ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 37 : PALI ROMAN Ja.A.3 dukanipatavannan

                     10 Dhammaddhajajatakam
     sukham jivitarupositi idam sattha veluvane viharanto vadhaya
parisakkanam arabbha kathesi.
     Tada hi sattha na bhikkhave idaneva pubbepi devadatto
mayham vadhaya parisakkateva, tasamattampi katum nasakkhiti vatva
atitam ahari.
     Atite baranasiyam yasapani nama raja dhammena rajjam
karesi. Kalako namassa senapati ahosi. Tada bodhisatto
tasseva purohito ahosi namena dhammaddhajo. Ranno panassa
sisapasadhanakappako chattapani nama. Raja dhammena rajjam karesi.
Senapati panassa vinicchayam karonto lancam khadati parapitthimamsiko
viya lancam gahetva asamike samike karoti. Athekadivasam vinicchaye
parajito manusso baha paggayha kandanto vinicchaya nikkhanto
rajupatthanam gacchantam bodhisattam disva tassa padesu patitva
tumhadisesu nama sami ranno atthanca dhammanca anusasantesu
kalakasenapati lancam gahetva asamike samike karotiti attano
parajitabhavam kathesi. Bodhisatto karunnam uppadetva ehi
bhane, attam te vinicchinissamiti tam gahetva vinicchayatthanam agamasi.
Mahajano sannipati. Bodhisatto tam attam pativinicchitva samikam
yeva samikam akasi. Mahajano sadhukaram adasi. So saddo
Maha ahosi. Raja tam sutva kimsaddo namesoti pucchi.
Deva dhammaddhajapanditena dubbinicchito atto suvinicchito, tattheso
sadhukarasaddoti. Raja tuttho bodhisattam pakkosapetva atto
kira te acariya vinicchitoti pucchitva ama maharaja kalakena
dubbinicchitam attam vinicchitanti vutte itodani patthaya tumhe
va attam vinicchinatha, mayhanca kannasukham bhavissati, lokassa ca
vuddhiti vatva anicchantampi tam sattanudayaya vinicchaye nisidathati
yacitva sampaticchapeti. Tato patthaya bodhisatto vinicchaye
nisidati. Samike yeva samike karoti. Kalako tato patthaya
lancam alabhanto labhato parihayitva maharaja dhammaddhajapandito
te rajjam patthetiti bodhisattam ranno antare paribhindi. Raja
asaddahanto ma evam avacati patikkhipi. Puna tena sace
me na saddahatha, tassagamanakale vatapanena oloketha, atha
tena sakalanagarassa attano hatthe katabhavam passissathati vutte
raja tassa attakarakaparisam disva etasseva parisati sannaya
bhijjitva kim karoma senapatiti pucchi. Deva etam maretum
vattatiti. Olarikadosam apassanta katham maressamati. Attheko
upayoti. Katarupayoti. Asayhamassa kammam aropetva tam katum
asakkontam tena dosena maressamati. Kim panassa asayhakammanti.
Maharaja uyyanam nama sarabhumiyam ropitam patijaggiyamanam tihi
Catuhi samvaccharehi phalam deti, tumhe tam pakkosapetva pandita
mayam puranauyyane ciram kilimha, idani navauyyane kilitukamamha,
sve uyyanam kilissama, uyyanam me mapehiti vadatha, so
mapetum na sakkhissati, atha nam tasmim dose maressamati.
Raja bodhisattam amantetva pandita mayam puranauyyane ciram
kilimha, idani navauyyane kilitukamamha, sve kilissama, uyyanam
no mapehi, sace mapetum na sakkhissasi, jivitam te natthiti.
Bodhisatto kalakena lancam alabhamanena raja paribhinno bhavissatiti
natva sakkonto janissami maharajati vatva geham gantva
subhojanam bhunjitva cintayamano sayane nipajji. Sakkassa bhavanam
unhakaram dassesi. Sakko avajjento bodhisattassa cittam
natva vegenagantva sirigabbham pavisitva akase thatva kim
cintesi panditati pucchi. Kosi tvanti. Sakkohamasmiti.
Raja me 1- navauyyanam mapesi, kinti katva mapessamiti cintesinti.
Pandita ma cintayi, aham te nandanavanacittalatavanasadisam uyyanam
mapessami, katarasmim thane mapehiti aha. Asukatthane mapehiti.
Sakko mapetva devanagarameva gato. Punadivase bodhisatto uyyanam
paccakkhato disva gantva ranno arocesi nitthitam te maharaja
uyyanam, kilissathati 2-. Raja gantva attharasahatthena
manosilavannena pakarena parikkhittam dvarattalakasampannam
@Footnote: 1 mantipi .   2 kilassutipi.
Pupphaphalabharabharitananarukkhapatimanditam uyyanam disva kalakasenapatim pucchi
panditena amhakam vacanam katam, idani kim karomati. Maharaja
ekarattena uyyanam mapetum sakkonto rajjam gahetum kim na sakkotiti.
Kim dani karomati. Ayampi nam asayhakammam karemati. Kim kammam
namati. Sattaratanamayam pokkharanim mapethati. Raja sadhuti
bodhisattam amantetva acariya uyyanam tava te mapitam, etassa
pana anucchavikam sattaratanamayam pokkharanim mapehi, sace mapetum
nasakkhissasi, jivitam te natthiti aha. Bodhisatto maharaja
sakkonto mapessamiti. Atha sakko pokkharanim mapesi sobhaggappattam
satatittham sahassavankam pancavannapadumasanchannam nandanapokkharanisadisam.
Punadivase bodhisatto tampi paccakkham katva ranno
arocesi mapita te deva pokkharaniti. Raja tampi disva
idani kim karomati kalakam pucchi. Uyyanassa anucchavikam gehampi
mapetum anapehi devati. Raja idani acariya imassa
uyyanassa ceva pokkharaniya ca anucchavikam sabbadantamayam geham
mapehi, no ce mapessasi, jivitante natthiti aha. Athassa
sakko gehampi mapesi. Bodhisatto punadivase tam paccakkham katva
ranno arocesi. Raja tampi disva idani kim karomati
kalakam pucchi. Gehassa anucchavikam manim mapetum anapehi
maharajati aha. Raja bodhisattam amantetva pandita imassa
dantamayagehassa anucchavikam manim mapehi, manialokena carissami,
Sace mapetum na sakkosi, jivitante natthiti aha. Athassa sakko
manim mapesi. Bodhisatto punadivase tam paccakkham katva ranno
arocesi. Raja tampi disva idani kim karomati kalakam
pucchi. Maharaja dhammaddhajabrahmanassa icchiticchitadayika devata
atthi manne, idani yam devatapi mapetum na sakkoti, tam anapehi,
caturangasamannagatam nama manussam devatapi mapetum na sakkoti, tasma
caturangasamannagatam me uyyanapalam mapehiti nam vadahiti aha.
Raja bodhisattam amantetva acariya taya amhakam uyyanapokkharani-
dantamayapasado tassa alokakaranatthaya maniratananca mapitam,
idani me uyyanarakkhanakam caturangasamannagatam uyyanapalam mapehi,
no ce mapessasi, jivitante natthiti aha. Bodhisatto hotu
labhamana 1- janissamati geham gantva subhojanam bhunjitva nipanno
paccusakale pabujjhitva sayanapitthe nisinno cintesi sakko devaraja
yam attana sakka mapetum tam mapesi, caturangasamannagatam pana
uyyanapalam na sakka mapetum, evam sante paresam hatthe maranato
aranne anathamaranameva varataranti. So kassaci anarocetva
pasada otaritva aggadvareneva nagara nikkhamitva arannam
pavisitva annatarasmim rukkhamule satam dhammam avajjamano nisidi.
Sakko tam karanam natva vanacarako viya hutva bodhisattam
upasankamitva brahmana tvam sukhumalo kadaci aditthapubbadukkharupo
@Footnote: 1 labhamano janissamitipi.
Viya imam arannam pavisitva kim karonto nisinnositi imamattham
pucchanto pathamam gathamaha
        sukham jivitaruposi               rattha vivanamagato,
        so ekako (arannasmim) rukkhamule kapano viya jhayasiti.
     Tattha sukham jivitarupositi tvam sukhena jivitasadiso sukhe thito
sukhaparihato viya. Ratthati akinnamanussatthana. Vivanamagatoti
nirudakatthanam arannam pavittho. Rukkhamuleti rukkhasamipe. Kapano
viya jhayasiti kapano viya ekako nisinno jhayasi pajjhayasi,
kinnametam cintesiti pucchi.
     Tam sutva bodhisatto dutiyam gathamaha
        sukham jivitaruposmi              rattha vivanamagato,
        so ekako (arannasmim) rukkhamule kapano viya jhayami
     satam dhammam anussaranti.
     Tattha satam dhammam anussaranti samma saccametam, aham sukham jivitarupo
ratthato vivanamagato, soham ekakova imasmim aranne rukkhamule
nisiditva kapano viya jhayami, yam vacanam vadesi kinnametam cintesiti
tam te vadami. Satam dhammanti aham hi satam dhammam anussaranto
idha nisinno. Satam dhammanti buddhapaccekabuddhasavakanam satam sappurisanam
panditanam dhammam labho alabho yaso ayaso ninda pasamsa
sukham dukkhanti ayam hi atthavidho lokadhammo, imina pana abbhahata
santo na kampenti na vedhenti ayamettha akampanasankhato satam
Dhammo, iti imam dhammam anussaranto nisinnomhiti dipeti.
     Atha nam sakko evam sante brahmana imasmim thane kasma
nisinnositi. Raja caturangasamannagatam uyyanapalam aharapesi,
tadisam na sakkomi laddhum, soham kim me parassa hatthamaranena,
arannam pavisitva anathamaranam marissamiti cintetva idha agantva
nisinnomhiti. Brahmana aham sakko devaraja maya te
uyyanadini mapitani, caturangasamannagatam uyyanapalam mapetum na
sakkomi, tumhakam ranno sisapasadhanakappako chattapani nama
caturangasamannagato, uyyanapalena atthe sati, etam kappakam
uyyanapalam katum vadehiti. Iti sakko bodhisattassa ovadam datva
ma bhayiti samassasetva attano devapurameva gato. Bodhisatto
geham gantva bhuttapataraso rajadvaram gantva chattapanimpi
tattheva disva tam hatthe gahetva tvam kira samma chattapani
caturangasamannagatositi pucchitva ko te mayham caturangasamannagatabhavam
acikkhiti vutte sakko devarajati vatva kimkarana acikkhiti
vutte imina karanena acikkhiti sabbam acikkhi. So ama
aham caturangasamannagatoti aha. Atha nam bodhisatto hatthe gahetva
ranno santikam gantva ayam maharaja chattapani caturangasamannagato,
uyyanapalena atthe sati, imam uyyanapalam karothati aha.
Atha nam raja tvam kira caturangasamannagatositi pucchi. Ama
maharajati. Katamehi caturangehi samannagatositi.
       Anussuyyako aham deva     amajjapayako aham
       nisnehako aham deva      akkodhanaadhitthitoti.
     Mayham maharaja ussuyya nama natthi, majjam me na pivitapubbam,
paresu sineho va kodho va na bhutapubbo, imehi caturangehi
samannagatomhiti.
     Atha nam raja chattapani anussuyyakosmiti vadesiti. Ama
deva anussuyyakomhiti. Kim karanam disva anussuyyako jatositi.
Sunohi devati attano anussuyyakakaranam kathento imam gathamaha
       itthiya karana raja     bandhapesim purohitam,
       so mam atthe nivesesi,   tasmaham anussuyyakoti.
     Tassattho aham hi pubbe imasmim yeva baranasinagare tadiso
ca raja hutva itthiya karana purohitam bandhapesim
       abaddha tattha bajjhanti     yattha bala ca bhasare,
       baddhapi tattha muccanti     yattha dhira ca bhasareti,
imasmim jatake agatanayeneva ekasmim kale ayam chattapani raja
hutva catusatthiya padamulikehi saddhim padussitva bodhisattam attano
manoratham apurentam nasetukamaya deviya paribhinno bandhapesi.
Tada bandhitva anito bodhisatto yathabhutam deviya dosam arocetva
sayam mutto ranna bandhapite sabbepi te padamulike mocapetva
etesanca deviya ca aparadham khamatha maharajati ovadati. Sabbam
hetthavuttanayeneva vittharato veditabbam. Tam sandhayaha
       Itthiya karana raja     bandhapesim purohitam,
       so mam atthe nivesesi,   tasmaham anussuyyakoti.
     Tada pana so cintesi aham solasasahassa itthiyo pahaya
etam ekameva kilesavasena sanganhantopi tam santappetum nasakkhim,
evam duppuraniyanam itthinam kujjhanam nama, nivatthavatthe kilissante
kasma kilissatiti kujjhanasadisam hoti, bhuttabhatte guthabhavam apajjante
kasma etam guthabhavam apajjatiti kujjhanasadisam viya ca hoti,
itodani patthaya yava arahattam na papunami tava kilesam nissaya
mayham ussuyya ma uppajjatuti adhitthahim. Tato patthaya
anussuyyako jato. Idam sandhaya tasmaham anussuyyakoti aha.
     Atha nam raja samma chattapani kim arammanam disva amajjapo
jatositi pucchi. So tam karanam acikkhanto imam gathamaha
       pamattoham 1- maharaja     puttamamsani khadasim,
       tassa sokenaham phuttho     majjapanam vivajjayinti.
     Aham maharaja pubbe tadiso va baranasiraja hutva
majjena vina vattitum nasakkhim, amamsakabhattampi bhunjitum nasakkhim.
Nagare uposathadivasesu maghato hoti. Bhattakarako pakkhassa
terasiyanneva mamsam gahetva thapesi. Tam dunnikkhittam sunakha khadimsu.
Bhattakarako uposathadivase mamsam alabhitva ranno nanaggarasabhojanam
pacitva pasadam aropetva upanametum asakkonto devim
@Footnote: 1 matto ahantipi.
Upasankamitva devi ajja me mamsam na laddham, amamsakabhojanam upanametum na
sakkomi, kim karomiti aha. Tata mayham putto ranno piyo
manapo, puttam me disva raja tameva cumbanto parissajanto
attano atthinatthibhavampi na janati, aham puttam manditva ranno
urumhi nisidapessami, tassa puttena saddhim kilanakale tvam bhattam
upaneyyasiti. Sa evam vatva attano puttam pilandhanakumaram
manditva ranno urumhi nisidapesi. Ranno puttena saddhim
kilanakale bhattakarako bhattam upanesi. Raja suramadamatto
patiyam mamsam adisva mamsam kuhinti pucchitva ajja deva uposathe
maghatataya mamsam na laddhanti vutte mayham mamsam nama dullabhanti
vatva urumhi nisinnassa piyaputtassa givam vattetva jivitakkhayam
papetva bhattakarakassa purato khipitva vegena sampadetva
aharati aha. Bhattakarako tatha akasi. Raja puttamamsena
bhattam bhunji. Ranno bhayena ekopi kanditum va kathetum va
samattho nahosi. Raja bhunjitva sayanapitthe niddam upagantva
paccusakale pabujjhitva viggatamado puttam me aharati aha.
Tasmim kale devi kandamana padamule nipati. Kim kandesiti vutte
deva hiyyo te puttam maretva puttamamsena bhattam bhuttanti aha.
Raja puttasokena roditva idam me dukkham surapanam nissaya
uppannanti surapane dosam disva ito patthaya yava arahattam na
papunami  tava evarupam vinasakarakam suram nama na pivissamiti pamsum
Gahetva mukham punchitva adhitthasi. Tato patthaya majjam nama na
pivi. Imamattham sandhaya pamattoham 1- maharajati imam gathamaha.
     Atha nam raja kim pana samma arammanam disva nisneho
jatositi pucchi. So tam karanam acikkhanto imam gathamaha
     kitavaso namaham raja,    putto paccekabodhi me
     pattam bhinditva cavito,      nisneho tassa karanati.
     Maharaja pubbe aham baranasiyam kitavaso nama raja.
Tassa me putto vijayi. Jatakale lakkhanapathaka tam disva
maharaja ayam kumaro paniyam alabhitva marissatiti ahamsu.
Dutthakumarotissa namam ahosi. So vinnutam patto uparajjam
karesi. Raja kumaram purato va pacchato va katva vicari.
Paniyam alabhitva maranabhayena cassa catusu dvaresu antonagaresu
ca tattha tattha pokkharaniyo karesi. Catukkadisu mandape
karapetva paniyacatiyo thapapesi. So ekadivasam alankatapatiyatto
pato yeva uyyanam gacchanto antaramagge paccekabuddham
passi. Mahajanopi paccekabuddham disva tameva vandati pasamsati
anjalincassa pagganhati. So kumaro cintesi madisena
saddhim gacchanta imam mundakam vandanti pasamsanti anjalincassa
pagganhantiti. So kupito hatthito oruyha paccekabuddham
upasankamitva laddhante samana bhattanti vatva ama kumarati
@Footnote: 1 matto ahantipi.
Vutte tassa hatthato pattam gahetva bhumiyam patetva saddhim
bhattena madditva padappaharena cunnavicunnam akasi.
Paccekabuddho nattho vatayam sattoti tassa mukham olokesi. Kumaro
aham samana kitavasaranno putto namena dutthakumaro nama, tvam
me kuddho akkhini ummiletva olokento kim karissasiti aha.
Paccekabuddho bhinnapatto 1- hutva vehasam abbhuggantva
uttarahimavante nandamulakapabbharameva gato. Kumarassapi tam khananneva
papakammam paripacci. So dayhamiti samuggatasariradaho tattheva
pati. Tattha tattheva yattakam paniyam, tattakam paniyam sabbam chijji.
Matika sussimsu. Tattheva jivitakkhayam patva avicimhi nibbatti.
Raja tam pavattim sutva puttasokena abhibhuto cintesi ayam me
soko piyavatthuto uppajji, sace me sineho nabhavissa, soko
na uppajjissa, itodani me patthaya savinnanake va avinnanake
va kisminci vatthusmim sineho nama ma uppajjiti adhitthasi.
Tato patthaya sineho nama natthi. Tam sandhaya kitavaso
namahanti gathamaha. Tattha putto paccekabodhi me pattam
bhinditva cavitoti mama putto paccekabodhipattam bhinditva cavito.
Nisneho tassa karanati tada uppannassa piyavatthussa karana
nisneho jatoti attho.
     Atha nam raja kim pana samma arammanam disva nikkodho
@Footnote: 1 chinnabhattotipi.
Jatositi pucchi. So tam acikkhanto imam gathamaha
     arako hutva mettacittam    satta vassani bhavayim,
     satta kappe brahmaloke,   tasma akkodhano ahanti.
     Tassattho aham maharaja arako nama tapaso hutva satta
vassani mettacittam bhavetva satta samvattavivattakappe brahmaloke
vasim, svaham digharattam mettabhavanaya acinnaparicinnataya
akkodhano jatoti.
     Evam chattapanina attano catusu angesu kathitesu raja
parisaya ingitasannam adasi. Tam khananneva amacca ca
brahmanagahapatikadayo ca utthahitva are lancakhadaka dutthacora tvam
lancam alabhitva panditam maretukamo jatoti kalakam hatthapadesu
gahetva rajanivesana otaritva gahitagahitehi pasanamuggarehi
sisam bhinditva jivitakkhayam papetva padesu gahetva kaddhanta
sankaratthanesu chaddesum. Tato patthaya raja dhammena rajjam
karento yathakammam gato.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanesi. Tada
kalako senapati devadatto ahosi, chattapanikappako sariputto,
dhammaddhajo pana ahamevati.
                   Dhammaddhajajatakam dasamam.
                 Biranatthambhakavaggo sattamo.
                     ------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 37 page 248-260. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=4903&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=4903&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=289              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1667              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1658              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1658              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]