บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Rohanamigajatakam ete yutha patiyantiti idam sattha jetavane viharanto ayasmato anandassa jivitapariccagam arabbha kathesi. So panassa jivitapariccago asitinipate cullahamsajatake dhanapaladamane avibhavissatiti. Evantenayasmata satthu atthaya jivite pariccatte bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum avuso ayasma anando sekkho patisambhidappatto hutva dasabalassatthaya jivitam pariccajiti. Sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepesa mamatthaya jivitam pariccajiyevati vatva atitam ahari. Atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente khema namassa aggamahesi ahosi. Tada bodhisatto himavantappadese migayoniyam nibbattetva suvannavanno ahosi. Sobhaggappatto kanitthopissa Cittamigo nama suvannavanno ahosi. Kanitthabhaginipissa suttana nama suvannavannava ahosi. Mahasatto pana rohano nama migaraja ahosi. So himavante dve pabbatarajiyo atikkamitva tatiyaya antare rohanam nama saram nissaya asitimigasahassaparivaro vasam kappesi. So andhe jinne matapitaro posesi. Atheko baranasito avidure nesadagamavasi nesadaputto atthi. So himavantam pavittho mahasattam disva attano gamakam agantva aparabhage kalam karonto puttassa arocesi tata amhakam kammabhumiyam asukasmim nama thane suvannavanno migo vasati sace raja puccheyya katheyyasiti. Athekadivasam khema nama devi paccusakale supinam addasa. Evarupo supino ahosi suvannavanno migo kancanapithe nisiditva suvannakimkanikam akottento viya madhurena sarena deviya dhammam desesi. Sa sadhukaram datva dhammam sunati. Migo dhammakathaya anitthitaya eva utthaya gacchati. Sami migam ganhatha ganhathati vadantiyeva pabujjhi. Paricarikayo tassa saddam sutva pidahitadvarakavatapanam geham janassapi okasopi natthi ayya imaya velaya migam ganhapetiti avahasimsu. Sa tasmim khane supino ayanti natva cintesi supino me ditthoti sace vakkhami raja anadaro bhavissati dohaloti vutte pana adarena pariyesissati suvannavannamigassa dhammam sunissamiti. Sa Gilanalayam katva nipajji. Raja agantva bhadde kim te aphasukanti pucchi. Deva annam natthi dohalo pana me uppannoti. Kim icchasiti. Suvannavannassa migassa dhammam sotum icchami devati. Bhadde yam natthi tattha kim te dohalo uppanno suvannavanno nama migoyeva natthiti. Sa sace na labhami idheva me marananti ranno pitthim datva nipajji. Raja sace atthi labhissasiti parisamajjhe nisiditva morajatake vuttanayeneva amacce ca brahmane ca pucchitva suvannavanna nama miga hontiti sutva luddake sannipatapetva kenevarupo migo dittho kena sutoti pucchitva tena nesadaputtena pitu santika sutaniyamena kathite samma tassa te migassa anitakale mahantam sakkaram karissami gaccha anehi nanti vatva paribbayam datva tam pesesi. Sopi sacaham deva tam anetum na sakkhissami cammamassa anessami tam anetum asakkonto lomanipissa aneyyami tumhe ma cintayitthati vatva nivesanam gantva puttadarassa paribbayam datva tattha gantva tam migarajanam disva kismim nukho thane pasam oddetva imam ganhitum sakkhissamiti vimamsanto paniyatitthe okasam passi. So dalham cammayottam pasam vattetva mahasattassa paniyam pivanatthane yatthipasam oddesi. Punadivase mahasatto asitiya migasahassehi saddhim gocare caritva pakatitittheyeva paniyam pivissamiti tattha gantva Otarantoyeva pase bajjhi. So sacaham idaneva bandharavam ravissami natigano paniyam apivitva bhito palayissatiti cintetva yatthim alliyitva attano passe vattetva paniyam pivanto viya ahosi. Atha asitiya migasahassanam paniyam pivitva uttaritva thitakale pasam chindissamiti tikkhattum akaddhati. Pathamavare cammam chijji dutiyavare mamsam chijji tatiyavare naharu chijji. Paso atthim ahacca atthasi. So chinditum asakkonto bandharavam ravi. Migagana bhayitva tihi ghatahi palayimsu. Cittamigo tinnam ghatanam antare mahasattam adisva idam bhayam uppajjamanam mama bhatu uppannam bhavissatiti cintetva tassa santikam agantva tam bandham passi. Atha nam mahasatto disva tata bhatika ma idha tittha sasankam idam thananti vatva uyyojento pathamam gathamaha ete yutha patiyanti bhita marana cittaka gaccha tuvampi ma kankhi jivissanti taya sahati. Tattha eteti cakkhupatham atikkamitva duragate sandhayaha. Patiyantiti patigacchanti palayantiti attho. Cittakati tam alapati. Taya sahati tvam etesam mama thane thatva raja hohi ete taya saddhim jivissantiti. Tato ubhinnampi tisso ekantarika gatha honti. Naham rohana gacchami hadayam me avakassati na tam aham jahessami idha hessami jivitam. Te hi nuna marissanti andha aparinayaka gaccha tuvampi ma kankhi jivissanti taya saha. Naham rohana gacchami hadayam me avakassati na tam bandham jahissami idha hessami jivitanti. Tattha rohanati mahasattam namena alapati. Avakassatiti galhayati kaddhati sokena va kaddhiyati. Te hi nunati te amhakam matapitaro ekamseneva dvisu amhesu idha matesu aparinayaka hutva appatijaggiyamana sussitva marissanti tasma bhatika cittaka gaccha tuvam taya saha te jivissantiti attho. Idha hessamiti imasmimyeva thane jivitam jahissamiti. Iti vatva gantva bodhisattassa dakkhinapassam nissaya tam sandharetva assasento atthasi. Suttanapi migapotika palayitva miganam antare ubho bhatike apassanti idam bhayam mama bhatikanam uppannam bhavissatiti nivattetva tesam santikam agato. Tam agacchantim disva mahasatto pancamam gathamaha gaccha bhiru palayassu kute bandhosmi ayase gaccha tuvampi ma kankhi jivissanti taya sahati. Tattha bhiruti matugamo nama appamattakenapi bhayati tena tam evam alapati. Kuteti paticchannapase. Ayaseti so hi Anto udake ayakkhandham kottetva tattha saradaruyatthim bandhitva oddito tasma evamaha. Taya sahati te asitisahassa miga taya saddhim jivissantiti. Tato para purimanayeneva tisso gatha honti. Naham rohana gacchami hadayam me avakassati na tam bandham jahessami idha hessami jivitam. Te hi nuna marissanti andha aparinayaka gaccha tuvampi ma kankhi jivissanti taya saha. Naham rohana gacchami hadayam me avakassati na tam bandham jahissami idha hessami jivitanti. Tattha te hi nunati idhapi matapitarova sandhayaha. Sapi tatheva patikkhipitva mahasattassa vamapassam nissaya assasayamana atthasi. Luddopi te mige palayante disva bandharavanca sutva bandho bhavissati migarajati dalham kaccham bandhitva migamaranasattim adaya vegenagacchi. Mahasatto tam agacchantam disva navamam gathamaha ayam so luddako eti luddarupo sahavudho yo no vadhissati ajja usuna sattiyamapiti. Tattha luddarupoti darunajatiko. Sattiyamapiti usuna sattiyapi no pariharitva vadhissati tasma yava so nagacchati tava palayathati. Tam disvapi cittamigo na palayi. Suttana pana sakabhavena sandharetum asakkonti maranabhayabhita thokam palayitva aham dve bhatike pahaya kahi palayissamiti attano jivitam jahitva nalate maccum adaya punagantva bhatu vamapasse atthasi. Tamattham pakasento sattha dasamam gathamaha sa muhuttam palayitva bhayatta bhayatajjita sudukkaram akara bhiru maranayupanivattathati. Tattha maranayupanivattathati maranatthaya upanivatti. Luddopi agantva te tayo jane ekato thite disva mettacittam uppadetva ekakucchiyam nibbattabhataro viya mannamano cintesi migaraja tava pase bandho ime pana dve jana hirottappabandhena bandha kim nukho ime etassa hontiti. Atha nam pucchanto gathamaha kinnu teme miga honti mutta bandham upasare na tam cajitumicchanti jivitassapi karanati. Tattha kinnu temeti kinnu te ime. Upasareti upasanti. Athassa bodhisatto acikkhi bhataro honti me ludda sodariya ekamatuka na mam cajitumicchanti jivitassapi karanati. So tassa vacanam sutva bhiyyoso mattaya muducitto ahosi. Cittamigaraja tassa muducittam natva samma luddaka ma tvam Etam migarajanam migamattoyevati mannittha ayam hi migaraja asitiya migasahassanam raja silacarasampanno sabbasattesu muducitto mahapanno andhe jinne matapitaro posesi sace tvam evarupam dhammikamigam maresi etam marento matapitaro ca no manca bhagininca meti amhe pancapi jane maresiyeva mayham pana bhatu jivitam dento pancannampi no jivitadayako ahositi vatva gathamaha te hi nuna marissanti andha aparinayaka pancannam jivitam dehi bhataram munca luddakati. So tassa dhammakatham sutva pasannacitto ma bhayiti vatva anantaram gathamaha so vo aham pamokkhami matapetibharam migam nandantu matapitaro muttam disva mahamiganti. Tattha voti nipatamattam. Disvati bandhana pamuttam passitva. Evanca pana vatva cintesi ranna dinnayaso mayham kim karissati sacaham imam migarajanam vadhissami ayam va me pathavi bhijjitva vivaram dassati asani va me matthake patissati visajjissami nanti. So mahasattam upasankamitva yatthim patetva cammayottam chindissamiti migarajanam alingitva udakapariyante nipajjapetva muducittena sanikam pasa mocetva naharuna naharum mamsena mamsam cammena cammam samodhanetva udakena lohitam dhovitva mettacittena punappunam parimajji. Tassa mettanubhavena mahasattassa Paramitanubhavena sabbani naharumamsacammani sandhiyimsu. Pado succhannacammalomo ahosi. Asukasmim thane bandho vano ahositi na pannayittha. Mahasatto sukhappatto atthasi. Tam disva cittamigo somanassajato luddassa anumodanam karonto gathamaha evam luddaka nandassu saha sabbehi natibhi yathahamajja nandami muttam disva mahamiganti. Atha nam mahasatto kinnu kho esa luddo mam ganhanto attano kammena ganhi udahu annassa anattiyati cintetva gahitakaranam pucchi. Luddaputto aha sami na mayham tumhehi kammam atthi ranno pana aggamahesi khema nama tumhakam dhammakatham sotukama tadatthaya ranno anattiya tvam maya gahitoti. Samma evam sante mam visajjento atidukkaram karosi ehi mam netva ranno dassehi deviya dhammam kathessamiti. Sami rajano nama kakkhala ko janati kim bhavissati mayham ranna dinnena yasena kammam natthi gaccha tvam yathasukhanti. Puna mahasatto imina mam visajjentena atidukkaram katam yasapatilabhaupayamassa karissamiti cintetva samma pitthim tava me hatthena parimajjahiti aha. So parimajji. Hattho suvannavannehi lomehi paripuri. Sami imehi kim karomiti. Samma imani haritva ranno ca deviya ca dassetva imani tassa suvannamigassa lomaniti vatva mama thane thatva imahi gathahi deviya dhammam Desehi sutvayeva hissa dohalo patipassambhissatiti. Dhammancara maharajati dasa rajadhammagatha ugganhapetva panca silani datva appamadena ovaditva uyyojesi. Luddaputto mahasattam acariyatthane thapetva tikkhattum padakkhinam katva catusu thanesu vanditva lomani paduminipattena gahetva pakkami. Tepi nam tayo jana thokam anugantva mukhena gocaranca paniyanca gahetva matapitunam santikam gamimsu. Matapitaro tata rohana tvam kira pase bandho katham muttositi pucchanta gathamahamsu katham tvam pamokkho asi upanitasmi jivite katham putta pamokkhasi kutapasamha luddakoti. Tattha upanitasminti tvam jivite maranasantikam upanite katham pamokkho asiti. Tam sutva bodhisatto tisso gathayo abhasi bhanam kannasukham vacam hadayangam hadayanissitam subhasitahi vacahi cittako mam amocayi. Bhanam kannasukham vacam hadayangam hadayanissitam subhasitahi vacahi suttana mam amocayi. Sutva kannasukham vacam hadayangam hadayanissitam subhasitani sutvana luddako mam amocayiti. Tattha bhananti bhananto. Hadayanganti hadayangamam. Dutiyagathaya bhananti bhanamana. Sutvati so imesam ubhinnam vacam sutva. Athassa matapitaro anumodanta ahamsu evam anandito hotu saha darehi luddako yatha mayam ca nandama disva rohanamagatanti. Luddopi aranna nikkhamitva rajakulam gantva rajanam vanditva ekamantam atthasi. Tam disva raja gathamaha nanu tvam avaca ludda migacammani aharim atha kena nu vannena migacammani nahariti. Tattha migacammaniti migam va cammam va. Aharinti aharissamiti. Idam vuttam hoti ambho luddaka nanu tvam evam avaca migam anetum asakkonto cammam aharissami cammam anetum asakkonto lomaniti so tvam kena karanena neva migam na migacammam ahariti. Tam sutva luddo gathamaha agamanneva hatthattham kutapasanca so migo abajjhi tam migarajam tanca mutta upasare. Tassa me ahu samvego abbhuto lomahamsano imancaham migam hanne ajja hissami jivitanti. Tattha agamanti maharaja so migo mama hatthattham hatthavasanceva maya odditam kutapasamhi agato tasmim kutapase abajjhi. Tanca mutta upasareti tanca bandham upasare mutta abandhava dve miga assasenta tam nissaya atthamsu. Abbhutoti Pubbe abbhutapubbo. Imancahanti imam aham. Atha me samviggassa etadahosi sace aham imam migam hanissami ajjeva imasmimyeva thane jivitam jahissamiti. Tam sutva raja aha kidisa te miga ludda kidisa dhammika miga kathamvanna kathamsila balham kho te pasamsasiti. Idam so raja vimhayavasena punappunam pucchati. Tam sutva luddo gathamaha odatasinga sucibala jatarupatacupama pada lohitaka tesam anjitakkha manoramati. Tattha odatasingati rajatadamasadisa singa. Sucibalati camaribalasadisena sucina balena samannagata. Lohitakati rattalomapavalasadisa. Padati khurapariyanta. Anjitakkhati anjitehi viya visuddhapancapasadehi akkhihi samannagata. Iti so kathentova mahasattassa suvannavannani lomani ranno hatthe thapetva tesam miganam sariravannam pakasento gathamaha edisa te miga deva edisa dhammika miga matapetibhara deva na te so abhiharayunti. Tattha matapetibharati jinne andhe matapitaro posenti etadisa dhammika. Na te so abhiharayunti so migaraja na sakka kenaci tava pannakaratthaya abhiharitunti attho. Abhiharayintipi patho. So te aham tava pannakaratthaya nabhiharayim na aharinti attho. Iti so mahasattassa cittakamigassa ca suttanaya ca migapotikaya gune kathetva maharaja aham tena migaranna attano lomani dassetva mama thane thatva dasahi rajadhammacariyahi gathahi deviya dhammam katheyyasiti ugganhapito anattoti aha. Tam sutva raja tam sattaratanakhacite rajapallanke nisidapetva sayam deviya saddhim nicasane ekamantam nisiditva tam anjalim paggayha yacati. So dhammam desento aha dhammancara maharaja matapitusu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja puttadaresu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja mittamaccesu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja bahanesu balesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja gamesu nigamesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja ratthesu janapadesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja samane brahmanesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja migapakkhisu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja dhammo sucinno sukhamavahati idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja inda deva sabrahmaka sucinnena divam patta ma dhammam raja pamado. Tattheva te vattapada esava anusasani sapannam sevi kalyani evam tvam tidivangatoti. Iti nesadaputto mahasattena desitaniyameneva akasagangam viya otarento buddhalilaya dhammam desesi. Mahajano sadhukarasahassani pavattesi. Dhammakatham sutvayeva deviya dohalo patipassambhi. Raja tussitva luddaputtam mahantena yasena santappento tisso gatha abhasi dammi nikkhasatam ludda thulanca manikundalam caturassanca pallankam ummapupphasirinnibham. Dve ca sadisiyo bhariya usabhanca gavam satam dhammena rajjam karessam bahukaro mesi luddaka. Kasivanijja inadanam unchacariya ca luddaka etena daram posehi ma papam akari punati. Tattha thulanti mahaggham manikundalapasadhananca te dammi. Caturassanti catutthussadam catuussisakanti attho. Ummapupphasirinnibhanti nilapaccattharanatthatatta ummapupphasadisaya sannibhaya obhasena samannagatam kalavannadarusaramayam va. Sadisiyoti annamannam rupena ca bhogena ca sadisa. Usabhanca gavam satanti usabham jetthakam katva gavam satanca te dammi. Karessanti dasa rajadhamme akopento dhammeneva rajjam karessamiti. Bahukaro mesiti suvannavannassa migaranno thane thatva dhammassa desitatta tvampi mama bahupakaro migarajena vuttaniyameneva te aham pancasu silesu patitthapito. Kasivanijjati samma luddaka aham migarajam adisva tassa vacanameva sutva pancasu silesu patitthito tvampi tato patthaya silava hohi yani tani kasivanijjani inadananca karohi. Unchacariyati ajivamukhani etena sammaajivena tava puttadaram posehi ma puna papam akariti. So ranno katham sutva na me gharavasena attho pabbajjam me anujanatha devati. Rajanam anujanapetva ranna dinnam dhanam puttadarassa datva himavantam pavisitva isipabbajjam pabbajitva atthasamapattiyo nibbattetva brahmalokaparayano ahosi. Rajapi mahasattassa ovade thatva saggapadam puresi. Tassa ovado vassasahassam pavattati. Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepi Mamatthaya anandena jivitam pariccattamevati vatva jatakam samodhanesi tada luddo channo ahosi raja sariputto devi khema bhikkhuni matapitaro maharajakulani ahesum suttana uppalavanna cittamigo anando asitimigasahassani sakiyagana rohanamigaraja pana ahamevati. Rohanamigajatakam nitthitam. Pancamam. -----------The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 52-67. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=1059&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=1059&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2104 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8338 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8812 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8812 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]