ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                      7. Brahmanadhammikasuttavannana
      evamme sutanti brahmanadhammikasuttam. Ka uppatti? ayamevassa
nidane 3- "atha kho sambahula"tiadina nayena  vutta tattha sambahulati bahu
aneke kosalakati kosalaratthavasino. Brahmanamahasalati jatiya brahmana,
mahasarataya mahasala. Yesam kira nidahitva thapitamyeva asitikotisankham 4- dhanamatthi,
@Footnote: 1 ka. vesamatte  2 ka. ekaparibhoga
@3 cha.Ma.,i. ayameva. yassa nidane  4 cha.Ma....sankhayam
Te "brahmanamahasala"ti vuccanti. Ime ca tadisa, tena vuttam
"brahmanamahasala"ti. Jinnati jajjaribhuta jaraya khandiccadibhavamapadita. Vuddhati
angapaccanganam vuddhimariyadam patta. Mahallakati jatimahallakataya samannagata,
cirakalappasutati vuttam hoti. Addhatati addhanam gata, dve tayo rajaparivatte
atitati adhippayo. Vayo anuppattati pacchimavayam sampatta. Apica jinnati
porana, cirakalappavattakulanvayati vuttam hoti. Vuddhati silacaradi-
gunavuddhiyutta. Mahallakati vibhavamahantataya samannagata mahaddhana mahabhoga. Addhagatati
maggapatipanna brahmananam vattacariyadimariyadam avitikkamma caramana. Vayo
anuppattati jativuddhabhavampi antimavayam anuppattati evamettha 1- yojana
veditabba. Sesamettha pakatameva.
      Bhagavata saddhim sammodimsuti khamaniyadini pucchanta annamannam sampavattamoda 2-
ahesum. Yaya ca "kacci bhoto gotamassa khamaniyam, kacci yapaniyam appabadham appatankam
balam lahutthanam phasuviharo"tiadikaya kathaya sammodimsu, tam pitipamojjasankhata-
sammodajananato sammoditum arahato ca sammodaniyam, atthabyanjanamadhurataya sucirampi
kalam saretum nirantaram pavattetum arahato saritabbabhavato ca saraniyam. Suyyamanasukhato ca
sammodaniyam, anussariyamanasukhato saraniyam, tatha byanjanaparisuddhataya  sammodaniyam,
atthaparisuddhataya saraniyanti evam anekehi pariyayehi sammodaniyam katham
saraniyam vitisaretva pariyosapetva nitthapetva yenatthena agata, nam
pucchitukama ekamantam nisidimsu. Tam:-
          "na pacchato na purato        napi asannadurato
          na passe napi pativate      na capi onatunnate"ti-
adina nayena mangalasuttavannanayam vuttameva.
@Footnote: 1 cha.Ma. anuppattati evampettha  2 cha.Ma. samappavattamoda, i. sammappavattamoda
      Evam ekamantam nisinna kho te brahmanamahasala bhagavantam etadavocum.
Kintanti?  "sandissanti nu kho"tiadi. Tam sabbam uttanatthameva. Kevalanhettha
Brahmananam brahmanadhammeti desakaladidhamme chaddetva yo brahmanadhammo,
tasmimyeva. Tena hi brahmanati yasma mam tumhe yacittha, tasma brahmana
sunatha, sotam odahatha, sadhukam manasikarotha, yoniso manasikarotha, tatha payogasuddhiya
sunatha, asayasuddhiya sadhukam manasikarotha,  avikkhepena sunatha, paggahena sadhukam
manasikarothatiadina nayena etesam padanam pubbe avuttopi adhippayo
veditabbo. Atha bhagavata vuttam tam vacanampi 1- sampaticchanta "evam bho"ti kho
te brahmanamahasala bhagavato paccassosum, bhagavato vacanam abhimukha hutva
assosum. Atha va patissunimsu. "sunatha sadhukam manasikarotha"ti vuttamattham
kattukamataya patijanimsuti vuttam hoti. Atha kho 2- tesam evam patissutavatam bhagava
etadavoca. Kintanti? isayo 3- pubbaka"tiadi.
      [287] Tattha pathamagathaya tava samyatattati silasamyamena samyatacitta.
Tapassinoti indriyasamvaratapayutta. Attadatthamacarisunti
mantajjhenabrahmaviharabhavanadim attano attham akamsu. Sesam pakatameva.
      [288] Dutiyagathadisupi ayam sankhepavannana:- na pasu brahmananasunti
porananam brahmananam pasu na asum, na te pasupariggahamakamsu. Na hirannam
na dhaniyanti hirannanca brahmananam antamaso jatumasakopi nahosi,
tatha vihisaliyavagodhumadi pubbannaparannabhedam dhaniyampi tesam nahosi.
Te hi nikkhittajataruparajata asannidhikarakava hutva kevalam sajjhayadhananna
attano mantajjhenasankhateneva dhanena dhannena ca samannagata ahesum.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. vacanam  2 cha.Ma.,i. kho-saddo na dissati  3 ka. visayo
Yo cayam mettadiviharo setthatta anugamikatta ca brahmanidhiti vuccati, tanca
brahmam nidhimapalayum, satatam tassa 1- bhavananuyogena.
      [289] Evam viharinam yam nesam pakatam asi, yam etesam pakatam ete
brahmane uddissa katam ahosi dvarabhattam upatthitanti "brahmananam
dassama"ti sajjetva tehi tehi dayakehi attano attano gharadvare thapitam
bhattam. Saddhapakatanti saddhaya pakatam, saddhadeyyanti vuttam hoti. Esananti
esantiti esa, tesam esanam, esamananam pariyesamanananti vuttam hoti.
Dataveti databbam. Tadamannisunti tam amannimsu, tam dvare sajjetva thapitam
bhattam saddhadeyyam pariyesamananam tesam 2- brahmananam databbam amannimsu
dayaka jana, na tato param. Anatthika hi te annena ahesum, kevalam
ghasacchadanaparamataya santutthati adhippayo.
      [290] Nanarattehiti nanavidharagarattehi vatthehi vicitrattharanatthatehi,
sayanehi ekabhumikadvibhumikadipasadavarehi. Avasathehiti evarupehi upakaranehi. Phita
janapada rattha ekekappadesabhuta janapada ca keci keci sakalarattha ca "namo
brahmananan"ti sayam patam brahmane deve viya namassimsu.
      [291] Te evam namassiyamana lokena avajjha brahmana asum na
kevalanca  avajjha, ajeyya vihimsitumpi 3- anabhibhavaniyatta ajeyya ca ahesum.
Kimkarana? dhammarakkhita, yasma dhammena rakkhita. Te hi pancasiladhamme 4-
Rakkhimsu, "dhammo have rakkhati dhammacarin"ti 5-  dhammarakkhita hutva avajjha
ajeyya ca ahesunti adhippayo. Na ne koci nivaresiti te brahmane
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sada tassa  2 cha.Ma.,i. etesam
@3 Si. vihesitunampi  4 cha.,i. panca varasiladhamme, Ma. pancaveramanidhamme
@ 5 khu.ja. 27/103,385/226,378
Kulanam dvaresu sabbaso bahiresu ca abbhantaresu ca sabbappakaresupi 1-
yasma tesu piyasammatesu varasilasamannagatesu matapitusu viya ativissattha 2-
manussa ahesum, tasma "idam nama thanam taya na pavisitabban"ti na koci
nivaresi.
      [292] Evam dhammarakkhita kuladvaresu anivarita caranta  attha ca
cattalisancati atthacattalisam vassani kumarabhavato pabhuti caranena komaram brahmacariyam
carimsu te, yepi brahmanacandala ahesum, ko pana vado brahmasamadisuti evamettha
adhippayo veditabbo. Evam brahmacariyam caranta eva hi vijjacaranapariyetthim acarum,
brahmana pure, na abrahmacarino hutva. Tattha vijjapariyetthiti mantajjhenam.
Vuttampi 3- cetam "so atthacattalisavassani komaram brahmacariyam carati mante
adhiyamano"ti. 4- Caranapariyetthiti silarakkhanam 5- "vijjacaranapariyetthun"tipi patho,
vijjacaranam pariyesitum acarunti attho.
      [293] Yathavuttanca kalam brahmacariyam caritva tato param gharavasam
kappentapi na brahmana annamagamum khattiyam va vessadisu annataram va,
ye ahesum devasama va mariyada vati 6- adhippayo. Tato 7- satam va sahassam
va datva napi bhariyam kinimsu te, seyyathapi etarahi ekacce kinanti. Te hi
dhammena daram pariyesanti. Katham? atthacattalisam vassani brahmacariyam caritva
brahmana tadeva 8- kannabhikkham ahindanti "aham atthacattalisam vassani
cinnabrahmacariyo, yadi vayappatta darika atthi, detha me"ti. Tato yassa
@Footnote: 1 cha. sabbadvaresu, i. sabbakaresu  2 ka. ativissattha
@3 cha.Ma. vuttam cetam, i. vuttancetam  4 an.pancaka. 22/192/251
@5 Si. silanam rakkhanam, i. silanam  6 Ma. devasama ca pariyada cati
@7 cha.Ma. tatha  8 Si.,i. brahmanadvare, cha.Ma. brahmana
Vayappatta darika hoti. So tam alankaritva niharitva dvare thitasseva
brahmanassa hatthe udakam asincanto "imam te brahmana bhariyam posavanatthaya
dammi"ti vatva deti.
      Kasma pana te evam ciram brahmacariyam caritvapi daram pariyesanti, na
yavajivam brahmacarino hontiti? micchaditthivasena. Tesanhi evam ditthi hoti
"yo puttam na uppadeti, so kulavamsacchedakaro hoti, tato niraye paccati"ti
cattaro kira abhayitabbam 1- bhayanti ganduppado kiki kontini 2- brahmanati. 3-
Ganduppada kira mahapathavikkhayabhayena mattabhojino honti, na bahumattikam
khadanti. Kiki sakunika akasapatanabhayena andassa upari uttana seti.
Kontini sakunika pathavikampanabhayena padehi bhumim na sutthu akkamati. Brahmana
kulavamsupacchedabhayena daram pariyesanti. Aha cettha:-
         "ganduppado kiki ceva         konto 4- brahmanadhammiko
         ete abhayam 5-  bhayanti       sammulha caturo jana"ti.
      Evam dhammena daram pariyesitvapi ca sampiyeneva samvasam sangantva
samarocayum, sampiyeneva annamannam pemeneva kayena ca cittena ca missibhuta
sanghatita samsattha hutva samvasamarocayum, 6- na appiyena na niggahena cati
vuttam hoti.
      [294] Evam sampiyeneva samvasam karontopi ca 7- annatra tamhati, yo
so utusamayo, yamhi samaye brahmani brahmanena upagantabba, annatra
tamha samaya thapetva tam samayam ututo viratam utuveramanim pati bhariyam, yava puna
@Footnote: 1 Si. abhayitabba  2 Si.,i. kontani, cha. kuntani. evamuparipi
@3 ka. brahamanoti  4 cha.Ma. kunti  5 Si. abhaya
@6 Si. samvasamarocesum, cha.Ma. samvasam samarocayum  7 Si.,i. rocentapi ca
So samayo agacchati, 1- tava athatva antarayeva. Methunadhammanti methunaya
dhammaya. Sampadanavacanapattiya kiretam upayogavacanam. Nassu gacchantiti neva
gacchanti. Brahmanati ye honti devasama ca mariyada cati adhippayo.
      [295] Avisesena pana sabbepi brahmacariyanca .pe. Avannayum.
Tattha brahmacariyanti methunavirati. Silanti sesani cattari sikkhapadani. Ajjavanti
ujubhavo. Atthato asathata amayavita ca. Maddavanti mudubhavo, atthato
atthaddhata anatimanita ca. Tapanti indriyasamvaram. 2- Soraccanti suratabhavo
sukhasilata appatikulasamacarata. Avihimsanti 3- paniadihi avihesikajatikata
sakarunabhavo. Khantiti adhivasanakkhanti. Iccete gune avannayum. Ye pana 4-
nasakkhimsu sabbaso patipattiya aradhetum, tepi tattha saradassino hutva
vacaya vannayimsu.
      [296] Evam vannayantananca 5- yo nesam .pe. Nagama, yo etesam
brahmananam paramo brahma ahosi, brahmasamo nama uttamo brahmano
ahosi, dalhena parakkamena samannagatatta dalhaparakkamo. Sa  vati vibhavane
vasaddo, tena so evarupo brahmanoti tameva vibhaveti. Methunam dhammanti
methunasamapattim. Supinantepi nagamati supinenapi 6- na agamasi.
      [297] Tato tassa vattam .pe. Avannayum. Imaya gathaya  navamagathaya
vuttaguneyeva 7- adiantavasena niddisanto devasame brahmane pakaseti. Te
hi vinnujatika pandita tassa brahmasamassa brahmanassa vattam  anusikkhanti
@Footnote: 1 ka. nagacchati  2 cha.Ma.,i. tapoti indriyasamvaro
@3 cha.Ma.,i. avihimsati  4 cha.Ma.,i. yepi
@5 cha.Ma. vannentananca  6 cha.Ma. supinepi  7 i. vuttaguneneva
Pabbajjaya jhanabhavanaya ca, te ca ime brahmacariyadigune patipattiya eva
vannayantiti. Te sabbepi brahmana pancakanipate donasutte 1- vuttanayeneva
veditabba.
      [298] Idani mariyade brahmane dassento aha "tandulam sayanan"ti.
Tassattho:- tesu ye honti mariyada, te brahmana 2- sace yannam
kappetukama honti, atha amakadhannapatiggahana pativiratatta nanappakarakam
tandulanca mancapithadibhedam sayananca khomadibhedam vatthanca gosappitilateladibhedam
sappitelanca yaciya dhammena, "uddissa ariya titthanti, esa ariyana
yacana"ti evam vuttena uddissatthanasankhatena dhammena yacitva, atha yo yam
icchati datum, tena tam dinnatanduladim samodhanetva sankaddhitva
"samudanetva"tipi patho, esoyevattho 3- tato yannamakappayunti tato gahetva
danamakamsu.
      [299] Karonta ca evametasmim upatthitasmim danasankhate yannasmim
nassu gavo hanimsu te, na te gaviyo hanimsu. Gavimukhena cettha sabbapana
vuttati veditabba. Kimkarana na hanimsuti? brahmacariyadigunayuttatta. Apica
visesato yatha mata .pe. Nassu gavo hanimsu te. Tattha yasu jayanti
osathati 4- yasu pittadinam bhesajjabhuta panca gorasa jayanti.
      [300] Annadatiadisu yasma panca gorase paribhunjantanam khuda
vupasammati. Balam vaddhati, chavivanno vippasidati, kayikamanasikam sukham uppajjati,
tasma annada balada vannada sukhada cetati veditabba. Sesamettha
uttanatthameva.
@Footnote: 1 an.pancaka. 22/191/248-274 (sya)  2 Si.,ka. mariyada brahmana
@3 cha.Ma.,i. ekoyevattho  4 cha.Ma.,i. osadhati 22/191/243-274 (sya)
      [301] Evam te yannesu gavo ahananta punnappabhavanuggahitasarira
sukhumala .pe. Sukhamedhittha yampaja. Tattha sukhumalati mudutalunahatthapadaditaya.
Mahakayati 1- arohaparinahasampattiya, vannavantoti 1- suvannavannataya
santhanayuttataya ca, yasassinoti 1- labhaparivarasampadaya. Sehi dhammehiti sakehi
carittehi. Kiccakiccesu ussukati kiccesu "idam katabbam, "akiccesu "idam
na katabban"ti ussukkamapanna hutvati attho. Evam te porana
brahmana evarupa hutva dassaniya pasadaniya lokassa paramadakkhineyya
imaya patipattiya yava loke avattimsu, tava vigataitibhayupaddava hutva
nanappakarakam sukham edhittha papuni, sukham va edhittha sukham vuddhim agamasi.
Ayam pajati sattalokam nidasseti.
      [302-3] Kalaccayena  pana sambhinnamariyadabhavam apajjitukamanam
tesam asi vipallaso .pe. Bhagaso mite. Tattha vipallasoti viparitasanna.
Anuto anunti lamakatthena parittatthena appasadatthena 2- anubhutato
kamagunato uppannam jhanasamannanibbanasukhani upanidhaya sankhyampi anupagamanena
anum kamasukham, lokuttarasukham va upanidhaya anubhutato attana patiladdhalokiya-
samapattisukhato anum appakatopi appakam kamasukham disvati adhippayo. Rajino
cati ranno ca. Viyakaranti sampattim. Ajannasamyutteti assajaniyayutte
sukateti darukammalohakammena sunitthite. Cittasibbaneti sihacammadihi alankaranavasena
citrasibbane. Nivesaneti gharavatthuni. Nivese cati tattha patitthapitagharani.
Vibhatteti ayamavittharavasena vibhattani. Bhagaso miteti anganadvarapasada-
kutagaradivasena kotthasam kotthasam katva mitani. Kim vuttam hoti? tesam
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. iti-saddo na dissati  2 ka. apayatthena
Brahmananam anuto anusannitam kamasukhanca ranno byakaranca alankatanariyo
ca vuttappakare rathe ca nivesane nivese ca disva dukkhesuyeva etesu
vatthusu "sukhan"ti pavattatta pubbe pavattanekkhammasannaviparitatta 1- ca
viparitasanna asi.
      [304]  Te evam viparitasanna hutva gomandalaparibyulham .pe.
Brahmana. Tattha gomandalaparibyulhanti 2- goyuthehi parikinnam. Narivaraganayutanti
varanariganasamyuttam. Ularanti vipulam. Manusam bhoganti manussanam nivesanadibhoga-
vatthum. Abhijjhayimsuti "aho vatidam amhakam assa"ti tanham vaddhetva abhipatthayamana
jhayimsu.
      [305] Evam abhijjhayanta ca "ete manussa sunhata suvilitta
kappitakesamassu amuttamaniabharana 3- pancahi kamagunehi paricarenti, mayam pana
evam tehi namassiyamanapi sedamalakilitthagatta parulhakacchanakhaloma bhogarahita
paramakarunnatam patta viharama. Ete ca hatthikkhandhaassapitthisivikasuvannarathadihi
vicaranti, mayam padehi. Ete dvibhumikadipasadatalesu vasanti, mayam
arannarukkhamuladisu. Ete ca gonakadihi attharanehi atthatasu varaseyyasu sayanti,
mayam tattikacammakhandadini attharitva bhumiyam. Ete ca 4- nanarasani bhojanani
bhunjanti, mayam unchacariyaya yapema. Katham nu kho mayampi etehi sadisa
bhaveyyama"ti cintetva "dhanam icchitabbam, na sakka dhanarahitehi ayam sampatti
papunitun"ti ca avadharetva vede bhinditva dhammayutte  puranamante
nasetva adhammayutte kutamante ganthetva 5- dhanatthika
@Footnote: 1 cha.Ma.,i..... vipallasasankhata  2 Si. gomandalaparibbulhanti
@3 ka. amuttamalabharana  4 cha.Ma. casaddo na dissati  5 ka. bandhitva
Okkakarajanamupasankamma sotthivacanadini payunjitva "amhakam maharaja brahmanavamse
paveniya agatam puranamantapadam atthi, tam mayam acariyamutthikaya na kassaci bhanimha, tam
maharaja sotumarahati"ti ca vatva assamedhadiyannam vannayimsu. Vannayitva ca
rajanam ussahenta "yaja maharaja, evam pahutadhanadhanno tvam, natthi te
yannasambharavekallam, evam hi te yajato sattakulaparivatta sagge uppajjissanti"ti
avocum. Tena nesam tam pavattim dassento aha bhagava "te tattha mante .pe.
Bahu te dhananti.
      Tattha tatthati tasmim, yam bhogamabhijjhayimsu, tannimittanti vuttam hoti.
Nimittatthe hi etam bhummavacanam. Tadupagamunti tada upagamum. Pahutadhanadhannositi
pahutadhanadhanno bhavissasi, abhisamparayanti adhippayo. Asamsayam hi anagatepi
vattamanavacanam icchanti saddakovida. Yajassuti yajahi. Vittam dhananti
jatarupadiratanameva vittikarana 1- vittam, samiddhikaranato dhananti vuttam. Atha va
vittanti vittikaranabhutameva abharanadi upakaranam, yam "pahutavittupakarano"tiadisu 2-
agacchati. Dhananti hirannasuvannadi. Kim vuttam hoti? te brahmana mante
ganthetva tada okkakam upagamum. Kinti? "maharaja bahu te vittanca
dhananca, yajassu, ayatimpi pahutadhanadhanno bhavissasi"ti
      [306] Evam karanam vatva sannapentehi tato ca raja .pe.
Ada dhanam. Tattha sannattoti napito. Rathesabhoti maharathesu khattiyesu
akampiyatthena usabhasadiso. "assamedhan"tiadisu assamettha medhantiti assamedho.
Dvihi pariyannehi yajitabbassa ekavisatiyupassa thapetva bhumim ca purise ca
avasesasabbavibhavadakkhinassa yannassetam adhivacanam. Purisamettha medhantiti purisamedho.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. vittikaranato  2 di.Si. 9/331/130
Catuhi pariyannehi yajitabbassa saddhim bhumiya assamedhe vuttavibhavadakkhinassa
yannassetam adhivacanam. Samma cettha 1- pasantiti sammapaso. Divase divase
sammam khipitva tassa patitokase vedim katva samharimehi yupadihi sarassatinadiya
nimuggokasato pabhuti patilomam gacchantena yajitabbassa satrayagassetam 2-
adhivacanam. Vajamettha pivantiti vajapeyyo, ekena pariyannena sattarasahi
pasuhi yajitabbassa veluvayupassa sattarasasattarasadakkhinassa 3- yannassetam adhivacanam.
Natthi ettha aggalati niraggalo, navahi pariyannehi yajitabbassa saddhim
bhumiya ca purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhinassa sabbamedhapariyayanamassa
assamedhavikappassetam adhivacanam. Sesamettha pakatameva.
      [307-8] Idani yam vuttam "brahmananam ada dhanan"ti, tam
dassento "gavo sayananca"ti gathadvayamaha. So hi raja "digharattam
lukhaharena kilanta panca gorase paribhunjantu"ti nesam sapungavani goyuthaneva
adasi, tatha "digharattam thandilasayitaya thulasatakanivasanena ekaseyyaya
padacarena rukkhamuladivasena ca kilanta gonakadiatthatavarasayanadisu sukham
anubhontu"ti nesam mahagghani sayanadini ca adasi. Evametam nanappakarakam
annanca hirannasuvannadidhanam adasi. Tenaha bhagava "gavo sayananca vatthanca
.pe. Brahmananam ada dhanan"ti.
      [309-10] Evam tassa ranno santika te ca tattha .pe. Puna
mupagamum. Kim vuttam hoti? tassa ranno santika te brahmana tesu
yagesu dhanam labhitva digharattam divase divase evameva 1- ghasacchadanam pariyesitva
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sammamettha  2 Si. yatarayagassetam, mano.pu. 2/341, mano.pu. 3/214,
@sa.pa. 1/139  3 Si.,i. sattarasasattarasakdakkhinassa, cha.Ma. sattarasakadakkhinassa
@ 4 Si. ekadivasameva, i. ekadivasikameva, ka. ekameva
Nanappakarakam vatthukamasannidhim samarocayum, 1- tato tesam icchavatinnanam
khiradipancagorasassadavasena rasatanhaya otinnacittanam "khiradinipi tava gunnam
saduni, addha imasam mamsam sadutaram bhavissati"ti evam mamsam paticca bhiyyo
tanha pavaddhatha. Tato cintesum "sace mayam maretva khadissama, garayha
bhavissama, yannuna mante gantheyyama"ti. Atha punapi vedam bhinditva tadanurupe
te tattha mante ganthetva te brahmana tannimittam kutamante ganthetva
okkakarajanam puna upagamimsu imamattham bhasamana "yatha apo ca .pe.
Bahu te dhanan"ti
      kim vuttam hoti? amhakam maharaja mantesu etadagatam:- yatha apo
hatthadhovanadisabbakiccesu paninam upayogam gacchati, natthi tesam tatonidanam
papam. Kasma? yasma parikkharo so hi paninam, upakaranatthaya appannoti
adhippayo. Yatha cayam mahapathavi gamanatthanadisabbakiccesu kahapanasankhatam
hirannam suvannarajatadibhedam dhanam yavagodhumadibhedam dhaniyanca samvoharadisabbakiccesu
upayogam gacchati, evam gavo manussanam sabbakiccesu upayogagahanatthaya 2-
uppanna. Tasma eta hanitva nanappakarake yage yajassu bahu te vittam,
yajassu bahu te dhananti.
      [311-2] Evam purimanayeneva tato ca raja .pe. Aghatayi, yam 3-
tato pubbe kanci sattam na pada .pe. Ghatayi. Tada kira brahmana
yannavatam gavinam puretva mangalausabham bandhitva ranno mulam netva
"maharaja gomedhayannam 4- yajassu, evam te brahmalokassa maggo visuddho
@Footnote: 1 ka.....sannidhimarocayum, i...sannidhim rocayum  2 cha.Ma.,i. upayogagamanatthaya
@3 ka. ya  4 ka. gonena yannam
Bhavissati"ti ahamsu. Raja katamangalakicco  khaggam gahetva pungavena saha
anekasatasahassa gavo maresi. Brahmana yannavate mamsani chinditva
khadimsu, tada 1- pitakodatarattakambale ca parupitva maresum. Tadupadaya kira
gavo parute disva ubbijjanti. Tenaha bhagava "na pada .pe.
Ghatayi"ti.
      [313] Tato devati evam tasmim rajini gaviyo ghatetumaraddhe atha
tadanantarameva tam goghatakam disva ete catumaharajikadayo deva ca, pitaro
cati 2- brahmanesu laddhavohara brahmano ca, sakko devanamindo  ca
pabbatapadanivasino danavayakkhasannita asurarakkhasa ca "adhammo"ti 3- evam
vacam niccharenta "dhi manussa dhi manussa"ti ca vadanta pakkandu. Evam
bhumito pabhuti so saddo muhuttena yava brahmaloka agamasi, ekadhikkaraparipunno
loko ahosi. Kimkaranam? yam sattham nipati gave, yasma gavimhi sattham nipatiti
vuttam hoti.
      [314] Na kevalanca devadayo pakkandum, ayamannopi loke anattho
udapadi:- ye hi te tayo roga pure asum, iccha anasanam jara, kinci
kincideva patthanatanha ca khuda ca paripakajara cati vuttam hoti. Te pasunanca
samarambha, atthanavutimagamum, cakkhurogadina bhedena atthanavutibhavam papunimsuti
attho.
      [315] Idani bhagava tam pasusamarambham nindanto aha "eso
adhammo"ti. Tassattho:- eso pasusamarambhasankhato kayadandadinam 4- tinnam
dandanam anantaradandabhuto dhamamato apetatta adhammo okkanto ahu,
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati  2 cha.Ma.,i. pitaroti
@3 cha.Ma.,i. adhammo adhammoti  4 Si.,ka. kayaduccaritadinam
Pavatto asi, so ca kho tato pabhuti pavattatta purano, yassa okkamanato
pabhuti kenaci padadina ahimsanato adusikayo gavo hannanti, ya ghatenta
dhamma dhamsanti cavanti parihayanti yajaka yannayajino janati.
      [316] Evameso anudhammoti evam eso lamakadhammo hinadhammo,
adhammoti vuttam hoti. Yasma va ettha danadhammopi appako atthi, tasma tam
sandhayaha "anudhammo"ti. Poranoti tava cirakalato pabhuti pavattatta porano.
Vinnuhi pana garahitatta vinnugarahitoti veditabbo. Yasma ca vinnugarahito,
tasma yattha edisakam passati, yajakam garahati jano. Katham? "abbhudam 1-
brahmanehi uppaditam, gavo vadhitva mamsam khadanti"ti evamadini vatvati
ayamettha anussavo.
      [317] Evam dhamme viyapanneti evam porane brahmanadhamme natthe.
"viyavatte"tipi patho. Viparivattitva annathabhuteti attho. Vibhinna
suddhavessikati pubbe samagga viharanta sudda ca vessa ca te vibhinna 2- puthu
vibhinna khattiyati khattiyapi bahu annamannam bhinna. Patim bhariya avamannathati bhariya
ca gharavasattham issariyabale thapita puttabaladihi upeta hutva patim avamannatha,
paribhavi avamanni na sakkaccam upatthasi.
      [318] Evam annamannam vibhinna samana khattiya brahmabandhu ca.
.pe. Kamanam vasamupagamunti. 3- Khattiya ca brahmana ca ye canne vessasudda
yatha sankaram napajjanti, evam attano attano gottena rakkhitatta gottarakkhita,
te sabbepi tam jativadam nirankatva, "aham khattiyo aham brahmano"ti etam
@Footnote: 1 Si. abhutam  2 ka. tepi bhinna
@ 3 cha.Ma. vasamanvagunti, i. vasamagamunti
Sabbampi nasetva pancakamagunasankhatanam kamanam vasamanvagu 1- asattam
papunimsu, 2- kamahetu na kinci akattabbam nakamsuti vuttam hoti.
      Evamettha bhagava "isayo pubbaka"tiadihi navahi gathahi porananam
brahmananam vannam bhasitva "yo nesam paramo"ti gathaya brahmasamam, "tassa
vattamanusikkhanta"ti gathaya devasamam, "tandulam sayanan"tiadikahi catuhi gathahi
mariyadam, "tesam asi vipallaso"tiadihi sattarasahi gathahi sambhinnamariyadam,
tassa vippatipattiya devadinam pakkandanadidipanatthanca dassetva desanam
nitthapesi. Brahmancandalo pana idha avuttoyeva. Kasma? yasma vipattiya 3-
akaranam. Brahmanadhammasampattiya hi brahmasamadevasamamariyada karanam honti,
vipattiya sambhinnamariyado. Ayampana donasutte 4- vuttappakaro brahmanacandalo
brahmanadhammavipattiyapi akaranam. Kasma? vipanne dhamme uppannatta. Tasma
tam adassetvava desanam nitthapesi. Etarahi pana sopi brahmanacandalo
dullabho.  evam ayam  brahmananam dhammo 5- vinattho. Tenevaha dono brahmano
"evam sante mayam bho gotama brahmanacandalampi na purema"ti. Sesamettha
vutatanayameva.
                     Paramatthajotikaya  khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                    brahmanadhammikasuttavannana nitthita.
                         ---------------
@Footnote: 1 cha.Ma. vasam anvagum  2 Si. anvagum papunimsu
@ 3 Si. vipattiyapi, ka. kinci vipattiya, Ma. yam kinci vipattiya
@4 an.pancaka. 22/192/249 (sya)  5 Ma. brahmanadhammo



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 124-139. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=2801&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=2801&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=322              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7924              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7906              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7906              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]