena 5 cha.Ma.,i. cintanam 6 cha.Ma. pavattisamakalameva, @Ma. pavattasamakalameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Tam anubandhamanova raja cakkavatti yanavaram aruyha vehasam abbhuggacchati. Athassa chattacamaradihattho parijano ceva antojano ca tato nanappakarakancuka- kavacadisannahavibhusitena vividhabharanappabhasamujjalena samussitadhajapatakapatimanditena attano attano balakayena saddhim uparajasenapatipabhutayopi vehasam abbhuggantva rajanameva parivarenti. Rajayutta pana janasangahanattham 1- nagaravithisu bheriyo carapenti "tata amhakam ranno cakkaratanam nibbattam, attano attano vibhavanurupena manditapasadhita 2- sannipatatha"ti. Mahajanopi ca 3- patiya cakkaratanasaddeneva sabbakiccani pahaya gandhapupphadini adaya sannipatitova, sopi sabbo vehasam abbhuggantva rajanameva parivareti. Yassa yassa hi ranna saddhim gantukamata cittam uppajjati, so so akasagatova hoti. Evam dvadasayojanayamavitthara parisa hoti. Tattha ekapurisopi chinnabhinnasariro va kilitthavattho va natthi. Suciparivaro hi raja cakkavatti. Cakkavattiparisa nama vijjadharapurisa viya akase gacchamana indanilamanitale vippakinnamaniratanasadisa 4- hoti. Mahasudassanassapi tatheva ahosi. Tena vuttam "anvadeva raja mahasudassano saddhim caturanginiya senayati. Tam pana cakkaratanam rukkhagganam upari 5- natiuccena natinicena gaganappadesena pavattati. Yatha rukkhanam pupphaphalapallavehi atthika, tani sukhena gahetum sakkonti. Yatha ca bhumiyam thita "esa raja, esa uparaja, esa senapati"ti sallakkhetum sakkonti. Thanadisu ca iriyapathesu yo yena icchati, so teneva gacchati. Cittakammadisippapasuta cettha attano attano kiccam karontayeva gacchanti. Yatheva hi bhumiyam, tatha tesam sabbakiccani akaseyeva ijjhanti. Evam cakkavattiparisam gahetva tam cakkaratanam vamapassena sinerum pahaya mahasamuddassa uparibhage 6- atthayojanasahassappamanam 6- pubbavideham gacchati. @Footnote: 1 cha.Ma., i. janasangahattham 2 cha.Ma., i. manditapasadhika 3 cha.Ma., i. mahajano pana @4 cha.Ma., i. vippakinnaratanasadisa 5 cha.Ma., i. uparupari @6-6 cha.Ma., i. uparibhagena sattasahassayojanappamanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Tattha yo vinibbedhena dvadasayojanaya, parikkhepato chattimsayojanaya parisaya sannivesakkhamo sulabhaharupakarano chayudakasampanno sucisamatalo ramaniyo bhumibhago, tassa uparibhage tam cakkaratanam akkhahatam viya titthati. Atha tena sannanena so mahajano otaritva yatharucim 1- nhanabhojanadini sabbakiccani karonto vasam kappeti. Mahasudassanassapi sabbam tatheva ahosi. Tena vuttam "yasmim kho panananda padese cakkaratanam patitthasi, 2- tattha so raja mahasudassano vasam upagacchi saddhim caturanginiya senaya"ti. Evam vasam upagate cakkavattimhi ye tattha rajano, te "pana cakkam 3- agatan"ti sutvapi na balakayam sannipatetva yuddhasajja honti. Cakkaratanassa hi uppattisamanantarameva natthi koci 4- satto nama, yo paccatthikasannaya tam rajanam arabbha avudham ukkhipitum visaheyya. Ayamanubhavo cakkaratanassa. Cakkanubhavena hi tassa ranno, ari asesa damatham upenti. Arindamo 5- nama naradhipassa, teneva tam vuccati tassa cakkanti. Tasma sabbepi te rajano attano attano rajjasirivibhavanurupam pabhatam gahetva tam rajanam upagamma onatasira attano molimanippabhabhisekena tassa padapujam katva 6- "ehi kho maharaja"ti adihi vacanehi tassa kimkarapatissavitam apajjanti. Mahasudassanassapi tathevakamsu. Tena vuttam "ye kho panananda puratthimaya disaya .pe. Anusasa maharaja"ti. Tattha svagatanti suagatam. Ekasmim hi agate socanti, gate nandanti. Ekasmim agate nandanti, gate socanti, tadiso tvam agamananandano gamanasocano. Tasma tava agamanam suagamananti vuttam hoti. Evam vutte pana raja cakkavatti napi "ettakam nama me anuvassam balim upakappetha"ti vadati, @Footnote: 1 cha.Ma., i. yatharuci. evamuparipi 2 cha.Ma., i. patitthati 3 cha.Ma. paracakkam @4 cha.Ma., i. so 5 cha.Ma., i. arindamam 6 cha.Ma., i. karonta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Napi annassa bhogam acchinditva annassa deti. Attano pana dhammarajabhavassa anurupaya pannaya panatipatadini upaparikkhitva pemaniyena manjuna vacanena 1- "passatha tata, panatipato namesa asevito bhavito bahulikato nirayasamvattaniko hoti"ti adina nayena dhammam desetva "pano na hantabbo"ti adikam ovadam deti. Mahasudassanopi tatheva akasi, tena vuttam "raja mahasudassano evamaha `pano na hantabbo .pe. Yathabhuttanca bhunjatha"ti. Kim pana sabbepi ranno imam ovadam ganhantiti. Buddhassapi tava sabbe na ganhanti, ranno kim ganhissantiti. Tasma ye pandita viyatta medhavino, 2- te ganhanti. Sabbe pana anuyantava 3- bhavanti. Tasma ye kho pananandati adimaha. Atha tam cakkaratanam evam pubbavidehavasinam ovade dinne katapatarasena 4- cakkavattibalena vehasam abbhuggantva puratthimasamuddam ajjhogahati. Yatha yatha ca tam ajjhogahati, tatha tatha agadagandham ghayitva samkhittaphano nagaraja viya, samkhittaumivippharam hutva oggacchamanam mahasamuddasalilam yojanamattam oggantva antosamudde veluriyabhitti viya titthati. Tamkhanamyeva ca tassa ranno punnasirim datthukamani viya mahasamuddatale vippakinnani nanaratanani tato tato agantva tam padesam purayanti. Atha sa rajaparisa tam nanaratanaparipuram mahasamuddatalam disva yatharucim ucchangadihi adiyati, yatharucim adinnaratanaya pana parisaya tam cakkaratanam patinivattati. Patinivattamane ca tasmim parisa aggato hoti, majjhe raja, ante cakkaratanam. Jalanidhijalam 5- palobhiyamanamiva cakkaratanasiriya, asahamanamiva ca tena viyogena 6- nemimandalassa dighantam 6- abhihanantam abhihanantam nirantarameva upagacchati. Evam raja cakkavatti puratthimamahasamuddapariyantam pubba- videham abhivijinitva dakkhinasamuddapariyantam jambudipam vijetukamo cakkaratanadesitena maggena dakkhinasamuddabhimukho gacchati. Mahasudassanopi tatheva agamasi. Tena @Footnote: 1 cha.Ma.,i. sarena 2 cha.Ma.,i. vibhavino 3 cha.Ma.,i. anuyutta @4 cha.Ma.,i. katapatarase 5 cha.Ma. tampi jalanidhijalam, Ma. jalam, i. tampijalam @6-6 cha.Ma.,i. viyogam nemimandalapariyantam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Vuttam "athakho tam 1- ananda cakkaratanam puratthimam samuddam ajjhogahetva paccuttaritva dakkhinadisam pavattatiti. Evam pavattamanassa pana tassa pavattanavidhanam senasanniveso patirajagamanam tesam tesam anusasanippadanam dakkhinasamuddaajjhogahanam samuddasalilassa oggacchanam 2- nanaratanadananti 2- sabbam purimanayeneva veditabbam. Vijinitva pana tam dasasahassayojanappamanam jambudipam dakkhinasamuddatopi paccuttaritva sattayojanasahassappamanam amaragoyanam 3- vijetum pubbe vuttanayeneva gantva tampi samuddapariyantam tatheva abhivijinitva pacchimasamuddatopi uttaritva atthayojanasahassappamanam uttarakurum vijetum tatheva gantva tampi samuddapariyantam tatheva abhivijiya uttarasamuddatopi paccuttarati. Ettavata ranna cakkavattina caturantaya pathaviya adhipaccam adhigatam hoti. So evam vijitavijayo attano rajjasirisampattidassanattham sapariso uddham gaganatalam abhilanghitva suvikasitapadumuppalakumudapundarikavanavicitte cattaro jatasare viya pancasatapancasataparittadipaparivare cattaro mahadipe oloketva cakkaratanadesiteneva maggena yathanukkamam attano rajadhanim paccagacchati. Atha tam cakkaratanam antepuradvaram upasobhayamanam 4- viya hutva titthati evam patitthite pana tasmim cakkaratane rajantepure ukkahi va dipikahi va na kinci karaniyam hoti, cakkaratanobhasoyeva rattim andhakaram vidhamatiyeva. Ye pana andhakaratthika honti, tesam andhakarameva hoti. Mahasudassanassapi sabbametam tatheva ahosi. Tena vuttam "dakkhinasamuddam ajjhogahetva .pe. Evarupam cakkaratanam paturahosi"ti. Hatthiratanavannana [246] Evam patubhutacakkaratanasseva cakkavattino amacca pakatimangalahatthitthanam samam parisuddham 5- bhumibhagam karapetva 5- haricandanadihi @Footnote: 1 cha.Ma.,i. tam na dissati 2-2 cha.Ma.,i. ogacchamanam ratananam adananti @3 cha.Ma.,i. aparagoyanam evamuparipi 4 cha.Ma.,i. sobhayamanam @5-5 cha.Ma.,i. sucibhumibhagam karetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Surabhisugandhehi upalimpapetva hettha vicittavannasurabhikusumasamokinnam upari suvannatarakanam antarantara samosaritamanunnakusumadamapatimanditavitanam devavimanam viya abhisankharitva "evarupassa nama deva hatthiratanassa agamanam cintetha"ti vadanti. So pubbe vuttanayeneva mahadanam datva silani ca samadaya tam punnasampattim avajjento nisidi. Athassa punnanubhavacodito chaddantakula va uposathakula va tam sakkaravisesam anubhavitukamo tarunaravimandalabhirattacaranagivamukhapatimandita- visuddhasetasariro sattappatittho susanthitaangapaccangasanniveso vikasitarattapaduma- carupokkharo iddhima yogi viya vehasagamanasamattho manosilacunnaranjitapariyanto viya rajatapabbato hatthisettho agantva tasmim padese titthati. So chaddantakula agacchanto sabbakanittho agacchati. Uposathakula agacchanto sabbajettho. Paliyam pana uposatho nama 1- nagaraja icceva agacchati. 2- Nagaraja nama kassaci aparibhogo, sabbakanittho agacchatiti atthakathasu vuttam. Svayam cakkavattivattanam 3- cakkavattinam vuttanayeneva cintayantanam agacchati. Mahasudassanassa pana sayameva pakatimangalahatthitthanam agantva mangalahatthim 4- apanetva tattha atthasi. Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Nagaraja"ti. Evam patubhutam pana tam hatthiratanam disva hatthigopakadayo hatthatuttha vegena gantva ranno arocenti. Raja turitaturito agantva tam disva pasannacitto "bhaddakam vata bho hatthiyanam, sace damatham upeyya"ti cintayanto hattham pasaresi. Atha so gharadhenuvacchako viya kanne olambetva 5- suratabhavam dassento rajanam upasankamati. 6- Raja tam arohitukamo hoti. Athassa parijana adhippayam natva tam hatthiratanam suvannadhajam suvannalankaram hemajalapaticchannam katva upanenti. Raja tam anisidapetvava sattaratanamayaya nisseniya aruyha akasagamananinnacitto hoti. Tassa saha cittuppadeneva so hatthinagaraja 7- rajahamso viya indanilamanippabhajalam nilagaganatalam abhilanghati. Tato cakkacarikaya @Footnote: 1 cha.Ma. nama na dissati 2 cha.Ma.,i. agatam 3 cha.Ma. puritacakkavattivattanam @4 cha.Ma.,i. tam hatthim 5 cha.Ma.,i. olambitva 6 i. upasankami 7 cha.Ma., nagaraja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Vuttanayeneva sakalarajaparisa. Iti sapariso raja anto pataraseyeva sakalapathavim anusamyayitva rajadhanim paccagacchati. Evam mahiddhikam cakkavattino hatthiratanam hoti. Mahasudassanassapi tadisameva ahosi. Tena vuttam "disva ranno .pe. Paturahosi"ti. Assaratanavannana [247] Evam patubhutahatthiratanassa pana cakkavattino amacca pakatimangalaassatthanam sucisamatalam karetva alankaritva ca purimanayeneva ranno tassa agamanacintanattham ussaham janenti. So purimanayeneva katadanamananasakkaro samadinnasilavatto 1- pasadatale sukhanisinno punnasampattim samanussarati. Athassa punnanubhavacodito sindhavakulato vijjulatavinaddhasaradakalasetavalahakarasisassiriko rattapado rattatundo candappabhapunjasadisasuddhasiniddhaghanasamghatasariro 2- kakagiva viya indanilamani viya ca kalavannena sisena samannagatatta kakasiso 3- sutthu kappetva thapitehi viya munjasadisehi setehi 4- sanhavattaujugatigatehi kesehi samannagatatta munjakeso vehasangamo valahako nama assaraja agantva tasmim thane patitthahi. 5- Mahasudassanassa panesa hatthiratanam viya agato. Sesam sabbam hatthiratane vuttanayeneva veditabbam. Evarupam assaratanam sandhaya bhagava "puna caparan"ti adimaha. Maniratanavannana [248] Evam patubhutaassaratanassa pana ranno cakkavattino catuhatthayamam sakatanabhisamaparinaham ubhosu antesu kannikapariyantato viniggatehi suparisuddha- muttakalapehi dvihi kancanapadumehi 6- alankatam caturasitimanisahassaparivaram taraganaparivutassa punnacandassa sirim patippharamanam viya vipulapabbatato 7- maniratanam agacchati. Tassevam agatassa muttajalake thapetva veluparamparaya satthihatthappamanam @Footnote: 1 cha.Ma., i. samadinnasilabbato 2 cha.Ma.....samhatasariro 3 cha.Ma., i. kalasiso @4 cha.Ma., i. setehi na dissati 5 cha.Ma., i. patitthati 6 cha.Ma. kancana.... @7 cha.Ma., i. vepullapabbatato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Akasam aropitassa rattibhage samanta yojanappamanam okasam abha pharati, yaya sabbo so okaso arunuggamanavelaya viya sanjataloko hoti. Tato kasaka kasikammam vanija apanugghatanam te te sippino tantam kammantam payojenti "diva"ti mannamana. Mahasudassanassapi sabbantam tatheva ahosi. Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Maniratanam paturahosi"ti. Itthiratanavannana [249] Evam patubhutamaniratanassa pana cakkavattino visayasukhavisesassa visesakaranam itthiratanam patubhavati. Maddarajakulato tam 1- hissa aggamahesim anenti, uttarakuruto va punnanubhavena sayam agacchati. Avasesa panassa sampatti "puna caparam ananda ranno mahasudassanassa itthiratanam paturahosi, abhirupa dassaniya"ti adina nayena paliyamyeva agata. Tattha santhanaparipuriya adhikam rupamassati abhirupa. Dissamana ca 2- cakkhuni milayati, 3- tasma annakiccavikkhepam hitvapi datthabbati dassaniya. Dissamanava somanassavasena cittam pasadetiti pasadika. Paramayati evam pasadavahatta uttamaya. Vannapokkharatayati vannasundarataya. Samannagatati upeta. Abhirupa va yasma natidigha natirassa. Dassaniya yasma natikisa natithula. Pasadika yasma natikalika naccodata. Paramaya vannapokkharataya samannagata yasma atikkanta 4- manusivannam appatta dibbavannam. Manussananhi vannabha bahi na niccharati. Devanam pana atidurampi niccharati. Tassa pana dvadasahatthappamanam padesam sarirabha obhaseti. Natidighadisu cassa pathamayugalena arohasampatti, dutiyayugalena parinahasampatti, tatiyayugalena vannasampatti vutta. Chahi vapi etehi kayavipattiyabhavo. Atikkanta manusivannanti imina kayasampatti vutta. Tulapicuno va kappasapicuno @Footnote: 1 cha.Ma.,i. va 2 cha.Ma.,i. va 3 cha.Ma. pinayati, i. pinayati 4 cha.Ma.,i. abhikkanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Vati sappimande pakkhipitva thapitassa sattadha 1- vihatassa 1- tulapicuno va kappasapicuno va. Siteti ranno sitakale unhani. 2- Unheti ranno unhakale sitani. 3- Candanagandhoti niccakalameva supisitassa abhinavassa catujatisamayojitassa haricandanassa gandho kayato vayati. Uppalagandhoti hasitakathitakalesu mukhato tamkhanam vikasitassa 4- niluppalassa ativiya sugandho vayati. Evarupasamphassagandhasampattiyuttaya panassa sarirasampattiya anurupam acaram dassetum tam kho panati adi vuttam. Tattha rajanam disva nisinnasanato aggidaddha viya pathamameva utthatiti pubbutthayini. Tasmim nisinne tassa talapannavijanadikiccam 5- katva paccha nipatati nisidatiti pacchanipatini. Kim karomi te devati vacaya kimkaram patissavetiti kimkarapatissavini. Ranno manapameva carati karotiti manapacarini. Yam ranno piyam, tadeva vadatiti piyavadini. Idani "svassa acaro tava 6- visuddhiyava, 6- na satheyyena"ti dassetum tam kho panati adimaha. Tattha no aticariti 7- na atikkamitva cari, thapetva rajanam annam purisam cittenapi na patthetiti 8- vuttam hoti. Tattha ye tassa adimhi "abhirupa"ti adayo ante ca "pubbutthayini"ti adayo vutta, te pakatigunaeva. "atikkanta manusivannan"ti adayo pana cakkavattino punnam upanissaya cakkaratanapatubhavato patthaya purimakammanubhavena nibbattati veditabba. Abhirupatadikapi va cakkaratanapatubhavato patthaya sabbakaraparipura jata. Tenaha "evarupam itthiratanam paturahosi"ti. Gahapatiratanavannana [250] Evam patubhutaitthiratanassa pana ranno cakkavattissa dhanakaraniyanam kiccanam yathasukham pavattanattham gahapatiratanam patubhavati. So pakatiyava @Footnote: 1-1 cha.Ma., i. satavaravihatassa 2 cha.Ma., i. unhani na dissati @3 cha.Ma., i. sitani na dissati 4 cha.Ma., i. vikasitasseva @5 cha,Ma., i. talavantena bijanadikiccam 6-6 cha.Ma. bhavavisuddhiyava @ i. acarabhavavisuddhiya 7 cha.Ma. aticariti 8 cha.Ma. patthesiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Mahabhogo, mahabhogakule jato. Ranno dhanarasivaddhako setthigahapati hoti. Cakkaratananubhavasangahitam 1- panassa kammavipakajam dibbacakkhu patubhavati, yena antopathaviyampi yojanabbhantare nidhim passati, so tam sampattim disva tutthahadayo 2- gantva rajanam dhanena pavaretva sabbani dhanakaraniyani sampadeti. Mahasudassanassapi tatheva sampadeti. 3- Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Evarupam gahapatiratanam paturahosi"ti. Parinayakaratanavannana [251] Evam patubhutagahapatiratanassa pana ranno cakkavattissa sabbakiccasamvidhanasamattham parinayakaratanam patubhavati. So ranno jetthaputtova hoti. Pakatiyaeva so pandito byatto medhavi vibhavi. Ranno punnanubhavam nissaya panassa attano kammanubhavena paracittananam uppajjati. Yena dvadasayojanaya parisaya 4- cittavaram 4- natva ranno hite ca ahite ca vavatthapetum samattho hoti, sopi tam attano anubhavam disva tutthahadayo rajanam sabbakiccanusasanena pavareti. Mahasudassanampi tatheva pavareti. 5- Tena vuttam "puna caparam ananda .pe. Parinayakaratanam paturahosi"ti. Tattha thapetabbam thapetunti tasmim tasmim thanantare thapetabbam thapetum. Catuiddhisamannagatavannana [252] Samavepakiniyati samavipakiniya. 6- Gahaniyati kammajatejo- dhatuya. Tattha yassa bhuttamattova aharo jirati, yassa va pana putabhattam viya tatheva titthati, ubhopetena samavepakiniya samannagata. Yassa pana puna bhattakale bhattacchando uppajjateva, ayam samavepakiniya samannagatoti. @Footnote: 1 cha.Ma.,i.....sahitam 2 cha.Ma.,i. tutthamanaso 3 cha.Ma. sampadesi @4-4 cha.Ma.,i. rajaparisaya cittacaram 5 cha.Ma.,i. pavaresi 6 cha.Ma. i. samavipacaniya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Dhammapasadapokkharanivannana [253] Mapesi khoti nagare bherincarapetva 1- janarasim karetvana mapesi, ranno pana saha cittuppadeneva bhumim bhinditva caturasitipokkharanisahassani nibbattimsu. Tani sandhayetam vuttam. Dvihi vedikahiti ekaya itthakanam pariyanteyeva parikkhitta ekaya parivenaparicchedapariyante. Etadahositi kasma ahosi. Ekadivasam kira nhatva ca pivitva ca gacchantam mahajanam mahapuriso oloketva ime ummattakaveseneva gacchanti. Sace etesam ettha pilandhanapupphani bhaveyyum, bhaddakam siyati. Athassa etadahosi. Tattha sabbotukanti puppham nama ekasmimyeva utumhi pupphati. Aham pana tatha karissami "yatha sabbesu utusu pupphissati"ti cintesi. 2- Ropapesiti nanavanna- uppalavijadini 3- tato tato aharapetva na ropapesi, saha cittuppadeneva panassa sabbam ijjhati. Tam loko ranna ropapitanti manni. Tena vuttam "ropapesi"ti. Tato patthaya mahajano nanappakaram jalajathalajamalam pilandhitva nakkhattam kilamano viya gacchati. [254] Atha raja tato uttarimpi 4- janam sukhasamappitam katukamo "yannunaham imasam pokkharaninam tire"ti adina janassa sukhavidhanamva cintetva sabbam akasi. Tattha nhapesunti anno sariram ubbatteti, 5- anno cunnani yojeti, anno pokkharanitire 6- nhayantassa udakam ahari, anno vatthani patiggahesi ceva adasi ca. Patthapesi khoti katham patthapesi. Itthinanca purisananca anucchavike alankare thapetvana 7- itthimattameva tattha paricaravasena sesam sabbam pariccagavasena thapetva raja mahasudassano danam deti, tam paribhunjathati bherincarapesi. 8- @Footnote: 1 cha.Ma.,i. bherim carapetva 2 cha.Ma. cintesim 3 cha.Ma.,i.....bijadini @4 cha.Ma. uttaripi 5 cha.Ma.,i. ubbattesi 6 cha.Ma.,i. tire @7 cha.Ma. i. karetva 8 cha.Ma.,i.....carapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Mahajano pokkharanitiram agantva nhatva vatthani parivattetva nanagandhehi vilitto pilandhanavicittamalo danaggam gantva anekappakaresu yagubhattakhajjakesu atthavidhapanesu ca yo yam icchati, so tam khaditva ca pivitva ca nanavannani khomasukhumani vatthani nivasetva sampattim anubhavitva yesam tadisani atthi, te ohaya gacchanti. Yesam pana natthi, te gahetva gacchanti. Hatthiassayanadisupi nisiditva thokam vicaritva anatthika ohaya, atthika gahetva gacchanti. Varasayanesupi nipajjitva sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetva gacchanti. Itthihipi saddhim sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetvava gacchanti. Sattavidharatanapasadhanani ca pasadhetvapi sampattim anubhavitva anatthika ohaya, atthika gahetvava gacchanti. Tampi danam utthaya samutthaya diyateva. Jambudipavasikanam annam kammam natthi, ranno danam paribhunjantava vicaranti. [255] Atha brahmanagahapatika cintesum "ayam raja evarupam danam dentopi 1- `mayham tanduladini va khiradini va detha'ti na kinci aharapeti, na no pana amhakam `raja na 2- aharapeti'ti tunhimasitum patirupan"ti. Te bahum sapateyyam samharitva ranno upanamesum. Tasma "athakho ananda brahmanagahapatika"ti adimaha. Evam samacintesunti kasma evam samacintesum. 3- Kassaci gharato appam abhatam, kassaci bahu. Tasmim patisamhariyamane "kim taveva gharato sundaram abhatam, na mayham gharato, kim taveva gharato bahu na mayhan"ti evam kalahasaddopi uppajjeyya, so ma uppajjitthati evam samacintesum. [256] Ehi tvam sammati ehi tvam vayasa. 4- Dhammam nama pasadanti pasadassa namam aropetvava anapesi. 5- Vissakammo pana kivamahanto 6- deva pasado hotuti patipucchitva dighato yojanam vitatharato addhayojanam sabbaratanamayova hotuti vuttepi evam hotu bhaddam taveva 7- vacananti tassa patissunitva, atha 8- @Footnote: 1 cha.Ma. dadanto 2 cha.Ma.,i. na saddo na dissati 3 cha.Ma.,i. cintesum @4 cha.Ma.,i. vayassa 5 Ma. amapesi 6 Ma. kimvamahanto @7 cha.Ma.,i. tava 8 cha.Ma.,i. atha saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Dhammarajanam sampaticchapetva mapesi. Tattha evam bhaddam tavati kho anandati evam bhaddam tava iti kho ananda. Patissunitvati sampaticchitva, vatvati attho. Tunhibhavenati samanadhammapatipattikaranokaso me bhavissatiti icchanto tunhibhavena adhivasesi. Saramayoti candanasaramayo. [257] Dvihi vedikahiti ettha eka vedika panassa unhisamatthake ahosi, eka hettha paricchedamatthake. [258] Duddikkho ahositi duddikkho, pabhasampattiya duddasoti attho. Musatiti harati phandapeti niccalabhavena patitthatum na deti. Upaviddheti 1- ubbiddhe, meghavigamena duribhuteti attho. Deveti akase. [259] Mapesi khoti aham imasmim thane pokkharanim mapemi, tumhakam gharani bhindathati na evam karetva mapesi. Cittuppadavaseneva panassa bhumim bhinditva tatharupa pokkharani ahosi. Te sabbakamehiti sabbehi icchiticchitavatthuhi, samane samanaparikkharehi, brahmane brahmanaparikkharehi santappesiti. Pathamabhanavaravannana nitthita. -------------- Jhanasampattivannana [260] Mahiddhikoti cittuppadavaseneva caturasitipokkharanisahassanam nipphattisankhataya mahatiya iddhiya samannagato. Mahanubhavoti tesamyeva anubhavitabbanam mahantataya mahatanubhavena 2- samannagato. Seyyathidanti nipato, tassa "katamesam tinnan"ti attho. Danassati sampattipariccagassa. Damassati alavakasutte 3- panna damoti agata. Idha attanam damentena katam uposathakammam. Sannamassati silassa. @Footnote: 1 cha.Ma., i. viddheti 2 cha.Ma., i. mahanubhavena 3 sam.sa. 15/246/257 alavakasutta,- @khu.su. 25/183/368 alavakasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Bodhisattapubbayogavannana idha thatva panassa pubbayogo veditabbo:- raja kira pubbe gahapatikule nibbatti. Tena ca samayena dharamanakakassapabuddhassa sasane eko thero arannavasam vasati, bodhisatto attano kammena arannam pavittho theram disva upasankamitva vanditva therassa nisajjanatthanacankamanatthanadini oloketva pucchi "idheva bhante ayyo vasati"ti. Ama upasakati sutva "idheva ayyassa pannasalam katum vattati"ti cintetva attano kammam pahaya dabbasambharam kottetva pannasalam katva chadetva bhittiyo mattikaya limpitva dvaram yojetva katthattharam 1- katva "karissati nu kho paribhogam, na karissati"ti ekamantam nisidi. Thero antogamato agantva pannasalam pavisitva katthatthare nisidi. Upasakopi agantva vanditva samipe nisinno "phasuka bhante pannasala"ti pucchi. Phasuka bhaddamukha pabbajitasaruppati. Vasissatha bhante idhati. Ama upasakati. So adhivasanakarena vasissatiti natva nibaddham mayham gharadvaram agantabbanti patijanapetva "ekam me bhante varam detha"ti aha. Atikkantavara upasaka pabbajitati. Bhante yanca kappati, yanca anavajjanti. Vadehi upasakati. Bhante nibaddhavasanatthane nama manussa mangale va amangale va agamanam icchanti, anagacchantassa kujjhanti. Tasma annam nimantitatthanam gantvapi mayham gharam pavisitvava bhattakiccam nitthapetabbanti. 2- Thero adhivasesi. So pana salaya 3- katasarakam 3- pattharitva mancapitham pannapesi, apassenam nikkhipi, padakathalikam thapesi, pokkharanim khani, cankamam katva valikam okiri, mige agantva bhittim ghamsitva mattikam patente disva kantakavatim parikkhipi. Pokkharanim otaritva udakam alulikam karonte disva anto pasanehi @Footnote: 1 cha.Ma., i. katthattharanam. evamuparipi 2 cha.Ma., i. nitthapetabbanti @3-3 cha.Ma., i. pannasalaya katasatakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Cinitva bahi kantakavatim parikkhipitva antovatipariyante talapantiyo ropesi, 1- mahacankame sammatthatthanam alulente disva cankamampi vatiya parikkhipitva antovatipariyante talapantiyo 2- ropesi. Evam avasam nitthapetva therassa ticivaram pindapatam osadham paribhogabhajanam arakandakam pipphalikam nakhacchedanam sucim kattarayatthim upahanam udakatumbam chattam dipakapallakam malaharanim pattam thalakam parissavanam dhammakarakam yam va panannampi pabbajitanam paribhogajatam sabbam adasi. Therassa bodhisattena adinnaparikkharo nama na hoti. 3- So silani rakkhanto uposatham karonto yavajivam theram upatthahi. Thero tattheva vasanto arahattam patva parinibbayi. Bodhisattopi yavatayukam punnam katva devaloke nibbattitva tato cuto manussalokam agacchanto kusavatiya rajadhaniya nibbattitva mahasudassano raja ahosi. Evam natimahantampi punnam 4- te sasane katam 4- mahavipakam hotiti kattabbam tam vibhavina. Mahaviyuhanti rajatamayam mahakutagaram. Tattha vasitukamo hutva agamasi, ettavata kamavitakkati kamavitakka taya ettavata nivattitabbam, ito param tuyham abhumi, idam jhanagaram nama, nayidam taya saddhim vasanatthananti evam tayo vitakke kutagaradvareyeva vikkhambhesi. 5- [261] Pathamam jhananti adisu visum kasinaparikammakiccam nama natthi. Nilakasinena atthe sati nilamani, 6- pitakasinena atthe sati suvannam, lohitakasinena atthe sati rattamani, 7- odatakasinena atthe sati rajatanti olokitolokitatthane kasinameva pannayati. [262] Mettasahagatenati adisu yam vattabbampi, tam sabbampi visuddhimagge vuttameva. Iti paliyam cattari jhanani, cattari appamannaneva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ropeti 2 cha.Ma.,i. talapantim 3 cha.Ma.,i. nahosi 4-4 cha.Ma.,i. @punnam ayatane katam 5 cha.Ma.,i. nivattesi 6 cha.Ma.,i. nilamanim 7 cha.Ma.,i. rattamanim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Vuttani. Mahapuriso pana sabbapi attha samapattiyo panca abhinna 1- nibbattetva anulomapatilomadivasena cuddasahakarehi samapattiyo pavisanto madhupatalam pavitthabhamaro madhurasena viya samapattisukheneva yapeti. Caturasitinagarasahassadivannana [263] Kusavatirajadhanipamukhaniti kusavatirajadhani tesam nagaranam pamukha sabbasetthati attho. Bhattabhiharoti abhiharitabbabhattam. [264] Vassasatassa vassasatassati kasma evam cintesi. Tesam saddena ukkanthitva, "pathamassa jhanassa saddo kantako"ti 2- hi vuttam. Tasma saddena ukkanthito mahapuriso. Atha kasma ma agacchantuti na vadati. Idani raja na passatiti nibaddhavattam na labhissanti, tam tesam ma upachijjatuti 3- na vadati. Subhaddadeviupasankamanavannana [265] Etadahositi kada etam ahosi. Ranno kalakiriyadivase. Tada kira devata cintesum "raja anathakalakiriyam ma karotu, orodhehi dhitarahi 4- puttehi parivaritova karotu"ti. Atha devim avattetva tassa evam cittam uppadesum. Pitani vatthaniti tani kira pakatiya ranno manapani, tasma pitani parupathati aha. Ettheva devi titthati devi imam jhanagaram nama tumhehi saddhim vasanatthanam na hoti, jhanarativindanatthanam nama, 5- ma idha pavisiti. [266] Etadahositi loke satta nama maranasannakale ativiya virocanti, tenassa ranno vippasannindriyabhavam disva evam ahosi, tato ma ranno kalakiriya ahositi tassa kalakiriyam anicchamana sampattigunamassa 6- kathayitva titthamanakaram karissamiti cintayitva imani te devati adimaha. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. abhinnayo ca 2 an dasaka. 24/72/108 kantakasutta 3 cha.Ma.,i. @ uppajjitthati 4 cha.Ma.,i. bahuhi dhituhi 5 cha.Ma.,i. mama 6 cha.Ma. sampati...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Tattha chandam janehiti pemam uppadehi, pitim 1- karohi. Jivite apekkhanti jivite sapekkham, alayam, tanham karohiti attho. [267] Evam kho mam tvam deviti "mayam kho deva 2- itthiyo nama pabbajitanam upacarakatham na janama, katham vadama maharaja"ti rajanam "pabbajito ayan"ti mannamanaya deviya vutte "evam kho mam tvam devi samudacara"ti 3- aha, garahitati buddhehi paccekabuddhehi savakehi annehi ca pabbajitehi 4- bahussutehi garahita. Kimkarana? sapekkhakalakiriya hi attanoyeva gehe yakkhakukkuraajagonamahisamusikakukkutasakunadibhavena 5- nibbattanakaranam ahosi. 6- [268] Atha kho ananda subhadda devi assuni pamajjitvati devi ekamantam gantva roditva kanditva assuni punjitva etadavoca. Brahmalokupagamavannana [269] Gahapatissa vati kasma aha. Tesam kira sonasetthiputtadinam viya mahati sampatti hoti, sonassa kira setthiputtassa eka bhattapati dvesatasahassasani agghati. Iti tesam tadisam bhattam bhuttanam muhuttam bhattasammado bhattamuccha bhattakilamatho hoti. [271] Yam tena samayena ajjhavasamiti yattha vasami, tam ekamyeva nagaram hoti, avasesesu puttadhitadayo ceva dasamanussa ca vasimsu. Pasadakutagaresupi eseva nayo. Pallankadisupi ekamyeva pallankam paribhunjati, sesa puttadinam paribhoga honti. Itthisupi ekava paccupatthati, sesa parivaramatta honti. Paridahamiti ekameva dussayugam nivasemi, sesani parivaretva vicarantanam asitisahassadhikanam solasannam purisasatasahassanam honti. Bhunjamiti patthappamanena 7- nalikodanamattam bhunajami, sesam parivaretva vicarantanam cattalisasahassadhikanam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ratim 2 cha.Ma.,i. devi 3 cha.Ma. samudacarahiti adimaha. @4 cha.Ma.,i. panditehi 5 cha.Ma.,i....ukamanguladibhavena @6 cha.Ma.,i. hoti 7 cha.Ma.,i. paramappamanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Atthannam purisasatasahassanam hotiti dasseti. Ekathalipako hi dasannam jananam pahoti. Etani kira 1- caturasiti nagarasahassani ceva pasadasahassani ca kutagarasahassani ca ekissayeva pannasalaya nissandena nibbattani. Caturasiti pallankasahassani nipajjanatthaya dinnamancakassa nissandena nibbattani. Caturasi hatthisahassani assasahassani rathasahassani nisidanatthaya dinnapithssa nissandena nibbattani. Caturasiti manisahassani ekadipanissandena nibbattani. Caturasiti pokkharanisahassani ekapokkharaninissandena nibbattani. Caturasiti itthisahassani puttasahassani gahapatisahassani paribhogabhajanapattathalaka dhammakaraka- parissavanaarakandaka pipphalika nakhaccheda sucikuncika kannamalaharani padakathalika upahanachatta kattarayatthidanassa nissandena nibbattani. Caturasiti dhenusahassani gorasadananissandena nibbattani. Caturasiti vatthakotisahassani nivasanaparupanadanassa nissandena nibbattani. Caturasiti thalipakasahassani bhojanadanassa nissandena nibbattaniti veditabbani. [272] Evam bhagava mahasudassanassa sampattim adito patthaya vittharena kathetva sabbantam kumarakanam 2- pamsvagarakilanam viya dassento parinibbanamancake nipannova passanandati adimaha. Tattha viparinatati pakatijahanena 3- nibbutapadipo viya apannattikabhavam gata. Evam anicca kho ananda sankharati evam hutva abhavatthena anicca. Ettavata bhagava yatha nama puriso satahatthubbedhe campakarukkhe nissenim bandhitva abhiruhitva campakarukkhapuppham adaya nissenim muncanto otareyya evameva nissenim bandhanto viya anekavassakotisatasahassubbedham mahasudassanassa sampattim aruyha sampattimatthake thitam aniccalakkhanam adaya nissenim muncanto viya otinno. Teneva pubbe vasabharaja dighabhanakatheranam lohapasadassa pacinapasse ambalatthikaya imam suttam sajjhayantanam sutva "kim @Footnote: 1 cha.Ma. pana 2 cha.Ma., i. darakanam 3 cha.Ma., i. pakativijahanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Bho mayham ayyakena ettha vuttam, attano khaditapitatthane sampattimeva katheti"ti cintento "evam anicca kho ananda sankhara"ti vuttakale "imam bho disva pancahi cakkhuhi cakkhumata evam vuttan"ti vamahattham samminjitva dakkhinahatthena apphotetva "sadhu sadhu"ti tutthahadayo sadhukaram adasi. Evam addhuvati 1- evam udakabubbuladayo 2- viya dhuvabhavam virahita. Evam anassasikati evam supinake pitapaniyam viya anulittacandanam viya ca assasavirahita. Sariram nikkhipeyyati sariram chaddeyya. Idani annassa sarirassa nikkhepo va patijagganam va natthi kilesapahinatta 3- ananda tathagatassati vadati. Idanca pana vatva puna theram amantesi, cakkavattino anubhavo nama ranno pabbajitassa sattame divase antaradhayati. Mahasudassanassa pana kalakiriyato sattameva divase sattaratanapakara sattaratanatala caturasiti pokkharanisahassani dhammapasado dhammapokkharani cakkaratananti sabbametam antaradhayiti. Hatthiadisu pana ayam dhammata khinayuka saheva kalam karonti. Ayusese sati hatthiratanam uposathakulam gacchati. Assaratanam valahakakulam. Maniratanam vipulapabbatameva 4- gacchati. Itthiratanassa anubhavo antaradhayati. Gahapatiratanassa cakkhu pakatikameva hoti. Parinayakaratanassa veyyattikam 5- nassati. Idamavoca bhagavati idam paliyam arulhanca anarulhanca sabbam bhagava avoca. Sesam uttanatthamevati. Mahasudassanasuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 ka. adhuvati 2 cha.Ma. udakapupphuladayo 3 ka. ayam patho na dissati @4 cha.Ma., i. vepullapabbatameva 5 cha.Ma., i. veyyattiyam


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 225-247. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=5807&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=5807&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=163              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=3916              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=4134              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=4134              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]