ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

page435.

6. Pataligamiyasuttavannana [76] Chatthe magadhesuti magadharatthe. Mahatati idhapi gunamahattenapi aparicchinnasankhyatta gananamahattenapi mahata bhikkhusamghena. Pataligamoti evamnamako magadharatthe eko gamo. Tassa kira gamassa mapanadivase gamaggahanatthane 1- dve tayo patalankura pathavito ubbhijjitva nikkhamimsu. Tena tam "pataligamo"tveva voharimsu. Tadavasariti tam pataligamam avasari anupapuni. Kada pana bhagava pataligamam anupapuni? hettha vuttanayena savatthiyam Dhammasenapatino cetiyam karapetva tato nikkhamitva rajagahe vasanto tattha ayasmato mahamoggallanassa ca cetiyam karapetva tato nikkhamitva ambalatthikayam vasitva aturitacarikavasena janapadacarikam caranto tattha tattha ekarattivasena vasitva lokam anugganhanto anukkamena pataligamam anupapuni. Pataligamiyati pataligamavasino upasaka. Te kira bhagavato pathamadassanena keci saranesu, keci silesu, keci saranesu ca silesu ca patitthita. Tena vuttam "upasaka"ti. Yena bhagava tenupasankamimsu"ti pataligame kira ajatasattuno licchavirajunanca manussa kalena kalam gantva gehasamike gehato niharitva masampi addhamasampi vasanti. Tena pataligamavasino manussa niccupadduta "etesanceva agatakale vasanatthanam bhavissati"ti ekapasse issaranam bhandapatisamanatthanam, ekapasse vasanatthanam, ekapasse agantukanam addhikamanussanam, ekapasse daliddanam kapanamanussanam, ekapasse gilananam vasanatthanam bhavissatiti sabbesam annamannam aghattetva vasanappahonakam nagaramajjhe mahatim salam karesum, tassa namam avasathagaranti. Tamdivasanca nitthanam agamasi. @Footnote: 1 Ma. gamanganatthane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page436.

Te tattha gantva hatthakammasudhakammacittakammadivasena suparinitthitam susajjitam devavimanasadisam tam dvarakotthakato patthaya oloketva idam avasathagaram ativiya manoramam sassirikam, kena nu kho pathamam paribhuttam amhakam digharattam hitaya sukhaya assa"ti cintesum, tasmimyeva ca khane "bhagava tam gamam anuppatto"ti assosum. Tena te uppannapitisomanassa "amhehi bhagava gantvapi anetabbo siya, so pana sayameva amhakam vasanatthanam sampatto, ajja mayam bhagavantam idha vasapetva pathamam paribhunjapessama tatha bhikkhusamgham, bhikkhusamghe agate tepitakam buddhavacanam agatameva bhavissati, sattharam mangalam vadapessama, dhammam kathapessama. Iti tihi ratanehi paribhutte paccha amhakanca paresanca paribhogo bhavissati, evam no digharattam hitaya sukhaya bhavissati"ti sannitthanam katva etadatthameva bhagavantam upasankamimsu. Tasma evamahamsu "adhivasetu no bhante bhagava avasathagaran"ti. Yena avasathagaram tenupasankamimsuti kincapi tam tam divasameva parinitthitatta devavimanam viya susajjitam supatijaggitam, buddharaham pana katva na pannattam, "buddha nama arannajjhasaya arannarama, antogame vaseyyum va no va, tasma bhagavato rucim janitvava 1- pannapessama"ti cintetva te bhagavantam upasankamimsu, idani bhagavato rucim janitva tatha pannapetukama yenavasathagaram tenupasankamimsu. Sabbasantharim avasathagaram santharitvati yatha sabbameva santhatam hoti, evam tam santharitva sabbapathamam tava "gomayam nama sabbamangalesu vattati"ti sudhaparikammakatampi bhumim allagomayena opunjapetva parisukkhabhavam natva yatha akkantatthane padam na pannayati, evam catujjatiyagandhehi limpetva upari nanavannakatasarake santharitva tesam upari mahapitthikakojavadim @Footnote: 1 pa.su. manam janitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page437.

Katva hatthattharanadihi nanavannehi attharanehi santharitabbayuttakam sabbokasam santharapesum. Tena vuttam "sabbasantharim avasathagaram santharitva"ti. Asananam hi majjhatthane tava mangalatthambham nissaya maharaham buddhasanam pannapetva tattha yam yam mudukanca manoramanca paccattharanam, tam tam paccattharitva ubhatolohitakam manunnadassanam upadhanam upadahitva upari suvannarajatatarakavicittam vitanam bandhitva gandhadamapupphadamadihi alankaritva samanta dvadasahatthe thane pupphajalam karetva timsahatthamattatthanam patasaniya parikkhipapetva pacchimabhittim nissaya bhikkhusamghassa pallankaapassayamancapithadini pannapetva upari setapaccattharanehi paccattharapetva salaya pacinapassam attano nisajjayoggam karesum. Tam sandhaya vuttam "asanani pannapetva"ti. Udakamanikanti mahakucchikam udakacatim. Evam bhagava bhikkhusamgho ca yatharuciya hatthapade dhovissanti, mukham vikkhalessantiti tesu tesu thanesu manivannassa udakassa puretva vasatthaya nanapupphani ceva udakavasacunnani ca pakkhipitva kadalipannehi pidahitva patitthapesum. Tena vuttam "udakamanikam patitthapetva"ti. Telappadipam aropetvati rajatasuvannadimayadandadipikasu yodhakarupavilasakhacitarupakadinam hatthe thapitasuvannarajatadimayakapallikasu telappadipam jalayitva. Yena bhagava tenupasankamimsuti ettha pana te pataligamiya upasaka na kevalam avasathagarameva, atha kho sakalasmimpi game vithiyo sajjapetva 1- dhaje ussapetva gehadvaresu punnaghate ca kadaliyo ca thapapetva sakalagamam dipamalahi vippakinnatarakam viya katva "khirapake darake khiram payetha, daharakumare lahum lahum bhojetva sayapetha, uccasaddam ma karittha, ajjekarattim sattha antogame vasissati, buddha nama appasaddakama honti"ti bherim carapetva sayam dandadipika adaya yena bhagava tenupasankamimsu. @Footnote: 1 Ma. sodhapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page438.

Atha kho bhagava nivasetva pattacivaramadaya saddhim bhikkhusamghena yena avasathagaram tenupasankamiti "yassadani bhante bhagava kalam mannati"ti evam kira tehi kale arocite bhagava lakharasena tintarattakovilarapupphavannam rattadupattam kattariya padumam kantento viya, samvidhaya timandalam paticchadento nivasetva suvannapamangena padumakalapam parikkhipanto viya, vijjulatasassirikam kayabandhanam bandhitva rattakambalena gajakumbham pariyonandhento viya, ratanasatubbedhe suvannagghike pavalajalam khipamano viya, mahati suvannacetiye rattakambalakancukam patimuncanto viya, gacchantam punnacandam rattavalahakena paticchadento viya, kancanagirimatthake supakkalakharasam parisincanto viya, cittakutapabbatamatthakam vijjulatajalena parikkhipanto viya, sakalacakkavalasineruyugandharamahapathavim caletva gahitanigordhapallavasamanavannam surattavarapamsukulam parupitva vanagahanato nikkhantakesarasiho viya, samantato udayapabbatakutato punnacando viya, balasuriyo viya ca attana nisinnacarumandapato nikkhami. Athassa kayato meghamukhato vijjukalapa 1- viya rasmiyo nikkhamitva suvannarasadharaparisekapinjarapattapupphaphalasakhavitape viya samantato rukkhe karimsu. Tavadeva attano attano pattacivaramadaya mahabhikkhusamgho bhagavantam parivaresi. Te ca tam parivaretva thita bhikkhu evarupa ahesum appiccha santuttha pavivitta asamsattha araddhaviriya vattaro vacanakkhama codaka papagarahino silasampanna samadhisampanna pannasampanna vimuttisampanna vimuttinanadassanasampanna. Tehi parivuto bhagava rattakambalaparikkhitto viya suvannakkhandho, nakkhattaparivarito viya punnacando, rattapadumavanasandamajjhagata viya suvannanava, pavalavedikaparikkhitto viya suvannapasado virocittha. Mahakassapappamukha pana @Footnote: 1 Ma. vijjulata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page439.

Mahathera meghavannam pamsukulacivaram parupitva manivammavammita viya mahanaga parivarayimsu vantaraga bhinnakilesa vijatitajata chinnabandhana kule va gane va alagga. Iti bhagava sayam vitarago vitaragehi, vitadoso vitadosehi, vitamoho vitamohehi, nittanho nittanhehi, nikkileso nikkilesehi, sayam buddho anubuddhehi parivarito pattaparivaritam viya kesaram, kesaraparivarita viya kannika, atthanagasahassaparivarito viya chaddanto nagaraja, navutihamsasahassaparivarito viya dhatarattho hamsaraja, senangaparivarito viya cakkavattiraja, maruganaparivarito viya sakko devaraja, brahmaganaparivarito viya haritamahabrahma, taraganaparivarito viya punnacando, anupamena buddhavesena aparimanena buddhavilasena pataligamagaminam 1- maggam patipajji. Athassa puratthimakayato suvannavanna ghanabuddharasmiyo utthahitva asitihatthatthanam aggahesum, tatha pacchimakayato dakkhinapassato vamapassato suvannavanna ghanabuddharasmiyo utthahitva asitihatthatthanam aggahesum, upari kesantato patthaya sabbakesavattehi moragivarajavanna asita ghanabuddharasmiyo utthahitva gaganatale asitihatthatthanam aggahesum, hettha padatalehi pavalavanna rasmiyo utthahitva ghanapathaviyam asitihatthatthanam aggahesum, dantato akkhinam setatthanato, nakhanam mamsavimuttatthanato odata ghanabuddharasmiyo utthahitva asitihatthatthanam aggahesum, rattapitavannanam sambhinnatthanato manjetthavanna rasmiyo utthahitva asitihatthatthanam aggahesum, sabbatthakameva pabhassara rasmiyo utthahimsu. Evam samanta asitihatthamattatthanam 2- chabbanna buddharasmiyo vijjotamana vipphandamana vidhavamana kancanadandadipikadihi @Footnote: 1 cha.Ma. pataligaminam 2 cha.Ma. asitihatthatthanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page440.

Niccharitva akasam pakkhandamana mahapadipajala viya, catuddipikamahameghato nikkhantavijjulata viya ca disodisam pakkhandimsu. Yahi sabbe disabhaga suvannacampakapupphehi vikiriyamana viya, suvannaghatato suvannarasadharahi asinciyamana viya, pasaritasuvannapataparikkhitta viya, verambhavatena samuddhatakimsuka- kanikarakovilarapupphacunnasamokinna viya, cinapitthacunnasampariranjita viya ca virocimsu. Bhagavatopi asitianubyanjanabyamappabhaparikkhepasamujjalam dvattimsamahapurisa- lakkhanapatimanditam sariram abbhamahikadiupakkilesavimuttam samujjalantatarakavabhasitam viya, gaganatalam vikasitam viya padumavanam, sabbapaliphullo viya yojanasatiko paricchattako, patipatiya thapitanam dvattimsacandanam dvattimsasuriyanam dvattimsacakkavattinam dvattimsadevarajanam dvattimsamahabrahmanam siriya sirim abhibhavamanam viya virocittha, yathatam dasahi paramihi dasahi upaparamihi dasahi paramatthaparamihiti sammadeva paripuritahi samatimsaparamitahi alankatam kappasatasahassadhikani cattari asankhyeyyani dinnena danena rakkhitena silena katena kalyanakammena ekasmim attabhave samosaritva vipakam datum okasam alabhamanena sambadhappattam viya nibbattitam navasahassabhandam ekam navam aropanakalo viya, sakatasahassabhandam ekam sakatam aropanakalo viya, pancavisatiya ganganam sambhinnamukhadvare ekato rasibhutakalo viya ahosi. Imaya buddhasiriya obhasamanassapi bhagavato purato anekani dandadipikasahassani ukkhipimsu. Tatha pacchato vamapasse dakkhinapasse jatikusumacampaka- vanamalikarattuppalaniluppalabakulasindhuvaradipupphani ceva nilapitadivannasugandha- cunnani ca catuddipikamahameghavissattha salilavutthiyo viya vippakirimsu. Pancangikaturiyanigghosa ca buddhadhammasamghagunapatisamyutta thutighosa ca sabbadisa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page441.

Purayamana mukhasambhasa viya ahesum. Devasupannanagayakkhagandhabbamanussanam akkhini amatapanam viya labhimsu. Imasmim pana thane thatva padasahassehi gamanavannam vattum vattati. Tatridam mukhamattam:- "evam sabbangasampanno kampayanto vasundharam ahethayanto panani yati lokavinayako. Dakkhinam pathamam padam uddharanto narasabho gacchanto sirisampanno sobhate dvipaduttamo. Gacchato buddhasetthassa hettha padatalam mudu samam samphusate bhumim rajasanupalimpati. Ninnam thanam unnamati gacchante lokanayake unnatanca samam hoti pathavi ca acetana. Pasana sakkhara ceva kathala khanukantaka sabbe magga vivajjanti gacchante lokanayake. Natidure uddharati naccasanne ca nikkhipam aghattayanto niyyati ubho janu ca gopphake. Natisigham pakkamati sampannacarano muni na capi sanikam yati gacchamano samahito. Uddham adho ca tiriyam disanca vidisam tatha na pekkhamano so yati yugamattamvapekkhati. 1- Nagavikkantacaro so gamane sobhate jino carum gacchati lokaggo hasayanto sadevake. @Footnote: 1 Si.,ka. yugamattamapekkhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page442.

Usabharajava sobhanto carucariva kesari tosayanto bahu satte gamam settho upagami"ti. Vannakalo nama kiresa. Evamvidhesu kalesu bhagavato sariravanne va gunavanne va dhammakathikassa thamoyeva pamanam, cunniyapadehi gathabandhehi yattakam sakkoti, tattakam vattabbam. "dukkathitan"ti va "atitthena pakkhando"ti va na vattabbo aparimanavanna hi buddha bhagavanto, tesam buddhapi anavasesato vannam vattum asamattha. Sakalampi hi kappam vannenta pariyosapetum na sakkonti, pageva itara pajati. Imina sirivilasena alankatapatiyattam pataligamam pavisi, pavisitva bhagava pasannacittena janena pupphagandhadhumavasacunnadihi pujiyamano avasathagaram pavisi. Tena vuttam "atha kho bhagava nivasetva pattacivaramadaya saddhim bhikkhusamghena yena avasathagaram tenupasankami"ti. Pade pakkhaletvati yadipi bhagavato pade rajojallam na upalimpati, tesam pana upasakanam kusalabhivuddhim akankhanto paresam ditthanugatim apajjanatthanca bhagava pade pakkhaleti. Apica upadinnakasariram nama sitam katabbampi hotiti etadatthampi bhagava nhanapadadhovanadini karotiyeva. Bhagavantanneva purakkhatvati bhagavantam purato katva. Tattha bhagava bhikkhunanceva upasakananca majjhe nisinno gandhodakena nhapetva dukulacumbatakena vodakam katva jatihingulakena majjitva rattakambalaparivethite pithe thapita rattasuvannaghanapatima viya ativirocittha. Ayam panettha porananam vannabhananamaggo:- "gantvana mandalamalam nagavikkantacarano obhasayanto lokaggo nisidi varamasane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page443.

Tahim nisinno naradammasarathi devatidevo satapunnalakkhano buddhasane majjhagato virocati suvannanikkham viya pandukambale. Nekkham jambonadasseva nikkhittam pandukambale virocati vitamalo mani verocano yatha. Mahasalova samphullo merurajavalankato 1- suvannayupasankaso padumo kokanado yatha. Jalanto diparukkhova pabbatagge yatha sikhi devanam parichattova sabbaphullo virocati"ti. Pataligamike upasake amantesiti yasma tesu upasakesu bahu jana silesu patitthita, tasma pathamam tava silavipattiya adinavam pakasetva paccha silasampadaya anisamsam dassetum "pancime gahapatayo"tiadina dhammadesanattham amantesi. Tattha dussiloti nissilo. Silavipannoti vipannasilo, bhinnasamvaro. Ettha ca "dussiloti padena puggalassa silabhavo vutto. So panassa silabhavo duvidho asamadanena va samadinnassa bhedena vati. Tesu purimo na tatha savajjo, yatha dutiyo savajjataro. Yathadhippetadinavanimittam silabhavam puggaladhitthanaya desanaya dassetum "silavipanno"ti vuttam. Tena "dussilo"ti padassa attham dasseti. Pamadadhikarananti pamadakarana. Idanca suttam gahatthanam vasena agatam, pabbajitanampi pana labbhateva. Gahattho hi yena sipputthanena jivikam kappeti @Footnote: 1 Ma. dumarajavalankato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page444.

Yadi kasiya yadi vanijjaya yadi gorakkhena, panatipatadivasena pamatto tam tam yathakalam sampadetum na sakkoti, athassa kammam vinassati. Maghatakale pana panatipatadini karonto dandavasena mahatim bhogajanim nigacchati. Pabbajito dussilo pamadakarana silato buddhavacanato sattaariyadhanato ca janim nigacchati. Papako kittisaddoti gahatthassa "asuko asukakule jato dussilo papadhammo pariccattaidhalokaparaloko salakabhattampi na deti"ti catupparisamajjhe 1- papako kittisaddo abbhuggacchati. Pabbajitassa "asuko nama thero satthusasane pabbajitva nasakkhi silani rakkhitum, na buddhavacanam gahetum, vejjakammadihi jivati, chahi agaravehi samannagato"ti evam papako kittisaddo abbhuggacchati. Avisaradoti gahattho tava avassam bahunam sannipatatthane "koci mama kammam janissati, atha mam nindissati, rajakulassa va dassessati"ti sabhayo upasankamati, mankubhuto pattakkhandho adhomukho nisidati, visarado hutva kathetum na sakkoti. Pabbajitopi "bahubhikkhusamghe sannipatite "avassam koci mama kammam janissati, atha me uposathampi pavaranampi thapetva samannato cavetva nikkaddhissati"ti sabhayo upasankamati, visarado hutva kathetum na sakkoti. Ekacco pana dussilopi samano susilo viya 2- carati, sopi ajjhasayena manku hotiyeva. Sammulho kalam karotiti dussilassa hi maranamance nipannassa dussilyakammani samadaya pavattitatthanani apatham agacchanti. So ummiletva idhalokam, nimiletva paralokam passati. Tassa cattaro apaya kammanurupam upatthahanti, sattisatena pahariyamano viya aggijalabhighatena jhayamano viya @Footnote: 1 cha.Ma. parisamajjhe 2 Si. susilo appicchako viya, adussilo viya, su.vi. 2/149/140

--------------------------------------------------------------------------------------------- page445.

Ca hoti, so "varetha varetha"ti viravantova marati. Tena vuttam "sammulho kalam karoti"ti. Kayassa bhedati upadinnakkhandhapariccaga. Parammaranati tadanantaram abhinibbattakkhandhaggahana. Atha va kayassa bhedati jivitindriyassa upaccheda. Parammaranati cutito uddham. Apayantiadi sabbam nirayavevacanam. Nirayo hi saggamokkhahetubhuta punnasankhata aya apetatta, sukhanam va ayassa, agamanassa va abhava apayo. Dukkhassa gati patisarananti duggati, dosabahulataya va dutthena kammuna nibbatta gatiti duggati. Vivasa nipatanti ettha dukkatakammakarinoti 1- vinipato, vinassanta va ettha nipatanti sambhijjamanangapaccangati vinipato. Natthi ettha assadasannito ayoti nirayo. Atha va apayaggahanena tiracchanayonim dipeti. Tiracchanayoni hi apayo sugatito apetatta, na duggatimahesakkhanam nagarajadinam sambhavato. Duggatiggahanena pettivisayam dipeti. So hi apayo ceva duggati ca sugatito apetatta, dukkhassa ca gatibhutatta, na tu vinipato asurasadisam avinipatitatta. 2- Petamahiddhikanam hi vimananipi nibbattanti. 2- Vinipataggahanena asurakayam dipeti. So hi yathavuttenatthena "apayo "ceva "duggati "ca sabbasampattisamussayehi vinipatitatta "vinipato"ti ca vuccati niriyaggahanena aviciadikam anekappakaram nirayameva dipeti. Upapajjatiti nibbattati. Anisamsakatha vuttavipariyayena veditabba. Ayam pana viseso:- silavati samadanavasena silava. Silasampannoti parisuddham paripunnanca katva silassa samadanena silasampanno. Bhogakkhandhanti bhogarasim. Sugatim saggam lokanti ettha @Footnote: 1 cha.Ma. dukkatakarinoti 2-2 cha.Ma. petamahiddhikanampi vijjamanatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page446.

Sugatigganena manussagatipi sangayhati, saggaggahanena devagati eva. Tattha sundara gatiti sugati, rupadihi visayehi sutthu aggoti saggo, so sabbopi lujjanapalujjanatthena lokoti. Pataligamiye upasake bahudeva rattim dhammiya kathayati annayapi palimuttaya dhammakathaya ceva avasathanumodanakathaya ca. Tada hi bhagava yasma ajatasattuna tattha pataliputtanagaram mapentena annesu gamanigamajanapadarajadhanisu ye silacarasampanna kutumbika, te anetva dhanadhannagharavatthukhettavatthadini ceva pariharanca dapetva nivesiyanti. Tasma pataligamiya upasaka anisamsadassavitaya visesato silagaruka sabbagunananca silassa adhitthanabhavato tesam pathamam silanisamse pakasetva tato param akasagangam otarento viya, pathavojam akaddhanto viya mahajambum matthake gahetva calento viya, yojanikamadhukandam cakkayantena piletva madhuram payamano viya pataligamikanam upasakanam hitasukhavaham pakinnakakatham kathento "avasadanam nametam gahapatayo mahantam punnam, tumhakam avaso maya paribhutto, bhikkhusamghena ca paribhutto, maya ca bhikkhusamghena ca paribhuttena pana dhammaratanenapi paribhuttoyeva hoti. Evam tihi ratanehi paribhutte aparimeyyo ca vipako, apica avasadanasmim dinne sabbadanam ninnameva hoti, bhumatthakapannasalaya va sakhamandapassa va samgham uddissa katassa anisamso paricchinditum na sakka. Avasadananubhavena hi bhave nibbattamanassapi sampilitagabbhavaso nama na hoti, dvadasahattho ovarako viyassa matukucchi asambadhova hoti"ti evam nananayehi vicittam bahum dhammakatham kathetva:- "sitam unham patihanti tato valamigani ca sirimpe 1- ca makase sisire capi vutthiyo. @Footnote: 1 cha.Ma. sarisape

--------------------------------------------------------------------------------------------- page447.

Tato vatatapo ghoro sanjato patihannati lenatthanca sukhatthanca jhayitunca vipassitum. Viharadanam samghassa aggam buddhena vannitam tasma hi pandito poso sampassam atthamattano. Vihare karaye ramme vasayettha bahussute tesam annanca pananca vatthasenasanani ca. Dadeyya ujubhutesu vippasannena cetasa te tassa dhammam desenti sabbadukkhapanudanam yam so dhammamidhannaya parinibbatyanasavoti 1- evam ayampi avasadane anisamso"ti bahudeva rattim atirekataram diyaddhayamam avasadananisamsakatham kathesi. Tattha ima gatha tava sangaham arulha, pakinnakadhammadesana pana sangaham narohati. Sandassetvatiadini vuttatthaneva. Abhikkantati atikkanta dve yama gata. Yassadani kalam mannathati yassa gamanassa tumhe kalam mannatha, gamanakalo tumhakam, gacchathati vuttam hoti. Kasma pana bhagava te uyyojesiti? anukampaya. Tiyamarattim hi tattha nisiditva Vitinamentanam tesam sarire abadho uppajjeyyati, bhikkhusamghepi ca vippabhatasayananisajjaya okaso laddhum vattati, iti ubhayanukampaya uyyojesiti. Sunnagaranti patiyekkam sunnagaram nama tattha natthi. Te kira gahapatayo tasseva avasathagarassa ekapasse patasaniya parikkhipapetva kappiyamancam pannapetva tattha kappiyapaccattharanam attharitva upari @Footnote: 1 vi.cula. 7/295/61, pa.su. 3

--------------------------------------------------------------------------------------------- page448.

Suvannarajatatarakagandhamaladipatimanditam vitanam bandhitva 1- gandhatelapadipam aropayimsu 1- "appevanama sattha dhammasanato vutthaya thokam vissamitukamo idha nipajjeyya, evam no idam avasathagaram bhagavata catuhi iriyapathehi paribhuttam digharattam hitaya sukhaya bhavissati"ti. Satthapi tadeva sandhaya tattha sanghatim pannapetva sihaseyyam kappesi. Tam sandhaya vuttam "sunnagaram pavisi"ti. Tattha padadhovanatthanato patthaya yava dhammasana agamasi, etthake thane gamanam nipphannam. Dhammasanam patva thokam atthasi, idam tattha thanam. Bhagava dve yame dhammasane nisidi, ettake thane nisajja nipphanna. Upasake uyyojetva dhammasanato oruyha yathavuttatthane sihaseyyam kappesi. Evam tam thanam bhagavata catuhi iriyapathehi paribhuttam ahositi. Sunidhavassakarati sunidho ca vassakaro ca dve brahmana. Magadhamahamattati magadharanno mahaamacca, magadharatthe va mahamatta. Mahatiya issariyamattaya samannagatati mahamatta. Pataligame nagaram mapentiti pataligamasankhate bhumippadese nagaram mapenti. Vajjinam patibahayati licchavirajunam ayamukhappacchindanattham. Sahassasahassevati ekekavaggavasena sahassam sahassam hutva. Vatthuniti gharavatthuni. Cittani namanti nivesanani mapetunti ranno rajamahamattananca nivesanani mapetum vatthuvijjapathakanam cittani namanti. Te kira attano sippanubhavena hetthapathaviyam timsahatthamatte thane "idha nagaggaho idha yakkhaggaho idha bhutaggaho idha pasano va khanuko va atthi"ti jananti. Te tada sippam jappetva devatahi saddhim sammantayamana viya mapenti. Atha va tesam sarire devata adhimuncitva tattha tattha nivesanani mapetum cittam namanti. Ta catusu konesu khanuke kottetva vatthumhi gahitamatte @Footnote: 1-1 cha.Ma. telapadipam aropesum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page449.

Pativigacchanti. Saddhakulanam saddha devata tatha karonti, assaddhakulanam assaddha devata. Kimkarana? saddhanam hi evam hoti "idha manussa nivesanam mapenta pathamam bhikkhusamgham nisidapetva mangalam vadapessanti, atha mayam silavantanam dassanam dhammakatham panhavissajjanam anumodanam sotum labhissama, manussa ca danam datva amhakam pattim dassanti"ti. Assaddhadevatanampi "attano icchanurupam tesam patipattim passitum, kathanca sotum labhissama"ti tatha karonti. Tavatimsehiti yatha hi ekasmim kule ekam panditamanussam, ekasmim ca vihare ekam bahussutam bhikkhum upadaya "asukakule manussa pandita, asukavihare bhikkhu bahussuta"ti saddo abbhuggacchati, evameva sakkam devarajanam, vissukammanca devaputtam upadaya "tavatimsa pandita"ti saddo abbhuggato. Tenaha "tavatimsehi"ti. Seyyathapitiadina devehi tavatimsehi saddhim mantetva viya sunidhavassakara nagaram mapentiti dasseti. Yavata ananda ariyam ayatananti yattakam ariyamanussanam osaranatthanam nama atthi. Yavata vanippathoti yattakam vanijanam ahatabhandassa rasivasena kayavikkayatthanam nama, vanijanam vasanatthanam va atthi. Idam agganagaranti tesam ariyayatanavanippathanam idam nagaram aggam bhavissati jetthakam pamokkham. Putabhedananti bhandaputabhedanatthanam, bhandabhandikanam 1- mocanatthananti vuttam hoti. Sakalajambudipe aladdhabhandampi hi idheva labhissanti, annattha vikkayam agacchantapi idheva vikkayam gacchissanti, tasma idheva putam bhindissantiti attho. Ayanampi hi catusu dvaresu cattari, sabhayam ekanti evam divase divase pancasatasahassani tattha utthahissanti. Tani sabhavani ayaniti dasseti. @Footnote: 1 Ma. bhandaganthikanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page450.

Aggito vatiadisu samuccayattho vasaddo, aggina ca udakena ca mithubhedena ca nassissatiti attho. Tassa hi eko kotthaso aggina nassissati, nibbapetumpi 1- na sakkhissanti, ekam kotthasam ganga gahetva gamissati, eko imina akathitam amussa, amuna akathitam imassa vadantanam pisunavacanam vasena bhinnanam manussanam annamannabhedena vinassissati. Evam vatva bhagava paccusakale gangatiram gantva katamukhadhovano bhikkhacaravelam 2- agamayamano nisidi. Sunidhavassakarapi "amhakam raja samanassa gotamassa upatthako, so amhe upagate pucchissati `sattha kira pataligamam agamasi, kim tassa santikam upasankamittha, na upasankamittha'ti. `upasankamimha'ti Ca vutte `nimantayittha, na nimantayittha'ti pucchissati.' na nimantayimha'ti ca vutte amhakam dosam aropetva nigganhissati, idancapi mayam akatatthane nagaram mapema, samanassa kho pana gotamassa gatagatatthane kalakannisatta patikkamanti, tam mayam nagaramangalam vacapessama"ti cintetva sattharam upasankamitva nimantayimsu. Tena vuttam "atha kho sunidhavassakara"tiadi. Pubbanhasamayanti pubbanhe kale. Navasetvati gamapavesananiharena nivasanam nivasetva kayabandhanam bandhitva. Pattacivaramadayati civaram parupitva pattam hatthena gahetva. Silavantetthati silavanto ettha attano vasanatthane. Sannateti kayavacacittehi sannate. Tasam dakkhinamadiseti samghassa dinne cattaro paccaye tasam gharadevatanam adiseyya, 3- pattim dadeyya. Pujita pujayantiti "ime manussa amhakam natakapi na honti, evampi no pattim denti"ti arakkham susamvihitam @Footnote: 1 cha.Ma. pisaddo na dissati @2 ka. bhikkhacarakalam 3 Si. adissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page451.

Karonti sutthu arakkham karonti. Manita manayantiti kalanukalam 1- balikammakaranena manita "ete manussa amhakam natakapi na honti, tathapi catupancachamasantaram no balikammam karonti"ti manenti uppannaparissayam haranti. 2- Tato nanti tato tam panditajatikam purisam. Orasanti ure thapetva samvaddhitam, 3- yatha mata orasam puttam anukampati, uppannaparissayaharanatthamevassa yatha vayamati, evam anukampantiti attho. Bhadrani passatiti sundarani passati. Anumoditvati tehi tada pasutpunnassa anumodanavasena tesam dhammakatham katva. Sunidhavassakarapi "ya tattha devata asum, tasam dakkhinamadise"ti bhagavato vacanam sutva devatanam pattim adamsu. Tam gotamadvaram nama ahositi tassa nagarassa yena dvarena bhagava nikkhami, tam gotamadvaram nama ahosi. Gangaya pana uttaranattham anotinnatta 4- gotamatittham nama nahosi. 5- Purati punna. Samatittikati tatasamam udakassa titta bharita. Kakapeyyati tire thitakakehi patum sakkuneyyaudaka. Dvihipi padehi ubhatokule jalaparipunnabhavameva 6- dasseti. Ulumpanti paragamanatthaya daruni sanghatetva aniyo kottetva katam. Kullanti veludandadike 7- valliadihi bandhitva katam. Etamattham viditvati etam mahajanassa gangodakamattatassapi kevalam taritum asamatthatam, attano pana bhikkhusamghassa ca atigambhiravitthatam samsaramahannavam taritva thitabhavanca sabbakarato viditva tadatthaparidipanam imam adanam udanesi. Tattha annavanti sabbantimena paricchedena yojanamattam gambhirassa ca vitthatassa ca udakatthanassa etam adhivacanam. Saranti saritva gamanato idha nadi @Footnote: 1 Si. kalena kalam @2 Si.,Ma. uppannaparissaya palenti. su.vi. 2/153/143 3 cha.Ma. vaddhitam @4 Si. otinnatthanam 5 Si. ahosi @6 cha.Ma. ubhatokulasamam paripunnabhavameva 7 Si. velunaladike

--------------------------------------------------------------------------------------------- page452.

Adhippeta. Idam vuttam hoti:- ye gambhiravitthatam samsarannavam tanhasaritanca taranti, te ariyamaggasankhatam setum katvana visajja pallalani anamasitvava udakabharitani ninnatthanani, ayampana idam appamattakam udakam taritukamo kullanhi jano pabandhati kullam bandhitum ayasam apajjati. Tinna medhavino janati ariyamaggananasankhataya medhaya samannagatatta medhavino buddha ca buddhasavaka ca vina eva kullena tinna paratire patitthitati. Chatthasuttavannana nitthita. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 435-452. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=9729&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=9729&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=169              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4145              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4437              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4437              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]