ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page211.

Asitinipatavannana -------- cullahamsajatakam sumukhati idam sattha veluvane viharanto ayasmato anandattherassa jivitapariccagam arabbha kathesi. Devadattena hi tathagatam jivita voropetum payojitesu tesu dhanuggahesu sabbapathamam pesitena agantva naham bhante sakkomi tam bhagavantam jivita voropetum mahiddhiko so bhagava mahanubhavoti vutte so devadatto aha alam avuso ma tvam samanam gotamam jivita voropehi ahameva samanam gotamam jivita voropessamiti vatva tathagate gijjhakutassa pabbatassa pacchimachayaya cankamante sayam gijjhakutapabbatam abhiruhitva yantavegena mahatim silam pavijjhi imaya silaya samanam gotamam jivita voropessamiti. Tada dve pabbatakuta samagantva tam khittaselam sampaticchimsu. Tato pappatikapi patitva bhagavato padam paharitva rudhiram uppadesi. Balavavedana pavattimsu. Jivako tathagatassa padam satthakena phaletva dutthalohitam mocetva putimamsam apanetva dhovitva bhesajjam alimpetva nirogamakasi. Sattha purimasadiso eva mahabhikkhusanghaparivuto mahatiyava buddhalilaya nagaram pavisi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Atha nam disva devadatto cintesi samanassa gotamassa rupasobhaggappattam sariram disva koci manussabhuto upasankamitum na sakkoti ranno kho pana nalagiri nama hatthi atthi so cando pharuso manussaghatako buddhadhammasanghagune ajananto tam jivitakkhayam papessatiti. So gantva tamattham arocesi. Raja sadhuti sampaticchitva hatthacariyam pakkosapetva samma sve nalagirim mattam katva patova samanena gotamena patipannavithiyam visajjehiti aha. Devadattopi nam annesu divasesu kittakam suram pivatiti pucchitva attha ghate bhanteti vutte sve tam solasa ghate payetva samanena gotamena patipannavithiyam abhimukham kareyyasiti aha. So sadhuti sampaticchi. Raja nagare bherincarapetva sve nalagirim mattam katva nagare visajjessati nagara patova kattabbakiccani katva antaravithim ma patipajjimsuti aha. Devadattopi rajanivesanato oruyha hatthisalam gantva hatthigopake amantetva mayam bhane uccatthanato nicatthane nicatthanato uccatthane katum samattha sace vo yasena attho sve patova nalagirim tikhinasuraya solasa ghate payetva samanassa gotamassa agamanavelaya tundatomarehi vijjhanta vijjhanta kujjhapetva hatthisalam bhindapetva samanena gotamena patipannavithiyam abhimukham katva samanam gotamam jivitakkhayam papethati aha. Te sadhuti sampaticchimsu. Sa pavutti sakalanagare vittharita ahosi. Buddhadhammasanghamamaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Upasaka tam sutva sattharam upasankamitva bhante devadatto ranna saddhim ekato hutva sve tumhehi patipannavithiyam nalagirim visajjapessati sve pindaya apavisitva idheva hotha mayam vihareyeva buddhappamukhassa bhikkhusanghassa bhikkham dassamati vadimsu. Sattha sve pindaya na pavisissamiti avatvava aham sve nalagirim dametva patihariyam katva titthiye madditva rajagahe pindaya caritvava bhikkhusanghaparivuto nagara nikkhamitva veluvanameva gamissami rajagahavasino bahuni bhattabhajanani gahetva veluvanameva agamissanti sve vihareyeva bhattaggam bhavissatiti imina karanena tesam adhivasesi. Te tathagatassa adhivasanam viditva bhattabhajanani aharitva vihareyeva danam dassamati pakkamimsu. Satthapi pathamayame dhammam desetva majjhimayame devataya panham visajjetva pacchimayamassa pathamakotthase sihaseyyam kappetva dutiyakotthase phalasamapattiyo samapajjitva tatiyakotthase karunasamapattim samapajjitva bodheyyabandhave olokento nalagiridamane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayam disva pabhataya rattiya katasarirapatijaggano hutva ayasmantam anandam amantetva ananda rajagahaparivattakesu attharasasu mahaviharesu sabbesampi bhikkhunam maya saddhim rajagaham pavisitum arocehiti aha. Thero tatha akasi. Sabbe bhikkhu veluvane sannipatimsu. Sattha mahabhikkhusanghaparivuto rajagaham pindaya pavisi. Atha hatthimenda yathanusittham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Patipajjimsu. Mahanto samagamo ahosi. Saddhasampanna manussa ajja kira buddhamahanagassa tiracchananagena saddhim sangamo bhavissati anopamaya buddhalilaya nalagirino damanam passissamati pasadahammiyagehacchadanadini abhiruyha atthamsu. Asaddha pana micchaditthika ayam nalagiri cando pharuso manussaghatako buddhadigunam na janati so ajja samanassa gotamassa suvannavannam sariram viddhamsetva jivitakkhayam papessati ajjeva paccamittassa pitthim passissamati rukkhapasadadisu atthamsu. Hatthipi bhagavantam agacchantam disva manusse tasento gehani viddhamsento sakatani sancunnento sondam ussapetva pahatthakannavalo pabbato viya ajjhottharanto yena bhagava tena abhidhavi. Tam bhikkhu disva bhagavantametadavocum ayam bhante nalagiri cando pharuso manussaghatako imam raccham patipanno na kho panayam buddhadigunam janati patikkamatu bhante bhagava patikkamatu sugatoti. Ma bhikkhave bhayittha patibaloham nalagirim dametunti. Atha ayasma sariputto sattharam yaci bhante pitu uppannakiccam nama jetthaputtassa bharo ahameva nam damemiti. Atha nam sattha sariputta buddhabalam nama annam savakabalam annam tittha tvanti patibahi. Evam yebhuyyena asitimahathera yacimsu. Sattha sabbepi patibahi. Athayasma anando satthari balavasinehena adhivasetum asakkonto ayam hatthi pathamam mam maretuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Tathagatassatthaya jivitam pariccajitva gantva satthu purato atthasi. Atha nam sattha apehi ananda apehi ananda ma me purato atthasiti aha. Bhante ayam hatthi cando pharuso manussaghatako kapputthanaggisadiso pathamam mam maretva paccha tumhakam santikam agacchatuti. Thero yavatatiyam vuccamanopi tatheva thito na patikkami. Atha nam sattha iddhibalena patikkamapetva bhikkhunam antare thapesi. Tasmim khane eka itthi nalagirim disva maranabhayabhita palayamana ankena gahitam darakam hatthino ca tathagatassa ca antare chaddetva palayi. Hatthi tam anubandhitva nivattitva darakassa santikam agamasi. Darako maharavam ravi. Sattha nalagirim uddissa mettaya pharitva sumadhurabrahmasaram niccharetva ambho nalagiri tam solasa suraghate payetva mattam karonta na annam ganhissatiti karimsu mam ganhissatiti pana karimsu ma akaranena janghayo kilamento vicari ito ehiti pakkosi. So satthu vacanam sutva akkhini ummiletva bhagavato rupasirim olokento patiladdhasamvego buddhatejena pacchinnasuramado sondam olambanto kanne olambanto gantva tathagatassa padesu pati. Atha nam sattha nalagiri tvam tiracchanahatthi aham buddhavarano ito patthaya ma cando ma pharuso ma manussaghatako bhava mettacittam patilabhahiti vatva dakkhinahattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Pasaretva kumbhe paramasitva ima gatha aha ma kunjara nagamasado dukkho hi kunjara nagamasado na hi nagahatassa kunjara sugati hoti ito param yato. Ma ca mado ma ca pamado na hi pamatta sugatim vajanti tena tvanneva tatha karissasi yena tvam sugatim gamissasiti. Evam dhammam desesi. Tassa sakalasariram pitiya nirantaram phuttham ahosi. Sace tiracchanagato nabhavissa sotapattiphalam adhigamissa. Manussa tam patihariyam disva unnadimsu appothayimsu sanjatasomanassa nanabharanani khipimsu. Tani hatthissa sariram paticchadayimsu. Tato patthaya nalagiri dhanapalako nama jato. Tasmim khane pana dhanapalakasamagame caturasitipanasahassani amatam pivimsu. Sattha dhanapalakam pancasu silesu patitthapesi. So sondaya bhagavato padapamsuni gahetva upari muddhani akiritva patikkutiko patikkamitva dassanupacare thito dasabalam vanditva nivattitva hatthisalam pavisi. Tato patthaya evam dantesu danto hutva na kinci vihethesi. Sattha nipphannamanoratho yehi yam dhanam khittam tam tesamyeva hotuti adhitthaya ajja maya mahantam patihariyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Katam imasmim nagare pindaya caranam appatirupanti titthiye madditva bhikkhusanghaparivuto jayappatto viya khattiyo nagara nikkhamitva veluvanameva gato. Nagaravasinopi bahum annapanakhadaniyam adaya viharam gantva mahadanam pavattayimsu. Tam divasam sayanhasamaye dhammasabham puretva sannipatitva bhikkhu katham samutthapesum avuso ayasmata anandena tathagatassatthaya attano jivitam pariccajantena dukkaram katam nalagirim disva satthara tikkhattum patibahiyamanopi anapagato aho dukkarakarako avuso ayasma anandoti. Atha nam sattha dibbasotadhatuya sutva anandassa gunakatha pavattati gantabbam maya etthati gandhakutito nikkhamitva agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi anando tiracchanayoniyam nibbattopi mamatthaya jivitam pariccajiyevati vatva tunhi ahosi tehi yacito atitam ahari. Atite bhikkhave mahisakaratthe sagalanagare sagalo nama raja dhammena rajjam karesi. Tada nagarato avidure ekasmim nesadagamake annataro nesado pasehi sakune bandhitva nagare vikkinanto jivitam kappesi. Nagarato ca avidure avattato dvadasayojaniko manusiyo nama padumasaro ahosi. So pancavannapadumasanchanno. Tattha nanappakaro sakunasangho otari. So nesado tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Aniyamena pase oddesi. Tasmim kale dhataratthahamsaraja channavutisahassaparivuto cittakutapabbate suvannaguhayam pativasati. Sumukho namassa senapati ahosi. Athekada tato hamsayutha katipaya suvannahamsa manusiyam saram gantva pahutagocare tasmim sare yathasukham vicaritva cittakutam agantva dhataratthassa arocesum maharaja manussapathe manusiyo nama padumasaro sampannagocaro tattha gocaram ganhitum gacchamati. So manussapatho nama sasanko sappatibhayo ma vo ruccatiti patikkhipitvapi tehi punappunam vuccamano sace tumhakam ruccati gacchamati sapparivaro tam saram agamasi. So akasato otaranto padam pase pavesantoyeva otari. Athassa paso padam ayapattakena ghattento viya abandhitva ganhi. Athassa chindissami nanti akaddhantassa pathamavare cammam chijji dutiyavare mamsam chijji tatiyavare naharu chijji catutthavare so paso atthim ahacca atthasi. Lohitam paggharati balavavedana pavattimsu. So cintesi sacaham bandhanaravam ravissami nataka me cittutrasa hutva gocaram aganhitva chatajjhattava palayanta dubbalataya samudde patissantiti. So vedanam adhivasetva natinam yavadattham gocaram ganhitva hamsanam kilanakale mahantena saddena bandhanavaram ravi. Tam sutva hamsa maranabhayatajjita vaggavagga hutva cittakutabhimukha pakkhandimsu. Tesu pakkantesu sumukho hamsasenapati kacci nukho idam bhayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Maharajassa uppannam aham janissami nanti vegena pakkhanditva purato gacchantassa hamsaganassa antare mahasattam adisva majjhimahamsaganam vicinitva tatthapi tam adisva pacchimahamsaganam vicinitva tatthapi mahasattam adisva nissamsayam tasseva tam bhayam uppannanti nivattitva agacchanto mahasattam pase bandham disva lohitamakkhitam dukkhaturam pankapitthe nisinnam disva ma bhayi maharajati vatva aham mama jivitam pariccajitva tumhe pasato mocessamiti vadantova otaritva mahasattam assasento pankapitthe nisidi. Atha nam vimamsanto mahasatto pathamam gathamaha sumukha anuvicinanta pakkamanti vihangama gaccha tuvampi ma kankhi natthi bandhe sahayatati. Tattha anuvicinantati sinehena alayavasena anolokenta. Pakkamantiti ete channavutihamsasahassa natiganavihangama mam chaddetva gacchanti tvampi gaccha ma idha vasam akankhi evam hi pasena bandhe mayi sahayata nama natthi na hi te aham idani kinci sahayakiccam katum sakkhissami kinte maya nirupakarena papancam akatva gacchevati vadati. Tato param sumukho aha gacche vaham na va gacche na tena amaro siyam sukhitantam upasitva dukkhitantam katham jahe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Maranam va taya saddhim jivitam va taya vina tadeva maranam seyyo yance jive taya vina. Nesa dhammo maharaja yam tam evam gatam jahe ya gati tumham sa mayham ruccate vihagadhipati. Tato mahasatto aha ka nu pasena bandhassa gati anna mahanasa sa katham cetayanassa muttassa tava ruccati. Kam va tvam passasi attham mama tuyhanca pakkhima natinamvavasitthanam ubhinnam jivitakkhaye. Yanna kancanadepiccha andhena tamasa katam tadise sancajam panam kimatthamabhijotayeti. Sumukho aha katham nu patatam settha dhamme attham na bujjhasi dhammo apacito santo attham dasseti paninam. Soham dhammam apekkhano dhamma cattham samutthitam bhattinca tayi sampassam navakankhami jivitam. Addha eso satam dhammo yo mitto mittamapade na caje jivitassapi hetu dhammam anussaranti. Tato mahasatto aha svayam dhammo ca te cinno bhatti ca vidita mayi kamam karassu mayhetam gacchevanumato maya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Apitvevam gate kale yam khandam natinam maya taya tam buddhisampanna assa paramasamvutanti. Iccevam mantayantanam ariyanam ariyavuttinam paccadissatha nesado aturanamivantako. Te sattumabhisincikkha digharattam hita dija tunhi masittha ubhayo na calancesu asana. Dhataratthe ca disvana samuddente tato tato abhikkamatha vegena dijasattu dijadhipe. So ca vegenabhikkamma asajja parame dije paccakampittha nesado bandha iti vicintayam. Ekanca bandhamasinam abandhanca punaparam asajja bandhamasinam pekkhamanamadinavam. Tato so vimatoyeva pandare ajjhabhasatha pavaddhakaye asine dijasanghaganadhipe. Yannu pasena mahata bandho na kurute disam atha kasma abandho tvam bali pakkhi na gacchasi. Kim nu tyayam dijo hoti mutto bandham upasasi ohaya sakuna yanti kim eko avahiyasiti. Sumukho aha raja me so dijamitta sakha panasamo ca me neva nam vijahissami yava kalassa pariyayanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Nesado aha katham panayam vihango naddasa pasamodditam padam hetam mahantanam boddhumarahanti apadanti. Sumukho aha yada parabhavo hoti poso jivitasankhaye atha jalanca pasanca asajjapi na bujjhatiti. Nesado aha api tveva mahapanna pasa bahuvidha tata guyhamasajja bajjhanti athevam jivitakkhayeti. Imasam gathanam attho palinayeneva veditabbo. Tattha gacche vati maharaja aham ito gaccheyyam va na va naham tena gamanena va agamanena va amaro siyam aham hi ito gatopi agatopi maranato amuttova ito pubbe pana sukhitam tam upasetva idani dukkhitam tam katham jaheyyanti vadati. Maranam vati mama agacchantassa va taya saddhim maranam bhaveyya gacchantassa va taya vina jivitam tesu dvisu yam taya saddhim maranam tadeva me varam yam pana taya vina jiveyyam na me tam varataranti attho. Ruccateti ya nipphatti sava mayham ruccati. Sa kathanti samma sumukha mama tava dalhena valamayapasena bandhassa parahatthagatassa sa gati ruccatu tava pana cetayanassa pannavato muttassa katham ruccati. Pakkhimati pakkhasampanna. Ubhinnanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Amhakam dvinnampi jivitakkhaye sati tvam mama va tava va avasitthanam natinam va kimattham passasi. Yannati ettha nakaro upamane. Kancanadepicchati kancanadvepiccha. Ayameva va patho. Kancanasadisa ubhayapakkhati attho. Tamasati tamasi. Ayameva va patho. Purimassa nakarassa imina sambandho. Katanti katam viyati attho. Idam vuttam hoti tayi panam cajantepi acajantepi mama jivitassa abhavo yam tava panasancajanam tam andhena tamasi katam viya kincideva anupagamma apaccakkhagunam tadise tava apaccakkhagune sancajane tvam panam sancajanto kimatthamabhijotayeyyasiti. Dhammo apacito santoti dhammo pujito manito sammanito samano. Attham dassetiti vuddhim dasseti. Apekkhanoti apekkhanto. Dhamma catthanti dhammato ca attham samutthitam passanto. Bhattinti sineham. Satam dhammoti panditanam sabhavo. Yo mittoti yo mitto apadesu mittam na caje tassa acajantassa mittassa esa sabhavo nama addha satam dhammo vidito pakato jato. Kamam karassuti etam mama kamam maya icchitam mama vacanam karassu. Apitvevam gate kaleti apitu evam gate kale mayi imasmim thane pasena bandhe. Paramasamvutanti paramapaticchannam. Iccevam mantayantananti gaccha na gacchamiti evam kathentanam. Ariyananti acaraariyanam. Paccadissathati kasayani nivasetva rattamalam pilandhitva muggaram adaya agacchantova adissatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Aturananti gilananam maccu viya. Abhisincikkhati bhikkhave te ubhopi sattum ayantam passitva. Hitati digharattam annamannassa hita muducitta. Na calancesunti asanato na calimsu yathanisinnava ahesum. Sumukho pana ayam nesado agantva paharanto mam pathamam paharatuti cintetva mahasattam pacchato katva nisidi. Dhatarattheti hamse. Samuddenteti maranabhayena itocitoca upagacchante disva. Asajjati itare dve jane upagantva. Paccakampitthati bandha na bandhati cintento upadharento akampittha vegam hapetva sanikam agamasi. Asajja bandhanti bandham mahasattam upagantva nisinnam sumukham. Adinavanti adinavameva hutva mahasattam olokentam disva. Vimatoti kinnu kho abandho bandhassa santike nisinno karanam pucchissamiti vimatijato hutvati attho. Pandareti hamse athava parisuddhe nimmale supahatthakancanavanneti attho. Pavaddhakayeti vaddhitakaye mahasarire. Yannuti yantava eso mahapasena bandho. Disam na kuruteti palayanatthaya ekam disam na bhajati tam yuttanti adhippayo. Baliti balasampanno hutva. Pakkhiti tam alapati. Ohayati chaddetva. Yantiti sesasakuna gacchanti. Avahiyasiti ohiyasi. Dijamittati dijanam amitta. Yava kalassa pariyayanti yava maranassa varo agacchati. Katham panayanti tvam raja me soti vadasi rajano ca nama pandita honti itipi pandito samano kena karanena odditam pasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Na addasa. Padam hetanti yasamahattam va nanamahattam va pattanam attano apade bujjhanam nama padam karanam tasma te apadam boddhum arahanti. Parabhavoti avuddhi. Asajjapiti upagantvapi na bujjhati. Tatati vitata oddita. Guyhamasajjati tesu pasesu yo guyho pachicchanno paso tam asajja bajjhanti. Athevanti atha evam jivitakkhaye sati bajjhantiyevati attho. Iti so tam kathasallapena muduhadayam katva mahasattassa jivitam yacanto gathamaha api nayam taya saddhim samvasassa sukhudrayo api no anumannasi api no jivitam dadeti. Tattha api nayanti api nu ayam. Sukhudrayoti sukhaphalo. Api no anumannasiti cittakutam gantva natake passitum tvam anujaneyyasi. Api no jivitam dadeti api no imaya kathaya uppannavissaso na mareyyasiti. So tassa madhurakathaya bajjhitva gathamaha na ceva me tvam bandhosi napi icchami te vadham kamam khippamito gantva jiva tvam anigho ciranti. Tato sumukho catasso gatha abhasi nevahametam icchami annatretassa jivita sace ekena tutthosi muncetam munca bhakkhaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Arohaparinahena tulyasma vayasa ubho na te labhena onata etena nimina tuvam. Tadingha samapekkhassu hotu giddhi tavasmasu mam pubbe bandhapasena paccha munca dijadhipam. Tavadeva ca te labho katassa yacanaya ca metti ca dhataratthehi yava jivaya te siyati. Tattha etanti yam annatra etassa jivita mama jivitam etam aham neva icchami. Tulyasmati sama homa. Nimina tuvanti parivattehi tuvam. Tavasmasuti tava amhesu giddhi hotu kinte etena mayi lobham uppadehiti vadati. Tavadevati tattakoyeva. Yacanaya cati ya mama yacana sava kata assati attho. Iti so taya dhammadesanaya telesu pakkhittakappasapicu viya mudukatahadayo mahasattam tassa dayam katva dadanto aha passantu no mahasangha taya muttam ito gatam mittamacca ca bhacca ca puttadara ca bandhava. Na ca te tadisa mitta bahunam idha vijjare yatha tvam dhataratthassa panasadharano sakha. So te sahayam muncami hotu raja tavanugo kamam khippamito gantva natimajjhe virocathati. Tattha noti nipatamattam. Taya muttanti imam hi tvamyeva muncasi nama tasma imam taya muttam ito cittakutapabbatam gatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Mahanta natisangha ca ete ca mittadayo passantu. Ettha ca bandhavati ekalohitasambandha. Vijjareti vijjanti. Panasadharanoti sadharanapano avibhattajiviko yatha tvam etassa sakha etadisa annesam bahunampi mitta nama na vijjanti. Tavanugoti etam dukkhitam adaya purato gaccha tassa tava ayam anugo hotuti. Evam vatva ca pana nesadaputto mettacittena mahasattam upasankamitva bandhanam chinditva alingitva sarato nikkhamitva saratire tarunadabbatinapitthe nisidapetva pade bandhapasam muducittena sanikam mocetva dure khipitva mahasatte balavasineham paccupatthapetva mettacittena udakam adaya lohitam dhovitva punappunam parimajji. Tassa mettacittanubhavena bodhisattassa pade sira sirahi mamsam mamsena cammam cammena ghattitam tavadeva pado samrulho succhavi sanjatalomo ahosi abandhapasena nibbiseso. Bodhisatto sukhito pakatibhaveneva nisidi. Atha sumukho attanam nissaya mahasattassa sukhitabhavam viditva sanjatasomanasso nesadassa thutimakasi. Tamattham pakasento sattha aha so patito pamuttena bhattuno bhattugaravo ajjhabhasatha vankango vacam kannasukham bhanam evam luddaka nandassu saha sabbehi natibhi yathahamajja nandami muttam disva dijadhipanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Tattha vankangoti vankagivo. Evam luddakati thutim katva sumukho bodhisattam aha maharaja imina amhakam mahaupakaro kato ayam hi amhakam vacanam akatva kilahamse no katva issaranam dento bahum dhanam labheyya maretva va mamsam vikkinanto bahum dhanampi labhateva attano pana jivitam anoloketva amhakam vacanam kari imam ranno santikam netva sukham jivitam karomati. Mahasatto sampaticchi. Sumukho attano bhasaya mahasattena saddhim kathetva puna manussabhasaya luddaputtam amantetva samma tvam kimattham pasam oddesiti pucchitva dhanatthanti vutte evam sante amhe adaya nagaram pavisitva ranno dassehi bahum dhanam te dhanam dapessamati vatva aha ehi tam anusikkhami yatha tvamapi lacchasi labham tavayam dhatarattho papam kinci na dakkhati. Jippamantepuram gantva ranno dassehi no ubho abandhe pakatibhute kaje ubhayato thite. Dhatarattha maharaja hamsadhipatino ime ayam hi raja hamsanam ayam senapatitaro. Asamsayam imam disva hamsarajam naradhipo patito sumano vitto bahum dassati te dhananti. Tattha anusikkhamiti anusasami. Papanti lamakam. Ranno dassehi no ubhoti amhe ubhopi ranno dassehi. Bodhisattassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Pannanubhavadassanattham attano mittadhammasseva avibhavattham luddassa dhanalabhattham ranno sile patitthapanatthancati catuhi karanehi evamaha. Dhataratthati netva ca pana no ranno evam acikkheyyasi maharaja ime dhataratthakule jata dve hamsadhipatino etesu ayam raja itaro senapatiti iti nam sikkhapesi. Patitoti adini tinipi tutthakaravacananeva. Evam vutte luddo sami ma vo ranno eva dassanam ruci rajano nama calacitta kilahamse va vo kareyyum mareyyum vati vatva samma ma bhayi aham tadisampi kakkhalam luddam lohitapanim dhammakathaya mudukam katva mama padesu patesim rajano nama pannavanto punnavanto ca subhasitam dubbhasitam jananti khippam amhe ranno dassehiti vutte tenahi ma mayham kujjhittha aham avassam tumhakam ruciya nemiti vatva ubhopi kajam aropetva rajakulam gantva ranno dassetva ranna puttho yathabhutam arocesi. Tamattham pakasento sattha aha tassa tam vacanam sutva kammuna upapadayi khippamantepuram gantva ranno hamse adassayi abandhe pakatibhute kajam ubhayato thite. Dhatarattha maharaja hamsadhipatino ime ayam hi raja hamsanam ayam senapatitaroti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Tam sutva raja aha katham panime vihanga tava hatthatthamagata katham luddo mahantanam issare idha ajjhagati. Nesado aha vihita santime pasa pallalesu janadhipa yam yadayatanam manne dijanam panarodhanam. Tadisam pasamasajja hamsaraja abajjhatha tam abandho upasino mamayam ajjhabhasatha. Sudukkaram anariyehi dahate bhavamuttamam bhatturatthe parakkanto dhammayutto vihangamo. Attanoyam cajitvana jivitam jivitaraho anutthunanto asino bhattu yacittha jivitam. Tassa tam vacanam sutva pasadamahamajjhagam tato nam pamuncim pasa anunnasim sukhena ca. So patito pamuttena bhattuna bhattugaravo ajjhabhasatha vankango vacam kannasukham bhanam. Evam luddaka nandassu saha sabbehi natibhi yathahamajja nandami muttam disva dijadhipam. Ehi tam anusikkhami yatha tvamapi lacchase labham tyayam dhatarattho papam kinci na dakkhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Khippamantepuram gantva ranno dassehi no ubho abandhe pakatibhute kaje ubhayato thite. Dhatarattha maharaja hamsadhipatino ime ayanhi raja hamsanam ayam senapatitaro. Asamsayam imam disva hamsarajam naradhipo patito sumano vitto bahum dassati te dhanam. Evametassa vacana anita me ubho maya ettheva hi ime assu ubho anumata maya. Soyam evam gato pakkhi dijo paramadhammiko madisassa hi luddassa janayeyyatha maddavam. Upayananca te deva nannam passami edisam sabbasakunikagame tam passamanujadhipati. Tattha kammuna upapadayiti yam so avaca tam karonto kayakammena sampadesi. Gantvati hamsarajena nisinnakajakotim uccataram senapatina nisinnakajakotim thokam nicam katva ubhopi te pakkhipitva hamsaraja ca senapati ca rajanam passitum gacchanti ussaratha ussarathati janam ussarento evarupa nama sobhaggappatta suvannavanna hamsarajano na ditthapubbati manussesu hasampattesu khippamantepuram gantva. Adassayiti hamsarajano tumhe datthum agatati ranno arocapetva tena tutthacittena agacchatuti pakkosapito atiharitva dassesi. Hatthatthanti hatthesu agatam pattanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Vuttam hoti. Mahantananti yasamahantappattanam suvannavannanam dhataratthahamsanam issare samino katham tvam luddo hutva adhigatoti pucchati. Issaramidhamajjhagatipi patho. Etesam issariyam tvam katham ajjhagati attho. Vihitati yojita. Yam yadayatanam manneti maharaja yam yam samosaranatthanam dijanam panarodhanam jivitakkhayakaram mannami tattha tattha maya pallalesu pasa vihita. Tadisanti manusiyasare tathavidham panarodhanam maya vihitam. Pasanti tam etam tattha bandham. Upasinoti attano jivitam aganetva upagantva nisinno. Mamayanti mam ayam senapati ajjhabhasatha maya saddhim kathesi. Sudukkaranti tasmim khane esa amhadisehi anariyehi sudukkaram akasi. Dahate bhavamuttamanti attano uttamam ajjhasayam dahati pakaseti. Attanoyanti attano ayam. Anutthunantoti bhattu gune vannento tassa jivitam muncati mam yaci. Tassati tassa tatha yacantassa sukhena cittakutam gantva natisangham passathati ca anujanim. Ettheva hiti maya pana ime dve ettha manusiyasareyeva cittakutagamanaya anumata ahesum. Evam gatoti evam sattuhatthagato. Janayeyyatha maddavanti attani mettacittam janesi. Upayananti pannakaram. Sabbasakunikagameti sabbasmimpi sakunikagame naham annam tava evarupam tena sakunikena agatapubbam upayanam na passamiti. Tam passati tam maya abhatam upayanam passa manujadhipati. Evam so thitakova sumukhassa gunam kathesi. Tato raja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Hamsaranno maharaham asanam sumukhassa ca suvannabhaddapithakam dapetva tesam tattha nisinnanam suvannabhajanehi lajamadhuphanitadini dapetva nitthite ca na bhojanakicce anjalim paggayha mahasattam dhammakatham yacitva suvannapithe nisidi. So tena yacito patisantharamakasi. Tamattham pakasento sattha aha disva nisinnam rajanam pithe sovannamaye subhe ajjhabhasatha vankango vacam kannasukham bhanam. Kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci ratthamidam phitam dhammena manusasasiti. Raja aha kusalanceva me hamsa atho hamsa anamayam atho ratthamidam phitam dhammena manusasihanti. Mahasatto aha kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati kacci ca te tavatthesu navakankhanti jivitanti. Raja aha athopi me amaccesu doso koci na vijjati athopi te mamatthesu navakankhanti jivitanti. Mahasatto aha kacci te sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta tava chandavasanugati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Raja aha atho me sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta mama chandavasanugati. Tattha rajananti sagalarajanam. Vankangoti hamsaraja. Dhammena manusasasiti dhammena anusasasi. Dosoti aparadho. Tavatthesuti uppannesu tava yuddhadisu atthesu. Navakankhantiti uram datva pariccajanta kinci attano jivitam na patthenti jivitam cajitva tavevattham karonti. Sadisiti samanajatika. Assavati vacanasampaticchaka. Puttarupayasupetati puttehi ca rupehi ca yasehi ca upeta. Tava chandavasanugati kacci tava ajjhasayam tava vasam anuvattati na attano cittavasena vattatiti pucchati. Evam bodhisattena patisanthare kate puna raja tena saddhim katham kathento aha bhavantu kacci nu maha- sattuhatthatthatam gato dukkhamapajja vipulam tasmim pathamamapade. Kacci yannapatitvana dandena samapothayi evametesam jammanam patikam bhavati tavadeti. Hamsaraja aha khemamasi maharaja evamapariyasati na cayam kincirasmasu sattuva samapajjatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Paccakampittha nesado pubbeva ajjhabhasatha tadayam sumukhoyeva pandito paccabhasatha. Tassa tam vacanam sutva pasadamayamajjhaga tato mam pamunci pasa anunnasi sukhena ca. Idanca sumukheneva etadatthaya cintitam bhogo sakase agamanam etassa dhanamicchatati. Raja aha svagatancevidam bhavatam patito casmi dassana eso capi bahuvittam labhatam yavadicchatiti. Tattha mahasattuhatthatthatam gatoti mahantassa sattuno hatthatthagato. Apatitvanati upadhavitva. Patikanti pakatikam. Ayameva va patho. Idam vuttam hoti etesam hi jammanam tavadeva evam pakatikam hoti sakune dandena pothetva jivitakkhayam papento vettanam labhissati. Kincirasmasuti kinci amhesu. Sattuvati sattu viya. Paccakampitthati maharaja esa amhe disva bandhati sannaya thokam osakkittha. Pubbevati ayameva mam pathamam ajjhabhasi. Tadati tasmim kale. Etadatthayati etassa nesadaputtassa atthaya cintitam. Dhanamicchatati etassa dhanam icchantena tena tava santakam amhakam agamanam cintitam. Svagatancevidanti ma bhonto cintayantu idam bhavantanam idhagamanam svagatameva. Labhatanti labhatu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Evanca pana vatva raja annataram amaccam oloketva kim karomi devati vutte imam nesadam kappitakesamassum nahatanulittam sabbalankarapatimanditam karetva anehiti vatva tena tatha katva anitassa samvacchare satasahassutthanakam gamam dve itthiyo gahetva mahantam geham rathavaranca annanca bahum hirannasuvannam adasi. Tamattham pakasento sattha aha santappayitva nesadam bhogehi manujadhipo ajjhabhasatha vankango vacam kannasukham bhananti. Atha mahasatto ranno dhammam desesi. So tassa dhammakatham sutva tutthahadayo dhammakathikassa sakkaram karissamiti setacchattam tassa datva rajjam paticchapento aha yam khalu dhammamadhinam vaso vattati kinci nam sabbatthissariyam bhavatam pasasatha yadicchatha. Danattham upabhottum va yancannamupakappati etam dadami vo vittam issariyam vissajami voti. Tattha vaso vattatiti yattha mama vaso vattati. Kinci nanti tam appamattakampi. Sabbatthissariyanti sabbam vibhavam tamyeva issariyam atthu. Yancannamupakappatiti punnakamataya danattham va chattam ussapetva rajjameva upabhogam va yam va annam tumhakam ruccati tam karotha. Etam dadami vo vittanti saddhimyeva setacchattena mama santakam issariyam visajjami te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Atha mahasatto ranna dinnam setacchattam puna tasseva adasi. Raja cintesi hamsaranno tava me dhammakatha suta luddaputtena pana ayam sumukho madhurakathoti ativiya vannito imassapi dhammakatham sossamiti. So tena saddhim sallapanto anantaram gathamaha yatha ca mayayam sumukho ajjhabhaseyya pandito kamasa buddhisampanno tamassa paramappiyanti. Tattha yathati yadi. Idam vuttam hoti yadi ca me ayam sumukho pandito buddhisampanno kamasa attano ruciya ajjhabhaseyya tam me paramappiyam assati. Tato sumukho aha aham khalu maharaja nagarajarivantaram pativattum na sakkomi na me so vinayo siya. Amhakanceva yo settho tvanca uttamasattavo bhumipalo manussindo puja bahuhi hetubhi. Tesam ubhinnam bhanatam vattamane vinicchaye nantaram pativattabbam pessena manujadhipati. Tattha nagarajarivantaranti selaya abbhantaram pavittho nagaraja viya. Pativattunti tumhakam dvinnam antare vattum na sakkomi. Na me soti sace vadeyyam na me so vinayo bhaveyya. Amhakancevati amhakanceva channavutihamsasahassananca. Uttamasattavoti uttamasatto. Pujati ubho tumhe mayham bahuhi karanehi pujaraha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Cevapa samsaraha ca. Pessenati veyyavaccakarena sevakena. Raja tassa vacanam sutva tutthahadayo jato. Nesadaputto vanneti na annena tumhadisena madhuradhammakathikena nama bhavitabbanti vatva aha dhammena kira nesado pandito andajo iti na heva akatattassa nayo etadiso siya. Evam aggapakatima evam uttamasattavo yavatatthi maya dittha nannam passami idisam. Tutthosmi vo pakatiya vakyena madhurena ca eso capi mama chando ciram passeyya vo ubhoti. Tattha dhammenati sabhavena karanena. Akatattassati asampaditaattabhavassa mittadubbhissa. Nayoti panna. Aggapakatimati aggasabhavo. Uttamasattavoti uttamasatto. Yavatatthi mayati yavata maya dittha nama atthi. Nannanti tasmim maya ditthatthane annam evarupampi na passami. Tutthosmi vo pakatiyati samma hamsaraja aham pakatiya pathamameva tumhakam dassanena tuttho. Vakyenati idani pana vo madhuravacanena tutthosmi. Ciram passeyya voti idheva vasapetva muhuttampi avippavasento ciram tumhe passeyyanti esa me chandoti vadati. Tato mahasatto rajanam pasamsanto aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Yam kinci parame mitte katarasmasu tam taya catta nissamsayam tyamha bhattirasmasu ya tava. Adunca nuna sumaha- natisanghassamantaram adassanena asmakam dukkham bahusu pakkhisu. Tesam sokavighataya taya anumata mayam tam padakkhinato katva nati passemurindama. Addhaham vipulam pitim bhavatam vindami dassana eso vapi mahaattho nativissasana siyati. Tattha katarasmasuti katam amhesu. Catta nissamsayam tyamhati mayam nissamsayena taya cattayeva. Bhattirasmasu ya tavati ya tava amhesu bhatti taya bhattiya mayam taya nissamsayena cattayeva na ca vippayutta vippavutthapi saha vasinoyeva nama mayanti dipeti. Asmakanti amhakam dvinnam adassanena bahusu pakkhisu dukkham uppannam. Passemurindamati passeyyama arindama. Bhavatanti bhoto dassanena. Eso vapi mahaatthoti ya esa natisangahasankhata nativissasana siya eso vapi mahaatthoti. Evam vutte raja tesam gamanam anujanati. Mahasattopi ranno pancavidhe dussile ca adinavam sile ca anisamsam kathesi imam silam rakkhatha dhammena rajjam karetha catuhi sangahavatthuhi mahajanam sangahathati ovaditva cittakutam agamasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Tamattham pakasento sattha aha idam vatva dhatarattho hamsaraja naradhipam uttamajavamanvaya natisanghamupagamum. Te aroge anuppatte disvana parame dije keketimakarum hamsa puthusaddo ajayatha. Te patita pamuttena bhattuna bhattugarava samanta parikarimsu andaja laddhapaccayati. Tattha upagamunti arunuggamanavelayameva madhulajaphanitadini paribhunjitva ranna ca deviya ca dvihi suvannatalapattehi ukkhipitva gandhamaladihi katasakkara suvannatalapattehi otaritva rajanam padakkhinam katva vehasam uppatitva ranna anjalim paggayha gacchatha saminoti vutte sihapanjarena nikkhanta uttamena javena gantva natiganam upasankamimsu. Parameti uttame. Keketi attano sabhavaravena keketi saddamakasi. Bhattuna bhattugaravati bhattari sagarava. Parikarimsuti bhattuno muttabhavena tuttha tam bhattaram samanta parivarayimsu. Laddhapaccayati laddhapatittha. Evam parivaretva ca pana te hamsa katham muttosi maharajati pucchimsu. Mahasatto sumukham nissaya muttabhavam sagalaranna ca luddaputtena ca katakammanca kathesi. Tam sutva tuttha hamsagana sumukhasenapati ca luddaputto ca raja ca sukhita niddukkha ciram jivantuti thutim akamsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Tamattham pakasento sattha aha evam mittavatam attha sabbe honti padakkhina hamsa yatha dhatarattha natisanghamupagamunti. Tattha mittavatanti kalyanamittasampannanam. Padakkhinati sukhanipphattino vuddhiyutta. Dhataratthati hamsaraja sumukho ranna ceva luddaputtena cati dvihi evam ubhopi te dhatarattha kalyanamittasampanna yatha. Natisanghamupagamunti natisanghaupagamanasankhato tesam attho padakkhino jato evam annesampi mittavatam attha sabbe padakkhina hontiti. Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva pubbepayam anando mamatthaya jivitam pariccajiti vatva jatakam samodhanesi tada luddo channatthero ahosi sagalo raja sariputto sumukhasenapati anandatthero ahosi channavutihamsasahassa buddhaparisa dhatarattho lokanatho evam dharetha jatakanti. Cullahamsajatakam nitthitam. Pathamam. ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 211-241. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=4264&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=4264&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=163              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=1158              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1380              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1380              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]