บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
3. Dutthatthakasuttaniddesavannana [15] Dutthatthake pathamagathayam tava tattha vadantiti bhagavantam bhikkhusamghanca upavadanti. Dutthamanapi eke, annepi 1- ve saccamanati, eketi 2- ekacce dutthacitta, ekacce tathasanninopi hutva titthiya dutthacitta, 3- ye tesam sutva saddahimsu, te saccamanati adhippayo. Vadanca jatanti etam 4- akkosavadam uppannam. Muni no upetiti akarakataya ca akuppanataya ca buddhamuni na upeti. Tasma muni natthi khilo kuhinciti tena karanena ayam muni, ragadikhilehi natthi khilo kuhinciti veditabbo. Dutthamanati uppannehi dosehi dusitacitta. Viruddhamanati tehi kilesehi kusalassa dvaram adatva avaritacitta. Pativiruddhamanati upasaggavasena padam vaddhitam. Ahatamanati patighena ahatam cittam etesanti ahatamana. Paccahatamanati upasaggavaseneva. Aghatitamanati vihimsavasena aghatitam manam etesanti aghatitamana. Paccaghatitamanati upasaggavaseneva. Atha va "kodhavasena dutthamana, upanahavasena padutthamana, makkhavasena viruddhamana, palasavasena pativiruddhamana, dosavasena ahatapaccahatamana, byapadavasena aghatitapaccaghatitamana. Paccayanam alabhena dutthamana padutthamana, ayasena viruddhamana pativiruddhamana, garahena ahatapaccahatamana, dukkhavedanasamangibhavena aghatitapaccaghatitamana"ti evamadina nayena eke vannayanti. Upavadantiti garaham uppadenti. Abhutenati asamvijjamanena. Saddahantati pasadavasena saddham uppadenta. Okappentati gunavasena otaretva 5- avakappayanta. Adhimuccantati sampasadanavasena sannitthanam katva tesam katham adhivasenta. Saccamanati tacchamana. Saccasanninoti tacchasannino. @Footnote: 1 Si.,cha.Ma. athopi 2 cha.Ma. ayam patho na dissati 3 cha.Ma. tutthacitta 4 ka. ekam @5 cha.Ma. otaritva Tathamanati aviparitamana. Bhutamanati bhutatthamana. 1- Yathavamanati niccalamana. Aviparitamanati nicchayamana. Tattha "saccamana saccasannino"ti saccavadigunam, "tathamana tathasannino"ti saccasandhagunam, 2- "bhutamana bhutasannino"ti cetobhutagunam, 3- "yathavamana yathavasannino"ti paccayikagunam, 4- "aviparitamana aviparitasannino"ti avisamvadagunam kathitanti natabbam. Paratoghosoti annassa santika 5- uppannasaddo. Akkosoti jatiadisu dasasu akkosesu annataro. Yo vadam upetiti yo puggalo upavadam upagacchati. Karako vati katadoso va. Karakatayati 6- dosassa katabhavena. Vuccamanoti kathiyamano. Upavadiyamanoti dosam upavajjamano. Kuppatiti kopam karoti. Khilajatatapi natthiti cittabandhabhavacittakacavarabhavasankhatam 7- patighakhilam jatam assati khilajato, tassa bhavo khilajatata, sapi 8- natthi na santi. Pancapi cetokhilati kame avitarago, kaye avitarago, rupe avitarago, yavadattham udaravadehakam bhunjitva seyyasukham passasukham middhasukham anuyutto viharati, annataram devanikayam panidhaya brahmacariyam carati "iminaham silena va vatena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami, devannataro va"ti 9- evarupa pancapi cittassa bandhabhavakacavarabhavasankhata cetokhila natthi. [16] Imanca gatham vatva bhagava anandattheram pucchi "evam khumsetva vambhetva vuccamana bhikkhu ananda kim vadanti"ti. Na kinci bhagavati. "na ananda `aham silava'ti sabbattha tunhi bhavitabbam. Loke hi nabhasamanam jananti, missam balehi panditan"ti vatva "bhikkhu ananda te manusse evam paticodentu"ti @Footnote: 1 Ma. bhutattamana 2 Si. saccasannigunam, cha.Ma. saccasaddhagunam 3 cha.Ma. thitagunam @4 si,Ma. saccayikagunam 5 cha.Ma. annesam santika 6 Si. katakodhatayati @7 Si. cittathaddhabhava... 8 cha.Ma. tapi 9 Ma.mu. 12/186/158 Dhammadesanatthaya "abhutavadi nirayam upeti"ti 1- imam gathamabhasi. Thero tam uggahetva bhikkhu aha "manussa tumhehi imaya gathaya paticodetabba"ti. Bhikkhu tatha akamsu. Panditamanussa tunhi ahesum. Rajapi rajapurise sabbattha pesetva 2- yesam dhuttanam lancam 3- datva titthiya tam marapesum, te gahetva niggayha tam pavattim natva titthiye paribhasi. Manussapi titthiye disva ledduna hananti, pamsuna okiranti "bhagavato ayasam uppadesun"ti. Anandatthero tam disva bhagavato arocesi, bhagava therassa imam gatham abhasi "sakanhi ditthim .pe. Vadeyya"ti. Tassattho:- yayam ditthi titthiyajanassa "sundarim maretva samananam sakyaputtiyanam avannam pakasetva etenupayena laddham sakkaram sadiyissama"ti 4- so tam ditthim katham atikkameyya, atha kho so ayaso tameva titthiyajanam paccagato tam ditthim accetum asakkontam. Yo va sassatadivadi, 5- sopi sakam ditthim kathamaccayeyya, tena ditthicchandena anunito taya ca ditthiruciya nivittho, api ca kho pana sayam samattani pakubbamano attanava paripunnani tani ditthigatani karonto yatha janeyya, tatheva vadeyyati. Avannam pakasayitvati agunam pakatam katva. Sakkaranti catunnam paccayanam sakkaccakaranam. Sammananti cittena bahumananam. Paccaharissamati etam labhadim nibbattessama. Evamditthikati evamladdhika. Yatha 6- tam "labhadim nibbattessama"ti evam ayam laddhi tesam atthi, tatha "atthi me vuttappakaro dhammo"ti etesam khamati ceva ruccati ca, evamsabhavameva va tesam cittam "atthi me cittan"ti. Tatha 7- tesam ditthi va, ditthiya saha khanti va, ditthikhantihi saddhim ruci va, ditthikhantirucihi saddhim laddhi va, ditthikhantiruciladdhihi saddhim ajjhasayo va, ditthikhantiruciladdhiajjhasayehi saddhim adhippayo va hotiti dassento "evamditthika .pe. @Footnote: 1 khu.dha. 25/306/69, khu.u. 25/38/154, khu.iti. 25/48/269, @khu.su. 25/667/465 2 Ma. sabbato 3 cha.Ma. lanjam 4 Si.,Ma. harissamati @5 ka. sassatavadi 6 ka. yasma 7 Si.,cha.Ma. tada Evamadhippaya"ti aha. Sakam ditthinti attano dassanam. Sakam khantinti attano sahanam. Sakam rucinti attano rucim. Sakam laddhinti attano laddhim. Sakam ajjhasayanti attano ajjhasayam. Sakam adhippayanti attano bhavam. Atikkamitunti samatikkamitum. Atha kho sveva ayasoti so eva ayaso ekamsena. Te paccagatoti tesam patiagato. Teti samiatthe upayogavacanam. Atha vati atthantaranidassanam. 1- Sassatoti nicco dhuvo. Lokoti attabhavo. Idameva saccam, moghamannanti idam eva taccham tatham, annam tuccham. Samattati sampunna. Samadinnati samma adinna. Gahitati upagantva gahita. Paramatthati sabbakarena paramasitva gahita. Abhinivitthati visesena laddhappatittha. Asassatoti vuttavipariyayena veditabbo. Antavati saanto. Anantavati vuddhianantava. Tam jivanti so jivo, lingavipallaso kato. Jivoti ca attayeva. Tathagatoti satto, "arahan"ti eke. Parammaranati maranato uddham, paraloketi attho. Na hoti tathagato parammaranati maranato uddham na hoti. Hoti ca na ca hoti tathagato parammaranati maranato uddham hoti ca na hoti ca. Neva hoti na na hoti tathagato parammaranati ucchedavasena neva hoti, sassatavasena 2- na na hoti. Sakaya ditthiyatiadayo karanavacanam. Allinoti ekibhuto. Sayam samattam karotiti attana unabhavam mocetva samma attam samattam karoti. Paripunnanti atirekadosam mocetva sampunnam. Anomanti hinadosam mocetva alamakam. Agganti adim. Setthanti padhanam niddosam. Visetthanti 3- jetthakam. Pamokkhanti @Footnote: 1 cha.Ma....dassanam 2 Si.,cha.Ma. takkikavasena 3 cha.Ma. visesanti Adhikam. Uttamanti visesam na hetthimam. Pavaram karotiti atirekena uttamam karoti. Atha va "asayadosamocanena aggam, sankilesadosamocanena settham, upakkilesadosamocanena visettham, 1- samantadosamocanena 2- pamokkham, majjhimadosamocanena uttamam, uttamamajjhimadosamocanena pavaram karoti"ti evameke vannayanti. Ayam sattha sabbannuti ayam amhakam sattha sabbajananavasena sabbannu. Ayam dhammo svakkhatoti ayam amhakam dhammo sutthu akkhato. Ayam gano suppatipannoti ayam amhakam gano sutthu patipanno. Ayam ditthi bhaddikati ayam amhakam laddhi sundaRa. Ayam patipada supannattati ayam amhakam pubbabhaga patipada 3- sutthu pannatta. Ayam maggo niyyanikoti ayam amhakam niyyamokkantiko 4- maggo niyyanikoti sayam samattam karoti. Katheyya "sassato loko"ti. Bhaneyya "idameva saccam moghamannan"ti. Dipeyya "antava loko"ti. Vohareyya nanavidhena ganhapeyya "hoti ca na ca hoti"ti. [17] Atha raja sattahaccayena tam kunapam chaddapetva sayanhasamayam viharam gantva bhagavantam abhivadetva aha "nanu bhante idise ayase uppanne mayhampi arocetabbam siya"ti. Evam vutte bhagava "na maharaja `aham silava gunasampanno'ti paresam arocetum ariyanam patirupan"ti vatva tassa atthuppattiya "yo attano silavatani"ti avasesagathayo abhasi. Tattha silavataniti patimokkhadini silani, arannikadini dhutangavattani ca. Ananuputthoti apucchito. Pavati vadati. Anariyadhammam kusala tamahu, yo atumanam sayameva pavati yo evam attanam sassatameva 5- vadati, tassa tam vadam "anariyadhammo eso"ti kusala evam kathenti. @Footnote: 1 Ma. visittham, cha. visesam 2 Si. sapatta..., @cha.Ma. pamatta... 3 Si.,cha.Ma. attantapadipatipada 4 Si. niyamokkantiko @5 Si.,cha.Ma. sayameva Atthi silanceva vatancati silanatthena silanceva atthi, samadanatthena vatanca atthi, vatam na silanti vuttatthena vatam atthi, tam na silam. Katamanti kathetukamyatapuccha. Idha bhikkhu silavatiadayo vuttanaya eva. Samvaratthenati samvarakaranatthena, 1- vitikkamadvaram pidahanatthena. Samadanatthenati tam tam sikkhapadam samma adanatthena. Arannikanganti 2- aranne nivaso silam 3- assati aranniko, tassa angam arannikangam. Pindapatikanganti bhikkhasankhatanam pana amisapindanam 4- pato pindapato, parehi dinnanam pindanam patte nipatananti vuttam hoti. Tam pindapatam unchati tam tam kulam upasankamanto gavesatiti pindapatiko, pindaya va patitum vattametassati pindapati. Patitunti caritum. Pindapati eva pindapatiko, tassa angam pindapatikangam. Anganti karanam vuccati. Tasma yena samadanena so pindapatiko hoti, tassetam adhivacananti veditabbam. Eteneva nayena rathikasusanasankarakutadinam yattha katthaci pamsunam upari thitatta abbhuggatatthena tesu pamsukulamivati pamsukulam. Atha va pamsu viya kucchitabhavam ulatiti pamsukulam, kucchitabhavam gacchatiti vuttam hoti. Evam laddhanibbacanassa pamsukulassa dharanam pamsukulam, pamsukulam silamassati pamsukuliko, pamsukulikassa angam pamsukulikangam. Sanghatiuttarasangaantaravasakasankhatam ticivaram silamassati tecivariko, tecivarikassa angam tecivarikangam. Sapadanacarikanganti danam vuccati avakhandanam, apetam danato apadanam, anavakhandananti attho. Saha apadanena sapadanam, avakhandanavirahitam, anugharanti vuttam hoti. Sapadanam caritum idamassa silanti sapadanacari, sapadanacariyeva sapadanacariko, tassa angam sapadanacarikangam. Khalupacchabhattikanganti khaluti patisedhatthe 5- nipato. Pavaritena sata paccha laddham bhattam pacchabhattam nama, tassa pacchabhattassa bhojanam pacchabhattabhojanam, tasmim pacchabhattabhojane pacchabhattasannam katva pacchabhattam silamassati pacchabhattiko, @Footnote: 1 cha.Ma. samvaranatthena 2 Si. arannakanganti 3 ka. ayam patho na dissati @4 cha.Ma. paraamisapindanam 5 cha.Ma. patisedhanatthe Na pacchabhattiko khalupacchabhattiko, samadanavasena patikkhittatirittabhojanassetam namam, tassa angam khalupacchabhattikangam. Nesajjikanganti sayanam patikkhipitva nisajjaya viharitum silamassati nesajjiko, tassa angam nesajjikangam. Yathasanthatikanganti yadeva santhatam yathasanthatam, "idam tuyham papunati"ti evam pathamam udditthasenasanassetam adhivacanam. Tasmim yathasanthate viharitum silamassati yathasanthatiko, tassa angam yathasanthatikangam. Sabbaneva panetani tena tena samadanena dhutakilesatta dhutassa bhikkhuno angani, kilesadhunanato va dhutanti laddhavoharam nanam angam etesanti dhutangani. Atha va dhutani ca tani patipakkhanam dhunanato angani ca patipattiyatipi dhutangani. Evantavettha atthato vinnatabbo vinicchayo. Sabbaneva cetani samadanacetanalakkhanani. Vuttampi cetam:- "yo samadiyati, so puggalo. Yena samadiyati, cittacetasika ete dhamma. Ya samadanacetana, tam dhutangam. Yam patikkhipati, tam vatthun"ti. 1- Sabbaneva ca loluppaviddhamsanarasani, aloluppabhavapaccupatthanani, 2- appicchatadiariyadhammapadatthanani. Evamettha lakkhanadihi vinicchayo veditabbo. Viriyasamadanampiti viriyaggahanampi. Kamanti ekamsatthe nipato. Taco ca nharu cati chavi ca nharuvalliyo ca. Atthi cati sabba atthiyo ca. Avasussatuti 3- sussatu. 4- Upasussatu mamsalohitanti sabbam mamsanca lohitanca sussatu. 5- "taco"ti ekam angam, "nharu"ti ekam, "atthi"ti ekam, "upasussatu mamsalohitan"ti ekam angam. Yantanti upari vattabbapadena sambandho. Purisathamenati purisassa kayikena balena, balenati nanabalena. Viriyenati cetasikananaviriyatejena. Parakkamenati param param thanam akkamanena ussahappattaviriyena. Pattabbanti yantam papunitabbam. Na tam @Footnote: 1 visuddhi. 1/76 2 cha. nilloluppa... 3 cha.Ma. avasissatuti @4 Si.,cha.Ma. titthatu 5 Si.,cha. sukkhatu, Ma. thassatu Apapunitvati tam pattabbam appatva. Viriyassa santhanam 1- bhavissatiti vuttappakarassa viriyassa sithilattam osidanam na bhavissatiti. "santhanan"tipi 2- patho, ayamevattho. Cittam pagganhatiti cittam ussaham ganhapeti. Padahatiti patitthapeti. Nasissanti na khadissami na bhunjissami. Na pivissamiti yagupanadini na pivissami. Viharato na nikkhameti senasanato bahi na nikkhameyyam. Napi passam nipatessanti sisam 3- mance va pithe va bhumiyam va katasantharake va patanam thapanam na karissamiti. Tanhasalle anuhateti tanhasankhate kande anuddhate, avigateti attho. Imam pallankanti samantato abhujitam urubaddhasanam. Na bhindissamiti na vijahissami. Yava me na anupadayati catuhi upadanehi gahanam aggahetva. Asavehiti kamasavadihi catuhi asavehi. Vimuccissatiti samucchedavimuttiya na vimuccissati. Na tavaham imamha asana vutthahissamiti adim katva yava rukkhamula nikkhamissamiti okasavasena vuttam. 4- Imasmimyeva pubbanhasamayam ariyadhammam aharissamiti adim katva yava gimheti kalavasena vuttam. Purime vayokhandhetiadayo vayavasena vutta. Tattha asana na vutthahissamiti nisinnasana na utthahissami. Addhayogati nikundageha. Pasadati dighapasada. Hammiyati mundacchadanageha. Guhayati pamsuguhaya. Lenati mariyadacchinna acchinna 5- pabbatalena. Kutiyati ullittadikutiya. Kutagarati kannikam aropetva katagehato. Attati dvarattalaka. Malati vattageha. Uddando nama eko patissayaviseso. "tichadanageho"tipi eke. Upatthanasalati sannipatasala, bhojanasala va. Mandapadayo pakatayeva. Ariyadhammanti anavajjadhammam, ariyanam va buddhapaccekabuddhasavakanam 6- dhammam. Aharissamiti mama cittasamipam anayissami silena. @Footnote: 1 Si. santhanam 2 cha.Ma. patthanantipi 3 Ma. pasum, cha. passam @4 cha.Ma. vutta. evamuparipi 5 cha.Ma. mariyadachinnacchidda 6 cha.Ma....buddhasavakanam Samaharissamiti visesena anayissami samadhina. Adhigacchissamiti patilabhavasena gamissami dhutangena. 1- Phassayissamiti phusissami maggena. Sacchikarissamiti paccakkham karissami phalena. Atha va sotapattimaggena aharissami. Sakadagamimaggena samaharissami, anagamimaggena adhigacchissami, arahattamaggena phassayissami, paccavekkhanena sacchikarissami. Dvisupi nayesu phassayissamiti namakayena nibbanam phusissamiti attho. Aputthoti mulapadam, tassa apucchitoti attho. Apucchitoti ajanapito. Ayacitoti anayacito. Anajjhesitoti ananapito, "na icchito"ti eke. Appasaditoti nappasadapito. Pavadatiti kathayati. Ahamasmiti aham asmi bhavami. Jatiya vati khattiyabrahmanajatiya va. Gottena vati gotamadigottena va. Kolaputtiyena vati kulaputtabhavena va. Vannapokkharataya vati sarirasundarataya va. Dhanena vati dhanasampattiya va. Ajjhenena vati ajjhayakaranena va. Kammayatanena vati kammameva kammayatanam, tena kammayatanena, kasigorakkhakammadina va. Sippayatanena vati dhanusippadina va. Vijjatthanena 2- vati attharasavijjatthanena va. Sutena vati bahussutagunena va. Patibhanena vati karanakaranapatibhanasankhatananena va. Annatarannatarena va vatthunati jatiadinam ekena vatthuna va. Ucca kulati khattiyabrahmanakula, etena jatigottamahattam dipeti. Mahabhogakulati gahapatimahasalakula, etena addhamahattam dipeti. Ularabhogakulati avasesavessadikula, etena pahutajataruparajatadim dipeti. Candalapi hi ularabhoga honti. Natoti pakato. Yasassiti parivarasampanno. Suttantikoti suttante niyutto. Vinayadharoti vinayapitakadharo. Dhammakathikoti abhidhammiko. Arannikotiadayo @Footnote: 1 cha.Ma. tadangena 2 cha.Ma. vijjatthanena Dhutangapubbangamapatipattidassanattham vutta. Pathamassa jhanassa labhitiadayo ruparupaatthasamapattiyo dassetva pativedhadassanavasena vutta. Pavadatiti mulapadam. Kathetiti "pitakacariyomhi"ti 1- kathayati. Bhanatiti "dhutangikomhi"ti pakatam karoti. Dipayatiti "rupajjhanalabhimhi"ti paridipayati. Voharatiti "arupajjhanalabhimhi"ti vakyabhedam karoti. Khandhakusalati pancasu khandhesu salakkhanasamannalakkhanesu cheka, natatiranapahanavasena kusalati attho. Dhatuayatanapaticcasamuppadadisupi eseva nayo. Nibbanakusalati nibbane cheka. Anariyananti na ariyanam. Eso dhammoti eso sabhavo. Balananti apanditanam. Asappurisananti na sobhanapurisanam. Attati attanam. [18] Santoti ragadikilesupasamena santo. Tatha abhinibbutatto. Itihanti silesu akatthamanoti "ahamasmi silasampanno"tiadina nayena iti silesu akatthamano, silanimittam attupanayikavacam abhasamanoti vuttam hoti. Tamariyadhammam kusala vadantiti tassa tam akatthanam "ariyadhammo eso"ti buddhadayo khandhadikusala vadanti. Yassussada natthi kuhinci loketi yassa khinasavassa ragadayo sattussada kuhinci loke natthi. Tassa tam akatthanam "ariyadhammo eso"ti evam kusala vadantiti sambandho. Santoti mulapadam. Ragassa samitattati ranjanalakkhanassa ragassa samitabhavena. Dosadisupi eseva nayo. Vijjhatattati sabbaparilahanam jhapitatta. Nibbutattati sabbasantapanam nibbapitabhavena. Vigatattati sabbakusalabhisankharanam vigatabhavena durabhavena. Patipassaddhattati sabbakarena passaddhuppattikabhavena. 2- Sattannam dhammanam bhinnatta bhikkhuti upari vattabbanam sattadhammanam bhinditva thitabhavena bhikkhu. Sakkayaditthivicikicchasilabbataparamasoti ime tayo kilesa sotapattimaggena bhinna, kamarago 3- dosoti ime dve kilesa olarika sakadagamimaggena @Footnote: 1 cha.Ma. pitakacariyosmiti 2 Si.,cha.Ma. abhabbuppattikabhavena 3 cha.Ma. rago Bhinna, te eva anusahagata anagamimaggena bhinna, moho manoti ime dve kilesa arahattamaggena bhinna. Avasese hi 1- kilese dassetum "bhinnassa honti papaka akusala dhamma"ti aha. Sankilesikati kilesapaccaya. Ponobbhavikati punabbhavadayika. Sadarati 2- kilesadaratha ettha santiti sadaRa. "saddara"tipi patho, sahadarathati attho. Dukkhavipakati phalakale dukkhadayika. Ayatim jatijaramaraniyati anagate jatijaramaranassa paccaya. Pajjena katena attanati gathaya ayam pindattho:- yo attana bhavitena maggena parinibbanagato, kilesaparinibbanagatatta eva ca 3- vitinnakankho vipattisampattihanivuddhiucchedasassataapunnapunnappabhedam bhavanca vibhavanca vippahaya maggavasam vusitava khinapunabbhavoti evam 4- etesam thutivacananam araho so bhikkhuti. Itihanti, idahantiti duvidho patho. Ititi padasandhiadayo sandhaya "idahan"ti patham aropenti. 5- Tattha ititi yam vuttam. Padasandhiti padanam sandhi padasandhi, padaghatananti attho. Padasamsaggoti padanam ekibhavo. Padaparipuriti padanam paripuranam dvinnam padanam ekibhavo. Akkharasamavayoti ekibhutopi aparipunnopi hoti, ayam na evam. Akkharanam samavayo sannipato hotiti dassanattham "akkharasamavayo"ti aha. Byanjanasilitthatati byanjanasamuccayaparipuriyattham vuttanam 6- byanjananam atthabyanjananam atthabyattikarananam va madhurabhavato 7- pathassa mudubhavo, na visamabhavo. 8- Padanupubbata metanti padanam anupubbabhavo padanupubbata, padapatipatibhavoti attho. Metanti etam. Katamanti ce? ititi idam. Metanti ettha makaro padasandhivasena vutto. Katthi hotiti "ahamasmi silasampanno"ti attanam ukkamsetva kathanasilo hoti. Katthatiti vuttanayena kathayati. Vikatthatiti vividham 9- kathayati. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 ka. saddarati 3 cha.Ma. kilesaparinibbanam patto, @parinibabanagatatta eva ca 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati 5 cha.Ma. na rocenti @6 cha.Ma. byanjanasamuccayo padamiti vuttanam 7 cha.Ma. madhurabhavatta 8 cha.Ma. na @visamabhavoti patho na dissati 9 cha.Ma. vividha Katthanati kathana. Aratoti durato rato. Viratoti thanasankantivasena vigatabhavena rato. Pativiratoti tato nivattitva sabbakarena viyutto hutva rato. Tattha pisacam viya disva palato arato. Hatthimhi maddante viya paridhavitva gato virato. Yodhasampaharam viya sadhetva 1- maddetva gato pativirato. Khinasavassati khinakilesasavassa. Kammussadoti punnabhisankharaapunnabhi- sankharaanenjabhisankharasankhatanam kammanam ussado ussannata. Tassimeti tassa 2- khinasavassa ime ussada. [19] Evam khinasavapatipattim dassetva idani ditthigatikanam titthiyanam patipattinca dassento aha "pakappita sankhata"ti. Tattha pakappitati parikappita. Sankhatati paccayabhisankhata. Yassati yassa kassaci ditthigatikassa. Dhammati ditthiyo. Purakkhatati purato kata. Santiti samvijjanti. Avivadatati 3- avodata. Yadattani passati anisamsam, tannissito kuppapaticcasantinti yassete ditthidhamma `purakkhata avodata santi, so evamvidho yasma attani tassa ditthiya ditthidhammikanca sakkaradim, samparayikanca gativisesadim anisamsam sampassati, tasma tanca anisamsam, tanca kuppataya ca 4- paticcasamuppannataya ca sammutisantitaya ca kuppapaticcasantisankhataditthinissito ca hoti. So tannissitatta attanam va ukkamseyya, pare va vambheyya abhutehipi gunadosehi. Sankhatati mulapadam. Sankhatati paccayehi samagantva kata. Upasaggavasena padam vaddhitam. Abhisankhatati paccayehi abhikata. Santhapitati paccayavaseneva samma thapita. Aniccati hutva abhavena. Paticcasamuppannati vattharammanam paticca uppanna. Khayadhammati kamena khayasabhava. Vayadhammati pavattivasena parihayanasabhava. Viragadhammati @Footnote: 1 cha.Ma. pothetva 2 cha.Ma. yassimeti yassa 3 ka. avevadatati 4 ka. kuppatam Anivatti hutva vigamanasabhava. 1- Nirodhadhammati nirujjhanasabhava, anuppattidhamma hutva nirujjhanasabhavati attho. Ditthigatikassati dvasatthiditthiyo gahetva thitapuggalassa. Purekkharati pure kata. Tanhadhajoti ussapitatthena tanhadhajo, tanhapataka assa atthiti tanhadhajo. Purecarikatthena tanha eva ketu assati tanhaketu. Tanhadhipateyyoti chandadhipativasena, tanha adhipatito agatati va tanhadhipateyyo, tanhadhipati va etassa atthiti tanhadhipateyyo. Ditthidhajadisupi eseva nayo. Avodatati aparisuddha. Sankilitthati sayam kilittha. Sankilesikati tapaniya. Dve anisamse passatiti dve gune dakkhati. Ditthadhammikanca anisamsanti imasmimyeva attabhave paccakkhadhammanisamsanca. Samparayikanti paraloke pattabbam anisamsanca. Yamditthiko sattha hotiti sattha yathaladdhiko bhavati. Tamditthika savaka hontiti tassa vacanam sunanta savakapi tathaladdhika honti. Sakkarontiti sakkarappattam karonti. Garukarontiti 2- garukarappattam karonti. Manentiti manasa piyayanti. Pujentiti catupaccayabhiharapujaya pujenti. Apacitim karontiti apacitippattam karonti. Tattha yassa cattaro paccaye sakkaritva abhisankhate panitappanite 3- katva denti, so sakkato. Yasmim garubhavam patthapetva denti, so garukato. Yam manasa 4- piyayanti, so manito. Yassa sabbampetam karonti, so pujito. Yassa abhivadanapaccupatthanaanjalikammadivasena paramanipaccakaram karonti, so apacito. Keci "sakkaronti kayena, garukaronti vacaya, manenti cittena, pujenti labhena"ti vannayanti. Alam nagattaya vati nagabhavaya nagarajabhavaya va alam pariyattam. Supannattaya vati supannarajabhavaya. Yakkhattaya vati yakkhasenapatibhavaya. @Footnote: 1 cha.Ma. vigacchanasabhava 2 cha.Ma. garum karontiti. evamuparipi 3 cha.Ma. suabhisankhate @panite 4 Si. manussa Asurattaya vati asurabhavaya. Gandhabbattaya vati gandhabbadevaghate nibbattabhavaya. Maharajattaya vati catunnam maharajanam annatarabhavaya. Indattaya vati sakkabhavaya. Brahmattaya vati brahmakayikadinam annatarabhavaya. Devattaya vati sammutidevadinam annatarabhavaya. Suddhiyati parisuddhabhavaya alam pariyattam. Visuddhiyati sabbamalarahitaaccantaparisuddhabhavaya. Parisuddhiyati sabbakarena parisuddhabhavaya. Tattha tiracchanayoniyam adhipaccattham 1- suddhiya. Devaloke adhipaccattham visuddhiya. Brahmaloke adhipaccattham parisuddhiya. Caturasitikappasahassani atikkamitva muccanattham muttiya. Antarayabhavena vimuccanattham vimuttiya. Sabbakarena muttiya parimuttiya. Sujjhantiti tasmim samayantare 2- pabbajitabhavena suddhim papunanti. Visujjhantiti pabbajjam gahetva patipattiya yuttabhavena vividhena sujjhanti. Parisujjhantiti nipphattim papetva sabbakarena sujjhanti. Muccanti tesam samayantaradhammena. Vimuccanti etassa satthuno ovadena. Parimuccanti etassa satthuno anusasanena. Sujjhissamitiadayo anagatavasena vutta. Ayatim phalapatikankhiti anagate vipakaphalamakankhamano. Idam ditthigatikanam ajjhacinnam. 3- Ditthigatam hi ijjhamanam 4- nirayam va tiracchanayonim va nipphadeti. Accantasantiti atiantanissaranasanti. Tadangasantiti pathamajjhanadigunangena nivaranadiagunangam sametiti jhanam tadangasanti. Sammutisantiti samaharavasena ditthisanti. Ta vibhagato dassetum "katama accantasanti"tiadimaha. Amatam nibbananti evamadayo hettha vuttatthayeva. Pathamajjhanam samapannassa nivarana santa hontiti evamadayo antoappanaya atisayavasena vutta. Api ca sammutisanti imasmim atthe adhippeta, santiti itara 5- dve santiyo patikkhipitva sammutisantimeva dipeti. Kuppasantinti vipakajanakavasena parivattanavasena kappasantim. 6- Pakuppasantinti visesena @Footnote: 1 cha.Ma. adhipaccattam, Si. adhipaccam. evamuparipi 2 cha.Ma. samaye @3 cha.Ma. icchamattam 4 Si. icchamanam 5 cha.Ma. itare 6 cha.Ma. calasantim. evamuparipi Kuppasantim. Eritasantinti kampanasantim. Sameritasantinti visesena kuppitasantim. 1- Calitasantinti tasseva vevacanam. Ghattitasantinti pilitasantim. Santim nissitoti ditthisankhatasantim nissito. Assitoti asito visesena nissito. Allinoti ekibhuto. [20] Evam nissite tava "ditthinivesa .pe. Adiyati ca dhamman"ti tattha ditthinivesati idamsaccabhinivesasankhatani ditthinivesanani. Na hi svativattati sukhena ativattitabba na honti. Dhammesu niccheyya samuggahitanti dvasatthiditthi- dhammesu 2- tam tam samuggahitam abhinivitthadhammam vinicchinitva 3- pavatta ditthi- nivesa na hi svativattati vuttam hoti. Tasma naro tesu nivesanesu, nirassati adiyati ca dhammanti yasma na hi svativatta, tasma naro tesuyeva ditthinivesanesu ajasilagosilakukkurasilapancatapamaruppapataukkutikappadhanakantakapassayadibhedam sattharam dhammakkhanam ganadibhedanca tam tam dhammam nirassati ca adiyati ca jahati ca ganhati ca vanamakkato viya tam tam sakhanti vuttam hoti. Evam nirassento 4- adiyanto ca anavatthitacittatta asantehipi gunadosehi attano va parassa va yasayasam uppadeyya. Durativattati atikkamitum dukkha. Duttarati duuttaRa. Duppatara dussamatikkama dubbinivattati 5- upasaggena vaddhita. Nicchinitvati sassatavasena nicchayam katva. Vinicchinitvati attavasena nanavidhena vinicchayam katva. Vicinitvati pariyesitva. Pavicinitvati attanivesena 6- sabbakarena pariyesitva. "nicinitva vicchinitva"tipi 7- patho. Odissaggahoti avisesetva 8- gaho. Vilaggahoti kotthasavasena gaho "vilaso pativibhajitva"tiadisu 9- 10- viya. Varaggahoti uttamaggaho. Kotthasaggahoti avayavavasena gaho. @Footnote: 1 cha.Ma. kampitasantim 2 Ma. dvisatthidhammesu, cha. dvasatthiditthigatesu @3 cha.Ma. nicchinitva 4 cha.Ma. nirassanto ca 5 cha.Ma. dubbinivattati @6 cha.Ma. attaniyavasena 7 cha.Ma. viccinitvatipi 8 cha.Ma. avadhiyitva @9 cha.Ma. bilaso vibhajitva, ka. samvibhajitva 10 di.maha. 10/378/252, @Ma.mu. 12/111/80 Uccayaggahoti rasivasena gaho. Samuccayaggahoti kotthasavasena rasivasena ca gaho. 1- Idam saccanti idameva sabhavam. Tacchanti tathabhavam aviparitasabhavam. Tathanti viparinamarahitam. Bhutanti vijjamanam. Yathavanti yathasabhavam. Aviparitanti na viparitam. Nirassatiti niassati vikkhipati. Paravicchindanaya vati parehi vissajjanena. 2- Anabhisambhunanto vati asampapunanto va asakkonto va vissajjeti. Paro vicchindatiti 3- anno viyogam karoti. Natthetthati natthi ettha. Silam anabhisambhunantoti silam asampadento. Silam nirassatiti silam vissajjeti. Ito paresupi eseva nayo. [21] Yo panayam sabbaditthigatadidosadhunanaya pannaya samannagatatta dhono, tassa dhonassa hi .pe. Anupayo so. Kim vuttam hoti? dhonadhammasamannagama dhonassa dhutasabbapapassa arahato katthaci loke tesu tesu bhavesu sankappana ditthi natthi. So tassa ditthiya abhava, yaya ca attana katam papakammam paticchadenta titthiya mayaya va manena va evam agatim gacchanti, tampi mayanca mananca pahaya dhono ragadinam dosanam kena gaccheyya, ditthadhamme samparaye va nirayadisu gativisesesu kena sankham gaccheyya, anupayo so, so hi tanhaditthiupayanam dvinnam abhavena anupayoti. Kimkaranati kena karanena. Dhona vuccati pannati dhona iti kimkarana panna kathiyati. Taya pannaya kayaduccaritanti taya vuttappakaraya pannaya kayato pavattam duttham 4- kilesaputikatta va caritanti kayaduccaritam. Dhutanca dhotancati kampitanca dhovitanca. Sandhotancati samma dhovitanca. Niddhotancati visesena sutthu niddhotanca. Rago dhuto catiadayo catunnam magganam vasena yojetabba. @Footnote: 1 Si. samuccayaggahoti visesarasivasena gaho, Ma. samuccayaggahoti visesena gaho @2 cha.Ma. vissajjapanena 3 cha.Ma. vicchindetiti 4 cha.Ma. dutthu Sammaditthiya micchaditthi dhuta cati maggasampayuttaya sammaditthiya micchaditthi kampita calita dhovita. Sammasankappadisu eseva nayo. Vuttanhetam "sammaditthikassa bhikkhave micchaditthi nijjinna hoti"ti suttam 1- vittharetabbam. Sammananenati maggasampayuttananena, paccavekkhanananena va. Micchanananti viparitananam ayathavananam, papakiriyasu sukhumacintavasena 2- papam katva "sukatam maya"ti paccavekkhanakarena ca uppanno moho. Sammavimuttiya micchavimuttiti samucchedavimuttiya viparita 3- ayathavavimuttiyeva cetovimuttisannita. 3- Araha imehi dhoniyehi dhammehiti ragadihi kilesehi dure thito araha imehi vuttappakarehi kilesadhovanehi dhammehi upeto hoti. Dhonoti dhono puggalo, teneva "so dhutarago"tiadayo aha. Maya vuccati vancanika cariyati vancanakiriyam vancanakaranam assa atthiti vancanika cariya. Tassa paticchadanahetuti tesam duccaritanam appakasanakarana. Papikam iccham panidahatiti lamakam patthanam patitthapeti. "ma mam janna"ti icchatiti "mayham katam papam pare ma janimsu"ti paccasimsati. Sankappetiti vitakkam uppadeti. Vacam bhasatiti janamyeva pannattim vitikkamanto bhikkhu bhariyam karoti. "amhakam vitikkamatthanam nama natthi"ti upasanto viya bhasati. Kayena parakkamatiti "maya katam idam papakammam ma keci janimsu"ti kayena vattam karoti. Vijjamanadosapaticchadanato cakkhumohana maya assati mayavi, mayavino bhavo mayavita. Katva papam puna paticchadanato aticca assarati etaya sattoti accasaRa. Kayavacakiriyahi annatha dassanato vancetiti vancana. Etaya satta nikarontiti nikati, miccha karontiti attho. "naham evam karomi"ti papanam vikkhipanato nikirana. "naham evam karomi"ti parivajjanato pariharana. Kayadihi samsaranato 4- guhana. @Footnote: 1 an.dasaka. 24/106/174, di.pa. 11/360/281 2 Ma. upayacintavasena, @cha. upacintavasena 3-3 Si. ayathavavimuttasseva sato vimuttisannita @4 cha.Ma. samharanato Samantabhavena 1- guhana pariguhana. Tinapannehi viya gutham kayavacikammehi papam chadetiti chadana. Sabbato bhagena chadana paricchadana. Na uttanikatva 2- dassetiti anuttanikammam. Na pakatam katva dassetiti anavikammam. Sutthu chadana vocchadana. Katapaticchadanavasena punapi papassa karanato papakiriya. Ayam vuccatiti ayam katapaticchadanalakkhana maya nama vuccati, yaya samannagato puggalo bhasmapaticchanno viya angaro, udakapaticchanno viya khanu, pilotikapalivethitam viya ca sattham hoti. Ekavidhena manoti ekaparicchedena ekakotthasena mano. Ya cittassa unnatiti 3- ya cittassa abbhussapana, ayam manoti attho. Ettha puggalam anamasitva nibbattitamanova vutto. Attukkamsanamanoti attanam upari thapanamano. Paravambhanamanoti paresam 4- lamakakaranamano. Ime dve mana yebhuyyena tatha pavattakaravasena vutta. "seyyohamasmi"ti manoti jatiadini nissaya "ahamasmi seyyo"ti uppanno mano asadisamano. 5- Sadisamanadisupi eseva nayo. Evamimepi tayo mana puggalavisesam anissaya tatha pavattakaravasena vutta. Tesu ekeko tinnampi seyyasadisahinanam uppajjati. Tattha "seyyohamasmi"ti mano seyyasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. "sadisohamasmi"ti mano sadisasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. "hinohamasmi"ti mano hinasseva yathavamano, sesanam ayathavamano. Catubbidhena mano lokadhammavasena vutto. Pancavidhena mano pancakamagunavasena vutto. Chabbidhena mano cakkhvadisampattivasena 6- vutto. Tattha manam janetiti manam uppadeti. @Footnote: 1 cha.Ma. samabhagena 2 cha.Ma. na uttanim katva 3 cha.Ma. unnatiti. evamuparipi @4 cha.Ma. pare 5 cha.Ma. ayam patho na dissati 6 cha.Ma. cakkhadi... Sattavidhena mananiddese manoti unnamo. 1- Atimanoti "jatiadihi maya sadiso natthi"ti atikkamitva mannanavasena uppanno mano. Manatimanoti "ayam pubbe maya sadiso, idani aham settho, ayam hinataro"ti uppanno mano. Ayam bharatibharo viya purimam sadisamanam upadaya manatimano namati dasasetum "manatimano"ti aha. Omanoti hinamano. Yo "hinohamasmi"ti mano nama vutto, ayam omano nama. Api cettha "tvam jatima, kakajati viya te jati. Tvam gottava, candalagottam viya te gottam. Tuyham saro atthi, kakasaro viya te saro"ti evam attanam hettha katva pavattanavasena ayam "omano"ti veditabbo. Adhimanoti cattari saccani appatva pattasannissa, catuhi maggehi kattabbakicce akateyeva katasannissa, catusaccadhamme anadhigate adhigatasannissa, arahatte asacchikate sacchikatasannissa uppanno adhigatamano adhimano nama. Ayampana kassa uppajjati, kassa na uppajjatiti? ariyasavakassa tava na uppajjati. So hi maggaphalanibbanapahinakilesavasitthakilesapaccavekkhanena sanjatasomanasso ariyagunapativedhe nikkankho, tasma sotapannadinam "aham sakadagami"tiadivasena mano na uppajjati, dussilassa ca na uppajjati. So hi ariyagunadhigame nirasova. Silavatopi pariccattakammatthanassa niddaramatadimanuyuttassa na uppajjati, parisuddhasilassa pana kammatthane appamattassa namarupam vavatthapetva paccayapariggahena vitinnakankhassa tilakkhanam aropetva sankhare sammasantassa araddhavipassakassa uppajjati, uppanne ca suddhasamathalabhi suddhavipassanalabhi va antara thapeti. So hi dasapi visatimpi timsampi vassani 2- kilesasamudacaram apassanto "aham sotapanno"ti va "sakadagami"ti va "anagami"ti va mannati, samathavipassanalabhi pana arahatteyeva thapeti. Tassa hi samadhibalena kilesa vikkhambhita, vipassanabalena @Footnote: 1 cha.Ma. unnamo 2 cha.Ma. dasapi vassani visampi vassani timsampi vassani asitipi @vassani Sankhara supariggahita, tasma satthimpi 1- vassani asitimpi 2- vassani vassasatampi kilesa na samudacaranti, khinasavasseva cittacaro 3- hoti. So evam digharattam kilesasamudacaram apassanto antara atthatvava "araha ahan"ti mannati. Asmimanoti rupe asmitiadina nayena pancasu khandhesu "aham rupadayo"ti uppanno mano. Micchamanoti papakehi kammayatanasippayatanavijjatthanasuta- patibhanasilabbatehi, papikaya ca ditthiya uppanno mano. Tattha papakam kammayatanam nama kevattamacchabandhanesadanam kammam. Papakam sippayatanam nama macchajalakhipakuminakaranesu ceva pasaoddanasularopanadisu ca chekata. Papakam vijjatthanam nama ya kaci parupaghatavijja. Papakam sutam nama bharatayuddhasitaharanadipatisamyuttam. Papakam patibhanam nama dubbhasitayuttam kabbanatakavindumbanadipatibhanam. 4- Papakam silam nama ajasilam gosilam. Vatampi ajavatagovatameva. Papika ditthi pana dvasatthiditthigatesu ya kaci ditthi. Atthavidhamano uttanatthoyeva. Navavidhena mananiddese seyyassa "seyyohamasmi"tiadayo nava mana puggalam nissaya vutta. Ettha pana seyyassa "seyyohamasmi"ti mano rajunanceva pabbajitananca uppajjati. Raja hi "ratthena va dhanavahanehi va ko maya sadiso atthi"ti etam manam karoti. Pabbajitopi "siladhutangadihi ko maya sadiso atthi"ti etam manam karoti. Seyyassa "sadisohamasmi"ti manopi etesamyeva uppajjati. Raja hi "ratthena va dhanavahanehi va annarajuhi saddhim mayham kinnanakaranan"ti etam manam karoti. Pabbajitopi "siladhutangadihi annena bhikkhuna mayham kinnanakaranan"ti etam manam karoti. @Footnote: 1 cha.Ma. satthipi 2 cha.Ma. asitipi 3 Si. cittavaro 4 Si....vilambanatakadi, @cha.Ma. kappanatakavilappanadi... Seyyassa "hinohamasmi"ti manopi etesamyeva uppajjati. Yassa hi ranno rattham va dhanavahanadini va natisampannani honti, so "mayham `raja'ti voharasukhamattakameva, kim raja nama ahan"ti etam manam karoti. Pabbajitopi appalabhasakkaro "aham dhammakathiko, bahussuto, mahatheroti kathamattameva, kim dhammakathiko namaham, kim bahussuto namaham, kim mahathero namaham, yassa me labhasakkaro natthi"ti etam manam karoti. Sadisassa "seyyohamasmi"ti manadayo amaccadinam uppajjanti. Amacco hi ratthiyo va "bhogayanavahanadihi va ko maya sadiso anno rajapuriso atthi"ti va, "mayham annehi saddhim kinnanakaranan"ti va, "amaccoti namameva mayham, ghasacchadanamattampi me natthi, kim amacco namahan"ti va ete mane karoti. Hinassa "seyyohamasmi"ti manadayo dasadinam uppajjanti. Daso hi "matito va pitito va ko maya sadiso anno daso nama atthi, anne jivitum asakkonta kucchihetu dasa nama jata, ahampana paveniagatatta seyyo"ti va, "paveniagatabhavena ubhatosuddhikadasattena asukadasena nama saddhim kim mayham nanakaranan"ti va, "kucchivasenaham dasabyam upagato, matapitukotiya pana me dasatthanam natthi, kim daso namahan"ti va ete mane karoti. Yatha ca daso, evam pukkusacandaladayopi ete mane karontiyeva, ettha ca seyyassa "seyyohamasmi"ti uppannamanova yathavamano, itare dve ayathavamana. Tatha sadisassa "sadisohamasmi"ti, hinassa "hinohamasmi"ti uppannamanova yathavamano, itare dve ayathavamana. Tattha yathavamana arahattamaggavajjha, ayathavamana sotapattimaggavajjha. Ettha ca seyyassa "seyyohamasmi"ti mano uttamassa uttamatthena "aham Seyyo"ti evam uppannamano, seyyassa "sadisohamasmi"ti mano uttamassa samatthena "aham sadiso"ti evam uppannamano. Seyyassa "hinohamasmi"ti mano uttamassa lamakatthena "aham hino"ti evam uppannamano. Evam seyyamano sadisamano hinamanoti ime tayo mana seyyassa uppajjanti. Sadisassapi aham seyyo, sadiso, hinoti tayo mana uppajjanti. Hinassapi aham hino, sadiso, seyyoti tayo mana uppajjanti. Dasavidhamananiddese idhekacco manam janetiti ekacco puggalo manam janayati. Jatiya vati khattiyabhavadijatisampattiya va. Gottena vati gotamagottadina ukkatthagottena va. Kolaputtiyena vati mahakulabhavena va. Vannapokkharataya vati vannasampannasarirataya va. Sariram hi "pokkharan"ti vuccati, tassa vannasampattiya abhirupabhavenati attho. Dhanena vati dhanasampannabhavena va, mayham nidhanagatassa dhanassa pamanam natthiti attho. Ajjhenena vati ajjhayanavasena va. Kammayatanena vati "avasesa satta chinnapakkhakakasadisa, ahampana mahiddhiko mahanubhavo"ti va, "aham yam yam kammam karomi, tam tam ijjhati"ti 1- va evamadinayappavattena kammayatanena va. Sippayatanena vati "avasesa satta nisippa, aham sippava"ti evamadinayappavattena sippayatanena va. Vijjatthanena vati idam hettha vuttanayameva. Sutena vati "avasesa satta appassuta, ahampana bahussuto"ti evamadisutena va. Patibhanena vati "avasesa satta appatibhana, mayham pana patibhanappamanam natthi"ti evamadipatibhanena va. Annatarannatarena va vatthunati avuttena annena vatthuna va. Yo evarupo manoti manakaranavasena mano. Mannana mannitattanti akarabhavaniddeso. Ussitatthena unnati. Yassuppajjati, tam puggalam unnameti ukkhipitva thapetiti unnamo. 2- Samussitatthena dhajo. @Footnote: 1 cha.Ma. samijjhatiti 2 cha.Ma. unnamo Ukkhipanatthena cittam sampagganhatiti sampaggaho. Ketu vuccati bahusu dhajesu accuggataddhajo. Manopi punappunam uppajjamano aparapare upadaya accuggatatthena ketu viyati ketu, tam ketum icchatiti ketukamyam, tassa bhavo ketukamyata. Sa pana cittassa, na attano. Tena vuttam "ketukamyata cittassa"ti. Manasampayuttam hi cittam ketum icchati, tassa bhavo, ketusankhato manoti. Dhono mayanca mananca pahaya pajahitva yo so dhono araha hettha vuttanayena vinodanabyantikaranadivasena kilese pajahitva thito, so kena 1- ragadina kilesena gaccheyya. Nerayikoti vati niraye nibbattakasattoti va. Tiracchanayoniyadisupi 2- eseva nayo. So hetu natthiti yena janakahetuna gatiyadisu nibbatteyya, so hetu natthi. Paccayoti tasseva vevacanam. Karananti thanam. Karanam hi tadayattavuttitaya attano phalassa thananti vuccati. Tasma yena hetuna yena paccayena gatiyadisu nibbatteyya, tam karanam natthi. [22] Yo pana nesam dvinnam upayanam bhavena upayo hoti, so upayo hi .pe. Ditthimidheva sabbanti. Tattha upayoti tanhaditthinissito. Dhammesu upeti vadanti "ratto"ti va "duttho"ti va evam tesu tesu dhammesu upeti vadam. Anupayam kena katham vadeyyati tanhaditthippahanena pana anupayam khinasavam kena ragena va dosena va katham "ratto"ti va "duttho"ti va vadeyya. Evam anupavajjova 3- so kim titthiya viya katapaticchadako bhavissatiti adhippayo. Attam nirattam 4- na hi tassa atthiti tassa hi attaditthi va ucchedaditthi va natthi, gahanamuncanam vapi attanirattasannitam natthi. Kimkarana natthiti ce? adhosi so ditthimidheva sabbanti, yasma so idheva attabhave nanambuna sabbam ditthigatam adhosi pajahi vinodesiti arahattanikutena desanam nitthapesi. Tam sutva raja attamano bhagavantam abhivadetva pakkamiti. @Footnote: 1 cha.Ma. tena 2 cha.Ma. tiracchanayonika... 3 cha.Ma. anupavajjo ca 4 cha.Ma. atta @niratta Rattoti vati ragena rattoti va. Dutthoti vatiadisupi eseva nayo. Te abhisankhara appahinati ye punnapunnaanenjabhisankhara, te appahina. Abhisankharanam appahinattati tesam vuttappakaranam kammabhisankharanam appahinabhavena. Gatiya vadam upetiti pancannam gatinam annataraya kathanam upagacchati. Tenevaha "nerayikoti va .pe. Vadam upeti upagacchati"ti. Vadeyyati katheyya. Gahitam 1- natthiti gahetabbam natthi. Muncitabbam natthiti muncitva thitatta mocetabbam natthi. Yassatthi gahitanti yassa puggalassa "aham mama"ti gahitam atthi. Tassatthi muncitabbanti tassa puggalassa mocetabbam atthi. Upari padani parivattetva yojetabbani. Gahanamuncana samatikkantoti gahanamocana araha atikkanto. Vuddhiparihanivitivattoti 2- vuddhinca parihaninca atikkamitva pavatto. So vutthavasoti adim katva nanaggina daddhaniti pariyosanam hettha vuttanayameva. Adhositi kantesi. 3- Dhuni sandhuni niddhuniti upasaggena padam vaddhitanti. Saddhammapajjotikaya mahaniddesatthakathaya dutthatthakasuttaniddesavannana nitthita. Tatiyam. --------------------- @Footnote: 1 cha.Ma. patitam 2 cha.Ma. buddhi... 3 Si. adhopiti kampesiThe Pali Atthakatha in Roman Book 45 page 187-210. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=4345&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=4345&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=70 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=1311 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=1429 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=1429 Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]