ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 40 : PALI ROMAN Ja.A.6 ekadasaka-pakinnaka

                     6 Kalingajatakam.
     Raja kalingo cakkavattiti idam sattha jetavane viharanto
anandattherena katam mahabodhipujam arabbha kathesi.
     Veneyyasangahatthaya hi tathagate janapadacarikam pakkante
savatthivasino gandhamaladihattha jetavanam gantva annam pujaniyatthanam
alabhitva gandhakutidvare patetva gacchanti tena ularapamojja
honti. Tam karanam natva anathapindiko tathagatassa jetavanam
agatakale anandattherassa santikam gantva bhante ayam viharo
tathagate carikam pakkante nippaccayo hoti manussanam gandhamaladihi
pujaniyatthanam na hoti sadhu bhante tathagatassa imamattham arocetva
ekassa pujaniyatthanassa sakkuneyyabhavam janathati. So sadhuti
sampaticchitva tathagatam pucchi kati nukho bhante cetiyaniti. Tini
anandati. Katamani tiniti. Saririkam paribhogikam uddisikanti.
Sakka pana bhante tumhesu carantesuyeva cetiyam katunti. Ananda
saririkam na sakka katum tamhi buddhanam parinibbutakale hoti
uddisikamavatthukam mamayanamattameva hoti buddhehi paribhutto mahabodhi
buddhesu dharantesupi parinibbutesupi cetiyamevati. Bhante tumhesu
pakkantesu jetavanamahaviharo appatisarano hoti manussa pujaniyatthanam
na labhanti mahabodhito bijam aharitva jetavanadvare ropessami
bhanteti aha. Sadhu ananda ropehi evam sante jetavane mama
nibaddhavaso viya bhavissatiti. Thero kosalanarindassa anathapindikassa
visakhadinanca arocetva jetavanadvare bodhiropanatthane avatam
khanapetva mahamoggallanattheram aha bhante aham jetavanadvare
bodhim ropessami mahabodhito me bodhipakkam aharathati. Thero
sadhuti sampaticchitva akasena bodhimandam gantva vanda
parigalantam pakkam bhumim appattameva civarena sampaticchitva adaya
aharitva anandattherassa adasi. Anandatthero ajja kira
bodhim ropessamati kosalarajadinam arocesi. Raja
sayanhasamaye mahantena parivarena sabbupakaranani gahapetva
agami. Tatha anathapindiko ca visakha ca anno ca saddho
jano. Thero mahabodhiropanatthane mahantam suvannakataham thapetva
hettha chiddam karetva idam bodhipakkam ropehi maharajati rannova
adasi. So cintesi rajjam nama na sabbakalam amhakam
Titthati idam maya anathapindikena ropapetum vattatiti. So tam
bodhipakkam mahasetthissa hatthe thapesi. Anathapindiko gandhakalalam
viyuhitva tattha patesi. Tasmim tassa hatthato muttamatteyeva
sabbesam passantananca nangalasisappamano bodhikhandho pannasahatthubbedho
utthahi. Catusu disasu uddhancati panca mahasakha pannasahatthava
nikkhamimsu. Iti so tamkhananneva vanappatijetthako hutva atthasi.
Raja atthasatamatte suvannarajataghate gandhodakena puretva
niluppalahatthakadipatimandite mahabodhim parikkhipitva punnaghatapantiyo
nama thapapesi sattaratanamayam vedikam karesi suvannamissakam valukam
okiri pakaraparikkhepam karesi sattaratanamayadvarakotthakam karesi.
Sakkaro maha ahosi. Thero tathagatam upasankamitva bhante tumhehi
mahabodhimule samapannasamapattim maya ropitabodhimule nisiditva
mahajanassa hitatthaya samapajjathati aha. Ananda kim kathesi mayi
mahabodhimande samapannasamapattim samapajjitva nisinne anno
padeso dharetum na sakkotiti. Bhante mahajanassa hitatthaya
imassa bhumippadesassa dhuraniyamena samapattisukhena tam bodhimulam
paribhunjathati. Sattha ekarattim samapattisukhena tam paribhunji. Thero
kosalarajadinam kathetva bodhimaham nama karesi. Sopi kho bodhi
anandattherena ropitatta anandabodhiyevati pannayittha. Tada
dhammasabhayam katham samutthapesum ayasma anando dharanteyeva
Tathagate bodhim ropapetva mahapujam karoti aho mahaguno
theroti. Sattha agantva kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya
sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva
pubbepi anando saparivaresu catusu mahadipesu manusse gahetva
bahugandhamale aharapetva mahabodhimande bodhimaham karesiyevati
vatva atitam ahari
     atite kalingaratthe dantapuranagare kalingo nama raja rajjam
karesi. Tassa mahakalingo cullakalingoti dve putta ahesum.
Tesu nemittaka jetthaputtam pitu accayena rajjam karessatiti byakarimsu.
Kanittham pana ayam isipabbajjam pabbajitva bhikkhaya carissati putto
panassa cakkavatti bhavissatiti byakarimsu. Aparabhage jetthaputto pitu
accayena raja ahosi. Kanittho pana uparaja. So putto kira
me cakkavatti bhavissatiti puttam nissaya manamakasi. Raja asahanto
cullakalingam ganhati ekam atthacarakam anapesi. So gantva
kumara raja tam ganhapetukamo tava jivitam rakkhati aha. So
attano lancamuddikanca sukhumakambalanca khaggancati imani tini
atthacarakassa amaccassa dassetva imaya sannaya mama puttassa
rajjam dadeyyathati vatva arannam pavisitva ramaniye bhumibhage
assamam katva isipabbajjam pabbajitva naditire vasam kappesi.
Maddaratthepi sagalanagare maddaranno aggamahesi dhitaram vijayi.
Tam nemittaka ayam bhikkham caritva jivissati putto panassa cakkavatti
bhavissatiti byakarimsu. Jambudiparajano tam pavuttim sutva
ekappahareneva agantva nagaram rundhimsu. Maddaraja cintesi
sacaham imam ekassa dassami sesarajano kujjhissanti mama dhitaram
rakkhissamiti dhitaranca bhariyanca gahetva annatakavesena palayitva
arannam pavisitva kalingakumarassa assamapadato uparibhage assamam
katva pabbajitva unchacariyaya jivitam kappento tattha pativasati.
Matapitaro dhitaram rakkhissamati tam assamapade katva phalaphalatthaya
gacchanti. Sa tesam gatakale nanapupphani gahetva pupphacumbitakam
katva gangatire thapesi. Sopanapanti viya jato. Eko
supupphito ambarukkho atthi. Tam abhiruyhitva kilitva pupphacumbitakam
khipati. Tam ekadivasam gangayam nhayantassa kalingakumarassa sise
laggi. So oloketva idam ekaya itthiya katam no ca
kho mahallikaya katam tarunakumarikaya katam vimamsissami tava
nanti kilesavasena uparigangam gantva tassa ambarukkhe
nisiditva madhurena sarena gayantiya saddam sutva rukkhamulam gantva
tam disva bhadde kanama tvanti aha. Manusihamasmi samiti.
Tenahi otarahiti. Na sakka sami aham khattiyati. Bhadde
aham khattiyova otarahiti. Sami na vacanamatteneva khattiyo hoti
yadi khattiyo khattiyamayam kathethati. Te ubhopi annamannam
khattiyamayam kathayimsu. Tesam piyasamvasavasena vasantanam rajadhita gabbham
Labhitva dasamasaccayena dhannapunnalakkhanasampannam puttam vijayi.
Kalingotissa namam akamsu. So vayappatto pitu ceva ayyakassa
ca santike sabbasippanam nipphattim papuni. Athassa pita
nakkhattayogavasena bhatu matabhavam natva tata ma tvam aranne
vasa peteyyo mahakalingo kalakato tvam dantapuram gantva
kulasantakam rajjam ganhahiti vatva attana anitam muddikanca
kambalanca khagganca datva tata dantapuranagare asukavithiyam amhakam
atthacarako amacco atthi tassa gehe sayanamajjhe otaritva
imani tini ratanani tassa dassetva mama puttabhavam acikkha so
tam rajje patitthapessatiti uyyojesi. So matapitaro ca ayyake
ca vanditva punnamahiddhiya akasena agantva amaccassa
sayanapittheyeva otaritva kosi tvanti puttho cullakalingassa
puttomhiti acikkhitva tani ratanani dassesi. Amacco
rajaparisaya arocesi. Amacca nagaram alankarapetva tassa
chattam ussapayimsu. Athassa kalingassa bharadvajonama purohito
tassa cakkavattivattani acikkhi. So tam vattam puresi.
Athassa pannarasuposathadivase cakkadahato cakkaratanam uposathakulato
hatthiratanam valahakaassarajakulato assaratanam vepullapabbatato maniratanam
agami itthigahapatiparinayakaratanani patubhavimsu. So cakkavalagabbhe
rajjam ganhitva ekadivasam chattimsayojanaya senaya parivuto
sabbasetam kelasakutapatibhagam hatthim abhiruyha mahantena sirivilasena
Matapitunam santikam payasi. Athassa sabbabuddhanam jayamandalassa
pathavinabhibhutassa mahabodhimandalassa uparibhagena nago gantum
nasakkhi. Raja punappunam codesi. So nasakkhiyeva.
     Tamattham pakasento sattha pathamam gathamaha
        raja kalingo cakkavatti   dhammena pathavimanusasi
        agamasi bodhisamipam         nagena mahanubhavenati.
     Athassa ranno purohito ranna saddhim gacchanto akasena
avaranam nama natthi kim nukho raja hatthim pesetum na sakkoti
vimamsissamiti akasato oruyha sabbabuddhanam jayapallankam
pathavinabhimandalabhutam bhumibhagam passi. Tada kira tattha atthakarisamatte
thane sasakamassumattampi tinam nama natthi rajatapatavanna valuka
vippakinna hoti. Samanta tinalatavanappatayo bodhimandam
padakkhinam katva avattitva bodhimandabhimukhava atthamsu. Brahmano
bhumibhagam oloketva idam hi sabbabuddhanam sabbakilesavidhamsanatthanam
imassa uparibhagena sakkadihipi na sakka gantunti cintetva
kalingaranno santikam gantva bodhimandassa vannam kathetva rajanam
otarati aha.
     Tamattham pakasento sattha ima gatha aha
       kalingo bharadvajo rajanam  kalingasamanakolannam
       cakkavattayato pariggahetva    panjali idamavoca
       Paccoroha maharaja         bhumibhagoyam samanugito
       idha anadhivara buddha         abhisambuddha virocanti.
       Padakkhinato avatta         tinalata asmim bhumibhagasmim
       pathaviya ayam mando          iti no sutam maharaja.
       Sagarapariyantaya            sabbabhutadharaniya
       pathaviya ayam mando          orohitva namo karohi.
       Ye te bhavanti naga        abhijatava kunjara
       ettavata padesam tam        te naga nevamupayanti.
       Abhijato nago kamam        pesehi kunjaram dantim
       ettavata padesa ca       na sakka nagena upagantum.
       Tam sutva kalingo raja     veyyanjanikavaco nisametva
       sampesesi nagam uyyama      mayam yatha idam vacanam.
       Sampesito ca ranna nago    koncova abhinaditvana
       patisakkitva nisidi           garubharam asahamanoti.
     Tattha samanakolannanti tapasanam puttam. Cakkavattayatoti
cakkavattayamanam cakkavattinti attho. Pariggahetvati bhumibhagam
vimamsitva. Samanugitoti sabbabuddhehi vannito. Anadhivarati
atulya appameyya. Virocantiti vihatasabbakilesandhakara
tarunasuriyo viya idha nisinna virocanti. Tinalatati tinani ca
latani ca. Mandoti catunahutadhikadviyojanasatasahassabahalaya pathaviya
mando saro nabhibhuto acalatthanam kappe santhahante pathamam santhahati
Vinassante paccha vinassati. Iti no sutanti evam amhehi
lakkhanamantavasena sutam. Orohitvati akasa otaritva imassa
sabbabuddhanam kilesavidhamsanatthanassa namakaram karohi pujasakkaramanuvadhehi.
Ye teti ye te cakkavattiranno hatthiratanasankhata uposathakule
nibbattanaga. Ettavatati sabbepi te ettakam padesam nevamupayanti
codiyamanapi na upagacchantiyeva. Abhijatoti gocariyadini attha
hatthikulani abhibhavitva atikkamitva uposathakule jato. Kunjaranti
uttamam. Ettavatati ettako padeso sakka etena nagena
upagantum ito uttarim na sakka abhikankhanto vajirankusena sannam
datva pesehiti. Veyyanjanikavaco nisametvati bhikkhave so raja
tassa lakkhanapathakassa veyyanjanikassa kalingabharadvajassa vaco
nisametva upadharetva janissama mayam yatha imassa vacanam yadi va
saccam yadi va alikanti vimamsanto nagam pesetiti attho. Koncova
abhinaditvanati bhikkhave so nago tena ranna vajirankusena codetva
pesito koncasakuno viya naditva patisakkitva sondam ukkhipitva
givam unnametva garubharam vahitum asakkonto viya akaseyeva
nisidi.
     So tena punappunam vijjhiyamano vedanam sahitum asakkonto
kalamakasi. Raja panassa matabhavam ajananto tatha nisinnova
ahosi. Kalingabharadvajo maharaja tava nago niruddho annam
hatthim sankamati avoca.
     Tamattham pakasento sattha dasamam gathamaha
              kalingo bharadvajo nagam khinayukam viditvana
              rajanam kalingam taramano ajjhabhasittha
              annam sankama nagam nago khinayuko maharajati.
     Tattha nago khinayukoti nago te jivitakkhayam patto yamkinci
karontena na hi sakka pitthe nisinnena bodhimandamatthakena gantum
annam nagam sankamati.
     Ranno punniddhibalena anno nago uposathakulato agantva
pitthim upanamesi. Raja tassa pitthiyam opanisidi. Tasmim khane
matahatthi bhumiyam pati.
     Tamattham pakasento sattha itaragathamaha
              tam sutva kalingo taramano
              sankami nagam sankanteva ranne
              nago tattheva pati bhumya
              veyyanjanikavaco yatha tatha ahu nagoti.
     Atha raja akasa oruyha bodhimandam oloketva patihariyam
disva bharadvajassa thutim karonto aha
              kalingabharadvajam kalingo brahmanam idamavoca
              tavamevasi sambuddho sabbannu sabbadassaviti.
     Brahmano tam anadhivasento attanam nice thane thapetva
buddheyeva upasankamitva vannesi.
Tamattham pakasento sattha ima gatha abhasi
       tam anadhivasento kalingo    brahmano idamavoca
       veyyanjanika hi mayam         buddha sabbannuno maharaja.
       Sabbannu sabbavidu ca          buddha lakkhanena jananti
       agamabalasa hi mayam          buddha sabbam pajanantiti.
     Tattha veyyanjanikati maharaja mayam byanjanam disva byakaranasamattha
sugatabuddhanama maharaja buddha pana sabbannu sabbavidu buddha hi
atitadibhedam sabbam jananticeva vidiyanti ca sabbannutananena te sabbam
jananti lakkhanena mayam pana agamabalasa attano sippabaleneva
janama tanca ekadesameva buddha pana sabbam pajanantiti.
     Raja buddhagune sutva somanassappatto hutva sakalacakkavala-
vasikehi bahum gandhamalam aharapetva mahabodhimande sattaham
bodhipujam karesi.
     Tamattham pakasento imam gathadvayamaha
       mahayitvana sambodhim         nanaturiyehi vijjamanehi
       malavilepanam abhiharitva      pakaraparikkhepam karesi
       atha raja payasi.
       Satthivahasahassani           pupphani sannipatayi
       pujesi raja kalingo       bodhimandamanuttaranti.
     Tattha payasiti matapitunam santikam agamasi so
Mahabodhimande attharasahattham suvannathambham ussapesi tassa sattaratanamayam
vedikam karapesi ratanamissakavalikam okiritva pakaraparikkhepam
karesi sattaratanamayam dvarakotthakam karesi devasikam pupphani
satthivahasahassani patayi evam bodhimandam pujesi. Paliyam pana
satthivahasahassanam pupphananti ettakamevagatam.
     Evam mahabodhipujam katva gantva matapitaro adaya dantapurameva
agantva danadini punnani katva tavatimsabhavane nibbatti.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva
pubbepi anando bodhipujam akasiyevati vatva jatakam samodhanesi
tada kalingo anando ahosi kalingabharadvajo pana ahamevati.
                    Kalingajatakam chattham.
                      -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 40 page 184-195. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=3754&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=3754&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1790              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6956              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7206              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7206              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]