|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
446. 8. Soṇātherīgāthāvaṇṇanā
dasa putte vijāyitvātiādikā soṇāya theriyā gāthā.
Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā
viññutaṃ patvā ekadivasaṃ satthu santike dhammaṃ suṇantī satthāraṃ ekaṃ bhikkhuniṃ
āraddhavīriyānaṃ bhikkhunīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā adhikārakammaṃ katvā sayampi
taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cutā kappasatasahassaṃ
devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulagehe nibbattitvā
vayappattā patikulaṃ gatā dasa puttadhītaro labhitvā bahuputtikāti paññāyittha. Sā
sāmike pabbajite vayappatte puttadhītaro gharāvāse patiṭṭhāpetvā sabbaṃ dhanaṃ puttānaṃ
vibhajitvā 1- adāsi, na kiñci attano ṭhapesi. Taṃ puttā ca puttabhariyā 2- ca
katipāhameva upaṭṭhahitvā paribhavaṃ akaṃsu. Sā "kiṃ mayhaṃ imehi paribhavāya 3- ghare
vasantiyā"ti bhikkhuniyo upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Taṃ bhikkhuniyo pabbājesuṃ.
Sā laddhūpasampadā "ahaṃ mahallikākāle pabbajitvā appamattāya bhavitabban"ti
bhikkhunīnaṃ vattapaṭivattaṃ karontī "sabbarattiṃ samaṇadhammaṃ karissāmī"ti heṭṭhāpāsāde
ekathambhaṃ hatthena gahetvā taṃ avijahamānā samaṇadhammaṃ karontī caṅkamamānāpi "andhakāre
ṭhāne rukkhādīsu yattha katthaci me sīsaṃ paṭihaññeyyā"ti rukkhaṃ hatthena gahetvā taṃ
avijahamānāva samaṇadhammaṃ karoti. Tato paṭṭhāya sā āraddhavīriyatāya pākaṭā
ahosi. Satthā tassā ñāṇaparipākaṃ disvā gandhakuṭiyaṃ nisinnova obhāsaṃ pharitvā
sammukhe nisinno viya attānaṃ dassetvā:-
"yo ca vassasataṃ jīve apassaṃ dhammamuttamaṃ
ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo passato dhammamuttaman"ti 4-
gāthaṃ abhāsi. Sā gāthāpariyosāne arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne 5-:-
@Footnote: 1 i. vissajjitvā 2 cha.Ma. dhītaro 3 Sī. paribhūtāya
@4 khu.dha. 25/115/37 5 khu.apa. 33/220/377
"padumuttaro nāma jino sabbadhammāna pāragū
ito satasahassamhi kappe uppajji nāyako.
Tadā seṭṭhikule jātā sukhitā sajjitā 1- piyā
upetvā taṃ munivaraṃ assosiṃ madhuraṃ vacaṃ.
Āraddhavīriyānaggaṃ vaṇṇeti bhikkhuniṃ jino
taṃ sutvā muditā hutvā kāraṃ katvāna satthuno.
Abhivādiya sambuddhaṃ taṃ ṭhānaṃ patthayiṃ tadā
anumodi mahāvīro sijjhataṃ paṇidhī tava.
Satasahassito kappe okkākakulasambhavo
gotamo nāma gottena satthā loke bhavissati.
Tassa dhammesu dāyādā orasā dhammanimmitā
soṇāti nāma nāmena hessati satthusāvikā.
Taṃ sutvā muditā hutvā yāvajīvaṃ tadā jinaṃ
mettacittā paricariṃ paccayehi vināyakaṃ.
Tena kammena sukatena cetanāpaṇidhīhi ca
jahitvā mānusaṃ dehaṃ tāvatiṃsaṃ agañchahaṃ.
Pacchime ca bhave dāni jātā seṭṭhikule ahaṃ
sāvatthiyaṃ puravare iddhe phīte mahaddhane.
Yadā ca yobbanaṃ pattā gantvā patikulaṃ ahaṃ
dasa puttāni ajaniṃ surūpāni visesato.
@Footnote: 1 cha.Ma. pūjitā
Sukhe ṭhitā ca te sabbe jananettamanoharā
amittānampi rucitā mama pageva te piyā.
Tato mayhaṃ akāmāya dasaputtapurakkhato
pabbajittha sa me bhattā devadevassa sāsane.
Tadekikā vicintesiṃ jīvitenālamatthu me
cattāya 1- patiputtehi vuḍḍhāya ca 2- varākiyā.
Ahampi tattha gacchissaṃ sampatto yattha me pati
evāhaṃ cintayitvāna pabbajiṃ anagāriyaṃ.
Tato mamaṃ 3- bhikkhuniyo ekaṃ bhikkhunupassaye
vihāya gañchumovādaṃ tāpehi udakaṃ iti.
Tadā udakamāhitvā 4- okiritvāna kumbhiyā
culle ṭhapetvā āsīnā tato cittaṃ samādahiṃ.
Khandhe aniccato disvā dukkhato ca anattato
khepetvā āsave sabbe arahattaṃ apāpuṇiṃ.
Tadāgantvā bhikkhuniyo uṇhodakamapucchisuṃ
tejodhātuṃ adhiṭṭhāya khippaṃ santāpayiṃ jalaṃ.
Vimhitā tā jinavaraṃ etamatthamasāvayuṃ
taṃ sutvā mudito nātho imaṃ gāthaṃ abhāsatha.
Yo ca vassasataṃ jīve kusīto hīnavīriyo
ekāhaṃ jīvitaṃ seyyo vīriyārabhato daḷhaṃ.
@Footnote: 1 jināYu. khu.apa. 33/232/379 2 buddhāyapi. khu.apa. 33/232/379
@3 cha.Ma. ca maṃ 4 udakamānetvā. khu.apa. 33/235/379
Ārādhito mahāvīro mayā suppaṭipattiyā
āraddhavīriyānaggaṃ mamāha sa mahāmuni.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ bhavā sabbe samūhatā
nāgīva bandhanaṃ chetvā viharāmi anāsavā.
Svāgataṃ vata me āsi buddhaseṭṭhassa santike
tisso vijjā anuppattā kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi ca aṭṭhime
chaḷabhiññā sacchikatā kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Atha naṃ bhagavā bhikkhuniyo paṭipāṭiyā ṭhānantare ṭhapento āraddhavīriyānaṃ
bhikkhunīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Sā ekadivasaṃ attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udāna-
vasena:-
"dasa putte vijāyitvā asmiṃ rūpasamussaye
tatohaṃ dubbalā jiṇṇā bhikkhuniṃ upasaṅkamiṃ.
Sā me dhammamadesesi khandhāyatanadhātuyo
tassā dhammaṃ suṇitvāna kese chetvāna pabbajiṃ.
Tassā me sikkhamānāya dibbacakkhu visodhitaṃ
pubbenivāsaṃ jānāmi yattha me vusitaṃ pure.
Animittañca bhāvemi ekaggā susamāhitā
anantarāvimokkhāsiṃ anupādāya nibbutā.
Pañcakkhandhā pariññātā tiṭṭhanti chinnamūlakā
dhi tavatthu jare jamme natthi punabbhavo"ti
imā gāthā abhāsi.
Tattha rūpasamussayeti rūpasaṅkhāte samussaye. Ayaṃ hi rūpasaddo "cakkhuñca paṭicca
rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇan"tiādīsu 1- rūpāyatane āgato. "yaṅkiñci rūpaṃ
atītānāgatapaccuppannan"tiādīsu 2- rūpakkhandhe. "piyarūpe sātarūpe rajjatī"ti-
ādīsu 3- sabhāve. "bahiddhā rūpāni passatī"tiādīsu 4- kasiṇāyatane. "rūpī rūpāni
passatī"tiādīsu 5- rūpajhāne. "aṭṭhiñca paṭicca nahāruñca paṭicca maṃsañca paṭicca
cammañca paṭicca ākāso parivārito rūpantveva saṅkhayaṃ 6- gacchatī"tiādīsu 7-
rūpakāye. Idhāpi rūpakāyeva daṭṭhabbo. Samussayasaddopi aṭṭhīnaṃ sarīrassa pariyāyo.
"satanti samussayā"tiādīsu aṭṭhisarīrapariyāye. "āturaṃ asuciṃ pūtiṃ, passa nande
samussayan"tiādīsu 8- sarīre. Idhāpi sarīre eva daṭṭhabbo. Tena vuttaṃ
"rūpasamussaye"ti, rūpasaṅkhāte samussaye sarīreti attho. Ṭhatvāti vacanaseso. Asmiṃ
rūpasamussayeti hi imasmiṃ rūpasamussaye ṭhatvā imaṃ rūpakāyaṃ nissāya dasa putte
vijāyitvāti yojanā. Tatoti tasmā dasaputtavijāyanahetu. Sā hi paṭhamavayaṃ atikkamitvā
puttake vijāyantī anukkamena dubbalasarīrā jarājiṇṇā ca ahosi. Tena vuttaṃ "tatohaṃ
dubbalā jiṇṇā"ti.
Tassāti tato, tassāti vā tassā santike. Puna 9- tassāti karaṇe vā
sāmivacanaṃ, tāyāti attho. Sikkhamānāyāti tissopi sikkhā sikkhamānā.
Anantarāvimokkhāsinti aggamaggassa anantarā uppannavimokkhā āsiṃ. Rūpī
rūpāni passatīti ādayo hi aṭṭhapi vimokkhā anantaravimokkhā nāma na honti.
Maggānantaraṃ anuppattā hi phalavimokkhā phalasamāpattikāle 10- pavattamānāpi paṭhama-
maggānantarameva samuppattito taṃ upādāya anantaravimokkhā nāma, yathā maggasamādhi
ānantarikasamādhīti vuccati. Anupādāya nibbutāti rūpādīsu kiñcipi aggahetvā
kilesaparinibbānena nibbutā āsiṃ.
@Footnote: 1 saṃ.saḷā. 18/63/39 (syā) 2 aṅ.catukka. 21/181/195 3 Ma.mū. 12/409/365
@4 dī.pā. 11/338/229 5 dī.pā. 11/339/231 6 cha.Ma. saṅkhaṃ 7 Ma.mū. 12/306/269
@8 khu.therī. 26/19/435 9 Sī.,Ma. puna vā 10 Sī.,i. pana samāpattikāle
Evaṃ vijjāttayaṃ vibhāvetvā arahattaphalena kūṭaṃ gaṇhanti udānetvā idāni
jarāya cirakālaṃ upaddutasarīraṃ vigarahantī saha vatthunā tassa samatikkantabhāvaṃ vibhāvetuṃ
"paccakkhandhā pariññātā"ti osānagāthamāha. Tattha dhi tavatthu jare jammeti aṅgānaṃ
sithilabhāvakaraṇādinā jare jamme lāmake hīne tava tuyhaṃ dhi atthu, dhikāro hotu.
Natthi dāni punabbhavoti tasmā tvaṃ mayā atikkantā abhibhūtāsīti adhippāyo.
Soṇātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
-----------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 122-127.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=2604
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=2604
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=446
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9219
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9266
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9266
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]