ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                       10. Kokalikasuttavannana
      evamme suttanti kokalikasuttam. Ka uppatti? imassa suttassa uppatti
atthavannanayameva 1- avibhavissati. Atthavannanaya cassa evamme sutantiadi
vuttanayameva. Atha kho kokalikoti ettha pana ko ayam kokaliko, kasma ca
upasankamiti? vuccate:- ayam kira kokalikaratthe 2- kokalikanagare
kokalikasetthissa putto pabbajitva pitara karapite vihareyeva pativasati
"culakokaliko"ti namena, na devadattasisso. So hi brahmanaputto
"mahakokaliko"ti pannayi.
      Bhagavati kira savatthiyam viharante dve aggasavaka pancamattehi bhikkhusatehi
saddhim janapadacarikam caramana upakatthaya vassupanayikaya vivekavasam vasitukama
te bhikkhu uyyojetva attano pattacivaramadaya tasmim janapade tam nagaram patva
tam viharam agamamsu. Tattha te kokalikena saddhim sammoditva tam ahamsu "avuso
mayam idha temasam vasissama, ma kassaci aroceyyasi"ti. So "sadhu"ti
patissunitva temase atite itaradivasam pageva nagaram pavisitva arocesi
"tumhe aggasavake idhagantva vasamane na janittha, na te koci paccayenapi
@Footnote: 1 ka. suttavannanayameva  2 Si.,i. kokaliratthe. sa.pa. 1/181/205-8,
@nano.pu. 3/89/362-6
Nimanteti"ti. Nagaravasino "kasma no bhante narocayittha"ti. Kim arocitena,
kim naddasatha dve bhikkhu vasante, nanu ete aggasavakati. Te khippam
sannipatitva sappigulavatthadini anetva kokalikassa purato nikkhipimsu. So
cintesi "paramappiccha aggasavaka `payuttavacaya uppanno labho'ti natva na
sadiyissanti, assadiyanta addha `avasikassa detha'ti bhanissanti, handaham
imam labham gahapetva gacchami"ti. So tatha akasi, thera disvava
payuttavacaya uppannam labham 1- natva  "ime paccaya neva amhakam, na
kokalikassa vattanti"ti cintetva "avasikassa detha"ti avatva patikkhipitva
pakkamimsu. Tena kokaliko "katham hi nama attana agganhanta mayhampi na
dapesun"ti domanassam uppadesi.
      Te bhagavato santikam agamamsu. Bhagava ca pavaretva sace attana
janapadacarikam na gacchati, aggasavake pesesi 2- "caratha bhikkhave carikam
bahujanahitaya"tiadini 3- vatva. Idamacinnam tathagatanam. Tena kho pana samayena
attana agantukamo hoti. Atha kho ime punadeva  uyyojesi "gacchatha bhikkhave
caratha carikan"ti. Te pancamattehi bhikkhusatehi saddhim carikam caramana
anupubbena tasmim ratthe tameva nagaram agamamsu. Nagara there sanjanitva saha
parikkharehi danam sajjetva nagaramajjhe mandapam katva danamadamsu, therananca
parikkhare upanamesum. Thera gahetva bhikkhusamghassa adamsu. Tam disva kokaliko
cintesi "ime pubbe appiccha ahesum, idani lobhabhibhuta papiccha jata,
pubbepi appicchasantutthapavivittasadisa manne, ime papiccha asantagunaparidipaka
papabhikkhu"ti. So there upasankamitva "avuso tumhe pubbe
@Footnote: 1 cha.Ma. uppanabhavam  2 cha.Ma. peseti  3 vi.maha. 4/32/27
Appicchasantutthapavivitta viya ahuvattha, idani panattha papabhikkhu jata"ti
vatva pattacivaramadaya tavadeva taramanarupo nikkhamitva gantva "bhagavato
etamattham arocessami"ti savatthabhimukho gantva anupubbena bhagavantam
upasankami. Ayamettha kokaliko, imina karanena upasankami. Tena vuttam
"atha kho kokaliko bhikkhu yena bhagava tenupasankami"tiadi.
      Bhagava tam turitaturitam agacchantam disvava avajjetva annasi
"aggasavake akkositukamo agato"ti. "sakka nu kho patisedhetun"ti ca
avajjento "na sakka, theresu aparajjhitva 1- agato, ekamsena padumaniraye
uppajjissati"ti addasa. Evam disvapi pana "sariputtamoggallanepi nama
garahantam 2- sutva na nisedheti"ti parupavadamocanattham ariyupavadassa mahasavajjabhava-
dassanatthanca "mahevan"tiadina nayena tikkhattum patisedheti. 3- Tattha
mahevanti ma evamaha, ma hi 4- evam abhaniti attho. Pesalati piyasila.
Saddhayikoti saddhagamakaro, pasadavahoti vuttam hoti. Paccayikoti paccayakaro,
"evametan"ti sannitthanavahoti 5- vuttam hoti.
      Acirapakkantassati pakkantassa sato nacireneva. Sabbo kayo phuttho 6-
ahositi kesaggamattampi okasam avajjetva sakalasariram atthini bhinditva
uggatahi pilakahi ajjhotthatam ahosi. Tattha yasma buddhanubhavena tatharupam
kammam buddhanam sammukhibhave vipakam na deti, dassanupacare pana vijahitamatte
deti, tasma tassa acirapakkantasseva pilaka utthahimsu. Teneva ca 7- vuttam
"acirapakkantassa ca kokalikassa"ti. Atha kasma na tattheva atthasiti ce?
@Footnote: 1 ka. tesu aparajjhitum  2 ka. moggallananampi nama garaham
@3 cha.Ma.,i. patisedhesi  4 cha.Ma.  ayam saddo na dissati
@5 cha.Ma.,i. sannitthavahoti  6 cha.Ma.,i. phuto  7 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Kammanubhavena. Okasakatam hi kammam avassam vipaccati, tasma 1- tassa tattha
thatum na deti. So kammanubhavena codiyamano utthayasana pakkami.
Kalayamattiyoti varakamattiyo. 2- Beluvasalatukamattiyoti tarunabeluvamattiyo.
Pabhijjimsuti bhijjimsu. Tasu bhinnasu sakalasariram panasapakkam viya ahosi. So
pakkena gattena anayabyasanam patva dukkhabhibhuto jetavanadvarakotthake sayi.
Atha dhammassavanattham agatagata manussa tam disva "dhi kokalika, dhi kokalika
ayuttamakasi, attanoyeva mukham nissaya anayabyasanam pattosi"ti ahamsu. Tesam
sutva arakkhadevata dhikkaram akamsu. 3- Arakkhadevatanam akasadevata 4- imina
upayena yava akanitthabhavana ekadhikkaro udapadi.
      Tada ca turu 5- nama bhikkhu kokalikassa upajjhayo anagamiphalam patva
suddhavasesu nibbatto hoti, sopi samapattiya vutthito tam dhikkaram sutva
agamma kokalikam ovadi sariputtamoggallanesu cittappasadajananattham. So
tassapi vacanam aggahetva annadatthu tameva aparadhetva kalam katva
padumaniraye uppajji. Tenaha "atha kho kokaliko bhikkhu teneva papena 6-
.pe. Aghatetva"ti.
      Atha kho brahma sahampatiti ko ayam brahma, kasma ca bhagavantam
upasankamitva etadavocati? ayam kassapassa bhagavato sasane sahako nama
bhikkhu anagami hutva suddhavasesu uppanno, tattha nam "sahampati brahma"ti
sanjananti. So pana "aham bhagavantam upasankamitva padumanirayam kittessami,
tato bhagava bhikkhunam arocessati. Kathanusandhikusala bhikkhu tatthayuppamanam
pucchissanti, bhagava tam 7- acikkhanto ariyupavade adinavam pakasessati"ti
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. tam  2 cha.Ma.,i. canakamattiyo  3 ka. ekadhikkaramakamsu
@4 cha.Ma. akasatthadevatati  5 Si. tudu, ka. catudi, Ma. catudipo
@6 cha.Ma.,i. tenevabadhena  7 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Imina karanena bhagavantam upasankamitva etadavoca. Bhagava tatheva akasi,
annataropi bhikkhu pucchi. Tena ca puttho "seyyathapi bhikkhu"tiadimaha.
      Tattha visatikharikoti magadhakena patthena cattaro pattha kosalaratthe
eko pattho hoti, tena patthena cattaro pattha alhakam, cattari
alhakani donam, catudona manika, catumanika khari, taya khariya visatikhariko.
Tilavahoti tilasakatam. Abbudo nirayoti abbudo nama koci paccekanirayo
natthi, avicimhiyeva abbudagananaya paccanokaso pana "abbudo nirayo"ti
vutto. Esa nayo nirabbudadisu.
      Tattha vassagananapi evam veditabba:- yatheva hi satam satasahassani
koti hoti, evam satam satasahassakotiyo pakoti nama hoti, satam satasahassappakotiyo
kotippakoti nama, satam satasahassakotippakotiyo nahutam, satam
satasahassanahutani ninnahutam, satam satasahassaninnahutani ekam abbudam, tato
visatigunam nirabbudam. Esa nayo sabbattha. Keci pana "tattha tattha paridevananattenapi 1-
imani namani laddhani"ti vadanti, apare "sitanaraka eva ete"ti.
      Athaparanti tadatthavisesatthadipakam gathabandham sandhaya vuttam. Pathavasena 2-
vuttavisatigathasu hi ettha "satam sahassanan"ti ayameka eva gatha
vuttatthadipika, sesa visesatthadipika eva avasane gathadvayameva pana
mahaatthakathayam vinicchitatthane 3- natthi tenavocumha "visatigathasu"ti.
      [663] Tattha kuthariti attacchedakatthena kutharisadisa pharusavaca.
Chindatiti kusalamulasankhatam attano mulamyeva nikkantati.
@Footnote: 1 ka. vedanananattenapi
@2 ka. pakatavasena  3 cha.Ma.,i. vinicchitapatho
      [664] Nindiyanti ninditabbam. Tam va nindati yo pasamsiyoti yo
uttamatthena pasamsaraho puggalo, tam va yo 1- papicchatadini aropetva garahati,
vicinatiti upacinati. Kalinti aparadham.
      [665] Ayam kaliti ayam aparadho. Akkhesuti jutakilanaakkhesu. Sabbassapi
sahapi attanati sabbena attano dhanenapi attanapi saddhim. Sugatesuti
sutthugatatta, sundaranca thanam gatatta sugatanamakesu buddhapaccekabuddhasavakesu.
Manam padosayeti yo manam paduseyya. Tassayam mano padoso eva mahantataro 2-
kaliti vuttam hoti.
      [666] Kasma? yasma satam sahassanam .pe. Papakam, yasma vassagananaya
Ettako so kalo, yam kalam ariyagarahi vacam mananca panidhaya papakam
nirayam upeti, tattha paccatiti vuttam hoti. Idam hi sankhepena padumaniraye
ayuppamanam.
      [667] Idani aparenapi nayena "ayameva mahantataro kali, yo
sugatesu manam padusaye"ti imamattham vibhavento "abhutavadi"tiadimaha. Tattha
abhutavaditi ariyupavadavasena alikavadi. Nirayanti padumadim. Pecca sama bhavantiti
ito patigantva nirayupapattiya sama bhavanti. Paratthati paraloke.
      [668] Kinca bhiyyo:- yo appadutthassati. Ettha 3- ca dosabhavena
appaduttho, avijjamalabhavena suddho, papicchabhavena ananganoti veditabbo.
Appadutthatta va suddhassa, suddhatta ananganassati evamettha 4- yojetabbam.
      [669] Evam sugatesu manopadosassa mahantatarakalibhavam sadhetva idani
varitavatthugatha 5- nama cuddasa gatha aha. Ta 6- kira kokalikam miyamanameva
@Footnote: 1 cha.Ma. so  2 cha.Ma.,i. mahattaro, evamuparipi  3 cha.Ma. tattha
@4 cha.Ma. evampettha  5 ka. dharitavatthugatha  6 cha.Ma.,i. ima
Ovadantenayasmata mahamoggallanena vutta, "mahabrahmuna"ti eke.
Tasam imina suttena saddhim ekasangahattham ayamuddeso "yo lobhagune
anuyutto"tiadi. Tattha pathamagathaya tava "guno"ti nidditthatta anekakkhattum
pavattatta va lobhoyeva lobhaguno, tanhayetam adhivacanam. Avadannuti
avacanannu buddhanampi ovadam aggahanena. Macchariti pancavidhamacchariyena.
Pesuniyasmim 1-  anuyutto aggasavakanam bhedakamataya. Sesam pakatameva. Idam
vuttam hoti:- yo avuso kokalika tumhadiso anuyuttalobhatanhaya lobhagune
anuyutto assaddho kadariyo avadannu macchari pesuniyasmim anuyutto, so
vacasa paribhasati annam abhasaneyyampi puggalam. Tena tam vadami "mukhadugga"ti
gathattayam.
      [670] Tassayam anuttanapadattho:- mukhadugga mukhavisama vibhuta vigatabhuta
alikavadi anariya asappurisa bhunahata 2- bhutihanaka vuddhinasaka 3- purisanta antimapurisa
kali alakkhipurisa avajata buddhassa avajataputta.
      [671] Rajamakirasiti kilesarajam attani pakkhipasi. Papatanti sobbham.
"papatan"tipi 4- patho, so evattho. "papadan"ti 5- patho, mahanirayanti
attho.
      [672] Eti hatanti ettha haiti nipato, tanti tam kusalakusalam kammam.
Athava hatanti gatam patipannam, upacitanti attho. Suvamiti sami tassa kammassa
katatta. So hi tam kammam labhateva, nassa tam nassatiti vuttam hoti. Yasma ca
labhati, tasma dukkham mando .pe. Kibbisakari.
@Footnote: 1 cha.Ma. pesuniyam, evamuparipi
@2 cha.Ma.,i. bhunahu  3 ka. hatabuddhi buddhinasaka
@4 ka. papatantipi  5 ka. papattanti
      [673] Idani yam dukkham mando passati, tam pakasento "ayosanku-
samahatatthanan"tiadimaha. Tattha purimaupaddhagathaya tava attho:- yam tam
ayosankusamahatatthanam sandhaya bhagavata "tamenam bhikkhave nirayapala pancavidhabandhanam
nama kammakaranam karontiti 1- vuttam, tam upeti, evam upento 2- ca tattheva
adittaya lohapathaviya nipajjapetva nirayapalehi pancasu thanesu akotiyamanam
tattam khilasankhatam tinhadharam ayasulamupeti, yam sandhaya bhagavata vuttam "tattam
ayokhilam hatthe gamenti"tiadi. 3- Tato para upaddhagatha anekani
vassasahassani tattha pacitva pakkavasesanubhavanattham anupubbena kharodakanaditiram
gatassa yantam "tattam ayogulam mukhe pakkhipanti, tattam tambaloham mukhe
asincanti"ti vuttam, tam sandhaya vuttam. Tattha ayoti loham. Gulasannibhanti
beluvakasanthanam. Ayogahanena cettha tambaloham, itarena ayogulam veditabbam.
Patirupanti katakammanurupam.
      [674] Tato aparasu gathasu na hi vagguti "ganhatha paharatha"ti
adini vadanta nirayapala madhuram vacam na vadanti. Nabhijavantiti na sumukhabhavena
abhimukha javanti, na sumukha upasankamanti, anayabyasanamavahanta eva
upasankamantiti vuttam hoti. Na tanamupentiti tanam lenam patisaranam hutva
na upagacchanti, ganhanta hananta eva upentiti vuttam hoti. Angare
santhate sentiti 4- angarapabbatam aropita samana anekani vassasahassani
santhate angare senti. Ginisampajjalitanti 5- samantato jalitam sabbadisasu ca
sampajjalitam aggim. Pavisantiti mahaniraye pakkhitta samana ogahanti.
@Footnote: 1 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/135  2 si, upeto
@3 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/135
@4 cha.Ma. sayantiti  5 ka. agginisamam pajjalitanti
Mahanirayo nama yo so "catukkanno"ti 1- vutto, yam yojanasate thatva
passatam akkhini bhijjanti.
      [675] Jalena ca onahiyanati ayojalena parivethetva migaluddaka
migam viya hananti. Idam devadatte avuttakammakaranam. 2- Andhamva timisamayantiti
andhakaranena andhameva bahalandhakaratta "timisan"ti sannitam dhumaroruvam nama
narakam gacchanti. Tatra kira tesam kharadhumam ghayitva akkhini bhijjanti. Tena
"andhamva"ti vuttam. Tam vitatam hi yatha mahikayoti tanca andhatimisam
mahikayo viya vitatam 3- hotiti attho. "vitthatan"tipi patho. 4- Idampi devadute
avuttakammakaranameva.
      [676] Atha lohamayanti ayam pana lohakumbhi pathavipariyantika
catunahutadhikani dveyojanasatasahassani gambhira samatittika tattalohapura hoti.
Paccanti hi tasu cirarattanti tasu kumbhisu digharattam paccanti. Agginisamasuti
aggisamasu. Samuppilavateti 5- samuppalavanta, sakimpi uddham sakimpi adho
gacchamana phenuddehakam paccantiti vuttam hoti. Devadute vuttanayeneva tam
veditabbam.
      [677] Pubbalohitamisseti pubbalohitamissaya lohakumbhiya. Tattha kinti
tattha. Yam yandisatanti disam vidisam. 6- Adhisetiti gacchati. "abhiseti"tipi patho.
Tattha yam yam disam alliyati apassayatiti attho. Kilissatiti badhiyati.
"kilijjati"tipi patho, puti hotiti attho. Samphusamanoti tena pubbalohitena
phuttho samano. Idampi devadute avuttakammakaranam.
@Footnote: 1 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/136  2 cha.Ma...karanam
@3 ka. vitthatam  4 ka. jati ca rupiyato
@5 ka. samuppilavasati, Si. samuppilavasoti  6 cha.Ma. yam yam disakanti disam vidisam
      [678] Pulavavasatheti pulavanam avase. Ayampi lohakumbhiyeva devadute
"guthanirayo"ti vutta, tattha patitassa sucimukhapana chaviadini chinditva
atthiminjam khadanti. Gantum na hi tiramapatthiti avagantum 1- na hi tiramatthi.
"tiravamatthi"tipi patho, soyevattho. Tirameva ettha "tiravan"ti vuttam. Sabbasma
hi samantakapallati yasma tassa kumbhiya uparibhagepi nikujjitatta sabbattha
sama samantato kataha, tasma avagantum 1- tiram natthiti vuttam hoti.
      [679] Asipattavanam devadute vuttanayameva. Tam hi durato ramaniyam
ambavanam viya dissati, athettha lobhena nerayika pavisanti, tato nesam
vateritani pattani patitva angapaccangani chindanti. Tenaha "tam pavisanti
samucchinnagatta"ti. 2- Tam pavisanti tato sutthu chinnagatta hontiti. Jivham
balisena gahetva aracayaracaya 3- vihanantiti tattha asipattavane vegena vidhavitva 4-
patitanam musavadinam nerayikanam nirayapala jivham balisena nikkaddhitva
yatha manussa allacammam bhumiyam pattharitva khilehi akotenti, evam akotetva
pharasuhi phaletva phaletva ekamekam kotim chindanta 5- vihananti, chinnachinna
koti punappunam samutthati. "arajayarajaya"tipi patho, avinchitva
avinchitvati 6- attho. Etampi devadute avuttakammakaranam.
      [680] Vettaraninti devadute "mahati kharodaka nadi"ti vuttanadim.
Sa kira ganga viya udakabharita dissati, athettha nhayissama pivissamati
nerayika patanti. Tinhadharam khuradharanti 7- tinhapharam khurapharam,
tikkhadharakhuradharavatinti 8- vuttam hoti. Tassa kira nadiya uddhamadho ubhayatiresu
ca tinhadhara
@Footnote: 1 cha.Ma. apagantum  2 cha.Ma. samucchidagattati
@3 cha.Ma.,i. arajayarajaya  4 cha.Ma.,i. dhavitva 5 cha.Ma. chindetva
@6 ka. avadhitva avadhitvati 7 i. tinhadhara khuradharavatim  8 ka. papatantiti
Khuradhara 1- patipatiya thapita viya titthati, 2- tena sa "tinhadhara khuradhara"ti
vuccati. Tam tinhadharakhuradharam udakasaya upenti alliyantiti attho. Evam
upenta ca papakammena codita tattha manda papatanti balati attho.
      [681] Sama sabalati etam parato "sona"ti imina yojetabbam.
Samavanna kammasavanna ca sona khadantiti vuttam hoti. Kakolaganati
kanhakakagana. Patigiddhati sutthu sanjatagedha hutva, "mahagijjha"ti eke.
Kulalati kulalapakkhino, "senanametam naman"ti eke. Vayasati akanha
kaka. Idampi devadute avuttakammakaranam. Tattha vuttanipi pana kanici 3-
idha na vuttani, tani etesam purimapacchimabhagatta vuttaneva hontiti
veditabbani.
      [682] Idani sabbamevetam narakavuttim dassetva ovadanto "kiccha
vatayan"ti gathamaha. Tassattho:- kiccha vata idha narake nanappakarakammakaranabheda
vutti, yam jano passati 4- kibbisakari. Tasma idha jivitasese jivitasantatiya
vijjamanaya idha loke thitoyeva samano saranagamanadikusaladhammanutthanena
kiccakaro naro siya bhaveyya. Kiccakaro bhavantopi ca sataccakaritavaseneva bhaveyya,
na pamajjeyyam, 5- muhuttampi na pamadamapajjeyyati ayamettha samuccayavannana.
Yasma pana vuttavasesani padani pubbe vuttanayatta uttanatthatta ca
suvinneyyaneva, tasma anupadavannana na katati.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                      kokalikasuttavannana nitthita.
                       ------------------
@Footnote: 1 cha.Ma. khura  2 cha.Ma. titthanti  3 ka. panetani
@4 cha.Ma. phusati  5 cha.Ma.,i. na pamajje



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 303-313. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=6830&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=6830&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=384              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=9435              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=9512              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=9512              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]