ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 44 : PALI ROMAN Ja.A.10 mahanipat (2)

                     Mahanipatavannana
                      -----------
                     brahmanaradajatakam
      ahu raja videhananti idam sattha latthivanuyyane viharanto
uruvelakassapassa damanam arabbha kathesi.
      Yada hi sattha pavattitapavaradhammacakko uruvelakassapadayo tayo
jatile dametva magadharajassa patissavam visajjapetum puranajatilasahassa
parivuto latthivanuyyanam agamasi. Tada dvadasanahutaya parisaya saddhim
agantva dasabalam vanditva nisinnassa magadharanno parisabbhantare
brahmanagahapatikanam parivitakko udapadi kinnu kho uruvelakassapo
mahasamane brahmacariyam carati udahu mahasamano uruvelakassape brahmacariyam
caratiti. Atha bhagava tesam cetasa cetoparivitakkamannaya kassapassa
mama santike pabbajitabhavam janapessamiti cintetava imam gathamaha
                kimeva disva uruvelavasi
                pahasi aggim kisakovadano
                pucchami tam kassapa etamattham
                katham pahinam tava aggihuttanti.
      Theropi bhagavato adhippayam viditva nidanam kathetukamo aha
                rupe ca sadde ca atho rase ca
                kamitthiyo cabhivadanti yanna
                Etam malanti upadhisu natva
                tasma na yitthe na hute aranjim
                disva padam santamanupadhikam
                akincanam kamabhave asattam
                anannaneyyam anannabhavim
                tasma na yitthe na hute aranjinti.
      Ima gatha vatva attano savakabhavam pakasanattham tathagatassa
padapitthe sisam thapetva sattha me bhante bhagava savakohamasmiti
vatva ekatalam dvitalam titalanti yava sattatalappamanam sattakkhattum
vehasam abbhuggantva oruyha tathagatam vanditva ekamantam nisidi.
Tam patihariyam disva mahajano aho mahanubhavo buddho evam
thamagataditthiko nama attanam arahati mannamano uruvelakassapopi
ditthijalam bhinditva tathagatena damitoti satthu gunakathanneva kathesi.
      Tam sutva bhagava anacchiriyam upasaka idani sabbannutananappattena
maya imassa damanam svaham pubbe saragasadosasamohakalepi
narado nama brahma hutva imassa ditthijalam bhinditva
imam nibbisevanam akasinti vatva tunhi ahosi taya parisaya
yacito atitam ahari.
      Atite videharatthe mithilayam angati nama raja rajjam karesi
so dhammiko dhammaraja. Tassa ruca nama dhita ahosi abhirupa
dassaniya pasadika kappasatasahassapatthitappatthana mahapunna tassa
Aggamahesiya kucchimhi nibbatta. Sesa panassa solasasahassa
itthiyo vanjha ahesum. Tassa sa dhita piya manapa ahosi.
So tassa nanapupphapurehi pancavisatipupphasamugehi saddhim anagghani
atisukhumani ca vatthani imehi attanam alankarotuti devasikam devasikam
pahini. Khadaniyassa bhojaniyassa ca pamanam natthi. Anvaddhamasam
danam detuti sahassam pesesi. Tassa kho pana vijayo sunamo
alatoti tayo amacca ahesum. So komudiya catumasiniya
pathamachane vattamane devanagare viya nagare ca antepure ca alankate
sunahato suvilitto sabbalankarapatimandito bhuttasayamaso
vivatasihapanjare mahatale nisinno amaccaganaparivuto visuddham gaganatalam
abhilanghamanam candamandalam disva aho ramaniya vata bho
dosinaratti kaya nukhvajja ratiya abhirameyyamati amacce pucchi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         ahu raja videhanam          angati nama khattiyo
         pahutayogo dhanima            anantabalaporiso
         so ca pannarase rattim         purime yame anagate
         catumasa komudiya          amacce sannipatayi
         pandite sutasampanne          mitapubbe vicakkhane
         vijayanca sunamanca            senapatim alatakam
         tamanupucchi vedeho           paccekam brutha samrucim
         catumasa komudajja          junham byapahatam tamam
         Kayajja ratiya rattim          viharemu imam utunti.
      Tattha pahutayogoti pahutena hatthiyogadina samannagato.
Anantabalaporisoti anantabalakayo. Anagateti pariyosanam
asampatte anatikkanteti attho. Catumasati catunnam vassika
masanam pacchimadivasabhutaya rattiya. Komudiyati phullakumudaya.
Mitapubbeti pathamam hasitam katva paccha kathanasile. Tamanupucchiti
tantesu tisu amaccesu ekekam amaccam anupucchi. Paccekam brutha
samrucinti sabbepi tumhe attano attano ajjhasayanurupam katham
atno rucim paccekam mayham kathetha. Komudajjati komudi ajja.
Junhanti junhaya nissayabhutam candamandalam abbhuggatam. Byapahatam
tamanti tena sabbam andhakaram vihatam. Utunti ajja rattim imam
evarupam utum kaya ratiya vihareyyamati.
      Atha amacce pucchi. Te tena pucchita attano attano
ajjhasayanurupam katham kathayimsu.
      Tamattham pakasento sattha aha
         tato senapati ranno        alato etadabravi
         hattham yogam balam sabbam         senam sannahayamase
         niyyama deva yuddhaya        anantabalaporisa
         ye te vasam na ayanti       vasam upaniyamase
         esa mayham saka ditthi       ajitam ojinamase
         ramassu deva yuddhaya         etam cittamatam mama
         Alatassa vaco sutva        sunamo etadabravi
         sabbe tuyham maharaja        amitta vasamagata
         nikkhittasattha paccatta       nivatamanuvattare
         uttamo ussavo ajja        na yuddham mama ruccati
         annapananca khajjanca         khippam abhiharantu te
         ramassu deva kamehi         naccagitesu vadite
         sunamassa vaco sutva        vijayo etadabravi
         sabbe kama maharaja       niccam tavamupatthita
         na hete dullabha deva       tava kamehi moditum
         sada hi kame labhasi         netam cittamatam mama
         samanam brahmanam vapi         upasemu bahussutam
         yo najja vinaye kankham        atthadhammavidu ise
         vijayassa vaco sutva         raja angatimabravi
         yatha vijayo bhanati           mayham cetamva ruccati
         samanam brahmanam vapi         upasemu bahussutam
         yo najja vinaye kankham        atthadhammavidu ise
         sabbeva santa karotha matim     kim upasemu panditam
         yo najja vinaye kankham        atthadhammavidu ise
         vedehassa vaco sutva       alato etadabravi
         atthayam migadayasmim          acelo dhirasammato
         guno kassapagottayam         suto citrakathi gani
         Tadeva payirupasemu          so no kankham vinessati
         alatassa vaco sutva        raja codesi sarathim
         migadayam gamissama           yuttam yanam idhanayati.
      Tattha hatthanti tutthapahattham. Ojinamaseti yam no ajitam
tam jinama. Eso mama ajjhasayoti. Raja tassa katham sutva
neva patikkosi nabhinandi. Etadabviti rajanam alatassa vacanam
anabhinandantam appatikkosantam disva nayam yuddhajjhasayo ahamassa
cittam ganhanto kamagunabhiratim vannayissamiti cintetva etam
sabbe tuyhanti adivacanamabravi. Vijayo etadabraviti raja
sunamassapi vacanam sutva nabhinandi na patikkosi. Tato vijayo ayam
imesam dvinnam vacanam sutva tunhiyeva thito pandita nama
dhammassavanasonda honti dhammassavanamassa vannessamiti cintetva etam
sabbe kamati adivacanamabravi. Tattha tavamupatthitati tava
upatthita. Moditunti tava kamehi moditum abhiramitum icchaya sati na
hi ete kama dullabha. Netam cittamatam mamati etam tava
kamehi abhiramanam nama mama cittamatam na hoti na me ettha cittam
pakkhandati. Yo najjati yo no ajja. Atthadhammaviduti
paliatthanceva palidhammanca jananto. Iseti isi esitaguno.
Angatimabraviti angati abravi. Mayham cetamva ruccatiti mayhampi etamyeva
ruccati. Sabbeva santati sabbeva tumhe idha vijjamana matim
karotha cintetha. Alato etadabraviti tam ranno katham sutva
Ayam mama kulupako guno nama ajivako rajuyyane vasati tam
pasamsitva rajakulupakam karissamiti cintetva etam atthayanti adivacanam
abravi. Dhirasammatoti panditoti samanto. Kassapagottayanti
kassapagotto ayam. Sutoti bahussuto. Ganiti ganasattha. Codesiti
anapesi.
     Tamattham pakasento sattha aha
       tassa yanam ayojesum     dantam rupiyapakkharam
       sukkamatthaparivaram        pandaram dosina mukham
       tatrasum kumudayutta     cattaro sindhava haya
       aniluppasamuppata       sudanta suvannamalino
       setacchattam setaratho     setassa setavijani
       vedeho sahamaccehi     niyam candova sobhati
       tamanuyayimsu bahavo       indakhaggadhara bali
       assapitthigata vira      nara naravaradhipam
       so muhuttamva yayitva    yana oruyha khattiyo
       vedeho sahamaccehi     patti gunamupagami
       yepi tattha tada asum    brahmanibbha samagata
       na te apanayi raja     akatam bhumimagateti.
     Tattha tassa yananti tassa ranno ratham yojayimsu. Dantanti
dantamayam. Rupiyapakkharanti rajatapakkharam. Sukkamatthaparivaranti
parisuddham mattham apharusam rathaparivaram. Dosina mukhanti vigatadosaya
Rattiya mukham viya punnacandasadisanti attho. Tatrasunti
tatra rathe ahesum. Kumudati kumudavannasadisa. Sindhavati
sindhavajatika sighajava. Aniluppasamuppatati vatavegasadisavega assa.
Setacchattanti tasmim rathe samussapitam chattampi setam ahosi.
Setarathoti sopi ratho setoyeva. Setassati assapi seta.
Setavijaniti vijanipi seta. Niyanti so tena rajatarathena gacchanto
amaccaganaparivuto videharaja cando viya sobhati. Nara naravaradhipanti
naravaranam adhipatim rajanam rajadhirajam. So mahuttamva yayitvati
so raja muhutteneva uyyanam gantva. Patti gunamupagamiti
pattikova gunam ajivakam upagami. Yepi tattha tada asunti yepi
tasmim uyyane tada puretaram gantva tam ajivakam piyarupasamanaya
nisinna ahesum. Na te apanayiti amhakameva dosoyeva mayam
paccha agamimha tumhe ma calitthati te brahmane ca ibbhe
ca rannoyeva atthaya akatam akatokasam. Bhumimagateti bhumim agate
na ussaranam karetva apanayi.
     So taya omissakaparisaya parivutova ekamantam nisiditva
patisantharamakasi.
     Tamattham pakasento sattha aha
       tato so muduka bhisiya    muducittakasanthate
       mudupaccatthate raja      ekamantam upavisi
       nisajja raja sammodi     katham saraniyam tato
       Kacci yapaniyam bhante      vatanamaviyattata
       kacci akasira vutti       labhasi pindiyapanam
       appabadho casi kacci     cakkhu na parihayati
       tam guno patisammodi       vedeham vinaye ratam
       apaniyam maharaja        sabbametam tadubhayam
       kacci tuyhampi vedeha      paccanta na baliyare
       kacci arogam yogante     kacci vahati vahanam
       kacci te byadhiyo natthi   sarirassupatapiya
       patisammodito raja      tato pucchi anantara
       attham dhammanca nayanca     dhammakamo rathesabho
       katham dhammancare macco     matapitusu kassapa
       kathancare acariye       puttadare kathancare
       kathancareyya vuddhesu      katham samanabrahmane
       kathancare balakayasmim      katham janapade care
       katham dhammancaritvana       pacce gacchanti sugatim
       kathanceke adhammattha     patanti nirayam adhoti.
     Tattha muduka bhisiyati mudukaya sukhasamphassaya bhisiya.
Muducittakasanthateti sukhasamphasse cittattharane. Mudupaccatthateti
muduna paccattharanena paccatthate. Sammoditi ajivakena saddhim
sammodaniyam katham akasi. Tatoti tato nisajjanato anantarameva
saraniyam katham kathesiti attho. Kacci yapaniyanti kacci vo
Bhante sariram panitapaccayehi yapetum sakka. Vatanamaviyattatati
kacci vo sarire vayudhatuyo samappavatta vatanam viyattata natthi.
Tattha tattha vaggavagga hutva vata na badhantiti attho.
Akasirati niddukkha. Vuttiti jivitavutti. Appabadhoti iriyapathabhanjanakena
abadhena virahito. Cakkhuti kacci vo cakkhuadini indriyani
na parihayantiti pucchi. Patisammoditi sammodaniyakathaya
patikathesi. Tattha sabbametanti yam taya vuttam vatanamaviyattatati adi
sabbantam tatheva. Tadubhayanti yam taya appabadhovasi kacci cakkhu
na parihayatiti vuttam tampi ubhayam tatheva. Na baliyareti nabhibhavanti
na kuppanti. Anantarati patisantharato anantara panham pucchi.
Tattha attham dhammanca nayancati paliatthanca palidhammanca
karanayuttanca. So hi katham dhammancareti pucchanto matapituadisu
patipattidipakam paliatthanca palidhammanca karanayuttanca me
kathethati imam atthanca dhammanca nayanca pucchi. Tattha kathanceke
adhammatthati ekacce adhamme thita katham nirayanceva adhosira
uddhapada apaye ca patantiti.
      Tam pana panham sabbannubuddhapaccekabuddhabuddhasavakamahabodhisattesu
purimassa purimassa alabhena pacchimam pacchimam pucchitabbayuttakam
mahesakkhapanham raja kinci panham ajanantamva naggabhogam nissirikam
andhabalam ajivakam pucchi. So evam pucchito pucchanurupam
byakaranam adisva carantam gonam dandena paharanto viya
Bhattavaddhikaya kacavaram khipanto viya. Suna maharajati okasam karetva
attano micchavadam patthapesi.
      Tamattham pakasento sattha aha.
         Vedehassa vaco sutva     kassapo etadabravi
         sunohi me maharaja       saccam avitatham padam
         natthi dhammassa caritassa      phalam kalyanapapakam
         natthi deva  paraloko      ko tato hi idhagato
         natthi deva pitaro va      kuto mata kuto pita
         natthi acariyo nama       adantam ko damessati
         samatulyani bhutani         natthi jetthapacayika
         natthi balam viriyam va        kuto utthanaporiso
         niyatani hi bhutani         yatha hotha viyo tatha
         laddheyyam labhate macco     natthi danam phalam kuto
         natthi danaphalam deva        avaso deva viriyo
         balehi danam pannattam      panditehi paticchitam
         avasa denti dhiranam      bala panditamaninoti.
      Tattha idhagatoti tato paralokato idhagato nama natthi.
Pitaro vati deva ayyakaayyikadayova natthi. Tesu asantesu kuto
mata kuto pita. Yatha hotha viyo tathati hotha viyo vuccati
navaya pacchimabandha nava. Yatha khuddakanava mahanavaya
pacchimabandha mahanavameva anugacchati. Tatha ime satta
Culasitikappe niyatameva anugacchantiti vadati. Avaso deva viriyoti evam
danaphale asati yokoci balo danam deti nama. So avaso
aviriyo na attano vasena balena danam deti danaphalam pana atthiti
sannaya annesam andhabalanam saddahitva detiti dipeti. Balehi
danam pannattanti danam databbanti andhabalehi pannattam anunnatam
tam danam balayeva denti pandita patigganhantiti.
      Evam danassa nipphalatam vannetva idani papassa
nipphalabhavam vannetum aha
         sattime sassata kaya      acchejja avikopino
         tejo pathavi apo ca       vayo sukhadukkhancime
         jive ca sattime kaya      yesam chetta na vijjati
         natthi hanta ca chetta va   hannare vapi kocinam
         antareyeva kayanam        satthani vinivattare
         yo cayam siramadaya        paresam nisitasina
         na so chindati te kaye     natthi papam phalam kuto
         culasitimahakappe          sabbe sujjhanti samsaram
         anagate tamhi kale       sannatopi na sujjhati
         caritvapi bahum bhadram         neva sujjhanti nagate
         papancehi bahum katva       tam khanam nativattare
         anupubbena no suddhi        kappanam culasitiya
         niyatam nativattama          velantamiva sagaroti.
      Tattha kayati samuha. Avikopinoti vikopetum na sakka
jive cati jivo ca. Jivo catipi patho ayameva attho. Sattime
kayati ime sattakaya. Hannare vapi kocinanti yo hanneyya
sopi kocinam nattheva. Satthani vinivattareti imesam sattannam kayanam
antareyeva satthani carantani chinditum na sakkonti. Siramadayati
paresam sisam gahetva. Nisitasinati nisitena asina chindatiti
vuccati. Sopi te kayena chindati pathavi pathavimeva upeti
apadayo apadike sukhadukkhajiva akasam pakkhandantiti dasseti.
Samsaranti maharaja ime satta imam pathavim ekamamsakhalam katvapi
ettake kappe samsarantapi na sujjhanti annatra hi samsara satte
sodhetum samattho nama natthi sabbe samsareneva sujjhanti. Anagate
tamhi kaleti yathavutte pana ekasmim kale anagate appatte
antara susannatopi parisuddhasilopi na sujjhati. Tam khananti tam
vuttappakaram kalam. Anupubbena no suddhiti amhakam vade
anupubbena suddhi. Sabbesampi amhakam anupubbena suddhitipi attho
tam velanti tam vuttappakaram kalam.
      Iti so ucchedavado attano thamena sakavadam nipphadento
nippadesato kathesi
         kassapassa vaco sutva       alato etadabravi
         yatha bhaddanto bhanati        mayhampi tamva ruccati
         ahampi purimam jatim           sare samsaritattano
         Pingalo namaham asim        luddo goghatako pure
         baranasiyam phitayam          bahum papam katam maya
         bahu maya hata pana       mahisa sukara aja
         tato cutaham idha jato      iddhe senapatikule
         natthi nuna phalam pape        yoham na nirayam gatoti.
      Tattha alato etadabaraviti so kira pubbe kassapadasablassa
kale cetiye anojapupphadamena pujam katva maranasamaye annena
kammena yathanubhavam khitto samsare samsaranto ekassa papakammassa
nissandena goghatakakule nibbattitva bahum papam akasi. Athassa
maranakale bhasmapaticchanno viya aggi ettakam kalam thitam tam
punnakammam okasamakasi. So tassanubhavena idha nibbattitva tam
vibhutim patto jatim saranto pana atitanantarato param saritum
asakkonto goghatakakammam katva idha nibbattosmiti sannaya tassa
vadam upatthambhento  idam yatha bhaddantoti adivacanamabravi. Tattha
sare samsaritattanoti attano samsaritam sarami. Senapatikuleti
senapatikulamhi jato.
         Athettha vijako nama        daso asi patacchari
         uposatham upavasanto         gunasantikamupagami
         kassapassa vaco sutva       alatassa ca bhasitam
         assasanto  mahum unham       rudam assuni vattayiti.
      Tattha athetthati atha etissam mithilayam. Patacchariti daliddo
Kapano. Gunasantikamupagamiti gunassa santikam upagami. Kincideva
karanam sossamiti upagatoti veditabbo.
         Tamanupucchi vedeho         kimattham samma rodasi
         kinte sutam va dittham va     kim mam vedesi vedananti.
      Tattha kim mam vedesi vedananti kinnama tvam kayikam va cetasikam
va vedanam patto yam evam rodanto mam vedesi janapesi uttanameva
nam katva mayham acikkhahiti.
         Vedehassa vaco sutva      vijako etadabravi
         natthi me vedana dukkha     maharaja sunohi me
         ahampi purimam jatim           sarami sukhamattano
         saketaham pure asim       bhavasetthim gunerato
         sammato brahmanibbhanam      samvibhagarato suci
         na caham papakam kammam        sarami katamattano
         tato cutaham vedeha        idha jato duritthiya
         gabbhamhi kumbhadasiya        yato jato suduggato
         evampi duggato santo      samacariyamadhitthito
         upaddhabhagam bhattassa         dadami yassa icchato 1-
         catuddasim pancadasim          sada upavasamiham
         na capi bhute himsami        theyyancapi vivajjayim
         sabbameva hi nunetam         sucinnam bhavati nipphalam
@Footnote: 1 dadami yo me icchatitipi patho
         Nirattham mannidam silam          alato bhasati yatha
         kalimeva nuna ganhami        asippo dhuttako yatha
         katam alato ganhati        kitavo sikkhito yatha
         dvaram nappatipassami        yena gacchami sugatim
         tasma raja parodami       sutva kassapabhasitanti.
     Tattha bhavasetthiti evam namako asitikotivibhavo setthi.
Guneratoti gunamhi rato. Sammatoti sambhavito. Suciti
sucikammo. Idha jato duritthiyati imasmim mithilanagare duritthiya
daliddaya kapanaya kumbhadasiya kucchimhi jatosmi. So kira
pubbe kassapabuddhakale aranne nattham balibaddam gavesamano ekena
maggamulhena bhikkhuna maggam puttho tunhi hutva puna tena pucchito
kujjhitva samanadasa namete mukhara honti dasena taya
bhavitabbanti atimukharasiti aha. Tam kammam tada vipakam adatva
bhasmacchanno viya pavako thitam maranasamaye annam kammam upatthasi.
So yatha kammam samsare samsaranto ekassa kusalakammassa phalena
sakete vuttappakaro setthi hutva danadini punnani akasi.
Tam panassa kammam pathaviyam nihitanidhi viya thitam okasam labhitva vipakam
dasseti. Yam pana tena maggamulham bhikkhum akkosantena katam papakammam
tamassa tasmim attabhave vipakam adasi. So ajananto
itarassa kalyanakammassa phalena kumbhadasiya kucchimhi nibbattosmiti
sannaya evamaha. Yato jato suduggatoti svaham jatakalato
Patthaya atiduggatoti dipeti. Samacariyamadhitthitoti samacariyayameva
patitthitomhi. Nunetanti ekamsenetam. Mannidam silanti deva idam silam
nama niratthakam manne. Alatoti yatha ayam alatasenapati maya
purimabhave bahum panatipatapapakammam katva senapatitthanam laddhanti
bhasati tena karanenaham niratthakam silanti mannami. Kalimevati
yatha asippo asikkhito akkhadhutto parajayaggaham ganhati tatha nuna
ganhami purimabhave attano sapateyyam nasetva idani dukkham
anubhavami. Kassapabhasitanti kassapagottassa acelakassa bhasitam
sutvati vadati.
         Vijakassa vaco sutva        rajaangatimabravi
         natthi dvaram sugatiya        niyatam kankha vijaka
         sukham va yadi va dukkham       niyatam kira labbhati
         samsarasuddhi sabbesam         ma turito anagate
         ahampi pabbe kalyano      brahnibbhesu pavato
         voharamanusasanto         ratihino tadantarati.
     Tattha angatimabraviti pathamameva itaresam dvinnam paccha
vijakassati tinnam vacanam sutva dalham micchaditthim gahetva etam
natthi dvaranti adivacanamabravi. Niyatam kankhati samma vijaka
niyatameva olokehi. Culasitimahakappappamano kaloyeva hi satte
sodheti ma tvam atituritoti adhippayenevamaha. Anagateti tasmim
kale appatteva antara devalokam gacchamiti ma turito.
Pavatoti brahmanesu ca gahapatikesu ca tesam kayaveyyavaccadanadikaranena
pavato ahosi. Voharanti vinicchayatthane nisiditva
rajakiccavoharam anusasantova. Ratihino tadantarati ettakam kalam
kamagunaratiya parihinoti.
      Evanca pana vatva bhante kassapa mayam ettakam kalam
pamajjimha idani pana amhehi acariyo laddho ito patthaya
kamagunaratimeva anubhavissama tumhakam santike itopi uttarim dhammassavanampi no
papanco titthatha tumhe mayam gamissamati apucchanto upaddhagathamaha
     punapi bhante dakkhemu sangati ce bhavissatiti.
     Tattha sangati ceti ekatthane no samagamo bhavissati no ce
asati punnaphale kim taya ditthenati.
     Idam vatvana vedeho    paccaga sannivesananti.
     Tattha sannivesananti bhikkhave idam vacanam videharaja vatva
ratham abhiruyha attano nivesanam candakapasadatalameva patigato.
     Raja pathamam gunassa  santikam gantva tam vanditva panham
pucchi agacchanto ca pana avanditvava agato guno agunataya
vandanampi nalattha pindadikam sakkaram kimeva lacchati. Rajapi tam
rattim vitinametva puna divase amacce sannipatetva tumhe
kamagunameva upatthapetha aham ito patthaya kamagunasukhameva anubhavissami
na me annani kiccani arocetabbani vinicchayakiccam asuko ca
asuko ca karotuti vatva kamaratimattova ahosi.
     Tamattham pakasento sattha aha
         tato ratya vivasane      upatthanamhi angati
         amacce sannipatetva    idam vacanamabravi
         candake me vimanasmim     sada kame vidhentu me
         ma mupaganchum atthesu     guyhapakasiyesu ca
         vijayo ca sunamo ca      senapati alatako
         ete atthe nisidantu     voharakusala tayo
         idam vatvana vedeho     kameva bahu mannatha
         na capi brahmanibbhesu    atthe kisminci pavatoti.
     Tattha upatthanamhiti attano upatthanatthane. Candake meti
mama santake candakapasade. Vidhentu meti niccam mayham kame
samvidahantu upatthapentu. Guyhapakasiyesuti guyhesupi pakasiyesupi
atthesu uppannesu mam keci ma upaganchum. Attheti
atthakaranavinicchayatthane. Nisidantuti maya kattabbakiccassa karanattham
sesamaccehi saddhim nisidantu.
         Tato dvesattarattassa     vedehassatraja piya
         rajakanna ruca nama     dhatimataramabravi
         alankarotha mam khippam       sakhiyo ca alankarontu me
         suve pannaraso diboy     gaccham issarasantike
         tassa malyam abhiharimsu     candananca maharaham
         manisankhamuttaratanam        nanaratte ca ambare
         Tanca sovannamaye pithe    nisinnam bahukitthiyo
         parikiriya asobhimsu         rucam ruciravannininti.
     Tattha tatoti tato ranno kamapanke laggadivasato patthaya.
Dvesattarattassati cuddasame divase. Dhatimataramabraviti pitu
santikam gantukama hutva dhatimataro aha. Sa kira catuddase
nanavannani ca vatthani nivasetva pancakumarisatahi parivuta
dhatiganam adaya mahantena sirivilasena attano sattabhumika
rativaddhanapasada oruyha pitu dassanattham candakapasadam gacchati. Atha
nam pita disva tutthamanaso mahasakkaram karetva uyyojento
amma danam dehiti sahassam datva uyyojesi. Sa attano nivesanam
gantva puna divase uposathika hutva kapanaddhikavanibbakayacakanam
mahadanam deti. Ranna kirassa eko janapado dinno. Tato
ayena sabbakiccani karoti. Tada pana ranna kira gunajivakam
nissaya micchadassanam gahitanti sakalanagare ekakolahalamahosi. Tam
rucaya dhatiyo sutva rajadhitaya arocayimsu ayye pitara kira te
ajivakassa katham sutva micchadassanam gahitam so kira raja catusu
nagaradvaresu danasalayo viddhamsapetva  parapariggahita itthiyo
ca kumarikayo ca pasayhakarena anapesi rajjam na vicaresi
kamamadamattoyeva jatoti. Sa tasam katham sutva anattamana hutva
katham hi nama me pita tadisam apagatasukkadhammam nillajjam naggabhogam
gunam upasankamitva panham pucchati nanu dhammikasamanabrahmano
Kammavadi upasankamitva pucchitabbo siya thapetva kho pana mam anno
mayham pitaram micchadassana mocetva sammadassane patitthapetum samattho
nama natthi ahamhi atita satta anagata sattati cuddasajatiyo
sarami tasma pubbe attana katam papakammam kathetva
papakammassa phalam dassetva mama pitaram bodhessami sace pana ajjeva
gamissami atha mama pita mam amma tvam pubbe addhamasam agacchasi
ajja kasma lahum agatasiti vakkhati tatra ce aham tumhehi kira
micchadassanam gahitanti sutva agatamhiti vakkhami na me vacanam garukam
katva ganhissati tasma ajja agantva ito cuddasame divase
kalapakkhe catuddaseyeva kinci ajananti viya pubbe gamanakareneva
gantva agamanakale danavattatthaya sahassam yacissami tada me
pita ditthiya gahitabhavam kathessati atha nam aham attano balena
micchaditthim chaddapessamiti cintesi. Tasma cuddasame divase
pitu santikam gantukama hutva evamaha. Tattha sakhiyo cati
sahayikayopi me pancasata kumarikayo ekayekam asadisam katva
sabba nanalankarehi nanavannehi pupphagandhavilepanehi alankarontu.
Dibyoti dibbadivaso. Devatasannipatapatimanditotipi dibbo.
Gacchanti mama danavattam aharapetum videharajassa pitu santikam gamissami.
Abhiharimsuti solasahi gandhodakaghatehi nahapetva mandetva kumarikanam
mandanatthaya kira abhiharimsu. Parikiriyati parivaretva. Asobhimsuti
camru parivaretva rajadhitaram devakanna viya tam divasam ativiya sobhimsu.
       Sa ca sakhimajjhagata           sabbabharanabhusita
       saterita abbhamiva            candakam pavisi ruca
       upasankamitva vedeham         vanditva vinaye rata
       suvannakhacite pithe            ekamantam upavisiti.
     Tattha sateritati vijjulata viya. Abbhamivati meghaabbhantarato
nissita. Pavisiti pitu vasanatthanam candakapasadam pavisi.
Suvannakhaciteti sattaratanavicitte suvannamaye pithe.
       Tanca disvana vedeho        accharanamva sangamam
       rucam sakhimajjhagatam              idam vacanamabravi
       kacci ramasi pasade          anto pokkharanim pati
       kacci bahuvidham khajjam            sada abhiharanti te
       kacci bahuvidham malyam           ocinitva kumarikayo
       gharake  karotha paccekam        khidda ratirata bahum
       kena va vikalam tuyham          kim khippam abhiharanti te
       manam karassu kutamukhi            api candasamam hi teti.
      Tattha accharanamva sangamanti accharanam sangamam viya tam samagamam
disva. Pasadeti amma maya tuyham vejayantasadiso
rativaddhanapasado karito kacci tattha ramasi. Anto pokkharanim patiti
anto vatthusmimyeva te maya nandapokkharanipatibhaga pokkharani
karita kaccitam pokkharanim paticca udakakilam kilanti ramasi.
Malyanti amma tuyham devasikam devasikam pancavisatipupphasamugge pahinami
Kacci tumhe sabbapi kumarikayo tam malyam ocinitva ganthitva
abhinham khidda ratirata hutva kacci paccekam gharake karotha aham
sundaram aham sundarataranti evam patiyekkam sarambhena viya pupphagharakani
pupphagabbhe ca pupphasanapupphasayanani ca kacci karothati pucchati.
Vikalanti vekallam. Manam karassuti cittam uppadehi. Kutamukhiti
sasapakutena pasaditamukhataya tam evamaha. Itthiyo hi mukhavannam
pasadentiyo dutthalohitamukhadusitapilakaharanattham pathamam sasapakutena
mukham vilimpanti. Tato lohitassa samakaranattham mattikacunnena.
Tato chavipasadanattham tilakutena. Candasamam hi teti candato dullabhataro
nama natthi tadisepi rucim katva mama acikkha sampadessami teti.
         Vedehassa vaco sutva      ruca pitaramabravi
         sabbametam maharaja         labbhatissarasantike
         suve pannaraso diboy       sahassam abhiharantu me
         yathadinnanca dassami        danam sabbavanisvahanti.
      Tattha sabbavanisvahanti sabbavanibbakesu aham dassami.
        Rucaya vacanam sutva          raja angatimabravi
        bahum vinasitavittam            nirattham aphalam taya
        uposatheva yam niccam          annapanam na bhunjasi
        niyatetam abhuttabbam           natthi punnam abhunjatoti.
     Tattha angatimabraviti bhikkhave so angati raja pubbe
ayacitopi amma danam dehiti sahassam datva tam divasam yacitopi
Micchadassanassa gahitatta adatva idam bahum vinasitanti adivacanamabravi.
Niyatetam abhuttabbanti etam niyatavasena taya abhunjitabbam
bhavissati bhunjantanampi abhunjantanampi natthi punnam sabbehi
culasitimahakappe anatikkamitvava sujjhitabbanti.
        Vijakopi hi sutvana          tada kassapabhasitam
        assasanto mahum unham         rudam assuni vattayi
        yava ruce jivasi no         ma bhattamupanasayi
        natthi bhadde paro loko      kim nirattham vihannasiti.
      Tattha vijakopiti vijakopi pubbe kalyanakammam katva tassa
nissandena dasikucchiyam nibbattoti vijakavatthumpissa udaharanam ahari.
Natthi bhaddeti bhadde gunacariyo evamaha natthi ayam loko natthi
paraloko natthi mata natthi pita natthi satta upapatika natthi
loke samanabrahmana samaggarata sammapatipannati paraloke hi
sati idhaloko nama bhaveyya soyeva natthi matapitusu ca santesu
puttadhitaro nama bhaveyyum teyeva natthi dhamme sati dhammikasamanabrahmana
bhaveyyum teyeva natthi kim danam desi kim silam rakkhasi
nirattham kim vihannasiti.
        Vedehassa vaco sutva       ruca ruciravannini
        janam pubbaparam dhammam         pitaram etadabravi
        sutameva pureasi           paccakkham ditthamidam maya
        balupasevi yo hoti         balova samapajjatha
        Mulho hi mulhamagamma        bhiyyo moham nigacchati
        patirupam alatena            vijakena ca mulhitunti.
      Tattha pubbaparam dhammanti bhikkhave pitu vacanam sutva ruca
rajadhita atite sattajativasena pubbadhammam anagate sattajativasena
anagatadhammanca jananti pitaram micchaditthito mocetukama etam
sutamevati adimaha. Tattha samapajjathati yo puggalo balupasevi
hoti so balova samapajjatiti etam maya pubbe sutameva ajja
pana paccakkhato ditthanti. Mulho hiti maggamulhamagamma maggamulho
viya ditthimulhopi ditthimulhamagamma uttarimpi mulham nigacchati mulhataro
hoti. Alatenati deva tumhehi jatigottakulappadesaissariya
pannasampannehi 1- parihinena alatasenapatina accantahinena
nippannena vijakadasena ca gamadarakasadisam ahirikam balam gunajivakam agamma
mulhitum patirupam anucchavikam kintena mulhissasiti.
      Evam te ubhopi garahitva ditthito mocetukamataya pitaram
vannenti aha
        tvanca devasi sappanno      dhiro atthassa kovido
        katham balehi sadiso          hinaditthimupagami
                sace hi samsarapathena sujjhanti
                niratthiya pabbajja gunassa
                kitova aggim jalitam apapatam
@Footnote: 1 jati .l. pannahitipi patho
                Apajjati mohamulhe naggabhavam
                samsarasuddhiti pure nivittha
                kammam vidusenti bahu ajanam
                pubbe kali duggahitavanattha
                dummocaya balisa ambujovati.
      Tattha sappannoti tvam hi yasavayapunnadhitiyonisomanasikara-
dhammasakacchavasena laddhaya pannaya sapanno teneva karanena
dhiro dhirataya atthanatthassa karana karanassa kovido. Balehi
sadisoti yatha te bala upagata katham tatha tvam hinaditthim
upagato. Apapatanti api apatam. Patantoti attho. Idam
vuttam hoti tata samsarena suddhiya sati yatha  patangakito rattibhage
jalitam aggim disva tappaccayam dukkham ajanitva mohena tattha patanto
mahadukkham apajjati tatha gunopi pancakamagune pahaya mohamulhena
nissirikam nillajjam nirassadam naggabhavam apajjatiti. Pure
nivitthati tata samsarena suddhiti kassapavacanam sutva pathamameva nivittha
natthi sukatadukkatanam kammanam phalanti gahitatta bahu jana ajananta
micchadassanena anattham gahetva kammam vidusenti. Tam vidusenta
kammaphalam vidusentiyeva evam tesam pubbe gahito kaliparajayaggaho
duggahitova hotiti attho. Dummocaya balisa ambujo vati
te pana evam ajananta micchadassanena anattham gahetva thita
@Footnote: 1 anatthatipadam dummocayatipade apadanam.
Bala yatha nama balisam gilitva thito maccho balisa dummocayo
hoti evam tamha anattha dummocaya honti.
      Evam vatva sa uttarim rajanam anusasanti ima gatha abhasi
         upamante karissami           maharaja tavatthiya
         upamayapidhekacce            attham jananti pandita
         vanijanam yatha nava         appamanabhara garu
         atibharam samadaya            annave avasidati
         evameva naro papam          thokam thokampi acinam
         atibharam samadaya            niraye avasidati
         na tava bharo paripuro        alatassa mahipati
         acinati ca tam papam          yena gacchati duggatim
         pubbevassa katam punnam          alatassa mahipati
         tassayam deva nissando        yanceso labhate sukham
         khiyatevassa tam punnam           tatha hi agune rato
         ujumaggam avahaya             kummaggam anudhavati
         tula yatha paggahita          ohite tulamandale
         unanmeti tulasisam            bhare oropite sati
         evameva naro punnam          thokam thokampi acinam
         saggatimano daso va        vijako satave ratoti.
      Tattha nirayeti atthavidhe mahaniraye solasavidhe ussudaniraye
lokantaniraye ca. Bharoti tata na tavassa akusalabharo purati.
Tassati tassa pubbe katassa punnassa esa nissando yam so
alatasenapati tappaccayam sukham labhati. Na hi tata etam
goghatakakammassa phalam papassa hi nama vipako ittho kanto bhavissatiti
atthanametam. Agune ratoti tatha hesa idani akusalakamme rato.
Ujumagganti dasa kusalakammapathamaggam pahaya. Kummagganti nirayagamim
dasa akusalakammapathamaggam anudhavati. Ohite tulamandaleti
bhandasampaticchanatthaya tulamandale laggetva thapite. Unanmetiti
uddham ukkhipati. Acinanti thokam thokam punnam acinanto papabharam
otaretva naro kalyanakammasisam ukkhipitva devalokam gacchati.
Saggatimanoti sagge atimano saggasampapake sataphale
kalyanakamme abhirato. Saggadhimanotipi patho. Saggam adhikaram
katva thitacittoti attho. Satave ratoti esa vijakadaso satave
madhuravipake kusalakammeyeva rato so imassa papakammassa khinakale
kalyanakammassa phalena devaloke nibbattissati. Yam panesa idani
dasattam upagato neva tam kalyanakammassa phalena tathattasamvattanikam
hissa pubbe katam papam bhavissatiti nitthamettha gantabbanti.
      Sa imamattham pakasenti aha
         yancajja vijako daso         dukkham passati attani
         pubbevassa katam papam          tameso patisevati
         khiyatevassa tam papam           tatha hi vinaye rato
         kassapanca samapajja           ma hevuppathamagamati.
      Tattha ma hevuppathamagamati tata tvam pana imam naggam
kassapajivakam upagantva ma heva nirayagamim upatham agama ma
papamakasiti pitaram ovadi.
      Sa idanissa papupasevanaya dosam kalyanamittupasevanaya ca
gunam dassenti aha
         yam yam hi raja bhajati           santam va yadi va asam
         silavantam visilam va            vasam tasseva gacchati
         yadisam kurute mittam           yadisancupasevati
         sopi tadisako hoti          sahavaso hi tadiso
         sevamano sevamanam          samphuttho samphusam param
         saro duttho kalapamva          alittamupalimpati
         upalepabhaya dhiro            neva papasakha siya
         putimaccham kusaggena            yo naro upanayhati
         kusapi puti vayanti           evam balupasevana
         tagaranca palasena            yo naro upanayhati
         pattapi surabhi vayanti         evam dhirupasevana
         tasma pattaputasseva          natva sampakamattano
         asante nupaseveyya          sante seveyya pandito
         asanto nirayam nenti          santo papenti sugatinti.
      Tattha santam vati sappurisam va. Yadi va asanti asappurisam
va. Saro duttho kalapamvati maharaja yatha nama
Halahalavisalitto saro sarakalape pakkhitto sabbantam visena alittampi
sarakalapam limpati visadutthameva karoti evameva papamitto param sevamanova tam
sevamanam param tena ca samphuttho tam samphussanto alittam papena purisam attano
ekajjhasayam karonto upalimpati papameva karoti. Vayantiti tassa te
kusapi duggandha vayanti. Tagarancati tagaranca annanca gandhasampannam
gandhajatam palivethanani pannani sugandhani honti. Evanti evameva
dhirupasevana. Dhiro hi attanam sevamanam dhirameva karoti. Tasma
pattaputassevati yasma tagaradipalivethitani pannani sugandhani honti
tasma palasapattaputasseva panditupasevanena ahampi pandito
bhavissamiti evam natva. Sampakamattanoti attano paripakam parinamam
panditabhavam natva asante pahaya pandite sante upaseveyya. Nirayam
nentiti ettha devadattadihi nirayam sariputtattheradihi ca sugatinti
nidanavasena udaharanani aharitabbaniti.
      Evam rajadhita chahi gathahi pitu dhammam kathetva idani
atite attana anubhutam dukkham dassenti aha
         ahampi jatiyo satta         sare samsaritattano
         anagatepi satteva          ya gamissam ito cuta
         ya me sa sattami jati      ahu pubbe janadhipa
         kammaraputto magadhesu        ahu rajagahe pure
         papam sahayam agamma         bahu papam katam maya
         paradarassa hethenta        carimha  amara viya
         Tam kammam nihitam attha         bhasmacchannova pavako
         atha annehi kammehi         ajayim vamsabhumiyam
         kosambiyam setthikule         iddhe phite mahaddhane
         ekaputto maharaja         niccam sakkatapujito
         tattha mittam asevissam         sahayam satave ratam
         panditam sutasampannam           so mam atthe nivesayi
         catuddasim pancadasim           bahum rattimupavisim
         tam kammam nihitam attha         nidhiva udakantike
         atha papanam kammanam         yametam magadhe katam
         phalam pariyagatam paccha         bhutva dutthavisam yatha
         tato cutaham vedeha         roruve niraye ciram
         sakammuna apacissam           tam saram na sukham labhe
         bahuvassa gane tattha          khepayitva bahum dukkham
         bhinnagate ahu raja         chakalo uddhatapphaloti.
      Tattha sattati maharaja idhalokaparaloko nama sukatadukkatananca
phalam atthi na samsaro satte sodhetum sakkoti. Kammuna
eva hi satta sujjhanti alatasenapati ca vijakadaso ca ekameva
jatim anussaranti na kevalam eteva jatissara ahampi atite satta
jatiyo attano samsaritam sarami anagatepi ito gantabba satteva
janami. Ya me sati ya sa mama atite sattami jati asi.
Kammaraputtoti taya jatiya aham magadhesu rajagahanagare
Suvannakaraputto ahosim. Paradarassa hethentati paradaram vihethenta
paresam rakkhitagopitabhande aparajjhanta. Atthati tam tada maya
katam papakammam okasam alabhitva okase sati vipakadayakam hutva
bhasmacchanno aggi viya nihitam atthasi. Vamsabhumiyanti vamsaratthe.
Ekaputtoti asitikotivibhave setthikule aham ekaputtova ahosim. Satave
ratanti kalyanakamme abhiratam. So manti so sahayako mam atthe
kusalakamme patitthapesi. Tam kammanti tampi me kalyanakammam tada
okasam alabhitva okase sati vipakadayakam hutva.
Udakantiketi udake nihitam atthasi. Yametanti atha mama ettakesu
papakammesu yam etam maya magadhe paradarakammam katam tassa phalam paccha
mam pariyagatam upagatanti attho. Yatha kim. Bhutva dutthavisam
yathati yatha savisam bhojanam bhutva thitassa tam duttham kakkhalam halahalam
visam kuppati tatha mam pariyagatanti attho. Tatoti tato kosambiyam
setthikulato. Tam saranti tam tasmim niraye anubhutam dukkham saranti
cittasukhannama na labhami bhayameva me uppajjati. Bhinnagateti
bhinnagakaratthe bhinnagate nama nagare va. Uddhatapphaloti
uddhatabijo. So pana chakalako balasampanno ahosi. Pitthiyam
abhiruhitvapi nam vahayimsu. Tam yanakepi yojayimsu.
      Sa tamattham pakasenti aha
         sataputta maya vulha     pitthiya ca rathena ca
         tassa kammassa nissando     paradaragamanassa meti.
      Tattha sataputtati amaccaputta. Tassa kammassati deva
roruvamahaniraye pacananca chakalakale andavijuppatananca
pitthivahanayanakayojanani ca sabbopesa tassa kammassa nissando
paradaragamanassa meti.
      Tato pana cavitva aranne kapiyoniyam patisandhim ganhim atha
te mam jatadivase yuthapatino dassesum so anetha me puttanti
dalham gahetva tassa viravantasseva dantehi phalani uppatesi.
      Imamattham pakasenti aha
         tato cutaham vedeha       kapi asim brahavane
         nilucchitaphaloyeva          yuthapena pagabbhina
         tassa kammassa nissando     paradaragamanassa meti.
      Tattha nilucchitaphaloyevati tatraham pagabbhena yuthapatina luncitva
uppatitaphaloyeva ahosinti attho.
      Atha aparapi jatiyo dassenti aha
         tato cutaham vedeha       dasannesu pasu ahum
         nilucchito javo bhadro      yogam vulham ciram maya
         tassa kammassa nissando     paradaragamanassa me
         tato cutaham vedeha       vajjisu kulamagato
         nevitthi na puma asim      manussatte sudullabhe
         tassa kammassa nissando     paradaragamanassa me
         tato cutaham vedeha       ajayim nandane vane
         Bhavane tavatimsaham         acchara kamavannini
         vicitravatthabharana         amuttamanikundala
         kusala naccagitassa         sakkassa paricarika
         tattha thitaham vedeha       sarami jatiyo ima
         anagatepi satteva        ya gamissam ito cuta
         pariyagatantam kusalam         yam me kosambiyam katam
         deve ceva manusse ca     sandhavissam ito cuta
         satta jacca maharaja      niccam sakkatapujita
         itthibhava na muncissam      chatthava gatiyo ima
         sattami ca gati ceva        devaputto mahiddhiko
         puma devo bhavissami      devakayasmimuttamo
         ajjapi santanamayam        malam ganthenti nandane
         devaputto javo nama      so me malam paticchati
         muhutto viya so dibyo     manusse idha solasa
         rattindivo ca so dibyo    manusim saradosatam
         iti kammani anventi      asamkheyyapi  jatiyo
         kalyanam yadiva papam       na hi kammam vinassatiti.
      Tattha dasannesuti dasannaratthe. Pasuti gono. Ahunti
ahosim. Nilucchitoti vacchakakaleyeva mam evam manapo bhavissatiti
nibbijamakamsu. Soham nilucchito uddhatavijova javo bhadro ahosim.
Vajjisu kulamagatoti goyonito cavitva vajjiratthe ekasmim
Mahabhogakule nibbattamhiti dasseti. Nevitthi na pumati napumsakattam
sandhayaha. Bhavane tavatimsahanti tavatimsabhavane aham. Tattha
thitaham vedeha sarami jatiyo imati sa kira tasmim devaloke
thita aham evarupam devalokam agacchanti kuto nu kho agatati
olokenti vajjiratthe mahabhogakule napumsakattabhavato cavitva tattha
nibbattabhavam passi. Tato kena nu kho kammena evarupe ramaniyatthane
nibbattamhiti olokenti kosambiyam setthikule nibbattitva
katadanadini kusalani disva etassa phalena nibbattamhiti natva
anantaratite napumsakattabhave nibbattamana kuto agatamhiti
olokenti dasannaratthesu goyoniyam mahadukkhassa anubhutabhavam annasi.
Tato anantaram jatim anussaramana vanarayoniyam uddhataphalabhavam addasa.
Tato anantaram anussaranti bhinnagakaratthe chakalayoniyam uddhatavijabhavam
anussari. Tato anantaram anussaramana roruve nibbattabhavam
anussari. Athassa niraye pacanabhavanca tiracchanayoniyam anubhutam
dukkhanca anussarantiya bhayam uppajji. Tato kena nu kho kammena
evarupam dukkham anubhutam mayati chattham jatim olokenti taya jatiya
kosambinagare katakalyanakammam disva sattamam olokenti magadharatthe
papasahayam nissaya kataparadarakammam disva etassa phalena tam me
mahadukkham anubhutanti annasi. Athaham ito cavitva anagate
kuhim nibbattissamiti olokenti yavatayukam thatva puna sakkasseva
paricarika hutva nibbattissamiti annasi. Evam punappunam
Olokiyamana tatiyepi attabhave sakkasseva paricarika hutva
nibbattissamiti. Tatha catutthe pancame pana tasmimyeva devaloke
javanadevaputtassa aggamahesi hutva nibbattissamiti natva tato
anantaram olokenti chatthe attabhave ito tavatimsabhavanato cavitva
angatiranno aggamahesiya kucchismim nibbattissami rucati me namam
bhavissatiti natva tato anantaram kuhim nibbattissamiti olokenti
sattamaya jatiya tato cavitva tavatimsabhavane mahiddhiko devaputto
hutva nibbattissami itthibhavato muncissamiti annasi. Tasma
aha tattha thitaham vedeha sarami satta jatiyo anagatepi satteva
ya gamissam ito cutati. Pariyagatanti pariyayena attano
varena agatam. Satta jaccati vajjiratthe napumsakajatiya saddhim
devaloke panca ayanca chatthati satta jatiyo vuccanti. Eta
satta jatiyo niccam sakkatapujita ahosinti dasseti. Chatthava
gatiyoti devaloke panca ayanca ekati ima cha gatiyo itthibhava
na muncissanti vadati. Sattami cati tato cavitva anantaram.
Santanamayanti ekato vantikadivasena katasantanam ganthenti yatha
santanamaya honti. Evam ajjapi mama paricarikayo nandanavane
me cutibhavam ajananta mamatthaya malam ganthentiyeva. So me
malam paticchatiti maharaja anantarajatiya mama samiko javo nama
devaputto yo rukkhato patitam malam paticchati. Solasati
maharaja mama jatiya idani solasavassani ettako pana kalo
Devanam eko muhutto viya. Tena ta pana mama cutibhavampi ajananta
mamatthaya malam ganthentiyeva. Manusinti manussanam
vassagananam agamma. Saradosatanti vassasatam hoti. Evam dighayuka
deva imina karanena paralokassa ca kalyanapapakananca kammanam
atthitam janahi devati. Anventiti yatha mam anubandhimsu evam
anubandhanti. Na hi kammam vinassatiti ditthadhammavedaniyam tasmimyeva
attabhave upapajjavedaniyam anantarattabhave vipakam deti aparapara
vedaniyam pana vipakam adatva na nassati. Tam sandhaya na hi kammam
vinassatiti vatva deva aham paradarakammassa nissandena niraye pacitva
tiracchanayoniyanca mahantam dukkham anubhavim sace tumhepi idani gunassa
katham gahetva evam karissatha maya anubhutasadisameva dukkham anubhavissatha
tasma ma evam akaritthati aha.
      Athassa uttarim dhammam desenti aha
         yo icche puriso hotum       jatim jatim punappunam
         paradaram vivajjeyya          dhotapadova kaddamam
         ya icche puriso hotum       jatim jatim punappunam
         samikam apacayeyya          indamva paricarika
         yo icche dibbabhoganca       dibbamayum yasam sukham
         papani parivajjeyya         tividham dhammamacare
         kayena vaca manasa        ppamatto vicakkhano
         attano hoti atthaya        itthi va yadi va puma
                Yekecime manuja jivaloke
                yasassino sabbasamantabhoga
                asamsayantehi pure sucinnam
                kammassaka se puthu sabbasatta
                inghanucintesi sayampi deva
                kutonidana ima te janinda
                ya te ima accharasannikasa
                alankata kancanajalachannati.
      Tattha hotunti bhavitum. Sabbasamantabhogati paripunnasabbabhoga.
Sucinnanti sutthu acinnam kalyanakammam katam. Kammassaka seti
kammassaka attana katakammasseva vipakapatisamvedino na hi
matapituhi katam kammam puttadhitanam napi tehi katam matapitunam vipakam
deti sesehi katam sesanam kimeva dassati. Inghati codanatthe
nipato. Anucintesiti punappunam cinteyyasi. Ya te imati ya
ima solasasahassa itthiyo tam utthahanti ima te kutonidana
kim pana nipajjitva niddayantena laddha udahu panthaduhanasandhicchedadini
papani katva adu kalyanakammam nissaya laddhati idantavacinteyyasi
attanapi devati.
      Tamattham pakasento sattha aha
         iccevam pitaram kanna        ruca toseti angatim
         mulhassa maggamacikkhi        dhammamakkhasi subbatati.
      Tattha iccevanti bhikkhave iti imehi evarupehi madhuravacanehi
sa rajakanna pitaram toseti. Mulahassa maggam viya tassa sugatimaggam
acikkhi. Nananayehi sucaritadhammam akkhasi dhammam kathenti
yeva cassa. Subbatati sundaravata.
      Sa attano atitajatiyopissa kathesi. Evam pubbanhato
patthaya sabbarattim pitu dhammam desetva deva ma naggassa
micchaditthikassa vacanam ganhi atthi ayam loko atthi paraloko atthi
samanabrahmana atthi sukatadukkatanam kammanam phalanti vadantassa
madisassa kalyanamittassa vacanam ganha ma atitthe pakkhandati
aha. Evam santepi pitaram micchadassana mocetum nasakkhi.
So hi kevalam tassa madhuravacanam sutva tusi. Matapitaro hi
piyaputtanam vacanam piyayanti. Na pana tam micchadassanam visajjeti.
Nagarepi ruca kira rajadhita pitu dhammam desetva micchadassanam
visajjapetiti ekakolahalamahosi. Pandita rajadhita ajja pitaram
micchadassana mocesatva nagaravasinam sotthibhavam karissatiti mahajano
tusi. Sa pitaram bodhetum asakkonti viriyam avisajjetvava yena kenaci
upayena pitu sotthibhavam karissamiti sirasi anjasim patitthapetva
dasa disa namassitva imasmim loke lokasandharaka dhammikasamanabrahmana
nama lokapala devata nama mahabrahmano nama
atthi te agantva attano balena mama pitaram micchadassanam
visajjapentu etassa pituno gune asati mama gunena mama balena mama
Saccena agantva imam micchadassanam visajjapetva sakalalokassa
sotthibhavam karontuti adhitthahitva namassi.
      Tada bodhisatto narado nama mahabrahma ahosi.
Bodhisatto ca nama attano mettabhavanaya anudayaya mahantabhavena
supatipannaduppatipanne satte dassanattham kalanukalam lokam olokento
vicarati. So tam divasam lokam volokentoyeva tam rajadhitaram
pitu micchaditthivimocanattham lokasandharakadevatayo namassamanam disva
thapetva mam anno etam rajanam micchadassanam visajjapetum samattho
nama natthi ajja maya rajadhitu sangaham ranno ca saparijanassa
sotthibhavam katva agantum vattati kena nukho vesena gamissamiti
cintetva manussanam pabbajita piya ceva garuka ca adeyyavacana
ca tasma pabbajitavesena gamissamiti sannitthanam katva pasadikam
suvannavannam manussattabhavam mapetva manunnam jatamandalam bandhitva
jatantare kancanasucim odahitva anto rattapatam upari rattavakaciram
nivasetva suvannatarakhacitam rajatamayam ajinacammam ekamsam katva
muttasikkaya pakkhittam suvannamayam bhikkhabhajanam tisu thanesu vankam
suvannakajam khandhe katva muttasikkaya ekam pavalamayam kamandalum
adaya imina isivesena gaganatale cando viya virocamano
akasenagantva alankatacandakapasadamahatalam pavisitva ranno purato
atthasi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         Athagama brahmaloka          narado manusim patham
         jambudipam apekkhanto           addasa rajanamangatim
         tato patittha pasade          vedehassa purakkhato
         tanca disva anuppattam          ruca isimavandathati.
      Tattha addasati brahmaloke thitova jambudipam apekkhanto
gunajivakassa santike gahitamicchadassanam rajanam angatim addasa.
Tasma agatoti attho. Tato patitthati tato so brahma
tassa ranno amaccaganaparivutassa nisinnassa purato tasmim pasade
apade padam dassento akase patitthahi. Anuppattanti pattam
agatam. Isinti isivesenagatatta sattha isinti aha. Avandathati
sa mamanuggahena mama pitari karunnam katva eso devaraja
agato bhavissatiti tutthapahattha vatabhihata suvannakaddali viya
onamitva naradam mahabrahmanam vandi.
      Rajapi tam disvava brahmatejena tajjito attano asane
santhatum asakkonto asana oruyha bhumiyam thatva agatatthananca
namagottanca pucchi.
      Tamattham pakasento sattha aha
         athasanamha oruyha           raja byamhitamanaso
         naradam paripucchanto            idam vacanamabravi
                kuto nu agacchasi devavanni
                obhasayam samvarim candimava
                Akkhahi me pucchito nama gottam
                kathannu jananti manussaloketi.
      Tattha byamhitamanasoti bhitacitto. Kuto nuti kacci nu kho
vijjadharo bhaveyyati mannamano avanditvava evam pucchi.
      Atha so ayam raja paraloko natthiti mannati paralokameva
tavassa acikkhissamiti cintetva gathamaha
                ahampi devato idani emi
                obhasayam samvarim candimava
                akkhami te pucchito nama gottam
                jananti mam narado kassapo cati.
      Tattha devatoti devalokato. Narado kassapo cati mam
namena narado gottena kassapoti jananti.
      Atha raja imam pacchapi paralokam pucchissami iddhiya
laddhakaranantava pucchissamiti cintetva gathamaha
              acchariyarupam tava yadisanca
              vehayasam gacchasi titthasi ca
              pucchami tam narada etamattham
              atha kena vannena tavayamiddhiti.
      Tattha yadisancati yadisanca tava santhanam yanca tvam akasena
gacchasi ca titthasi ca idam acchariyam jatam.
      Atha nam narado aha
                Saccanca dhammo ca damo ca cago
                guna mamete pakata purana
                teheva dhammehi susevitehi
                manojavo yena kamam gatosmiti.
      Tattha saccanti vacisaccam. Dhammo cati tividhasucaritadhammo
ceva kasinaparikammajjhanadhammo ca. Damoti indriyadamanam. Cagoti
kilesapariccago ca deyyadhammapariccago ca. Pakata puranati
maya purimabhave katati dasseti. Teheva dhammehi susevitehiti tehi
sabbagunehi susevitehi paricaritehi. Manojavoti manojavasadijavo.
Yena kamam gatosmiti yena devatthane ca manussatthane ca gantum
icchanam tena gatosmiti attho.
      Raja tasmim evam kathentepi micchadassanassa sugahitatta paralokam
asaddahanto atthi nu kho punnanam vipakoti vatva gathamaha
                acchacariyamacikkhasi punnasiddhim
                sace hi evam yatha tvam vadesi
                pucchami tam narada etamattham
                puttho ca me sadhu viyakarohiti.
      Tattha punnasiddhinti punnanam siddhim phaladayakattam acikkhanto
acchariyam acikkhasiti.
      Narado aha
                pucchassu mam raja tavesa attho
                Yam samsayam kurute bhumipala
                ahantam nissamsayatam gamemi
                nayehi nayehi ca hetubhi cati
      tattha tavesa atthoti pucchitabbo nama tava esa attho.
Samsayanti yam kismincideva atthe samsayam karosi tam mam puccha.
Nissamsayatanti aham tam nissamsayabhavam gamemi. Nayehiti karanavacanehi.
Nayehiti nanehi. Hetubhiti paccayehi. Patinnamatteneva
avatva nanena paricchinditva karanavacanena ca tesam dhammanam
samutthapakapaccayehi ca tam nisamsayam karissamiti attho.
      Raja aha
                pucchami tam narada etamattham
                puttho ca me narada ma musa bhani
                atthi nu deva pitaro nu atthi
                loko paro atthi jano yamahati.
      Tattha jano yamahati yam jano evamaha. Atthi deva atthi
pitaro atthi paralokoti tam sabbam atthi nu khoti pucchati.
      Narado aha
                attheva deva pitaro ca atthi
                loko paro atthi jano yamaha
                kamesu giddha ca nara pamulha
                lokam param na vidu mohayuttati.
      Tattha atthevati maharaja deva ca pitaro ca atthi. Yampi
jano paralokamaha sopi attheva. Na viduti kamesu giddha ca
mohamulhajana paralokam na vidu na jananti.
      Tam sutva raja parihasam karonto aha
                atthiti ce narada saddahasi
                nivesanam paraloke matanam
                idheva me pancasatani dehi
                dassami te paraloke sahassanti.
      Tattha nivesananti nivesanatthanam. Pancasataniti pancakahapanasatani.
      Atha nam mahasatto  parisamajjheyeva garahanto aha
                dajjemu kho pancasatani bhoto
                jannama ce silavantam vadannum
                luddantam bhontam niraye vasantam
                ko codaye paraloke sahassam
                idheva yo hoti adhammasilo
                papacaro alaso luddakammo
                na pandita tasmim inam dadanti
                na hi agamo hoti tathavidhamha
                dakkhanca posam manuja viditva
                utthanakam silavantam vadannum
                Sayameva bhogehi nimantayanti
                kammam karitva punamaharesiti.
      Tattha jannama ceti yadi mayam bhavantam silava esa vadannu
dhammikasamanabarahmananam imasmim kale imina atthoti janitva
tassa tassa kiccassa karako vadannuti janeyayama atha te
vaddhiya pancasatani dadeyyama. Tvam pana luddo sahasiko
micchadassanam gahetva danasalam viddhamsetva paradaresu aparajjasi
ito cuto niraye upapajjissasa. Evam luddantam bhontam niraye
vasantam tattha gantva ko sahassam me dehiti codissati.
Tathavidhamhati tadisa purisa kusita dinnassa inassa puna agamo
nama na hoti. Dakkhanti dhanuppadanakusalam. Punamaharesiti
attano kammam karitva dhanam uppadetva puna amhakam santakam
ahareyyasi. Nimantayantiti sayameva bhogehi nimantentiti.
      Iti raja tena niggayhamano appatibhano ahosi. Mahajano
hatthatuttho hutva mahiddhiko devo narado isi ajja rajanam
micchadassanam visajjapessatiti sakalanagaram ekakolahalamakasi.
Mahasattassanubhavena tada sattayojanikaya mithilaya nagaravasi tassa
dhammadesanam asunanto nama nahosi. Atha mahasatto ayam
raja ativiya dalham katva micchadassanam ganhi nirayabhayena nam
santajjetva micchaditthim visajjapetva puna devalokena
assasessamiti cintetva maharaja sace tvam micchaditthim na
Visajjessasi evam anantadukkham nirayam gamissasiti vatva nirayakatham patthapesi
                ito gato dakkhasi tattha raja
                kakolusamghehi vikassamanam
                tam khajjamanam niraye vasantam
                kakehi gijjhehi ca sonakhehi
                sanchannagattam rudhiram savantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha kakolusamghehiti lohatundehi kakolusamghehi. Vikassamananti
attanam akaddhiyamanam tattha niraye passissasi. Tanti tam
bhavantam.
      So panassa kakolusamghanirayam vannetva sace ettha na
nibbattissasi lokantaniraye nibbattissasiti vatva tam nirayam dassetum
gathamaha
                andhatamam tattha na candasuriya
                nirayo sada tumulo ghorarupo
                sa neva ratti na diva pannayati
                tathavidhe ko vicare dhanatthikoti.
      Tattha andhatamanti maharaja yamhi lokantaniraye micchaditthika
nibbattanti tattha cakkhuvinnanassa uppattinivaranam andhatamam.
Sada tumuloti so nirayo niccam bahalandhakaro. Ghorarupoti bhimsanakarupo
bhimsanakajatiko. Sa neva ratti na divati sa idha ratti
Va divaso va neva tattha pannayati. Ko vicareti ko
utthanaviriyam sadhento vicarissati.
      Tam pissa lokantanirayam vittharena vannetva maharaja sace
tvam micchaditthim avissajjento na kevalam etadeva annampi dukkham
anubhavissasiti dassento imam gathamaha
                savalo ca samo ca duve suvana
                pavaddhakaya balino mahanta
                khadanti dantehi ayomayehi
                ito panunnam paraloke patantanti.
      Tattha ito panunnanti imamha manussaloka cutam. Purato
nirayesupi eseva nayo. Tasma sabbani tani nirayatthanani nirayapalanam
upakkamehi saddhim hettha vuttanayeneva vittharetva tasam
tasam gathanam anuttanani padani vannetabbani
                tam khajjamanam niraye vasantam
                luddehi balehi aghammikehi
                sanchinnagattam rudhiram savantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha luddehiti darunehi. Balehiti dutthehi. Aghammikehiti
aghavahehi dukkhavahehiti attho.
                Usuhi sattihi sunissitahi
                hananti vijjhanti ca paccamitta
                Kalupakala nirayamhi ghore
                pubbe naram dukkatakammakarinti.
      Tattha hananti vijjhanti cati jalitaya ayapathaviya patetva
sakalasariram chiddavachiddam karonta paharanti ceva vijjhanti ca.
Kalupakalati evam namaka nirayapala. Nirayamhiti niraye tasminneva
vasanta kalupakalasamkhata nirayapala. Dukkatakammakarinti
micchaditthivasena dukkatanam kammanam karakam.
                Tam hannamanam niraye vajantam
                kucchismim passasmim vipphalitudaram
                sanchinnagattam rudhiram savantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha tanti tam bhavantam tattha niraye tatha hannamanam.
Vajantanti ito cito ca dhavantam. Kucchisminti kacchiyanca passe
ca hannamananti attho.
                Sattiusutoparabhindivala
                vividhavudhavassani tattha dehe
                patanti angaramivacchimanto
                silasani vassati luddakammeti.
      Tattha angaramivacchimantoti jalitaangara viya acchimanto
avudhavassa sise patanti. Silasaniti jalitasilasani vassati.
Luddakammeti yatha nama deve vassante asaniyo patanti evameva akase
Samutthaya vicitayamana jalitasilasanivassa tesam luddakammanam upari
patanti.
                Unho ca vato nirayamhi dussaho
                na tamhi sukham labhasi itarampi
                tattam dhavantamalenamaturam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha itarampiti parittakampi. Dhavantanti vidhavantam.
                Sandhavamanampi rathesu yuttam
                sanjotibhutam pathavim kamantam
                patodalatthihi sucodayantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha rathesu yuttanti varena varam tesu tesu jalitaloharathesu
yuttam. Kamantanti akkamamanam. Sucodayantanti sutthu codayantam.
                Tamaruhantam khurasancitam girim
                vibhimsanam pajjalitam bhayanakam
                sanchinnagatam rudhiram savantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha tamaruhantanti tam bhavantam jalitavudhappahare asahitva
jalitakhurehi sanchannam jalitalohapabbatam aruhantam.
                Tamaruhantam pabbatasannikasam
                angararasim jalitam bhayanakam
                Sandaddhagattam kapanam rudantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha sandaddhagattanti sutthu daddhasariram.
         Abbhakutasama ucca       kantakahi cita duma
         ayomayehi tikkhehi       naralohitapayibhiti.
      Tattha kantakahi citati jalitakantakehi cita. Ayomayehiti
idam yehi ayomayehi kantakehi acita te dassetum vuttam.
         Tamaruhanti nariyo       nara ca paradaragu
         codita sattihatthehi      yamaniddesakaribhiti.
      Tattha tamaruhantiti tam evarupam simbalirukkham aruhanti.
Yamaniddesakaribhiti yamassa vacanakarakehi nirayapalehiti attho.
         Tamaruhantam niraye        simbalim rudhiramakkhitam
         vidaddhakayam vitacam         aturam galhavedanam
         assasantam mahum unham       pubbakammaparadhikam
         dummaggam vikatam bhaggam 1-    ko tam yaceyya tam dhananti.
      Tattha vidaddhakayanti viddhamsitakayam. Vitacanti cammamamsanam
chinnataya kovilarapuppham viya kimsukapuppham viya ca.
         Abbhakutasama ucca       asipattacita duma
         ayomayehi tikkhehi       naralohitapayibhiti.
      Tattha asipattacitati asimayehi pattehi cita.
@Footnote: 1 dummagge vitacagattantipi patho
                Tamanupattam asipattapadapam
                asihi tikkhehi ca chijjamanam
                sanchinnagattam rudhiram savantam
                ko codaye paraloke sahassanti.
      Tattha tamanupattanti tam bhavantam nirayapalanam avudhappahare
asahitva anuppattam.
         Tato nikkhantamaggantam 1-   asipattaniraya bhaya
         sampatitam vetaranim         ko tam yaceyya tam dhananti.
      Tattha sampatitanti patitam.
         Khara kharodaka unha    dugga vetarani nadi
         ayopokkharasanchanna      tikkhapattehi sandatiti.
      Tattha kharati pharusa katuka. Ayopokkharasanchannati ayomayehi
tikhinapariyantehi pokkharapattehi sanchanna. Pattehiti tehi
pattehi sa nadi tikkha hutva sandati.
         Tattha sanchinnagattantam      vuyhantam rudhiramakkhitam
         vetaranne analambe     ko tam yaceyya tam dhananti.
      Tattha vetaranneti vetaraniudakasamkhate vetaraniudaketi.
                     Nirayakandam nitthitam.
      Imam pana mahasattassa nirayakatham sutva raja samviggamanahadayo
mahasattanneva tanam gavesi hutva aha
@Footnote: 1 nikkhantamattantantipi patho
                Vedhami rukkho viya chijjamano
                disam na janami pamulhasanni
                bhayasanutappami maha ca me bhaya
                sutvana gatha tava bhasita ise
         aditte varimajjhamva       dipamvogherivannave
         andhakareva pajjoto      tavannosi saranam ise
                atthanca dhamamanca anusasa mam ise
                atitamaddha aparadhitam maya
                acikkha me narada suddhimaggam
                yatha aham no nirayam pateyyanti.
      Tattha bhayasanutappamiti attana katassa papassa bhayena
anutappami. Maha ca me bhayati mahantanca me nirayabhayam uppannam.
Dipamvogheti dipam viya oghe. Idam vuttam hoti aditte kaye
varimajjham viya bhinnanavanam oghe va annave va patittham
alabhamananam dipam viya andhakare gatanam pajjoto viya tvam no ise
saranam bhava. Atitamaddha aparadhitam mayati ekamsena maya
atitakammam aparadhitam kusalam atikkamitva akusalameva katanti.
      Athassa mahasatto visuddhimaggam acikkhanto samma patipanne
poranakarajano udaharanavasena dassento aha
         yatha ahu dhatarattho        vessamitto ca atthako
         yamadatti
                Usinnaro capi sivi ca raja
                paricarika samana brahmananam
         ete canne ca rajano   ye sakkavisayam 1- gata
         adhammam parivajjetva       dhammancara mahipati
         annahattha ca te byamhe   ghosayantu pure tava
         ko chato ko ca tasito    ko malam ko vilepanam
         nanarattanam vatthanam      ko naggo paridahissati
         ko panthe chattamadeti     paduka ca mudu subha
         iti sayanca pato ca      ghosayantu pure tava
         jinnam posam gavassanca       massu yunja yatha pure
         pariharanca dajjasi        adhikarakato baliti.
      Tattha ete cati yatha ete dhatarattho vessamitto atthako
yamadatti usinnaro sivirajati cha rajano anne ca dhammam caritva
sakkavisayam gata evam tvampi adhammam parivajjetva dhammancara. Ko
chatoti maharaja tava byamhe ca pure ca rajanivesane ceva nagare
ca annahattha purisa ko chato ko tasitoti tesam datukamataya
ghosentu. Ko malanti ko malam icchati ko vilepanam icchati
nanarattanam vatthanam yam yam icchati tam tam dadantu ko naggo paridahissatiti
ghosentu. Ko panthe chattamadetiti ko panthe chattamadiyati.
Paduka cati upahana ca mudu subha ko icchati.
@Footnote: 1 saggavisayam?
Jinnam posanti yo te upatthako amacco va anno va pubbakatupakaro
jarajinnakale yatha poranam kammam katum na sakkoti.
Yepi te gavassadayo jinnakale kammam katum na sakkonti. Tesu
ekampi pubbe viya kammesu ma yojayi. Jinnakalasmim hi te
tanikammani katum na sakkonti. Pariharancati idha pariharo sakkaroti
vutto. Idam vuttam hoti yo ca te bali hutva adhikarakato
pubbe katupakaro hoti tassa yathaporanam pariharam dadeyyasi.
Asappurisa hi attano upakaram katum samatthakaleyeva sammanam
karonti asamatthakale na tam olokenti sappurisa pana samatthakalepi
asamatthakalepi tesam tatheva sakkaram karonti tasma tvampi evam
kareyyasiti.
      Iti mahasatto ranno danakathanca silakathanca kathetva
idani yasma ayam raja attano attabhave rathena upametva vanniyamane
tusatiti tasma sabbakamaduharathopamaya dhammam desento aha
         kayo te rathasannato     manosarathiko lahu
         avihimsasaritakkho         samvibhagapaticchado
         padasannamanemiyo         hatthasannamapakkharo
         kucchisannamanabbhanto        vacasannamakujano
         saccavakyasamattango       apesunnasusannato
         girasakhilanelango         mitabhanisilesito
         saddhalobhasusamkharo        nivatanjalikubbaro
         Athaddhatanatisako         silasamvaranaddhano
         akkodhanamanugghati         dhammapandarachattako
         bahusaccamupalambo        thiticittamupadhiyo
         kalannutacittasaro       vesarajjatidandako
         nivatavuttiyottango       anatimanayugo lahu
         alinacittasantharo         vuddhisevi rajohato
         sati patodo dhirassa        dhiti yogo ca rasmiyo
         mano dantam patham neti       samadantehi vajibhi
         iccha lobho ca kummaggo   ujumaggova sannamo
         rupe sadde rase gandhe    vahanassa padhavato
         panna akotani raja      tattha attava sarathi
         sace etena yanena      samacariya dalha dhiti
         sabbakamaduho raja        na jatu nirayam vajeti.
     Tattha rathasannatoti maharaja tava kayo rathoti sannato
hotu. Manosarathikoti manasamkhatena kusalacittena sarathina
samannagato. Lahuti vigatathinamiddhataya sallahuko. Avihimsasaritakkhoti
avihimsamayena saritena suparinitthitena akkhena samannagato. Samvibhaga-
paticchadoti danasamvibhagamayena paticchadena samannagato. Padasannamanemiyoti
padasannamamayaya nemiya samannagato. Hatthasannamapakkharoti
hatthasannamamayena pakkharena samannagato. Kucchisannamanabbhantoti
kucchisannamasamkhatena mitabhojanamayena telena abbhanjanto.
Vacasannamakujanoti vacasannamena akujano. Saccavakyasamattangoti
saccavakyena paripunnaango akhandarathango. Apesunnasusannatoti apesunnena
sutthu sannato suphusito. Girasakhilanelangoti sakhilaya sanhavacaya
niddosango mattharathango. Mitabhanisilesitoti mitabhanisamkhatena
silesena sutthu sambandho. Saddhalobhasusamkharoti kammaphalasaddahanasamkhatena
saddhamayena ca alobhamayena ca sundarena alankarena samannagato.
Nivatanjalikubbaroti silavantanam nivatavuttimayena ceva anjalikammamayena
ca kubbarena samannagato. Athaddhatanatisakoti sakhilasammodakabhavasamkhataya
athaddhataya anataiso thokanataisoti attho. Silasamvaranaddhanoti
akhandapancasilacakkhundriyadisamvarasamkhataya naddhanarajjuya
samannagato. Akkodhanamanugghatiti akkodhanabhavasamkhatena anugghatena
samannagato. Dhammapandarachattakoti dasakusalakammapathadhammasamkhatena
pandarachattena samannagato. Bahusaccamupalamboti
atthasannissitabahussutabhavamayena upalambena samannagato. Thiticittamupadhiyoti
lokadhammehi avikampanabhavena sutthu thitaekaggatabhavappattacittasamkhatena
upadhina uttarattharanena va rajasanena va samannagato.
Kalannutacittasaroti ayam danassa dinnakalo ayam silassa rakkhanakaloti
evam kalannutasamkhatena kalam janitva katena cittena kusalacittasarena
samannagato. Idam vuttam hoti yatha maharaja rathassa
nama anim adim katva sabbam dabbasambharajatam parisuddham
saramayanca icchitabbam evam hi so ratho addhanakkhamo hoti. Evam
Tava kayarathopi kalam janitva katena cittena parisuddhena danadina
kusalasarena samannagato hotu. Vesarajjatidandakoti parisamajjhe
kathentassapi visaradabhavasamkhatena tidandena samannagato.
Nivatavuttiyottangoti ovade vattanasamkhatena muduna dhurayottena
samannagato. Muduna hi dhurayottena baddharatham sindhava sukham vahanti evam tavapi
kayaratho panditanam ovadavuttitaya abandho sukham yatiti attho.
Anatimanayugo lahuti anatimanasamkhatena lahukena yugena samannagato
alinacittasantharoti yatha nama ratho dantamayena ularena santharena
sobhati evam tava kayaratho danadina alinaasankutitacittasantharo
hotu. Vuddhisevi rajohatoti yatha nama ratho visamena rajatthanamaggena
gacchanto rajokinno na sobhati samena virajena maggena
gacchanto sobhati. Evam tava kayarathopi pannavuddhisevitaya
samatalam ujumaggam patipajjitva hatarajo hotu. Sati patodo dhirassati
dhirassa panditassa tava tasmim rathe supatitthitasati patodo hotu.
Dhiti yogo ca rasmiyoti abbhocchinnaviriyasamkhata dhiti hitapatipattiyam
yujjanabhavasamkhato yogo ca tava tasmim rathe suvattita thira rasmiyo
hontu. Mano dantam patham neti samadantehi vajibhiti yatha nama
ratho visamadantehi sindhavehi uppatham bhajati samadantehi samasikkhitehi
yutto ujupathameva anveti evam tava manopi dantam nibbisevanam
kummaggam pahaya  ujumaggam ganhati. Tasma sudantam acarasampannam
cittam tava kayarathassa sindhavakiccam sadhetu. Iccha lobho cati
Tattha appattesu vatthusu iccha pattesu lobhoti ayam iccha ca
lobho ca kummaggo nama kutilo anujumaggo apayameva neti
dasakusalakammapathavasena pana atthangikamaggena va pavatto silasannamo
ujumaggo nama. So tava kayarathassa maggo hotu. Rupeti
etesu manapiyesu rupadisu kamagunesu nimittam gahetva dhavantassa
tava kayarathassa uppatham patipannassa rajarathassa sindhave akotetva
nivaranapatodalatthi viya panna akotani hotu. Sa hi nam
uppathagamanato nivaretva ujum sucaritamaggam aropessati. Tattha
attavati tasmim pana tava kayarathe anno sarathi nama natthi
tava attava sarathi. Sace etena yanenati maharaja yassetam
evarupam yanam sace etena yanena samacariya dalha dhititi yassa
samacariya ca dhiti ca dalha hoti thira so etena yanena yasma
esa ratho sabbakamaduho raja yathapatthite sabbakame deti tasma na
jatu nirayam vajeti ekamsena tam dharehi evarupena yanena nirayam na
gacchasi. Iti kho maharaja yam mam avaca acikkha me narada
visuddhimaggam yatha aham no nirayam pateyyanti ayante so maya
anekapariyayena akkhatoti.
      Evamassa dhammam desetva micchaditthim oharetva sile
patitthapetva ito patthaya papamitte pahaya kalyanamitte
upasankamma niccam appamatto hohiti rajanam ovaditva rajadhitu gune
vannetva rajaparisaya ca rajorodhananca ovadam datva
Mahantenanubhavena tesam passantanamyeva brahmalokam gato.
      Raja tassa ovade thito micchaditthim pahaya danadini
punnani katva saggaparayano ahosi.
      Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva pubbepi
maya ditthijalam bhinditva uruvelakassapo damitoyevati vatva jatakam
samodhanento osane ima gatha abhasi
         alato devadattosi       sunamo asi bhaddaji
         vijayo sariputtosi        moggallanosi vijako
         sunakkhatto licchaviputto     guno asi acelako
         anandova ruca asi      ya rajanam pasasayi
         uruvelakassapo raja      papaditthi tada ahu
         mahabrahma bodhisatto     evam dharetha jatakanti.
              . Mahanaradajatakam atthamam nitthitam.
                  -------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 44 page 139-198. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=2853&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=2853&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=834              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=5180              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=6105              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=6105              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]