|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
207. 10. Puṇṇattheragāthāvaṇṇanā
sīlamevāti āyasmato puṇṇattherassa gāthā. Kā uppatti?
sopi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ
upacinanto ito ekanavute kappe buddhasuññe loke brāhmaṇakule nibbattitvā
vayappatto brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gantvā 1- kāmesu ādīnavaṃ disvā gharāvāsaṃ
pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantappadese paṇṇakuṭiṃ katvā vāsaṃ kappesi.
Tassa vasanaṭṭhānassa avidūre ekasmiṃ pabbhāre paccekabuddho ābādhiko hutvā
parinibbāyi, tassa parinibbānasamaye mahā āloko ahosi. Taṃ disvā so "kathaṃ
nu kho ayaṃ āloko uppanno"ti vīmaṃsanavasena ito cito ca āhiṇḍanto
pabbhāre paccekasambuddhaṃ parinibbutaṃ disvā gandhadārūni saṅkaḍḍhitvā sarīraṃ
jhāpetvā gandhodakena upasiñci. Tattheko devaputto antalikkhe ṭhatvā evamāha
"sādhu sādhu sappurisa, bahuṃ tayā puññaṃ pasavantena pūritaṃ sugatisaṃvattaniyaṃ kammaṃ,
tena tvaṃ sugatīsuyeva uppajjissasi, `puṇṇo'ti ca te nāmaṃ bhavissatī"ti. So
tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sunāparantajanapade
suppārakapaṭṭane 2- gahapatikule nibbatti, puṇṇotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto
vāṇijjavasena mahatā satthena saddhiṃ sāvatthiṃ gato. Tena ca samayena bhagavā
sāvatthiyaṃ viharati. Atha so sāvatthivāsīhi upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gato satthu
santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vattapaṭivattehi ācariyupajjhāye
ārādhento vihāsi. So ekadivasaṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā "sādhu maṃ bhante bhagavā
saṅkhittena ovādena ovadatu, yamahaṃ sutvā sunāparantajanapade vihareyyan"ti āha.
Tassa bhagavā "santi kho puṇṇa cakkhuviññeyyā rūpā"tiādinā 3- ovādaṃ datvā
@Footnote: 1 Sī. patvā 2 Ma. suppādaka... 3 Ma.upari. 14/395/340 puṇṇovādasutta,
@ saṃ.saḷā. 18/112/75 puṇṇasutta
Sīhanādaṃ nadāpetvā vissajjesi. So bhagavantaṃ vanditvā sunāparantajanapadaṃ gantvā
suppārakapaṭṭane viharanto samathavipassanaṃ ussukkāpetvā tisso vijjā sacchākāsi.
Tena vuttaṃ apadāne 1- :-
"pabbhārakūṭaṃ nissāya sayambhū aparājito
ābādhiko ca so buddho vasati pabbatantare.
Mama assamasāmantā panādo āsi tāvade
buddhe nibbāyamānamhi āloko udapajjatha.
Yāvatā vanasaṇḍasmiṃ acchakokataracchakā 2-
vāḷā ca kesarī sabbe abhigajjiṃsu tāvade.
Uppātaṃ tamahaṃ disvā pabbhāraṃ agamāsahaṃ.
Tatthaddasāsiṃ sambuddhaṃ nibbutaṃ aparājitaṃ.
Suphullaṃ sālarājaṃva sataraṃsiṃva uggataṃ
vitaccitaṃva 3- aṅgāraṃ nibbutaṃ aparājitaṃ.
Tiṇaṃ kaṭṭhañca pūretvā citakaṃ tatthakāsahaṃ
citakaṃ sukataṃ katvā sarīraṃ jhāpayiṃ ahaṃ.
Sarīraṃ jhāpayitvāna gandhatoyaṃ samokiriṃ
antalikkhe ṭhito yakkho nāmamaggahi tāvade.
Yaṃ pūritaṃ tayā kiccaṃ sayambhussa mahesino
puṇṇako nāma nāmena sadā hoti tuvaṃ mune. 4-
Tamahā kāyā cavitvāna devalokaṃ agacchahaṃ
tattha dibbamayo gandho antalikkhā pavassati.
Tatrāpi nāmadheyyaṃ me puṇṇakoti ahū tadā
@Footnote: 1 khu.apa. 32/29/477 puṇṇakattherāpadāna 2 Sī. acchakā ca taracchakā
@3 cha.Ma. vitaccikaṃva 4 Sī. muni
Devabhūto manusso vā saṅkappaṃ pūrayāmahaṃ.
Idaṃ pacchimakaṃ mayhaṃ carimo vattate bhavo
idhāpi puṇṇako nāma nāmadheyyaṃ pakāsati.
Tosayitvāna sambuddhaṃ gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ
sabbāsave pariññāya viharāmi anāsavo.
Ekanavutito kappe yaṃ kammamakariṃ tadā
duggatiṃ nābhijānāmi tanukiccassidaṃ phalaṃ.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Arahattaṃ pana patvā thero bahū manusse sāsane abhippasādesi. Yato
pañcasatamattā purisā upāsakattaṃ pañcasatamattā ca itthiyo upāsikābhāvaṃ paṭivedesuṃ.
So tattha rattacandanena candanamālaṃ 1- nāma gandhakuṭiṃ kārāpetvā "satthā pañcahi
bhikkhusatehi saddhiṃ mālaṃ 2- paṭicchatū"ti bhagavantaṃ pupphadūtena nimantesi. Bhagavā ca
iddhānubhāvena tattakehi bhikkhūhi saddhiṃ tattha gantvā candanamālaṃ paṭiggahetvā
aruṇe anuṭṭhiteyeva paccāgamāsi. Thero aparabhāge parinibbānasamaye aññaṃ
byākaronto:-
[70] "sīlameva idha aggaṃ paññavā pana uttamo
manussesu ca devesu sīlapaññāṇato jayan"ti
gāthaṃ abhāsi.
Tattha sīlanti sīlanaṭṭhena sīlaṃ, patiṭṭhānaṭṭhena samādhānaṭṭhena cāti attho.
Sīlaṃ hi sabbaguṇānaṃ patiṭṭhā, tenāha "sīle patiṭṭhāya naro sapañño"ti. 3- Samādahati
ca taṃ kāyavācāavippakiṇṇaṃ karotīti attho. Tayidaṃ sīlameva aggaṃ sabbaguṇānaṃ
@Footnote: 1 cha.Ma. candanamāḷaṃ, Sī. candanasālaṃ 2 Sī. saddhiṃ gantvā sālaṃ
@3 saṃ.sagā. 15/23/16 jaṭāsutta
Mūlabhāvato pamukhabhāvato ca. Yathāha "tasmātiha tvaṃ bhikkhu ādimeva visodhehi kusalesu
dhammesu. Ko cādi kusalānaṃ dhammānaṃ sīlañca suvisuddhan"ti, 1- "pātimokkhanti
mukhametaṃ pamukhametan"ti 2- ca ādi. Idhāti nipātamattaṃ. Paññavāti ñāṇasampanno. So
uttamo seṭṭho pavaroti puggalādhiṭṭhānāya gāthāya paññāyayeva seṭṭhabhāvaṃ
dasseti. Paññuttarā hi kusalā dhammā. Idāni taṃ sīlapaññānaṃ aggaseṭṭhabhāvaṃ
kāraṇato dasseti "manussesu ca devesu, sīlapaññāṇato jayan"ti ca.
Sīlapaññāṇahetu paṭipakkhajayo kāmakilesajayo hotīti attho.
Puṇṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya
sattamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
-----------
@Footnote: 1 saṃ.mahā. 19/369/125 bhikkhusutta 2 vinaYu.mahā. 4/135/148 uposathakkhandhaka
The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 243-246.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=5432
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=5432
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=207
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5377
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5606
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5606
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]