ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                         13. Lokasuttavannana
      [112] Terasame lokoti lujjanapalujjanatthena loko, atthato purimam
ariyasaccadvayam, idha pana dukkham ariyasaccam veditabbam. Svayam sattaloko
sankharaloko okasalokoti vibhagato sarupato ca hettha vuttoyeva. Apica
khandhalokadivasena ca anekavidho loko. Yathaha:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

"lokoti khandhaloko dhatuloko ayatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko, eko loko sabbe satta aharatthitika, dve loka namanca rupanca, tayo loka tisso vedana, cattaro loka cattaro ahara, panca loka pancupadanakkhandha, cha loka cha ajjhattikani ayatanani, satta loka satta vinnanatthitiyo, attha loka attha lokadhamma, nava loka nava sattavasa, dasa loka dasayatanani dvadasa loka dvadasayatanani, attharasa loka attharasa dhatuyo"ti. 1- Evamanekadha vibhattopi loko pancasu upadanakkhandhesu eva sangaham samosaranam gacchati, upadanakkhandha ca dukkham ariyasaccam jatipi dukkha .pe. Sankhittena pancupadanakkhandhapi dukkhati. Tena vuttam "atthato purimam ariyasaccadvayam, idha pana dukkham ariyasaccam veditabban"ti. Nanu ca lujjanapalujjanattho avisesena pancasu khandhesu sambhavatiti? saccam sambhavati, yam pana na lujjatiti gahitam, tam tatha na hoti, ekamseneva lujjati palujjatiti so lokoti upadanakkhandhesveva lokasaddo nirulhoti veditabbo. Tasma lokoti dukkham ariyasaccam eva. Yadipi tathagatasaddassa hettha tathagatasutte nananayehi vittharato attho vibhatto, tathapi paliya atthasamvannanamukhena ayamettha vibhavana:- abhisambuddhoti "abhinneyyato parinneyyato"ti pubbe vuttavibhagena va avisesato tava asayanusayacariyadhimuttiadibhedato kusalakusaladivibhagato vattappamanasanthanadibhedato, visesato va pana "ayam sassatasayo, ayam @Footnote: 1 khu.maha. 29/14/10, khu.cula. 30/58/8 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Ucchedasayo"tiadina "kakkhalalakkhana pathavidhatu, paggharanalakkhana apodhatu"tiadina ca abhivisitthena sayambhunanena samma aviparitam yo yo attho yatha yatha bujjhitabbo, tatha tatha buddho nato, attapaccakkho katoti abhisambuddho. Lokasmati yathavuttalokato. Visamyuttoti visamsattho, tappatibaddhanam sabbesam samyojananam sammadeva samucchinnatta tato vippamuttoti attho. Lokasamudayoti suttantanayena tanha, abhidhammanayena pana abhisankharehi saddhim diyaddhakilesasahassam. Pahinoti bodhimande arahattamaggananena samucchedappahanavasena savasanam pahino. Lokanirodhoti nibbanam. Sacchikatoti attapaccakkho kato. Lokanirodhagamini patipadati siladikkhandhattayasangaho ariyo atthangiko maggo. So hi lokanirodham nibbanam gacchati adhigacchati, tadattham ariyehi patipajjiyati cati lokanirodhagamini patipadati vuccati. Ettavata tathani abhisambuddho yathavato gatoti tathagatoti ayamattho dassito hoti. Cattari hi ariyasaccani tathani nama. Yathaha:- "cattarimani bhikkhave tathani avitathani anannathani, katamani cattari, idam dukkhanti bhikkhave tathametam, avitathametam, anannathametan"ti 1- vittharo. Apica tathaya gatoti tathagato, tatham gatoti tathagato, gatoti ca avagato atito patto patipannoti attho. Idam vuttam hoti:- yasma bhagava sakalam lokam tiranaparinnaya tathaya aviparitaya gato avagato, tasma loko tathagatena abhisambuddhoti tathagato. Lokasamudayam pahanaparinnaya tathaya gato atitoti tathagato. Lokanirodham sacchikiriyaya tathaya gato pattoti tathagato. @Footnote: 1 sam.maha. 19/1694/538

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Lokanirodhagaminim patipadam tatham aviparitam gato patipannoti ca tathagatoti. Evam imissa paliya bhagavato tathagatabhavadipanavasena attho veditabbo. Iti bhagava catusaccabhisambodhivasena attano tathagatabhavam pakasetva idani tattha ditthadiabhisambodhivasenapi tam dassetum "yam bhikkhave"tiadimaha. Anguttaraatthakathayam 1- pana "catuhi saccehi attano buddhabhavam kathetva"tiadi vuttam, tam tathagatasaddabuddhasaddanam atthato ninnanakaranatam dassetum vuttam. Tatha ceva hi pali pavattati. Tattha ditthanti rupayatanam. Sutanti saddayatanam. Mutanti patva gahetabbato gandhayatanam rasayatanam photthabbayatananca. Vinnatanti sukhadukkhadidhammarammanam. Pattanti pariyesitva va apariyesitva va pattam. Pariyesitanti pattam va appattam va pariyesitam. Anuvicaritam manasati cittena anusancaritam. Kassa pana anuvicaritam manasati? sadevakassa .pe. Sadevamanussayati sambandhaniyam. Tattha saha devehiti sadevako, tassa sadevakassa. Sesapadesupi eseva nayo. Sadevakavacanena cettha pancakamavacaradevaggahanam veditabbam, samarakavacanena chatthakamavacaradevaggahanam, sabrahmakavacanena brahmakayikadibrahmaggahanam, sassamanabrahmanivacanena sasanassa paccatthikasamanabrahmanaggahananceva samitapapabahitapapasamanabrahmanaggahananca, pajavacanena sattalokaggahanam, sadevamanussavacanena sammutidevaavasesamanussaggahanam, evamettha tihi padehi devamarabrahmehi saddhim sattaloko, dvihi pajavasena sattalokova gahitoti veditabbo. Aparo nayo:- sadevakaggahanena arupavacaradevaloko gahitova. Samarakavacanena chakamavacaradevaloko, sabrahmakavacanena rupibrahmaloko, @Footnote: 1 mano.pu. 2/23/301

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Sassamanabrahmanadivacanena sammutidevehi saha avasesasattaloko gahito. Apicettha sadevakavacanena ukkatthaparicchedato sabbalokavisayassa bhagavato abhisambuddhabhave pakasite yesamevam siya "maro nama mahanubhavo chakamavacarissaro vasavatti, brahma pana tatopi mahanubhavataro dasahi angulihi dasasu cakkavalasahassesu alokam pharati, uttamajjhanasamapattisukham patisamvedeti. Puthu ca samanabrahmana iddhimanto dibbacakkhuka paracittaviduno mahanubhava samvijjanti, ayanca sattanikayo ananto aparimano, kimetesam sabbesamyeva visayo anavasesato bhagavata abhisambuddho"ti tesam vimatim vidhamento bhagava sadevakassa lokassa"tiadimaha. Porana panahu:- "sadevakassa"ti devatahi saddhim avasesalokam pariyadiyati, "samarakassa"ti marena saddhim avasesalokam, "sabrahmakassa"ti brahmehi saddhim avasesalokam. Evam sabbepi tibhavupage satte tisu padesu pakkhipitva puna dvihi padehi pariyadiyanto "sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya"ti aha. Evam pancahipi padehi khandhattayaparicchinne sabbasatte pariyadiyati. Yasma tam tathagatena abhisambuddhanti imina idam dasseti:- yam aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa "nilam pitakan"tiadi ruparammanam cakkhudvare apatham agacchati, tam sabbam "ayam satto imasmim khane imam nama ruparammanam disva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti tathagatassa evam abhisambuddham. Tatha yam aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa "bherisaddo mudingasaddo"tiadi saddarammanam sotadvare apatham agacchati, "mulagandho tacagandho"tiadi gandharammanam ghanadvare apatham agacchati, "mularaso khandharaso"tiadi rasarammanam jivhadvare apatham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page415.

Agacchati, "kakkhalam mudukan"tiadi pathavidhatutejodhatuvayodhatubhedam photthabbarammanam kayadvare apatham agacchati, "ayam satto imasmim khane imam nama photthabbam phusitva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti sabbam tam tathagatassa evam abhisambuddham. Tatha yam aparimanasu lokadhatusu imassa sadevakassa lokassa sukhadibhedam dhammarammanam manodvare apatham agacchati, "ayam satto imasmim khane imam nama dhammarammanam janitva sumano va dummano va majjhatto va jato"ti sabbam tam tathagatassa evam abhisambuddham. Evam yam imassa sadevakassa lokassa dittham sutam mutam vinnatam, tam tathagatena adittham va asutam va amutam va avinnatam va natthi. Imassa pana mahajanassa pariyesitva appattampi atthi, apariyesitva appattampi atthi, pariyesitva pattampi atthi, apariyesitva pattampi atthi. Sabbampi tathagatassa appattam nama natthi nanena asacchikatam. Tato eva yam aparimanasu lokadhatusu aparimananam sattanam cakkhudvare apatham agacchantam ruparammanam nama atthi, tam bhagava sabbam sabbakarena janati passati. Evam janata passata canena tam itthanitthadivasena va ditthasutamutavinnatesu labbhamanapadavasena va "katamantam rupam rupayatanam, yam rupam catunnam mahabhutanam upadaya vannanibhasanidassanam sappatigham nilam pitakan'tiadina 1- nayena anekehi namehi terasahi varehi dvepannasaya nayehi vibhajjamanam tatheva hoti, vitatham natthi. Esa nayo sotadvaradisupi apathamagacchantesu saddadisu. Tasma tathagatoti vuccatiti yam yatha lokena gatam, tassa tatheva gatatta tathagatoti vuccati. Paliyam pana "abhisambuddhan"ti vuttam, tam tathagatasaddena @Footnote: 1 abhi.san. 34/521/205-6

--------------------------------------------------------------------------------------------- page416.

Samanattham imina tathadassibhavato tathagatoti ayamattho dassito hoti. Vuttanhetam dhammasenapatina:- "na tassa aditthamidhatthi kinci atho avinnatamajanitabbam sabbam abhinnasi yadatthi neyyam tathagato tena samantacakkhu"ti. 1- Suttantepi vuttam bhagavata:- "yam bhikkhave sadevakassa lokassa .pe. Sadevamanussaya pajaya dittham sutam mutam vinnatam pattam pariyesitam anuvicaritam manasa, tamaham janami, tamaham abbhannasim, tam tathagatassa viditam, tam tathagato na upatthasi"ti. 2- Yanca bhikkhave rattim tathagato anuttaram sammasambodhim abhisambujjhatiti yassam ca visakhapunnamarattiyam tathaagatadiatthena tathagato bhagava bodhimande aparajitapallanke nisinno tinnam maranam matthakam madditva uttaritarabhavato anuttaram sammasambodhim asavakkhayananena saddhim sabbannutannanam adhigacchati. Yanca rattim anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayatiti yassam ca visakhapunnamarattiyamyeva kusiranayam upavattane mallanam salavane yamakasalanamantare anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayati. Yam etasmim antareti imasam dvinnam saupadisesaanupadisesanibbanadhatunam vemajjhe pancacattalisavassaparimane kale pathamabodhiyampi majjhimabodhiyampi yam suttageyyadippabhedam dhammam bhasati niddisanavasena, lapati uddisanavasena. Niddisati patiniddisanavasena. Sabbam tam @Footnote: 1 khu.maha. 29/727/436 khu.cula. 30/492/242, (sya) khu.pati. 31/121/136-7 @2 an.catukka. 21/24/29

--------------------------------------------------------------------------------------------- page417.

Tatheva hotiti tam etthantare desitam sabbam suttageyyadi navangam buddhavacanam atthato byanjanato ca anupavajjam anunam anadhikam sabbakaraparipunnam ragamadanimmadanam .pe. Mohamadanimmadanam, natthi tattha valaggamattampi avakkhalitam, ekamuddikaya lanchitam viya ekanaliya mitam viya ekatulaya tulitam viya ca tam tatheva hoti yassatthaya bhasitam, ekanteneva tassa sadhanato, no annatha. Tasma katham avitatham anannatham. Etena tathagatoti dasseti. Gadaattho ayam gatasaddo dakarassa takaram katva, tasma tatham gadatiti tathagatoti attho. Atha va agadanam agado, vacananti attho. Tatho aviparito agado assati dakarassa takaram katva tathagatoti evamettha padasiddhi veditabba. Yathavadi tathakariti ye dhamma bhagava "ime dhamma akusala savajja vinnugarahita samatta samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti"ti paresam dhammam desento vadati, te dhamme ekanteneva sayam pahasi. Ye pana dhamme bhagava "ime dhamma kusala anavajja vinnupasattha samatta samadinna hitaya sukhaya samvattanti"ti vadati, te dhamme ekanteneva sayam upasampajja vihasi. Tasma yathavadi bhagava, tathakariti veditabbo. Yathakari tathavaditi sammadeva siladiparipuranavasena samma patipanno sayam yathakari bhagava, tatheva dhammadesanaya paresam tattha patitthapanavasena tathavadi. Bhagavato hi vacaya kayo anulometi, kayassapi vaca. Tasma yathavadi tathakari, yathakari tathavadi ca hoti. Evambhutassa cassa yatha vaca, kayopi tatha gato pavatto. Yatha ca kayo, vacapi tatha gata pavattati attho. Abhibhu anabhibhutoti upari bhavaggam hettha avicinirayam pariyantam katva tiriyam aparimanasu lokadhatusu bhagava sabbasatte abhibhavati silenapi samadhinapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page418.

Pannayapi vimuttiyapi vimuttinanadassanenapi, na tassa tula va pamanam va atthi, asamo asamasamo appatimo appatibhago appatipuggalo atulo appameyyo anuttaro dhammaraja devatidevo sakkanam brahmanam atibrahma. Tato eva sayam na kenaci abhibhutoti anabhibhuto. Annadatthuti ekasatthe nipato. Yanhi kinci neyyam nama, sabbantam hatthatale amalakam viya passatiti daso. Aviparitam asayadiavabodhena hitupasamharadina ca satte, bhavannathattupanayanavasena 1- sankhare, sabbakarena sucinnavasitaya samapattiyo cittanca vase vattetiti vasavatti. Ettavata abhibhavanatthena bhagava attano tathagatabhavam dasseti. Tatrevam padasiddhi veditabba:- agado viya agado. Ko panesa? Desanavilaso ceva punnussayo ca. Teneva hesa mahanubhavo bhisakko viya dibbagadena sappe, sabbe parappavadino sadevakanca lokam abhibhavati. Iti sabbalokabhibhavane tatho aviparito desanavilaso ceva punnussayo ca agado assati dakarassa takaram katva tathagatoti veditabbo. Tena vuttam "sadevake bhikkhave loke .pe. Vasavatti, tasma tathagatoti vuccati"ti. Gathasu sabbalokam abhinnayati tedhatukalokasannivasam janitva. Sabbaloke yathatathanti tasmim tedhatukalokasannivase yankinci neyyam, tam sabbam yathatatham aviparitam janitva. Sabbalokavisamyuttoti catunnam yoganam anavasesappahanena sabbenapi lokena visamyutto vippamutto. Anupayoti 2- sabbasmimpi loke tanhaditthiupayehi 3- anupayo tehi upayehi virahito. Sabbabhibhuti rupadini sabbarammanani sabbam sankharagatam sabbepi mare abhibhavitva thito. Dhiroti dhitisampanno. Sabbaganthappamocanoti sabbe abhijjhakayaganthadike mocetva thito veneyyasantanenapi 4- attano desanavilasena ca tesam pamocanato @Footnote: 1 Si. bhavattayupanayanavasena 2 Si.,ka. anusayoti @3 Si.,ka. tanhaditthiusayehi 4 Si.,ka. veneyyasantanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page419.

Sabbaganthappamocano. Phutthassati phuttha assa. Karanatthe idam samivacanam, phuttha anenati attho. Parama santiti nibbanam. Tanhi tena nanaphusanena phuttham. Tenevaha "nibbanam akutobhayanti. Atha va parama santiti uttama santi. Katara sati? nibbanam. Yasma pana nibbane kutoci bhayam natthi, tasma tam akutobhayanti vuccati. Anighoti niddukkho. Sabbakammakkhayam pattoti sabbesam kammanam khayam pariyosanam accantabhavam patto. Vimutto upadhisankhayeti upadhikkhayasankhate nibbane tadarammanaya phalavimuttiya vimutto. Esa soti eso so. Siho anuttaroti parissayanam sahanatthena kilesanam hananatthena ca tathagato anuttaro siho nama. Brahmanti settham. Cakkanti dhammacakkam. Pavattayiti tiparivattam dvadasakaram pavattesi. Ititi evam tathagatassa gune janitva. Sangammati samagantva. Tam namassantiti tam tathagatam te saranam gata devamanussa namassanti. Mahantehi siladigunehi samannagatatta mahantam, catuvesarajjayogena vitasaradam. Imani yam vadanta te namassanti, tam dassetum dantotiadi vuttam tam uttanatthameva. Iti imasmim catukkanipate chatthe sattame ca sutte vattam kathitam, pathamadutiyatatiyadvadasamaterasamesu vivattam sesesu vattavivattam kathitanti veditabbam. Terasamasuttavannana nitthita. Iti paramatthadipaniya khuddakanikayatthakathaya itivuttakassa catukkanipatavannana nitthita. ----------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page420.

Nigamanakatha ettavata ca:- dhammissarena jagato dhammalokavidassina dhammanam bodhaneyyanam janata desanavidhim. Tam tam nidanamagamma sabbalokahitesina ekakadippabhedena desitani mahesina. Dasuttarasatam dve ca suttani itivuttakam itivuttappabhedena sangayimsu mahesayo. Chalabhinnavasippatta pabhinnapatisambhida yantam sasanadhoreyha dhammasangahaka pure. Tassa attham pakasetum poranatthakathanayam nissaya ya samaraddha atthasamvannana maya. Sa tattha paramatthanam suttantesu yatharaham pakasana paramattha- dipani nama namato. Sampatta parinitthanam anakulavinicchaya atthattimsappamanaya paliya bhanavarato. 1- Iti tam sankharontena yantam adhigatam maya punnam tassanubhavena lokanathassa sasanam. @Footnote: 1 Ma. timsamattaya paliya, bhanavarapamanato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page421.

Ogasetva visuddhaya siladipatipattiya sabbepi panino 1- hontu vimuttirasabhagino. Ciram titthatu lokasmim sammasambuddhasasanam tasmim sagarava niccam hontu sabbepi panino. Samma vassatu kalena devopi jagatippati saddhammanirato lokam dhammeneva pasasatuti. Iti badaratitthaviharavasina acariyadhammapalena kata. Itivuttakassa atthakatha nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 410-421. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=9118&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=9118&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=293              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6780              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6663              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6663              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]