ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page131.

Sattatinipatavannana ------- kusajatakam idante ratthanti idam sattha jetavane viharanto ukkanthitabhikkhum arabbha kathesi. Eko kira savatthivasi kulaputto sasane uram datva pabbajito. Ekadivasam savatthiyam pindaya caranto ekam alankataitthim disva subhanimittagahanavasena oloketva kilesabhibhuto anabhirato vihasi. Dighakesanakho kilitthacivaro upandupandukajato dhamanisanthatagatto. Yatha hi devaloke cavanadhammanam devaputtanam panca pubbanimittani pannayanti mala milayanti vatthani kilissanti sarire dubbanniyam okkamati ubhohi kacchehi seda muncanti devo devasane nabhiramati evameva sasana cavanadhammanam ukkanthitanam bhikkhunam panca pubbanimittani pannayanti saddhapupphani milayanti silavatthani kilissanti sarire mankubhutaya ceva ayasavasena ca dubbanniyam okkamati kilesaseda muncanti aranne rukkhamule sunnagare nabhiramanti. Tassa nimittani pannayimsu. Atha nam bhikkhu satthu santike netva ayam bhante bhikkhu ukkanthitoti dassesum. Sattha saccam kira tvam bhikkhu ukkanthitositi pucchitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Saccam bhanteti vutte ma bhikkhu kilesavasiko hohi matugamo namesa papo tasmim patibaddhacittam vinodehi sasane abhirama matugame patibaddhacittataya hi tejavantopi hayanti poranakapandita matugamena nitteja hutva anayabyasanam papunimsuti vatva tunhi ahosi tehi yacito atitam ahari. Atite mallaratthe kusavatiyam nama rajadhaniyam okkako nama raja dhammena rajjam karesi. Tassa solasannam itthisahassanam jetthaka silavati nama aggamahesi ahosi. Sa neva puttam na dhitaram labhi. Athassa nagara ceva ratthavasino ca rajanivesanadvare sannipatitva rattham nassissati rattham vinassissatiti upakkosimsu. Raja sihapanjaram ugghatetva mayi rattham karente adhammakaro nama natthi kasma upakkosathati pucchi. Saccam deva adhammakaro nama natthi api ca vamsanurakkhito pana vo putto na vijjati anne rajjam gahetva rattham nasessanti tasma dhammena rajjam karetum samattham puttam patthethati. Puttam patthento kim karomiti. Pathamantava ekam sattaham cullanatakam dhammanatakam katva visajjetha sace sa puttam labhissati sadhu no ce labhissati atha majjhimanatakam visajjetha tato jetthanatakam avassam ettakasu itthisu ekapi punnavati itthi puttam labhissatiti. Raja tesam vacanena tatha katva satta divase yathasukham abhiramitva agatagatam pucchi kacci vo putto laddhoti. Sabba itthiyo na labhama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Devati ahamsu. Raja na me putto uppajjissatiti anattamano ahosi. Nagara puna tatheva upakkosayimsu. Raja kim upakkosatha maya tumhakam vacanena natakani visajjitani ekapi puttam na labhati idani kim karomati aha. Deva ta dussila bhavissanti nippunna natthi etasam puttapatilabhaya punnam tumhe etasu puttam alabhantisu ma appossukkattam apajjatha aggamahesi vo silavati devi silasampanna tam visajjetha tassa putto uppajjissatiti. So sadhuti sampaticchitva ito kira sattame divase raja silavatim devim dhammanatakam katva visajjessati purisa sannipatantuti bherincarapetva sattame divase devim alankarapetva rajanivesana otaretva visajjesi. Tassa silatejena sakkassa bhavanam unhakaram dassesi. So kinnu khoti avajjento deviya puttam patthanabhavam natva etissa maya puttam datum vattatiti atthi nukho devaloke etissa anucchaviko puttoti upadharento bodhisattam addasa. So kira tada tavatimsabhavane ayum khepetva upari devaloke nibbattitukamo ahosi. Sakko tassa vimanadvaram gantva tam pakkositva marisa taya manussalokam gantva okkakaranno aggamahesiya kucchismim patisandhim ganhitum vattatiti sampaticchapetva aparampi devaputtam tvampi etissa putto bhavissasiti vatva ma kho panassa koci silam bhindatuti mahallakabrahmanavesena ranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Nivesanadvaram agamasi. Mahajanopi nahatva alankato aham devim ganhissami aham devim ganhissamiti rajadvare sannipatitva sakkanca disva tvam kasma agatositi parihasamakasi. Sakko kim mam tumhe garahatha sacepi me sariram jinnam rago pana na jirati sace silavatim labhissami adaya nam gamissamiti agatomhiti vatva attano anubhavena sabbesam puratova atthasi. Anno tassa tejena purato bhavitum nasakkhi. So tam sabbalankarapatimanditam nivesana nikkhamantimyeva hatthe gahetva pakkami. Atha nam tattha tattha thita garahimsu passatha bho mahallakabrahmano evam uttamarupadharam devim adaya gacchati attano yuttam na janatiti. Devipi mahallako mam adaya gacchatiti na attiyati na harayati. Rajapi vatapane thatva ko nukho devim gahetva gacchatiti olokento tam disva anattamano ahosi. Sakko tam adaya nagaradvarato nikkhamitva dvarasamipe ekam gharam mapesi vivatadvaram pannattakatthattharikam katva. Atha nam sa idam vo nivesananti pucchi. So ama bhadde pubbe pana aham eko idanimha mayam dve jana aham bhikkhaya caritva tanduladini aharissami tvam imissa katthattharikaya nipajjahiti vatva tam muduna hatthena paramasanto dibbasamphassam pharapetva tattha nipajjapesi. Sa dibbasamphassapharanena sannam visajjesi. Atha nam attano anubhavena tavatimsabhavanam netva alankatavimane dibbasayane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Nipajjapesi. Sa sattame divase pabujjhitva tam sampattim disva na so brahmano manusso sakko bhavissatiti annasi. Sakkopi tasmim samaye parichattakamule dibbanatakaparivuto nisinnova ahosi. Sa tam disva sayana vutthaya tassa santikam gantva vanditva ekamantam atthasi. Atha nam sakko varam te devi dassami ganhahiti aha. Tenahi deva ekam puttam me dehiti. Devi titthatu eko putto ahante dve putte dassami tesu pana eko pannava bhavissati na rupava eko rupava na pannava tesu kataram pathamam icchasiti. Pannavantam devati. So sadhuti vatva tassa kusatinam dibbavattham dibbacandanam dibbaparichattakapuppham kokanadanca nama vinam datva tam adaya ranno sayanagharam pavisitva ranna saddhim ekasayane nipajjapetva angutthakena tassa nabhim paramasi. Tasmim khane bodhisatto tassa kucchiyam patisandhim ganhi. Sakkopi sakatthanameva gato. Panditatta devi gabbhassa patitthitabhavam annasi. Atha nam pabuddho raja disva devi kena nitasiti pucchi. Sakkena devati. Aham paccakkhato ekam mahallakabrahmanam tam adaya gacchantam addasam kasma mam vancesiti. Saddahatha deva sakko mam gahetva devalokam netiti. Na saddahami deviti. Athassa sa sakkadattiyam kusatinam dassetva saddahati aha. Raja kusatinam nama yato kutoci labbhatiti na saddahi. Athassa sa dibbavatthadini dassesi. Raja tani disva saddahitva bhadde

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Sakko tava tam netu putto pana te laddho na laddhoti pucchi. Laddho maharaja gabbho me patitthitoti. So sutva tuttho tassa gabbhapariharam adasi. Sa dasamasaccayena puttam vijayi. Tassa annam namam akatva kusatinannamameva akamsu. Kusakumarassa padasa gamanakale itaro devaputto tassa kucchismim patisandhim ganhi. Sa dasamase paripunne puttam vijayi. Tassa jayampatiti namam karimsu. Te mahantena yasena vaddhimsu. Bodhisatto pannava acariyassa santike kinci sippam anuggahetva attano pannaya sabbasippesu nipphattim papuni. Athassa solasavassakale raja rajjam datukamo devim amantetva bhadde puttassa te rajjam datva natakani upatthapessama jivantayeva tam rajje patitthitam passissama sakalajambudipe kho pana yassa ranno dhitaram icchati tamassa anetva aggamahesim karissama cittamassa janahi kataram rajadhitaram rocesiti aha. Sa sadhuti sampaticchitva kumarassa imam pavuttim arocetva cittam janahiti ekam paricarikam pesesi. Sa gantva tassa pavuttim arocesi. Tam sutva mahasatto cintesi aham na rupava rupasampanna rajadhita anitapi mam disva kim me imina virupenati palayissati iti no lajjitabbam bhavissati kim me gharavasena dharamane matapitaro upatthahitva tesam accayena nikkhamitva pabbajissamiti. So mayham neva rajjena attho na natakehi aham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Matapitunam accayena pabbajissamiti aha. Sa sutva agantva tassa katham deviya arocesi. Devipi ranno arocesi. Raja tam sutva anattamano hutva puna katipahaccayena sasanam pesesi. Sopi patibahatiyeva. Evam yavatatiyampi patibahitva catutthavare cintesi matapituhi saddhim ekantena patipakkhabhavo nama na yutto upayam karissamiti. So kammarajetthakam pakkosapetva bahum suvannam datva ekam itthirupakam karohiti tam uyyojetva tasmim pakkante annam suvannam gahetva sayam itthirupakam akasi. Bodhisattanam pana adhippayo nama samijjhati. Tam suvannarupakam jivhaya avanniyasobham ahosi. Atha nam mahasatto khomam nivasapetva sirigabbhe thapapesi. So kammarajetthakena abhatam rupakam disva tam garahitva gaccha amhakam sirigabbhe thapitarupakam aharati aha. So sirigabbham pavisitva tam disva kumarena saddhim abhiramitum eka devacchara agata bhavissatiti hattham pasaretum avisahanto nikkhamitva kava sirigabbhe ayya ekikava thita upagantum na sakkomiti aha. Tata gaccha suvannarupakam etam maya katam aharati puna pesesi. So ahari . Kumaro kammarena katam rupakam suvannagabbhe khipapetva attana katam alankarapetva rathe thapapetva matu santikam pahini sace evarupa itthi atthi ghare vasissamiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Sa amacce pakkosapetva tata mayham putto mahapunno sakkadattiyo anucchavikam kumarikam labhissati tumhe evarupam labhanta ganhissatha imam rupakam paticchannayane thapetva sakalajambudipam caranta yassa ranno evarupam dhitaram passatha tasseva tam datva okkakaraja tumhehi saddhim avahavivaham karissatiti divasam vavatthapetva agacchathati aha. Te sadhuti tam adaya mahantena parivarena nikkhamitva vicaranta yam rajadhanim papunanti tattha sayanhasamaye mahajanassa samosaranatthane tam rupakam vatthapupphalankarehi alankaritva suvannasivikam aropetva titthamagge thapetva sayam patikkamitva agatagatanam kathasavanattham ekamantam titthanti. Mahajano tam oloketva suvannarupakanti sannam akatva ayam manussitthi samanapi devaccharapatibhaga ativiya sobhati kinnu kho ettha thita kuto va agata amhakam nagare evarupa natthiti vannenta pakkamanti. Tam sutva amacca sace idha evarupa darika bhaveyya asuka rajadhita viya asuka amaccadhita viyati vadeyyum addha idha evarupa natthiti tam adaya annam nagaram gacchanti. Te evam vicaranta anupubbena maddaratthe sagalanagaram papunimsu. Tattha maddaranno attha dhitaro uttamarupadhara devaccharapatibhaga tasam sabbajetthaka pabhavati nama tassa sarirato balasuriyassa pabha viya pabha niccharanti. Andhakarepi catuhatthe gabbhe padipakiccam natthi. Sabbo gabbho ekobhasova hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Dhati panassa khujja. Sa pabhavatim bhojetva tassa sisam nahapanattham atthahi vannadasihi attha ghate gahapetva sayanhasamaye udakatthanam gacchanti titthamagge thitam tam rupakam disva pabhavatiti sannaya ayam dubbinita sisam nahayissamiti amhepi udakatthaya pesetva pathamataram agantva titthamagge thitati kujjhitva are kulalajjapanake purimataram agantva idha thitasi sace raja janissati nasessati noti vatva hatthena gandapasse pahari. Hatthatalam bhijjanappamanam jatam. Tato suvannarupakanti natva hasamana vannadasinam santikam gacchanti passatha mama kammam mama dhitati sannaya paharam adasim ayam mama dhitu santike kim agghati kevalam pana me hattho dukkhapitoti aha. Atha nam rajaduta tam gahetva tvam mama dhita ito abhirupatarati vadanti kim nama kathesiti. Maddaranno dhita pabhavati nama idam rupakam tassa solasimpi kallam na agghatiti. Te tutthamanasa rajadvaram gantva okkakaranno duta dvare thitati patiharesum. Raja asana vutthaya thitakova pakkosathati aha. Te pavisitva rajanam vanditva maharaja amhakam raja tumhakam arogyam pucchatiti vatva katasakkarasammana kimattham agatatthati puttha amhakam ranno sihassaro kusakumaro nama putto raja tassa rajjam datukamo amhe tumhakam santike pahini tumhakam kira dhitaram pabhavatam tassa detha imanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Suvannarupakam deyyadhammam ganhathati tam rupakam tassa adamsu. Sopi evarupena maharajena saddhim vivahamangalam bhavissatiti tutthacitto sampaticchi. Atha nam duta ahamsu maharaja amhehi na sakka papancam katum kumarikaya laddhabhavam ranno arocessama atha nam so agantva adaya gamissatiti. So sadhuti sampaticchitva tesam sakkaram katva visajjesi. Te gantva ranno ca deviya ca arocesum. Raja mahantena parivarena kusavatito nikkhamitva anupubbena sagalanagaram sampapuni. Maddaraja pana paccuggamanam katva tam nagaram pavesetva mahantam sakkaramakasi. Silavati devi panditatta ko janati kim bhavissatiti ekahadvihatihaccayena maddarajanam aha maharaja sunisam datthukamamhiti. So sadhuti sampaticchitva pakkosapesi. Pabhavati sabbalankarapatimandita dhatiganaparivuta agantva sassum vandi. Sa tam disva cintesi ayam kumarika abhirupa mayham putto virupo sace esa tam passissati ekahampi avasitva palayissati upayam karissamiti. Sa maddarajanam amantetva maharaja sunisa me puttassa anucchavika apica kho pana amhakam kulapaveniya agatam carittam atthi sace ayam etasmim caritte vattissati nessami nanti aha. Kim pana vo carittanti aha. Amhakam vamse yava ekassa gabbhassa patitthanam hoti tava diva samikam passitum na labhati sace esa tatha karissati nessami nanti. Raja kim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Amma sakkhassasi evam vattitunti dhitaram pucchi. Sa ama tatati aha. Tato okkakaraja maddaranno bahudhanam datva tam adaya pakkami. Maddarajapi mahantena parivarena dhitaram uyyojesi. Okkakaraja kusavatim gantva nagaram alankarapetva sabbabandhanani mocetva puttassa abhisekam katva pabhavatim aggamahesim karetva kusarajassa anati bherincarapesi. Sakalajambudipatale rajano yesam dhitaro atthi te kusaranno dhitaro pahinimsu yesam putta atthi te tena saddhim mittabhavam akankhanta putte upatthake katva pahinimsu. Bodhisattassa natakaparivaro maha ahosi. Mahantena yasena rajjam karesi. Pabhavati pana tam diva passitum na labhati. Sopi diva passitum na labhati. Ubhinnam rattidassanameva hoti. Tattha pabhavatiya sarirappabhapi abboharika ahosi. Bodhisatto sirigabbhato rattiyamyeva nikkhamati. So katipahaccayena pabhavatim diva datthukamo matuya arocesi . Sa ma te tata ruci yava ekam puttam labhasi tava agamehiti patikkhipi. So punappunam yaciyeva. Atha nam sa aha tenahi hatthisalam gantva hatthimendakavesena tittha ahantam tattha nessami atha nam akkhini puretva olokeyyasi ma ca attanam janapesiti. So sadhuti sampaticchitva hatthisalam agamasi. Athassa mata hatthisalam alankarapetva pabhavatim ehi samikassa hatthino passamati tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Netva ayam hatthi asuko nama ayam hatthi asuko namati tassa dassesi. Tattha nam raja matu pacchato gacchantim disva hatthigopakavesena hatthichakanapindena pitthiyam pahari. Sa kuddha ranno te hattham chindapessamiti vatva devim ujjhapesi. Rajamata ma amma kujjhiti sunisam sannapetva pitthim parimajji. Punapi raja tam datthukamo hutva assasalayam assagopakavesena tam disva tatheva assachakanapindena pahari. Tadapi nam kuddham sassu sannapesi . Punekadivasam pabhavati mahasattam passitukama hutva sassuya arocetva alam ma te ruciti patikkhitta punappunam yaci. Atha nam sa aha tenahi sveva mama putto nagaram padakkhinam karissati tvam sihapanjaram vivaritva tam passeyyasiti. Evanca pana vatva punadivase nagaram alankarapetva jayampatikumaram rajavesam gahapetva hatthipitthe nisidapetva bodhisattam pacchimasane nisidapetva nagaram padakkhinam karapetva pabhavatinca adaya sihapanjare thatva passa tava samikassa sirisobhagganti aha. Sa anucchaviko me samiko laddhoti attamana ahosi. Tam divasam pana mahasatto hatthimendakavesena jayampatissa pacchimasane nisiditva yathadhippayena pabhavatim olokento hatthivikaradivasena cittaruciya kelim dassesi. Hatthimhi atikkante rajamata pabhavatim pucchi dittho te amma samikoti. Sa ama ayye pacchimasane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Panassa nisinno hatthimendo ativiya dubbinito hoti mayham hatthavikaradini dassesi kasma evarupam alakkhikam ranno pacchimasane nisidapesunti. Amma ranno pacchimasane rakkha nama icchitabbati. Sa cintesi ayam hatthimendo ativiya nibbhayo rajanam rajatipi na mannati kinnu kho esova kusaraja addha hi eso ativiya virupo eva bhavissati teneva tam mama na dassentiti. Sa khujjam kannamule aha amma gaccha tava janahi kim purimasane nisinnako kusaraja udahu pacchimasaneti. Katham panaham janissamiti. Sacepi so raja bhavissati pathamataram hatthipitthito otarissati imaya sannaya janahiti. Sa agantva ekamante thita pathamataram mahasattam otarantam addasa paccha jayampatikumaram. Mahasattopi itocitoca olokento khujjam disva imina nama karanena esa agata bhavissatiti natva tam pakkosapetva imam antaram pabhavatiya ma kathesiti dalham vatva uyyojesi. Sa gantva purimasane nisinno pathamataram otaratiti aha. Pabhavati tassa vacanam saddahi. Raja puna datthukamo hutva mataram yaci. Sa patikkhipitum asakkonti tenahi annatakavesena uyyanam gacchahiti. So uyyanam gantva pokkharaniyam galappamanam udakam pavisitva paduminipattena sisam chadetva pupphitapadumena mukham avaritva atthasi. Matapissa pabhavatim uyyanam netva sayanhasamaye ime rukkhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Passa sakune passa mige passati palobhiyamanava pokkharanitiram papesi. Sa pancavidhapadumasanchannam pokkharanim disva nahayitukama paricarikahi saddhim pokkharanim otaritva kilanti tam padumam disva vicinitukama hattham pasaresi. Atha nam raja paduminipattam apanetva aham kusarajati hatthe ganhi. Sa tassa mukham disva yakkho mam ganhatiti viravitva tattheva visannitam patta. Athassa raja hattham munci. Sa sannam patilabhitva kusaraja kira mam hatthe ganhati imina caham hatthisalayam hatthichakanapindena paharitva assasalayam assachakanapindena pahata ayameva ca mayham hatthissa pacchimasane nisiditva upphandesi kim me evarupena dummukhena patina imam jahitva aham jivanti annam patim labhissamiti cintetva attana saddhim agate amacce pakkosapetva mama yanavahanasajjam karotha ajjeva gamissamiti aha. Te ranno arocesum raja cintesi sace gantum na labhissati hadayamassa phalissati gacchatu puna tam attano balena nessamiti cintetva athassa gamanam anujanati. Sa pitu nagarameva agamasi. Mahasattopi uyyanato nagaram pavisitva alankatapasadam abhiruhi. Bodhisattam hi sa pubbapatthanavasena na icchi. Sopi pubbakammavasena virupo ahosi. Atite kira baranasiyam dvaragame uparimavithiya ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Hetthimavithiya ca dve kulani vasimsu. Ekassa kulassa dve putta ahesum. Ekassekava dhita ahosi. Dvisu puttesu bodhisatto kanittho. Tam kumarikam jetthakassa anesum. Kanittho adarabharano bhatu santikeyeva vasi. Athekadivasam tasmim ghare atirasakapuve paci. Bodhisatto arannam gato ahosi. Tassa puvam thapetva avasese bhajetva khadimsu. Tasmim khane paccekabuddho bhikkhaya gharadvaram agamasi. Bodhisattassa bhatu jaya cullapatino annam puvam pacissamiti tam gahetva paccekabuddhassa adasi. Sopi tam khananneva arannato agacchi. Atha nam sa aha sami cittam pasadehi tava kotthaso paccekabuddhassa dinnoti. So tava kotthasam khaditva mama kotthasam desi aham kim khadissamiti kuddho paccekabuddham anugantva pattato puvam ganhi. Sa matu gharam gantva navavinilinam campakapupphavannam sappim aharitva paccekabuddhassa pattam puresi. Tam obhasam munci. Sa tam disva patthanam patthapesi bhante nibbattatthane me sariram obhasajatam hotu uttamarupadhara bhaveyyam imina ca me asappurisena saddhim ekatthane vaso ma ahositi. Iti sa pubbapatthanaya vasena tam na icchi. Bodhisattopi tam puvam tasmim sappipatte osidapetva patthanam patthapesi bhante imam yojanasateva santampi anetva mama padaparicarikam katum samattho bhaveyyanti. Tattha yam so kuddho puvam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Ganhi tassa pubbakammassa vasena virupo ahosi. Sa ca tam na icchati. So pabhavatiya gataya sokappatto ahosi. Nanappakarehi paricarikaya paricariyamanopi tam sesitthiyo olokapetumpi na sakkhimsu. Pabhavatirahitassa cassa sakalampi nivesanam tuccham viya khayati. So idani sagalanagaram patta bhavissatiti paccusasamaye matu santikam gantva amma aham pabhavatim anessami tumhe rajjam anusasathati vadanto pathamam gathamaha idante rattham sadhanam sayoggam sakayuram sabbakamupapannam idante rattham anusasa amma gacchamaham yattha piya pabhavatiti. Tattha sayogganti hatthiyoggadisahitam. Sakayuranti sapancarajakakudhabhandam. Anusasa ammati so kira purisassa rajjam datva puna ganhanam nama ayuttanti pitu va bhatu va aniyyadetva matuya niyyadento evamaha. Sa tassa katham sutva tenahi tata appamatto bhaveyyasi matugamo hi nama aparisuddhahadayoti vatva nanaggarasabhojanassa suvannakarotim puretva idam antaramagge bhunjeyyasiti vatva uyyojesi. So tam adaya mataram vanditva tikkhattum padakkhinam katva jivanto puna tumhe passissamiti vatva sirigabbham pavisitva pancavudham sannayhitva bhattakarotiya saddhim kahapanasahassam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Pasibbake katva kokanadanca vinam adaya nagara nikkhamitva maggam patipajjitva mahabbalo mahathamo yava majjhantika pannasa yojanani gantva bhattam bhunjitva sesadivasabhagena puna pannasa yojanani gantva ekaheneva yojanasatikam maggam khepetva sayanhasamaye nahayitva sagalanagaram pavisi. Tasmim pavitthamatteyeva bodhisattassa tejena pabhavati sayanapitthe santharetum asakkonti otaritva bhumiyam nipajji. Bodhisattam kilantindriyam vithiyam gacchantam annatara itthi disva pakkosapetva nisidapetva pade dhovapetva sayanam dapesi. So kilantakayo nipajjitva niddam okkamati. Atha sa tasmim niddupagate nanaggarasabhojanam sampadetva tam pabodhetva bhattam bhojesi. So tuttho tassa saddhim bhattakarotiya kahapanasahassam adasi. So pancavudham tattheva thapetva gantabbatthanam no atthiti vatva vinam adaya hatthisalam gantva ajja me idha vasitum detha gandhabbam vo karissamiti vatva hatthigopakehi anunnato ekamante nipajjitva thokam niddayitva patipassaddhadaratho vutthaya vinam muncitva sagalanagaravasino imam saddam sunantuti vinam vadento gayi. Pabhavati bhumiyam nipanna tam saddam sutvava ayam na annassa vinasaddo nissamsayam kusaraja mamatthaya agatoti annasi. Maddarajapi tam saddam sutva ativiya madhuram vadeti sve etam pakkosapetva mama gandhabbam karessamiti cintesi. Bodhisatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Na sakka idha vasamanena pabhavatim datthum atthanametanti patova nikkhamitva sayam bhuttageheyeva patarasam bhunjitva vinam thapetva rajakumbhakarassa santikam gantva tassa antevasikabhavam upagantva ekadivaseneva gharam mattikaya puretva bhajanani karomi acariyati vatva sadhu karohiti vutte ekam mattikapindam cakke thapetva cakkam avijjhi. Sakim avijjitameva yava majjhantikatikkama bhamiyeva. So nanavannani khuddakamahantani bhajanani katva pabhavatiya atthaya bhajanam karonto nanarupani samutthapesi. Bodhisattanam hi adhippayo nama samijjhati. Tani rupani pabhavatiyeva passatuti adhitthasi. So sabbabhajanani sukkhapetva pacitva geham puresi. Kumbhakaro tani bhajanani gahetva rajakulam agamasi. Raja tani bhajanani disva kenimani kataniti pucchi. Maya devati. Aham taya katani janami kathehi kena kataniti. Antevasikena me katani devati. Na so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam bhajanani karotu imancassa sahassam dehiti sahassam dapetva imani khuddakabhajanani mama dhitanam dehiti aha. So tani tasam santikam netva imani vo kilanatthaya khuddakabhajananiti aha. Ta sabba agamimsu. Kumbhakaro mahasattena pabhavatiya atthaya katabhajanameva tassa adasi. Sa bhajanam gahetva tattheva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Attano ca mahasattassa ca khujjaya ca rupam passitva idam na annena katam kusarajeneva katanti natva kujjhitva bhumiyam khipitva imina mayham attho natthi icchantanam dehiti aha. Athassa bhaginiyo kuddhabhavam natva khuddakabhajanam kusaranna katanti mannasi na idantena katam kumbhakarena katam ganhahi nanti avahasimsu. Sa tena katabhavam tassa ca agatabhavam tasam na kathesi. Kumbhakaro sahassam kahapanam bodhisattassa adasi tata raja te tuttho ito kira patthaya rajadhitanam bhajanani kareyyasi aham tasam harissamiti. So tata naham tasam karissamiti aha. So idhapi vasantena na sakka pabhavatim datthunti tam sahassam tasseva datva rajupatthakassa nalakarassa santikam gantva tassa antevasiko hutva pabhavatiya atthaya talapannam katva tattheva setacchattanca apanabhuminca vatthanca gahetva thitam pabhavatincati nanarupani dassesi. Nalakaro tanca annanca tena katabhandakam adaya rajakulam agamasi. Raja disva kenimani kataniti pucchi. Maya devati. Aham taya katani janami kathehi kena kataniti. Antevasikena me devati. Na so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam evarupani karotu imancassa sahassam dehiti sahassam datva imani alankarabhandani mama dhitanam dehiti aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Sopi bodhisattena pabhavatiya atthaya katam talapannam tassayeva adasi. Tatrapi rupani anno jano na passati. Pabhavati pana disva kusaranna katabhavam natva ganhitukama ganhantuti kuddha bhumiyam khipi. Atha nam sesa avahasimsu. Nalakaro sahassam gahetva bodhisattassa datva tam pavuttim arocesi. So idampi mayham avasanatthananti sahassam tasseva datva rajamalakarassa santikam gantva antevasikabhavam upagantva nanavidham malavikatim ganthitva pabhavatiya atthaya nanarupavicitram ekam cumbitakam akasi. Malakaro tam sabbam adaya rajakulam agamasi. Raja disva kenimani ganthitaniti pucchi. Maya devati. Aham taya ganthitani janami kathehi kena ganthitaniti. Antevasikena me devati. Na so antevasiko acariyo te hotu so tvam tassa santike sippam sikkha ito patthaya ca so mama dhitanam pupphani ganthatu imancassa sahassam dehiti sahassam datva imani pupphani mama dhitanam dehiti aha. Sopi bodhisattena pabhavatiya atthaya katam cumbitakam tassayeva adasi. Sa tattha attano ca ranno ca rupehi saddhim nanarupani disva tena katabhavam natva kujjhitva bhumiyam khipi. Sesa bhaginiyo nam tatheva avahasimsu. Malakaropi sahassam aharitva bodhisattassa datva tam pavuttim arocesi. So idampi mayham avasanatthananti sahassam tasseva datva ranno sudassa santikam gantva antevasikabhavam upagacchi. Athekadivasam sudo ranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Bhojanavikatim haranto attano atthaya pacitum bodhisattassa atthimamsam adasi. So tam tatha sampadesi yathassa gandho sakalanagaram avatthari. Raja tam ghayitva kinte mahanase annampi mamsam pacasiti pucchi. Natthi deva apica kho pana me antevasikassa atthimamsam pacanatthaya dinnam tasseva so gandho bhavissatiti. Raja aharapetva tato thokam jivhagge thapesi. Tavadeva satta rasaharanisahassani khobhentam phari. Raja rasatanhaya bajjhitva sahassam tasseva datva ito patthaya tava antevasim mama dhitananca me bhattam pacapetva tvam mayham ahara so me dhitanam aharatuti aha. Sudo gantva tassa arocesi. So tam sutva idani me manoratho matthakam patto idanaham pabhavatim datthum labhissamiti tuttho tam sahassam tasseva datva punadivase bhattam sampadetva ranno bhattabhajanani pesetva rajadhitanam bhattakajam sayam gahetva pabhavatiya vasanapasadam abhiruhati. Sa tam bhattakajam adaya pasadam abhiruhantam disva cintesi ayam attano ananucchavikam dasakammakarehi kattabbam karoti sace panaham katipahaccayena tunhi bhavissami idani mam esa icchatiti sanni hutva katthaci agantva mam olokento idheva vasissati idani mam akkositva paribhasitva muhuttampi idha vasitum adatva palapessamiti. Sa dvaram addhavivatam katva ekam hattham kavate laggetva ekena alaggam uppiletva dutiyam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Anujubhutena haram mahantam diva ca ratto ca nisithakale patigaccha tvam khippam kusavatim kusa na icchami dubbannamaham vasantanti. Tassattho maharaja tvam bhattakarako hutva ujukena cittena yopi te sisam bhindeyya tassapetam kammam na karosi anujubhutena pana cittena mamatthaya ekam mahantam kajam haranto diva ca ratto ca nisithakale ca mahantam dukkham anubhavissasi kinte tena dukkhena anubhutena tvam attano nagaram kusavatimeva patigaccha annam attana sadisam atirasakapuvasanthanamukhim yakkhinim aggamahesim katva rajjam karehi. Na icchami dubbannamaham vasantanti aham pana tam dubbannam dussanthitam idha vasantam na icchamiti. So pabhavatiya me santika katha laddhati tutthacitto tisso gathayo abhasi naham gacchami ito kusavatim pabhavati vannapalobhito tava ramami maddassa niketaramme hitvana rattham tava dassane rato. Pabhavati vannapalobhito tava sammulharupo vicarami medanim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Disam na janami kutomhi agato tayimhi matto migamandalocane. Sovannaciravasane jatarupasumekhale sussoni tava kamahi naham rajjena matthikoti. Tattha ramamiti abhiramami na ukkanthami. Sammulharupoti kilesasammulho hutva. Tayimhi mattoti tayi mattomhi tayi pamattomhi. Sovannaciravasaneti suvannakhacitavatthavasane. Naham rajjena matthikoti na rajjena atthiko. Evam vutte sa cintesi aham etam vippatisari bhavissatiti paribhasami ayam pana bajjhitvava kathesi sace kho pana mam aham kusarajati vatva hatthe ganheyya ko tam nivareyya koci no imam katham suneyyati dvaram thaketva sucim datva anto atthasi. Sopi bhattakajam abhiharitva bhattam vaddhetva rajadhitaro bhojesi. Pabhavati gaccha kusarajena pakkabhattam aharati khujjam pesesi. Sa aharitva bhunjati aha. Naham tena pakkabhattam bhunjami tvam bhunjitva attano laddhanivapam gahetva bhattam pacitva ahara ma kusaranno agatabhavanca kassaci arocesiti. Khujja tato patthaya tassa kotthasam aharitva sayam bhunjati attano kotthasam tassa upanesi. Kusarajapi tato patthaya tam passitum alabhanto cintesi atthi nukho pabhavatiya mayi sineho udahu natthi vimamsissami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Nanti. So rajadhitaro bhojetva bhattakajam adaya nikkhamanto tassa gabbhadvare pasadatalam padena paharitva bhajanani ghattetva nitthunitva visanni hutva viya avakujjo patati. Sa tassa nitthunitasaddena dvaram vivaritva tam bhattakajena otthatam disva cintesi ayam sakalajambudipe aggaraja mam nissaya rattindivam dukakham anubhoti sukhumalataya bhattakajena otthato patati jivati nukho no vati. Sa gabbhato nikkhamitva tassa nasavatam upadharetum givam pasaretva mukham olokesi. So mukhapuram khelam gahetva tassa sarire patesi. Sa tassa kujjhitva tam paribhasitva gabbham pavisitva dvaram addhavivatam thaketva thita gathamaha abhuti tassa bho hoti yo anicchantamicchati akamam raja kamehi akanto kantamicchasiti. Tattha abhutiti avuddhiti attho. So pana patibaddhacittataya akkosiyamanopi paribhasiyamanopi vippatisarampi anuppadetvava anantaram gathamaha akamam va sakamam va yo naro labhate piyam labhamettha pasamsama alabho tattha papakoti. Sapi tasmim evam kathentepi anosakkitva thaddhataravacanam vatva palapetukama anantaram gathamaha pasanasaram khanasi kanikarassa daruna vatam jalena badhesi yo anicchantamicchasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Tattha kanikarassa darunati kanikarakatthakena. Badhesiti baddhasi chadesiti. Tam sutva raja tisso gathayo abhasi pasano nuna te hadaye ohito mudulakkhane yo te satam na vindami tirojanapadagato. Yada mam bhukutim katva rajaputti udikkhati alariko tada homi ranno maddassantepure. Yada umhayamana mam rajaputti udikkhati nalariko tada homi raja homi tada kusoti. Tattha mudulakkhaneti muduna itthilakkhanena samannagate. Yoti yo aham. Tirojanapadagatoti tirorattha agato tava santike vasanto patisantharamattampi satam na labhami so evam mannami mayi sinehuppattinivaranaya nuna te hadaye pasano thapito. Bhukutim katvati kodhena vallivisamam nalatam karitva. Alarikoti bhattakarako tasmim khane aham maddaranno antepure bhattakarakadaso viya homiti vadati. Umhayamanati pahatthakaram dassetva hasamana. Raja homiti tasmim khane aham kusavatinagare rajjam karento raja viya homi kasmasi evam pharusa ito patthaya ma evarupam kari bhaddeti. Sa tassa vacanam sutva cintesi ayam ativiya alliyitva kathesi musavadam katva upayena nam ito palapessamiti gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Sace hi vacanam saccam nemittanam bhavissati neva me tvam pati assa kamam chindantu sattadhati. Tassattho maharaja ayam kusaraja mayham pati bhavissati na bhavissatiti bahu nimittapathaka pucchita te kamam kira mam sattadha chindantu neva me tvam pati bhavissasiti bhanimsu. Tam sutva raja tam patibahanto bhadde mayapi attano ratthe nemittaka pucchita te annatra sihassarakusarajato tava pati nama anno natthiti byakarimsu ahampi attano natimitte evameva kathemiti vatva anantaram gathamaha sace hi vacanam saccam annesam yadi va mama neva tuyham pati atthi anno sihassara kusati. Tassattho yadi hi annesam nemittanam vacanam saccam tava anno pati nama natthiti. Sa tassa vacanam sutva na sakka imam lajjapetum va palapetum va kim me iminati dvaram pidhaya attanam na dassesi. Sopi kajam gahetva otaritva tato patthaya tam datthum na labhati. Bhattakarakammam karonto ativiya kilamati. Bhuttapataraso daruni phaleti bhajanani dhovati kajena udakam aharati sayanto ambanapitthe sayati. Patova vutthaya yaguadini pacati ca harati ca bhojeti ca. Nandiragam nissaya atidukkham anubhoti. So ekadivasam bhattagehadvarena gacchantam khujjam disva pakkosi. Sa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Pabhavatiya bhayena tassa santikam gantum avisahanti turitaturita viya gacchati. Atha nam javena upagantva khujjeti aha. Sa nivattitva thita ko esoti vatva tumhakam saddam na sunamiti aha. Atha nam khujje saminipi te ativiya thaddha ettakam kalam tumhakam santike vasanto arogyasasanamattampi na labhami deyyadhammam pana kim dassatha titthatu tavetam apica me pabhavatim mudukam katva dassetum sakkhissasiti aha. Sa sadhuti sampaticchi. Atha nam sace me tam dassetum sakkhissasi khujjabhavante ujum katva giveyyakam dassamiti palobhento panca gatha abhasi nekkham givante karessam patva khujje kusavatim sace mam naganasuru olokeyya pabhavati. Nekkham givante karessam patva khujje kusavatim sace mam naganasuru sallapeyya pabhavati. Nekkham givante karessam patva khujje kusavatim sace mam naganasuru umhayeyya pabhavati. Nekkham givante karessam patva khujje kusavatim sace mam naganasuru pamhayeyya pabhavati. Nekkham givante karessam patva khujje kusavatim sace mam naganasuru panibhi upasamphuseti. Tattha nekkham givanteti tava givam sabbasuvannameva karessamityattho. Nekkham givante karissamitipi patho. Tava givayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Nekkhamayam pilandhanam pilandhissamiti attho. Olokeyyati sace tava vacanena mam pabhavati olokeyya sace mam taya olokapetum sakkhissasiti attho. Sallapeyyati adisupi eseva nayo. Ettha pana umhayeyyati mandahasitavasena parihaseyya. Pamhayeyyati mahahasitavasena parihaseyyati. Sa tassa vacanam sutva gacchatha tumhe deva katipahena nam tumhakam vase karissami passatha me parakkamanti vatva tam karaniyam tiretva pabhavatiya santikam gantva tassa vasanagabbham sodhenti viya paharanayoggam leddukhandampi asesetva antamaso padukapi niharitva sakalagabbham sammajjitva gabbhadvare ummaram antaram katva uccasanam pannapetva pabhavatiya ekam nicapithakam atkaritva ehi amma sise te uka vicinissamiti tam tattha pithake nisidapetva attano urunamantare tassa sisam thapetva thokam andam vicinitva aho imissa sise bahu ukati sakasisato ukani gahetva tassa hatthe thapetva passa kittaka te sise ukati piyakatham kathetva mahasattassa gunam kathenti gathamaha nahi nunayam rajaputti kuse satampi vindati alarike bhate pose vettanena anatthiketi. Tassattho ekamsena ayam rajaputti pubbe kusavatinagare kusanarindassa santike malagandhavilepanavatthalankaravasena appamattakampi satam na vindati tambulamattampi tena etissa dinnapubbam na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Bhavissatiti. Kimkarana. Itthiyo nama ekadivasampi angam avattharitva nipannasamikamhi hadayam bhinditum na sakkonti. Ayam pana alarike bhate pose alarikattanca bhatakattanca upagate ekasmim purise mulenapi anatthike kevalam tamyeva nissaya rajjam pahaya agantva evam dukkham anubhavante patisantharamattampi na karosi sacepi te amma tasmim sineho natthi sakalajambudipe aggaraja tam nissaya kilamatiti tassa kinci datum arahasiti. Sa tam sutva khujjaya kujjhi. Atha nam khujja givayam gahetva antogabbhe khipitva sayam bahi hutva dvaram pidhaya avinjanarajjumhi olambanti atthasi. Pabhavati tam gahetum asakkonti dvaramule thatva asakkonti itaram gathamaha nahi nuna ayam khujja labhati jivhaya chedanam sunisitena satthena evam dubbhasitam bhananti. Tattha sunisitenati sutthu nisitena tikhinasatthena. Evam dubbhasitanti evam asotabbayuttakam dubbhasitam bhananti. Atha khujja avinjanarajjum gahetva thitava nippunne dubbinite tava rupam kim karissati kim mayam tava rupam khaditva yapessamati vatva terasahi gathahi bodhisattassa gunam pakasenti khujjagajjitam nama gathamaha ma nam rupena pamesi arohena pabhavati mahayasoti katvana karassu rucire piyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Ma nam rupena pamesi arohena pabhavati mahaddhanoti katvana karassu rucire piyam. Ma nam rupena pamesi arohena pabhavati mahabbaloti katvana karassu rucire piyam. Ma... Maharatthoti katvana .pe. Ma... Maharajati katvana .pe. Ma... Sihassaroti katvana .pe. Ma... Vaggussaroti katvana .pe. Ma... Bindussaroti katvana .pe. Ma... Manjussaroti katvana .pe. Ma... Madhurassaroti katvana .pe. Ma... Satasippoti katvana .pe. Ma nam rupena pamesi arohena pabhavati khattiyoti katvana karassu rucire piyam. Ma nam rupena pamesi arohena pabhavati kusarajati katvana karassu rucire piyanti. Tattha ma nam rupena pamesi arohena pabhavatiti are pabhavati ma tvam evam kusanarindam attano rupena arohaparinahena pamini evam pamanam ganhi. Mahayasoti mahanubhavo soti evam hadaye katvana. Rucireti piyadassane. Karassuti tassa piyam karohiti vadati. Eseva nayo sabbattha. Apica mahayasoti mahaparivaro. Mahaddhanoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Mahabhogo. Mahabbaloti mahathamo. Maharatthoti vipularattho. Maharajati sakalajambudipe aggaraja. Sihassaroti sihasaddasamanasaddo. Vaggussaroti lilayuttasaro. Bindussaroti sampindighanasaro. Manjussaroti sundarasaro. Madhurassaroti madhurayuttasaro. Satasippoti paresam santike asikkhitva attano baleneva nipphannaanekasatasippo. Khattiyoti okkakapaveniyam jato asambhinnakhattiyo. Kusarajati sakkadattiyakusatinasamananamo raja. Evarupo hi anno raja nama natthiti janitva etassa piyam karohiti khujja ettakahi gathahi tassa gunakatham kathesi. Pabhavati tassa vacanam sutva khujje ativiya gajjasi hatthena papunanti sassamikabhavante janapessamiti khujjam tajjesi. Sapi tam aham tam rakkhamana pituno te kusarajassa agatabhavam narocesim hotu ajja ranno arocessamiti mahantena saddena bhayapesi. Sapi kocideva suneyyati khujjam sannapesi. Atha bodhisattopi tam passitum alabhanto satta mase dubbhojanena dukkhaseyyaya kilamanto cintesi ko me etaya attho satta mase vasanto tam passitum na labhami ativiya kakkhala sahasika gantva matapitaro passissamiti. Tasmim khane sakko avajjento tassa ukkanthitabhavam natva raja satta mase pabhavatim datthum na labhati labhanakaramassa karissamiti maddaranno dute

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Katva sattannam rajunam dutam pahento pabhavati kusarajam chaddetva agata agacchantu pabhavatim ganhantuti ekekassa visum visum sasanam pahini. Te mahaparivarena agantva nagaram patva annamannassa agatakaranam na jananti. Te tvam kasma agato tvam kasma agatositi pucchitva tamattham natva tam kujjhitva ekam kira dhitaram sattannam dassati passathassa anacaram upphandeti no ganhama nanti sabbepi amhakam pabhavatim detu yuddham vati sasanani pahinitva nagaram parivarayimsu. Maddaraja sasanam sutva bhitatasito amacce amantetva kim karomati pucchi. Atha nam amacca deva sattapi rajano pabhavatim nissaya agata sace na dassati pakaram bhinditva nagaram pavisitva jivitakkhayam papetva tam ganhissamati vadanti pakare abhindanteyeva tesam pabhavatim pesessamati vatva imam gathamahamsu ete naga upathaddha sabbe titthanti vammika sura maddanti pakaram anetetam pabhavatinti. Tattha upathaddhati atithaddha dappita. Anetetam pabhavatinti anetu etam pabhavatinti sasanam pahinassu tasma yava ete nagarapakaram na bhindanti tava nesam pabhavatim pesehi maharajati. Tam sutva raja sacaham ekassa pabhavatim pesessami sesa yuddham karissanti na sakka ekassa datum sakalajambudipe aggarajanam virupoti chaddetva agata agamanassa phalam labhatu vadhitvana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Nam sattakkhandani katva sattannam rajunam pesessamiti vadanto anantaram gathamaha satta khande karitvana ahametam pabhavatim khattiyanampi dassami ye mam hantum idhagatati. Tassa sa katha sakalanivesane pakata ahosi. Paricarika gantva raja kira tam satta khandani katva sattannam rajunam pesessatiti pabhavatiya arocesum. Tam sutva sa maranabhayabhita asana vutthaya bhaginihi parivuta matu sirigabbham agamasi. Tamattham pakasento sattha aha avutthahi rajaputti sama koseyyavasini assupunnehi nettehi dasiganapurakkhatati. Tattha samati suvannavanna. Koseyyavasiniti suvannakhacitakoseyyanivasana. Sa matu santikam gantva mataram vanditva paridevamana aha tam nuna kakkupanisevitam mukham adasadantatharupaccavekkhitam subham sunettam virajam ananganam chuddam vane thassati khattiyehi. Te nuna me asite vellitagge kese mudu candanasaralitte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Samakule sivathikaya majjhe padehi gijjha parikaddhayanti. Ta nuna me tambanakha suloma baha mudu candanasaralitta chinna vane ujjhita khattiyehi gayha dhamko gacchati yena kamam. Te nuna talupanibhe alambe nisevite kasikacandanena thanesu me lambissati singalo matuva putto taruno tanujo. Tam nuna sonim puthulam sukottitam nisevitam kancanamekhalahi chinnam vane khattiyehi avattham gayha dhamko gacchati yena kamam. Sona vamka singala ca ye canne santi dathino ajara nuna hessanti bhakkhayitva pabhavatim. Sace mamsani haresum khattiya duragamino atthini amma yacitva anupanthe dahatha nam. Khettani amma karetva kanikarettha ropaye yada te pupphita assu hemantanam himaccaye sareyyatha mamam amma evamvanna pabhavatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Tattha kakkupanisevitanti sasapakakkalohakakkamattikakakkatilakakka- daliddakakkamukhacunnakoti imehi pancahi kakkehi upanisevitam. Adasadantatharupaccavekkhitanti dantamayatharumhi adase paccavekkhitam tattha oloketva manditam. Subhanti subhamukham. Virajanti vigatarajam nimmalam. Anangananti gandapilakadidosavirahitam. Chuddanti amma evarupam mama mukham addha idani khattiyehi chadditam. Vaneti aranne. Vane thassatiti paridevati. Asiteti kalake. Vellitaggeti unnatagge. Sivathikayati susanamhi. Parikaddhayantiti evarupe mama kese manussamamsakhadaka gijjha padehi pariharitva nuna parikaddhissanti. Gayha dhamko gacchati yena kamanti amma mama evarupam bahum nuna dhamko gahetva luncitva luncitva khadanto yena kamam gacchissati. Talupanibheti suvannaphalatalasadise. Kasikacandanenati sukhumacandanena nisevite. Thanesu meti amma mama susane patitaya evarupe thane disva mukhena damsetva tesu me thanesu attano tanujo matu tarunaputto viya nuna singalo lambissatiti. Soninti katisuphalakam. Sukottitanti gohanukena paharitva suvaddhitam. Avatthanti chadditam. Bhakkhayitvati amma ete ettaka nuna mama mamsam khaditva ajara bhavissanti. Sace mamsani haresunti amma sace te khattiya mayi patibaddhacitta mama mamsani hareyyum atha tumhe atthini yacitva. Anupanthe dahatha nanti janghamaggamahamagganam antare daheyyathati vadati. Khettaniti amma mama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Jhapitatthane malavatthuni karetva. Etthati etesu khettesu kanikararukkhe ropeyya. Himaccayeti himapatatikkame phaggunamase. Sareyyathati tesam pupphanam cankotakam puretva urusu thapetva mama dhita pabhavati evamvannati sareyyathati. Iti sa maranabhayatajjita matu santike vilapati. Maddarajapi pharasunca gandikanca gahapetva coraghatako idheva agacchatuti anapesi. Tassa agamanam sakalarajagehe pakatam ahosi. Athassa agatabhavam sutva pabhavatiya mata utthayasana sokasamappita ranno santikam agamasi. Tamattham pakasento sattha aha tassa mata udatthasi khattiya devavannini disva asinca sunanca ranno maddassa thipureti. Tattha udatthasiti asana vutthaya ranno santikam gantva atthasi. Disva asinca sunancati antepuramhi alankatamahatale ranno purato nikkhittam pharasunca gandikanca disva vilapanti gathamaha imina nuna asina susannam tanumajjhimam dhitaram mama hantvana khattiyanam padassasiti. Tattha asinati pharasum sandhayaha. So hi imasmim thane asi nama jato. Susannam tanumajjhimanti sutthu sannatam tanumajjhimam. Atha nam raja sannapento aha devi kim kathesi tava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Dhita sakalajambudipe aggarajanam virupoti chaddetva agamanamagge avinattheyeva maccum nalatena adaya agata idani attano rupam nissaya issariyaphalam labhatuti. Sa tassa vacanam sutva dhitu santikam gantva vilapanti aha na me akasi vacanam atthakamaya puttike svajja lohitasanchanna gacchasi yamasadhanam. Evamapajjati poso papiyanca nigacchati yo ce hitanam vacanam na karam atthadassinam. Saceva ajja dharesi kumarancarudassanam kusena jatam khattiyam suvannamanimekhalam. Pujitam natisanghehi na gacchasi yamakkhayam yatthassu bheri nadati kunjaro patikujjati khattiyanam kule bhadde kim nu sukhataram tato. Asso hasisati dvare kumaro uparodati khattiyanam kule bhadde kim nu sukhataram tato. Mayurakoncabhirude kokilabhinikujjite khattiyanam kule bhadde kim nu sukhataram tatoti. Tattha puttiketi tam alapati. Idam vuttam hoti ajja idha kim karissasi samikassa santike gacchamana rupamadena majjasiti evam yacantiyapi me vacanam nakasi sa ajja lohitasanchanna gacchasi yamasadhanam maccurajabhavanam gamissasiti. Papiyancati ito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Papataranca nigacchati. Saceva ajja dharesiti amma sace tvam cittassa vasam agantva kusanarindam paticca laddham attano rupena sadisam carudassanam kumaram adharayissasi. Yamakkhayanti evam santepi yamanivesanam na gaccheyyasi. Tatoti yamhi khattiyakule ayam vibhuti tamha thana bherisaddena ceva maggavaranakoncanadena ca ninnadita kusavatika rajakula kim nu sukhataram disva idhagatasiti attho. Halisatiti hasati. Kumaroti susikkhito so gandhabbakumaro. Uparodatiti nanaturiyani gahetva upaharam karoti. Kokilabhinikujjiteti kularajakule sayam patam pavattanaccagitavaditupaharam patippharanti viya kokilahi abhinikujjiteti. Iti sa ettakahi gathahi taya saddhim sallapitva sace ajja kusanarindo idha assa ime satta rajano palapetva mama dhitaram dukkha mocetva adaya gaccheyyati cintetva gathamaha kaham nukho sattumaddano pararatthappamaddano kuso solarapannano yo no dukkha pamocayeti. Tattha solarapannanoti ularapanno. Tato pabhavati mama matuya kusassa vannam bhanantiya mukham nappahoti acikkhissami tavassa tassa idheva alarikakammam katva vasanabhavanti cintetva gathamaha idheva so sattumaddano pararatthappamaddano kuso solarapannano yo no dukkha pamocayeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Athassa mata ayam maranabhayabhita vippalapatiti cintetva gathamaha ummattika nu bhanasi adu balava bhasasi kuso ce agato assa kim na janemu tam mayanti. Tattha balati sammulha anana hutva. Kim na janemuti kena karanena tam na janeyyama. So hi antaramagge thitova amhakam sasanam peseyya samussitadhaja caturangini sena pannayetha tvam pana maranabhayena nam kathesiti. Sa evam vutte na me mata saddahati tassa idhagantva satta mase vasanabhavam na janati dassessami nanti cintetva mataram hatthe gahetva sihapanjaram vivaritva hattham pasaretva dassenti gathamaha eso alariko poso kumaripuramantare dalham katvana samvelam kumbham dhovati onatoti. Tattha kumaripuramantareti vatapane thita tava dhitanam kumarinam vasanatthanantare olokehi. Samvelanti kaccham bandhitva kumbham dhovatiti. So kira tada ajja mama manoratho matthakam papunissati addha maranabhayatajjita pabhavati mama agatabhavam kathessati bhajanani dhovitva patisamissamiti udakam aharitva bhajanani dhovitum arabhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Atha nam mata paribhasanti gathamaha veni tvamasi candali adusi kulagandhini katham maddakule jata dasam kayirasi kamukanti. Tattha veniti tacchika. Adusi kulagandhiniti udahu tvam kuladusika. Kamukanti katham nama tvam evarupe kule jata attano samikam dasam kareyyasiti. Tato pabhavati mama mata imassa mam nissaya evam vasanabhavam na janati manneti cintetva itaram gathamaha namhi veni na candali na camhi kulagandhini okkakaputto bhaddante tvam nu dasoti mannasiti. Tattha okkakaputtoti amma eso okkakaputto tvam pana dasoti mannasi kasma nam aham dasoti kathessamiti. Idanissa yasam vannenti aha yo brahmanasahassani sada bhojeti visati okkakaputto bhaddante tvam nu dasoti mannasi. Yassa nagasahassani sada yojenti visati okkakaputto bhaddante tvam nu dasoti mannasi. Yassa rathasahassani sada yojenti visati okkakaputto bhaddante tvam nu dasoti mannasi. Yassa dhenusahassani sada duhanti visati okkakaputto bhaddante tvam nu dasoti mannasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Evam taya hi pancahi gathahi mahasattassa yase vannite athassa mata ayam acchambhitakatham katheti addha evametanti saddahitva ranno santikam gantva tamattham arocesi. So vegena pabhavatiya santikam gantva saccam kira amma kusaraja idhagatoti. Ama tata ajjassa satta masa atikkanta tava dhitanam alarikattam karontassati. So tassa asaddahanto khujjam pucchi. Sa yathabhutam kathesi. Tam sutva raja dhitaram garahanto gathamaha taggha te dukkatam bale yam khattiyam mahabbalam nagam mandukavannena na tam akkhasi agatanti. Tattha tagghati ekamseneva. So dhitaram garahitva vegena tassa santikam gacchanto katapatisantharo anjalim paggayha attano accayam dassento gathamaha aparadham maharaja tvanno khama rathesabha yam tvam annatavesena nannasimha idhagatanti. Tam sutva mahasatto sacaham pharusam vakkhami idhevassa hadayam phalissati assasessami nanti cintetva bhajanantare thitova itaram gathamaha madisassa na tam channam soham alariko bhave tvanneva me pasidassu natthi te deva dukkatanti. Raja tassa santika patisantharam labhitva pasadam abhiruhitva pabhavatim pakkosapetva khamapanatthaya pesetum gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Gaccha bale khamapehi kusarajam mahabbalam khamapito kusaraja so te dassati jivitanti. Sa pitu vacanam sutva bhaginihi ceva paricarikahi ca parivuta tassa santikam agamasi. So pana kumbhakaravesena thitova tassa attano santikam agamanabhavam natva ajja pabhavatiya manam bhinditva padamule nam kalale nipajjapessamiti sabbam attana abhatam udakam chaddetva khalamandalamattam thanam madditva ekakalalam akasi. Sa tassa santikam gantva tassa padamulesu nipatitva kalalapitthe nisinna tam khamapesi. Tamattham pakasento sattha aha pitussa vacanam sutva devavanni pabhavati sirasa aggahi pade kusarajam mahabbalanti. Tattha sirasati sirasa nipatitva kusarajanam pade aggahesi. Gahetva ca pana nam khamapenti tisso gatha abhasi yava ratya atikkanta ta ima deva taya vina vande te sirasa pade ma me kujjha rathesabha. Saccante patijanami maharaja sunohi me na capi appiyam tuyham kareyyami aham puna. Evance yacamanaya vacanam me na kahasi idani mam tato hantva khattiyanam padassatiti. Tattha ratyati rattiyo. Ta imati ima ta sabbapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Taya vina atikkanta. Saccante patijanamiti maharaja ettakam kalam maya tava appiyameva katam idante aham saccam patijanami aparampi sunohi me ito patthayaham puna tuyham appiyam na karissami. Evanceti sace evam yacamanaya mama tvam vacanam na karissasiti. Tam sutva raja sacaham imam tvanneva janissasiti vakkhami hadayamassa phalissati assasessami nanti cintetva aha evante yacamanaya kim na kahami te vaco vikuddho tyasmi kalyani ma tvam bhayi pabhavati. Saccante patijanami rajaputti sunohi me na capi appiyam tuyham kareyyami aham puna. Tava kama hi sussoni bahudukkham titikkhissam bahumaddakulam hantva nayitum tam pabhavatiti. Tattha kim na kahamiti kimkarana tava vacanam na karissamiti. Vikuddho tyasmiti nikkuddho nikkopo tuyham asmi. Saccanteti vikuddhabhavanca idani appiyakarananca ubhayante idam saccameva patijanami. Tava kamati tava kamena tam icchamano. Titikkhissanti adhivasemi. Bahumaddakulam hantvati maddarajakulam hanitva balakkarena tam anetum samatthomhiti. Atha so sakkassa devaranno paricarikam viya tam attano paricarikam disva khattiyamanam uppadetva mayi kira dharamaneyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Mama bhariyam anne gahetva gamissantiti siho viya rajangane vijambhamano sakalanagaravasino me agatabhavam janantuti vagganto nadanto selento appothento idani tesam jivaggaham ganhissami rathadayo me yojentuti anantaram gathamaha yojayantu rathe asse nanacitte samahite atha dakkhatha me vegam vidhamentassa sattavoti. Tattha nanacitteti nanalankaravicitte. Samahiteti asse sandhaya vuttam. Susikkhite nibbisevaneti attho. Atha dakkhatha me veganti atha me parakkamam passissathati. Sattunam ganhanam nama mayham bharo gaccha tvam nahatva alankaritva pasadam abhiruhati tam uyyojesi. Maddarajapissa pariharakaranattham amacce pahini. Te tassa mahanasadvareyeva sanim parikkhipitva kappake upatthapesum. So katamassukammo sisanahato sabbalankarapatimandito amaccehi parivuto pasadam abhiruyha disa vidisa oloketva appotheti. Olokitolokitatthanam kampittha. So idani me parakkamam passathati aha. Tamattham pakasento sattha aha tanca tattha udikkhimsu ranno maddassa thipure vijambhamanam sihamva appothentam digunam bhujanti. Tassattho tanca tattha vijambhantam appothentam ranno antepure vatapanani vivaritva itthiyo udikkhimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Athassa maddaraja kataanenjakaranam alankatavaravaranam pesesi. So samussitasetacchattam hatthikkhandham aruyha pabhavatim anethati tampi pacchato nisidapetva caturanginiya senaya parivuto pacinadvarena nikkhamitva parasenam oloketva aham kusarajati jivitatthika urena nipajjantuti tikkhattum sihanadam naditva sattumaddanam akasi. Tamattham pakasento sattha aha hatthikkhandhanca aruyha aropetva pabhavatim sangamam otaritvana sihanadam nadi kuso. Tassa tam nadato sutva sihassevitare miga khattiya vipalayimsu kusasaddabhayattita. Hattharoha anikattha rathika pattikaraka annamannassa chindanti kusasaddabhayattita. Tasmim sangamasisasmim passitva tutthamanaso kusassa ranno devindo ada verocanam manim. So tam vijitva sangamam laddha verocanam manim hatthikkhandhagato raja pavekkhi nagaram puram. Jivaggaham gahetvana bandhitva satta khattiye sassurassupanamesi ime te deva sattavo. Sabbeva te vasam gantva amitta vihata tava kamam karohi te taya munca va te hanassu vati. Tattha vipalayimsuti satim paccupatthapetum asakkonta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Vipallatthacitta bhijjimsu. Kusasaddabhayattitati kusaranno saddam nissaya jatena bhayena upadduta mulhacitta. Annamannassa chindantiti annamannam chindanti maddanti. Bhindimsutipi patho. Tasminti evam bodhisattassa saddassa vasena bhinne tasmim sangamasise tam mahasattassa parakkamam passitva tutthahadayo sakko verocanam nama manikkhandham tassa adasi. Nagaram puranti nagarasankhatam puram. Bandhitvati tesanneva uttarisatakena pacchabaham bandhitva. Kamam karohi te tayati tvam attano kamam iccham rucim karohi ete hi taya dasa katati aha. Raja aha tumheva sattavo ete nahi te mayha sattavo tvanneva no maharaja munca va te hanassu vati. Tattha tvanneva noti maharaja tvamyeva amhakam issaroti. Evam vutte mahasatto kim imehi khattiyehi maritehi ma nesam agamanam niratthakam hotu pabhavatiya kanittha satta maddarajadhitaro atthi ta imesam dapessamiti cintetva gathamaha ima te dhitaro satta devakannupama subha dadahi nesam ekekam hontu jamataro tavati. Tam sutva maddaraja attano dhitaro datum icchanto gathamaha amhakanceva tasanca tvanno sabbesamissaro tvanneva no maharaja dehi nesam yadicchasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Tattha tvam no sabbesanti maharaja kusanarinda kim vadasi tvam etesanca sattannam rajunam mamanca imasanca sabbesam no issaro. Yadicchasiti yassa yam icchasi tassa tam dehiti. So tasanca alankarapetva ekekassa ranno ekekam adasi. Tamattham pakasento sattha panca gatha abhasi ekamekassa ekekam ada sihassaro kuso khattiyanam tada nesam ranno maddassa dhitaro. Pinita tena labhena tuttha sihassare kuse sakaratthani payimsu khattiya satta tavade. Pabhavatinca adaya manim verocanam subham kusavatim kuso raja agamasi mahabbalo. Tyassu ekarathe yanta pavisanta kusavatim samana vannarupena nannamannamatirocayum. Mata puttena samganchi ubhayo ca jayampati samagga te tada asum phitam dharanimavasunti. Tattha pinitati santappita. Payimsuti idani appamatta bhaveyyathati kusanarindena ovadita agamamsu. Agamasiti katipaham vasitva amhakam rattham gamissamati sassuram apucchitva gato. Ekarathe yantati dvepi ekaratham abhiruyha gacchanta. Samana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Vannarupenati vannena ca rupena ca samana hutva. Nannamannamatirocayunti eko ekam natikkamati. Maniratananubhavena kira mahasatto abhirupo ahosi suvannavanno sobhaggappatto. Samganchiti athassa mata mahasattassa agamanam sutvava nagare bherim carapetva mahasattassa bahum pannakaram adaya paccuggamanam katva samaganchi. So hi matara saddhinneva nagaram padakkhinam katva sattaham chanakilam kilitva alankatapasadatalam abhiruhi. Te ubhopi jayapatika samagga ahesum. Tato patthaya yavajivam samagga sammodamanava phitam dharanim ajjhavasimsuti. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane ukkanthitabhikkhu sotapattiphale patitthahi. Tada matapitaro maharajakulani ahesum kanittho anando khujja khujjuttarayeva pabhavati rahulamata sesaparisa buddhaparisa kusaraja pana ahameva sammasambuddhoti. Kusajatakam nitthitam. Pathamam. ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 131-178. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=2635&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=2635&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=94              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=733              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=936              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=936              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]