|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
252. 5. Mahānāmattheragāthāvaṇṇanā
esāvahiyyase pabbatenāti āyasmato mahānāmattherassa gāthā. Kā
uppatti?
ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto
sumedhassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā brāhmaṇavijjāsu nipphattiṃ gato
gharāvāsaṃ pahāya aññatarāya nadiyā tīre assamaṃ kāretvā sambahule brāhmaṇe
mante vācento viharati. Athekadivasaṃ bhagavā taṃ anuggaṇhituṃ tassa assamapadaṃ 1-
upagacchi. So bhagavantaṃ disvā pasannacitto āsanaṃ paññāpetvā adāsi. Nisinne
bhagavati sumadhuraṃ madhuṃ upanāmesi. Taṃ bhagavā paribhuñjitvā heṭṭhā adhimuttatthera-
vatthumhi vuttanayena anāgataṃ byākaritvā pakkāmi. So tena puññakammena devaloke
nibbattitvā aparāparaṃ sugatīsuyeva parivattento imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ
brāhmaṇakule nibbattitvā mahānāmoti laddhanāmo viññutaṃ patto bhagavato santikaṃ
upasaṅkamitvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā nesādake
nāma pabbate viharanto kilesapariyuṭṭhānaṃ vikkhambhetuṃ asakkonto "kiṃ me iminā
saṅkiliṭṭhacittassa jīvitenā"ti attabhāvaṃ nibbindanto uccaṃ 2- pabbatasikharaṃ
abhiruhitvā "ito pātetvā taṃ māressāmī"ti attānaṃ paraṃ viya niddisanto:-
@Footnote: 1 cha.Ma. asamapadaṃ 2 Ma. upaccakaṃ
[115] "esāvahiyyase pabbatena bahukuṭajasallarikena 1-
nesādakena girinā yasassinā paricchadenā"ti
gāthaṃ abhāsi.
Tattha esāvahiyyaseti eso tvaṃ mahānāma avahiyyase parihāyasi. Pabbatenāti
nivāsaṭṭhānabhūtena iminā pabbatena. Bahukuṭajasallarikenāti bahūhi kuṭajehi inda-
sālarukkhehi sallakīhi indasālarukkhehi vā samannāgatena. Nesādakenāti evaṃnāmakena.
Girināti selena. Selo hi sandhisaṅkhātehi pabbehi ṭhitattā "pabbato"ti, pasavanādi-
vasena jalassa, sārabhūtānaṃ 2- bhesajjādivatthūnañca giraṇato "girī"ti vuccati.
Tadubhayatthasambhavato panettha "pabbatenā"ti vatvā "girinā"ti ca vuttaṃ. Yasassināti
sabbaguṇehi 3- vissutena pakāsena. 4- Paricchadenāti nānāvidharukkhagacchalatāhi samantato
channena, vasanaṭṭhānatāya vā tuyhaṃ paricchadabhūtena. 5- Ayaṃ hettha adhippāyo:-
mahānāma yadi kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā vitakkabahulo hosi, evaṃ tvaṃ iminā
chāyūdakasampannena sappāyena nivāsanaṭṭhānabhūtena nesādakagirinā parihāyasi,
idānihaṃ taṃ 6- ito pātetvā māressāmi, tasmā na labbhā vitakkavasikena bhavitunti.
Evaṃ thero attānaṃ santajjentoyeva vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi.
Tena vuttaṃ apadāne 7- :-
"sindhuyā nadiyā tīre sukato assamo mama
tattha vācemahaṃ sisse itihāsaṃ salakkhaṇaṃ. 8-
Dhammakāmā vinītā te sotukāmā susāsanaṃ
chaḷaṅge pāramippattā sindhukūle vasanti te.
Uppātagamane ceva lakkhaṇesu ca kovidā
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. bahukuṭajasallakikena 2 Sī. jalāsayasārabhūtānaṃ 3 Sī. pabbataguṇehi
@4 Ma. pakārena 5 Ma. paricchedabhūtena 6 Sī. idāni taṃ ahaṃ
@7 khu.apa. 32/333/455 madhudāyakattherāpadāna 8 Sī. itihāsañca lakkhaṇaṃ
Uttamatthaṃ gavesantā vasanti vipine tadā.
Sumedho nāma sambuddho loke uppajji tāvade
amhākaṃ anukampanto upāgacchi vināyako.
Upāgataṃ mahāvīraṃ sumedhaṃ lokanāyakaṃ
tiṇasanthārakaṃ katvā lokajeṭṭhassadāsahaṃ.
Vipināto madhuṃ gayha buddhaseṭṭhassadāsahaṃ
sambuddho paribhuñjitvā idaṃ vacanamabravi.
Yo taṃ adāsi madhuṃ me pasanno sehi pāṇibhi
tamahaṃ kittayissāmi suṇātha mama bhāsato.
Iminā madhudānena tiṇasanthārakena ca
tiṃsakappasahassāni devaloke ramissati.
Tiṃsakappasahassamhi okkākakulasambhavo
gotamo nāma gottena satthā loke bhavissati.
Tassa dhammesu dāyādo oraso dhammanimmito
sabbāsave pariññāya nibbāyissatināsavo.
Devalokā idhāgantvā mātukucchiṃ upāgate
madhuvassaṃ pavassittha chādayaṃ madhunā mahiṃ. 1-
Mayi nikkhantamattamhi kucchiyā 2- ca suduttarā
tatrāpi madhuvassaṃ me vassate niccakālikaṃ.
Agārā abhinikkhamma pabbajiṃ anagāriyaṃ
lābhī annassa pānassa madhudānassidaṃ phalaṃ.
Sabbakāmasamiddhohaṃ bhavitvā 3- devamānuse
teneva madhudānena pattomhi āsavakkhayaṃ.
@Footnote: 1 Sī. samaṃ 2 Sī. kumbhiyā 3 Sī. bhutvāna
Vuṭṭhamhi deve caturaṅgule tiṇe
sampupphite dharaṇīruhe sañchanne 1-
suññe ghare maṇḍaparukkhamūlake
vasāmi niccaṃ sukhito anāsavo.
Majjhe mahante hīne ca bhave sabbe atikkamiṃ
ajja me āsavā khīṇā natthi dāni punabbhavo.
Tiṃsakappasahassamhi yaṃ dānamadadiṃ tadā
duggatiṃ nābhijānāmi madhudānassidaṃ phalaṃ.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Ayameva ca therassa aññābyākaraṇagāthā ahosīti.
Mahānāmattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 352-355.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7843
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=7843
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=252
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5634
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5809
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5809
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]