ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                           4. Catukkanipata
                     1. Brahmanadhammayagasuttavannana
      [100] Catukkanipatassa pathame ahanti attaniddeso. Yo hi paro na
hoti, so niyakajjhattasankhato atta "ahan"ti vuccati. Asmiti patijanana.
Yo paramatthabrahmanabhavo "ahan"ti vuccamano, tassa attani atthibhavam
patijananto hi sattha "asmi"ti avoca. "ahamasmi"ti ca yatha "ahamasmi
brahma mahabrahma, seyyohamasmi"ti ca appahinaditthimananusaya puthujjana
attano ditthimanamannanabhinivesavasena abhivadanti, na evam vuttam. Sabbaso
pana pahinaditthimananusayo bhagava samannam anatidhavanto lokasamannanurodhena
veneyyasantanesu dhammam patitthapento kevalam tadisassa gunassa attani
vijjamanatam patijananto "ahamasmi"ti aha. Brahmanoti bahitapapatta
brahmassa ca ananato brahmano. Ayam hettha attho:- bhikkhave aham
paramatthato brahmanosmiti. Bhagava hi sabbakaraparipunnassa danasamyamadivattasamadanassa
niravasesaya tapacariyaya param gato sammadeva vusitabrahmacariyavaso
sakalavedantagu suvisuddhavijjacarano sabbatha ninhatapapamalo anuttarassa
ariyamaggasankhatassa brahmanassa vatta pavatta, suparisuddhassa ca
sasanabrahmacariyassa pavedeta, tasma sabbaso bahitapapatta brahmassa ca
ananato kathanato paramatthena brahmanoti vuccati.
      Iti bhagava sadevake loke attano anuttaram brahmanabhavam pavedetva 1-
yani tani brahmanadanadini cha kammani brahmanassa pannapenti,
@Footnote: 1 Ma. jotetva
Tesampi suparisuddhanam ukkamsato attani samvijjamanatam dassetum "yacayogo"ti-
adimaha.
      Tattha yacayogoti yacehi yutto. Yacantiti yaca, yacaka, te panettha
veneyya veditabba. Te hi "desetu bhante bhagava dhammam, desetu sugato
dhamman"ti bhagavantam upasankamitva dhammadesanam yacanti. Bhagava ca tesam icchavighatam
akaronto yatharuci dhammam desento dhammadanam detiti yacayogo, sada sabbakalam
tehi avirahito. Atha va yacayogoti yacanayoggo, adhippayapuranato yacitum
yuttoti attho. "yajayogo"tipi patho. Tattha yajo vuccati mahadanam, yitthanti
attho. Idha pana dhammadanam veditabbam. Yaje niyuttoti yajayoga. Sadati sabbada,
anavaratappavattasaddhammamahadanoti attho. Atha va yajena yojetitipi yajayogo.
Tividhadanasankhatena yajena satte yatharaham yojeti, tattha dane niyojetiti
attho. "yajayogo satatan"tipi pathanti. Payatapaniti parisuddhahattho. Yo hi
danadhimutto amisadanam dento sakkaccam sahatthena deyyadhammam datum sada
dhotahatthoyeva hoti, so "payatapani"ti vuccati. Bhagavapi dhammadanadhimutto
sakkaccam sabbakalam dhammadane yuttappayuttoti katva vuttam "payatapani"ti.
"sada"ti ca padam iminapi saddhim yojetabbam. "sada payatapani"ti. Avibhagena
hi sattha veneyyalokassa saddhammadanam sada sabbakalam pavattento tattha
yuttappayutto hutva viharati.
      Aparo nayo:- yogo vuccati bhavana. Yathaha "yoga ve jayate bhuri"ti. 1-
Tasma yajayogoti yajabhavanam pariccagabhavanam anuyuttoti attho. Bhagava hi abhisambodhito
pubbe bodhisattabhutopi karunasamussahito anavasesato danam paribruhento
@Footnote: 1 khu.dha. 25/282/65
Tattha ukkamsaparamippatto hutva abhisambodhim papuni, buddho hutvapi tividham
danam paribruhesi visesato dhammadanam, parepi tattha niyojesi. Tatha hi so
veneyyayacakanam kassaci saranani adasi, kassaci panca silani, kassaci dasa
silani, kassaci catuparisuddhisilam, kassaci dhutadhamme, kassaci cattari jhanani,
kassaci attha samapattiyo, kassaci pancabhinnayo, cattaro magge, cattari
samannaphalani, tisso vijja, catasso patisambhidati evamadilokiyalokuttarabhedam
gunadhanam dhammadanavasena yathadhippayam dento pare ca "detha"ti niyojento
pariccagabhavanam paribruhesi. Tena vuttam "pariccagabhavanam anuyutto"ti.
      Payatapaniti va ayatapani. Hatthagatam kinci datum "ehi ganha"ti
pasaritahattho viya acariyamutthim akatva saddhammadane yuttappayuttoti attho.
Payatapaniti va ussahitahattho, amisadanam datum ussahitahattho viya dhammadane
katussahoti attho. Antimadehadharoti brahmacariyavasena brahmanakarananam
dhammanam paripuriya pacchimattabhavadhari. Avusitavato hi vasalakarananam dhammanam
appahanena vasaladisamanna gati ayatim gabbhaseyya siya. Tena bhagava
attano accantavusitabrahmanabhavam dasseti. Anuttaro bhisakko sallakattoti
duttikicchassa vattadukkharogassa tikicchanto uttamo bhisakko, annehi
anuddharaniyanam ragadisallanam kantanato samucchedavasena samuddharanato uttamo
sallakantanavejjo. Imina nippariyayato brahmanakarananam dhammanam attani
patitthitanam parasantatiyam patitthapanena paresampi brahmanakaranamaha.
      Tassa me tumhe puttati tassa evarupassa mama tumhe bhikkhave putta
atraja hotha. Orasati urasi sambandha. Yatha hi sattanam orasaputta
atraja visesena pitusantakassa dayajjassa bhagino honti, evametepi
Ariyapuggala sammasambuddhassa dhammassavanante ariyaya jatiya jata, tassa
santakassa vimuttisukhassa ariyadhammaratanassa ca ekamsabhagiyataya orasa. Atha va
bhagavato dhammadesananubhavena ariyabhumim okkamamana okkanta ca ariyasavaka
satthu ure vayamajanitabhijatitaya nippariyayena "orasaputta"ti vattabbatam
arahanti. Tatha hi te bhagavata asayanusayacariyadhimuttiadiolokanena
vajjanucintanena ca hadaye katva vajjato nivaretva anavajje patitthapentena
siladidhammasariraposanena samvaddhita. Mukhato jatati mukhato jataya dhammadesanaya
ariyaya jatiya jatatta mukhato jata. Atha va anannasadharanato sabbassa
kusaladhammassa mukhato patimokkhato vutthanagaminivipassanasankhatato va vimokkhamukhato
ariyamaggajatiya jatatipi mukhato jata. Sikkhattayasangahe sasanadhamme
ariyamaggadhamme va jatati dhammaja. Teneva dhammena nimmita mapitapi dhammanimmita.
Satidhammavicayadidhammadayada, na labhasakkaradiamisadayada, dhammadayada, no
amisadayada hothati attho.
      Tattha dhammo duvidho nippariyayadhammo pariyayadhammoti. Amisampi duvidham
nippariyayamisam pariyayamisanti. Katham? maggaphalanibbanappabhedo hi navavidho
lokuttaradhammo nippariyayadhammo nibbattitadhammoyeva, na kenaci pariyayena karanena
va lesena va dhammo. Yampanidam vivattupanissitam kusalam, seyyathidam? idhekacco
vivattam patthento danam deti, silam samadiyati, uposathakammam karoti, gandhamaladihi
satthu pujam karoti, dhammam sunati, deseti, jhanasamapattiyo nibbatteti, evam
karonto anupubbena nippariyayam amatam nibbanam patilabhati, ayam pariyayadhammo.
Tathapi 1- civaradayo cattaro paccaya nippariyayamisameva, na annena pariyayena va
karanena va lesena va amisam. Yampanidam vattagamikusalam, seyyathidam? idhekacco vattam
@Footnote: 1 cha.Ma. tatha
Patthento sampattibhavam icchamano danam deti .pe. Samapattiyo nibbatteti,
evam karonto anupubbena devamanussasampattiyo patilabhati, idam pariyayamisam
nama.
      Tattha nippariyayadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavata hi kathitatta
bhikkhu maggaphalanibbanani adhigacchanti. Vuttanhetam:-
             "so hi brahmana bhagava anuppannassa maggassa
         uppadeta, asanjatassa maggassa sanjaneta .pe. Magganuga
         ca panetarahi savaka viharanti paccha samannagata"ti. 1-
             "so havuso bhagava janam janati, passam passati cakkhubhuto
         nanabhuto dhammabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta
         amatassa data dhammassami tathagato"ti 2- ca.
      Pariyayadhammopi bhagavatoyeva santako. Bhagavata hi kathitatta eva jananti
"vivattam patthetva danam dento .pe. Samapattiyo nibbattento
anukkamena amatam nibbanam patilabhati"ti. Nippariyayamisampi bhagavatoyeva santakam.
Bhagavata hi anunnatattayeva bhikkhuhi jivakavatthum adim katva panitacivaram laddham.
Yathaha:-
             "anujanami bhikkhave gahapaticivaram, yo icchati, pamsukuliko
         hoti, yo icchati, gahapaticivaram sadiyatu, itaritarenapaham bhikkhave
         santutthimyeva vannemi"ti. 3-
      Evam itarepi paccaya bhagavata anunnatatta eva bhikkhuhi paribhunjitum
laddha. Pariyayamisampi bhagavatoyeva santakam, bhagavata hi kathitatta eva jananti
@Footnote: 1 Ma.u. 14/79/60  2 khu.cula. 30/492/238 (sya) Ma.u. 14/281/252
@Ma.mu. 12/203/171  3 vi.maha. 5/337/139
"sampattibhavam patthento danam datva silam .pe. Samapattiyo nibbattetva
anukkamena pariyayamisam dibbasampattim ca patilabhati"ti. Yadeva yasma nippariyayadhammopi
pariyayadhammopi nippariyayamisampi pariyayamisampi bhagavatoyeva santakam,
tasma tattha attano samibhavam dassento tattha ca yam setthataram accantahitasukhavaham,
tattheva ne niyojento evamaha "tassa me tumhe putta
orasa .pe. No amisadayada"ti.
      Iti bhagava paripunnavatasamadanam tapacariyam sammadeva vusitabrahmacariyam
suvisuddhavijjacaranasampannam anavasesavedantaparagum bahitasabbapapam satatam
yacayogam sadevake loke anuttaradakkhineyyabhavappattam attano paramatthabrahmanabhavam
ariyasavakananca attano orasaputtadibhavam pavedesi. Bhagava hi
"sihoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanam arahato sammasambuddhassa"ti 1-
ettha sihasadisam, "puriso maggakusaloti kho tissa tathagatassetam adhivacanan"ti 2-
ettha magguddesakapurisasadisam, rajahamasmi sela"ti 3- ettha rajasadisam, "bhisakko
sallakattoti kho sunakkhatta tathagatassetam adhivacanan"ti 4- ettha vejjasadisam,
"brahmanoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanan"ti 5- ettha brahmanasadisam
attanam kathesi, idhapi brahmanasadisam katva kathesi.
      Idani yehi danadihi yuttassa ito bahirakabrahmanassa brahmanakiccam
paripunnam mannanti, tehi attano danadinam aggasetthabhavam pakasetum
"dvemani bhikkhave danani"tiadi araddham. Tattha yagati mahayanna,
mahadananiti attho, yani "yitthani"tipi vuccanti. Tattha
@Footnote: 1 an.pancaka. 22/99/137
@2 sam.kha. 17/84/87      3 Ma.Ma. 13/399/384
@4 Ma.u. 14/65/48      5 an.atthaka. 23/192/352
Velamadanavessantaradanamahavijitayannasadisa amisayaga veditabba,
mahasamayasuttamangalasuttacularahulovadasuttasamacittasuttadesanadayo dhammayaga. Sesam
hettha vuttanayameva.
      Gathayam ayajiti adasi. Amacchariti sabbamacchariyanam bodhimuleyeva suppahinatta
maccherarahito. Sabbasattanukampiti mahakarunaya sabbasatte piyaputtam viya
anugganhanasilo. Vuttanhetam 1- :-
             "vadhake devadatte ca      core angulimalake
              dhanapale rahule ceva    samacitto mahamuni"ti. 2-
Sesam suvinneyyameva.
                       Pathamasuttavannana nitthita.
                        -----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 361-367. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=7998&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=7998&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=280              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6527              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6380              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6380              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]