ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                         2. Mettasuttavannana
      [22] Dutiye ma bhikkhave punnananti ettha mati patisedha nipato.
Punnasaddo "kusalanam bhikkhave dhammanam samadanahetu evamidam punnam
pavaddhati"tiadisu 2- punnaphale agato. "avijjagato yam bhikkhave purisapuggalo
punnanca sankharam abhisankharoti"tiadisu 3- kamarupavacarasucarite. "punnupagam bhavati
vinnanan"tiadisu 3- sugativisesabhute upapattibhave. "tinimani bhikkhave
punnakiriyavatthuni danamayam punnakiriyavatthu silamayam punnakiriyavatthu bhavanamayam
punnakiriyavatthu"tiadisu 4- kusalacetanayam. Idha pana tebhumakakusaladhamme veditabbo.
Bhayitthati ettha duvidham bhayam nanabhayam sarajjabhayanti. Tattha "yepi te bhikkhave deva
dighayuka vannavanto sukhabahula uccesu vimanesu ciratthitika, tepi tathagatassa
@Footnote: 1 cha.Ma. vuttanayameva     2 di.pa. 11/80/49
@3 sam.ni. 16/50/80     4 khu.iti. 25/60/278, an.atthaka. 23/126/245
Dhammadesanam sutva yebhuyyena bhayam santasam samvegam santasam apajjanti"tiadisu 1-
agatam nanabhayam. "ahudeva bhayam, ahu lomahamso"tiadisu 2- agatam sarajjabhayam.
Idhapi sarajjabhayameva. Ayancettha attho:- bhikkhave digharattam kayavacisamyamo
vattapatipattipuranam ekasanam ekaseyyam indriyadamo dhutadhammehi cittassa niggaho
sati sampajannam kammatthananuyogavasena viriyarambhoti evamadini yani bhikkhuna
nirantaram pavattetabbani punnani, tehi ma bhayittha, ma bhayam santasam
apajjittha, ekaccassa ditthadhammasukhassa uparodhabhayena samparayikanibbanasukhadayakehi
punnehi ma bhayitthati. Nissake hi idam samivacanam.
      Idani tato abhayitabbabhave karanam dassento "sukhassetan"tiadimaha.
Tattha sukhasaddo "sukho buddhanam uppado, sukha viragata loke"tiadisu 3-
sukhamule agato. "yasma ca kho mahali rupam sukham sukhanupatitam sukhavakkantan"tiadisu
4- sukharammane. "yavancidam bhikkhave na sukaram akkhanena papunitum yava
sukha sagga"tiadisu 5- sukhapaccayatthane. "sukho punnassa uccayo"tiadisu 6-
sukhahetumhi. "ditthadhammasukhavihara ete dhamma"tiadisu 7- abyapajjhe. "nibbanam
paramam sukhan"tiadisu 8- nibbane. "sukhassa ca pahana"tiadisu 9- sukhavedanayam.
"adukkhamasukham santam, sukhamicceva bhasitan"tiadisu 10- upekkhavedanayam. "dvepi
maya ananda vedana vutta pariyayena sukha vedana dukkha vedana"tiadisu 11-
itthasukhe. "sukho vipako punnanan"tiadisu iddhivipake. Idhapi itthavipake
eva datthabbo. Itthassatiadisu esitabbato anitthapatikkhepato ca itthassa,
kamaniyato manasmim ca kamanato pavisanato 12- kantassa. Piyayitabbato santappanato
@Footnote: 1 an.catukka. 21/33/38   2 di.maha. 10/318/205  3 khu.dha. 25/194/51
@4 sam.kha. 17/60/57       5 Ma.u. 14/255/223    6 khu.dha. 25/118/38
@7 Ma.mu. 12/82/54-5     8 khu.dha. 25/203-4/52-3 Ma.Ma. 13/215-6 190,192
@9 khu.cula. 30/680/339    10 sam.sala. 18/368/257, khu.iti. 25/53/274
@11 Ma.Ma. 13/89/67      12 Si. patisaranato
Ca piyassa, mananiyato manassa vaddhanato ca manapassati attho veditabbo.
Yadidam punnaniti "punnani"ti yadidam vacanam, etam sukhassa itthassa vipakassa
adhivacanam namam, sukhamevetam yadidam punnanti phalena karanassa abhedupacaram vadati.
Tena katupacitanam punnanam avassambhaviphalam sutva appamattena sakkaccam punnani
katabbaniti punnakiriyayam niyojeti, adaranca nesam tattha uppadeti.
      Idani attana sunettakale katena punnakammena digharattam paccanubhutam
bhavantarapaticchannam ularatamam punnavipakam udaharitva tamattham pakatam karonto
"abhijanami kho panahan"tiadimaha. Tattha abhijanamiti abhivisitthena nanena
janami, paccakkhato bujjhami, digharattanti cirakalam. Punnananti danadikusala-
dhammanam. Satta vassaniti satta samvaccharani. Mettacittanti mijjatiti metta,
siniyhatiti attho. Mitte bhava, mittassa va esa pavattitipi metta.
Lakkhanadito pana hitakarappavattilakkhana, hitupasamhararasa, aghatavinaya-
paccupatthana, sattanam manapabhavadassanapadatthana. Byapadupasamo etissa
sampatti, sinehasambhavo vipatti. Sa etassa atthiti mettacittam. Bhavetvati
mettasahagatam cittam cittasisena samadhi vuttoti mettasamadhim mettabrahmaviharam
uppadetva ceva vaddhetva ca. Satta samvattavivattakappeti satta mahakappe.
Samvattavivattaggahaneneva hi samvattatthayivivattatthayinopi gahita. Imam lokanti
kamalokam. Samvattamane sudanti samvattamane. Sudanti nipatamattam, vinassamaneti
attho. "samvattamane sudan"ti ca pathanti. Kappeti kale. Kappasisena hi kalo
vutto. Kalepi va khiyamane kappopi 1- khiyateva. Yathaha:-
            "kalo ghasati bhutani,    sabbaneva sahattana"ti. 2-
      "abhassarupago homi"ti vuttatta tejosamvattavasenettha kappavutthanam
veditabbam. Abhassarupagoti tattha patisandhiggahanavasena abhassarabrahmalokam
@Footnote: 1 Ma. sabbopi      2 khu.ja. 27/340/95 (sya)
Upagacchamiti abhassarupago homi. Vivattamaneti santhahamane, jayamaneti
attho. Sunnam brahmavimanam upapajjamiti kassaci sattassa tattha nibbattassa
abhavato sunnam, yam pathamajjhanabhumisankhatam brahmavimanam adito nibbattam, tam
patisandhiggahanavasena upapajjami upemi. Brahmati kamavacarasattehi setthatthena
tatha tatha bruhitagunataya brahmaviharato nibbattatthena ca brahma.
Brahmaparisajjabrahmapurohitehi mahanto brahmati mahabrahma. Tato eva te
abhibhavitva thitatta abhibhu. Tehi kenaci gunena na abhibhutoti anabhibhuto.
Annadatthuti ekamsavacane nipato. Dasoti dassanasilo, so atitanagatapaccuppannanam
dassanasamattho, abhinnanena passitabbam passamiti attho. Sesabrahmanam
iddhipadabhavanabalena attano cittanca mama vase vattemiti vasavatti homiti
yojetabbam. Tada kira bodhisatto atthasamapattilabhipi samano tatha sattahitam
attano paramiparipurananca olokento 1- tasu eva dvisu jhanabhumisu nikantim
uppadetva mettabrahmaviharavasena aparaparam samsari. Tena vuttam "satta
vassani .pe. Vasavatti"ti.
      Evam bhagava rupavacarapunnassa vipakamahantatam pakasetva idani
kamavacarapunnassapi vipakamahantatam 2- dassento "../../bdpicture/chattimsakkhattun"tiadimaha.
Tattha sakko ahosinti chattimsavare annattha anupapajjitva nirantaram tattha
sakko devanamindo tavatimsadevaraja ahosim. Raja ahosintiadisu catuhi
acchariyadhammehi catuhi ca sangahavatthuhi lokam ranjetiti raja. Cakkaratanam
vatteti, catuhi sampatticakkehi vattati, tehi ca param vatteti, parahitaya ca
iriyapathacakkanam vatto etasmim atthiti cakkavatti. Rajati cettha samannam,
@Footnote: 1 Ma. oloketva    2 cha.Ma. tam
Cakkavattiti visesam. Dhammena caratiti dhammiko. Nayena samena vattatiti
attho. Dhammeneva rajjam labhitva raja jatoti dhammaraja. Parahitadhammacaranena
va dhammiko, attahitadhammacaranena dhammaraja. Caturantaya issaroti caturanto,
catusamuddantaya catubbidhadipavibhusitaya ca pathaviya issaroti attho. Ajjhattam
kopadipaccatthike, bahiddha ca sabbarajano adandena asatthena vijesiti
vijitavi. Janapade thavarabhavam dhuvabhavam patto, na sakka kenaci tato caletum,
janapado va tamhi thavariyam patto anuyutto sakammanirato acalo asampavedhiti
janapadatthavariyappatto.
      Cakkaratanam hatthiratanam assaratanam maniratanam itthiratanam gahapatiratanam
parinayakaratananti imehi sattahi ratanehi samupetoti sattaratanasamannagato.
Tesu hi raja cakkavatti cakkaratanena ajitam jinati, hatthiassaratanehi vijite
sukheneva anuvicarati, parinayakaratanena vijitamanurakkhati, sesehi upabhogasukhamanubhavati.
Pathamena cassa ussahasattiyogo, pacchimena mantasattiyogo, hatthiassagahapatiratanehi
pabhusattiyogo suparipunno hoti, itthimaniratanehi tividhasattiyogaphalam.
So itthimaniratanehi paribhogasukhamanubhavati, sesehi upabhogasukham 1- visesato cassa
purimani tini adosakusalamulajanitakammanubhavena sampajjanti, majjhimani
alobhakusalamulajanitakammanubhavena, pacchimamekam amohakusalamulajanitakammanubhavenati
veditabbam. Padesarajjassati khuddakarajjassa.
      Etadahositi attano sampattiyo paccavekkhantassa pacchime cakkavattikale
etam "kissa nu kho me idam kammassa phalan"tiadikam ahosi. Sabbatthakameva
tasmim tasmimpi bhave etadahosiyeva. Tatthayam cakkavattikalavasena yojana.
@Footnote: 1 ka. issariyasukham
Evammahiddhikoti maniratanahatthiratanadippamukhaya kosavahanasampattiya
janapadatthavariyappattiya ca evam mahiddhiko. Evammahanubhavoti
cakkaratanadisamannagamena kassacipi pilam akarontova sabbarajuhi sirasa
sampaticchitasasanavehasagamanadihi evammahanubhavo. Danassati
annadideyyadhammapariccagassa. Damassati cakkhvadiindriyadamanassa
ceva samadanavasena ragadikilesadamanassa ca. Sannamassati
kayavacisamyamassa. Tattha yam samadanavasena kilesadamanam, tam bhavanamayam punnam,
tanca kho mettabrahmaviharabhutam idhadhippetam. Tasmim ca upacarappanabhedena
duvidhe yam appanapattam, tenassa yathavuttasu dvisu jhanabhumisu upapatti ahosi.
Itarena tividhenapi yatharaham pattacakkavattiadibhavoti veditabbam.
      Iti bhagava attanam kayasakkhim katva punnanam vipakamahantatam pakasetva
idani tamevattham gathabandhena dassento "punnameva"tiadimaha. Tattha
punnameva so sikkheyyati yo atthakamo kulaputto, so pujjaphalanibbattanato 1-
attano santanam punanato ca "punnan"ti laddhanamam tividham kusalameva sikkheyya
niveseyya upacineyya pasaveyyati attho. Ayatagganti vipulaphalataya ularaphalataya
ayataggam, piyamanapaphalataya va ayatim 2- uttamanti ayataggam, ayena va
yonisomanasikaradipaccayena ularatamena agganti ayataggam. Takaro padasandhikaro.
Atha va ayena punnaphalena aggam padhananti ayataggam. Tato eva sukhudrayam
sukhavipakanti attho.
      Katamam pana tam punnam, kathanca nam sikkheyyati aha "dananca
samacariyanca, mettacittanca bhavaye"ti. Tattha samacariyanti kayavisamadini vajjetva
kayasamadicaritam, suvisuddham silanti attho. Bhavayeti attano santane uppadeyya
vaddheyya. Ete dhammeti ete danadike sucaritadhamme. Sukhasamuddayeti sukhanisamse,
@Footnote: 1 ka. pujabbhavaphalam nibbattanato     2 Si. ayati
Anisamsaphalampi nesam sukhamevati dasseti. Abyapajjham sukham lokanti
kamacchandadibyapadavirahitatta abyapajjham niddukkham, parapilabhave pana vattabbam
natthi. Jhanasamapattivasena sukhabahulatta sukham, ekantasukhanca brahmalokam
jhanapunnanam, itarapunnanam pana tadannam sampattibhavasankhatam sukham lokam
pandito sappanno upapajjati upeti. Iti imasmim sutte gathasu ca
vattasampatti eva kathita.
                       Dutiyasuttavannana nitthita.
                          ------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 84-90. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=1837&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=1837&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=200              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4761              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4966              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4966              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]