ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 23 : PALI ROMAN Dha.A.6 atta-kodhavagga

page65.

"apetha, kim disva evam vayamatha? evarupam nama avitaraganam purato katum vattati, tathagatassa pana ragadayo pahina, kena mam karanena attano vase nessathati vatva ima gatha abhasi "yassa jitam navajiyati, jitamassa noyati koci loke, tam buddhamanantagocaram apadam kena padena nessatha? yassa jalini visattika tanha natthi kuhinci netave, tam buddhamanantagocaram apadam kena padena nessathati. Tattha "yassa jitam navajiyatiti: yassa sammasambuddhassa tena tena maggena jitam ragadikkilesajatam puna asamudacaranato navajiyati dujjitam nama na hoti. Noyatiti: na uyyati, yassa jitam kilesajatam ragadisu koci ekakkilesopi loke pacchato nivatti nama na hoti, nanubandhatiti attho. Anantagocaranti: anantarammanassa sabbannutannanassa vasena apariyantagocaram. Kena padenati: yassa ragapadadisu ekapadampi natthi, tam tumhe kena padena nessatha: 1- buddhassa pana ekapadampi natthi, tam apadam buddham tumhe kena padena nessatha? @Footnote: 1. Si. Yu. yassa hi ragapadadisu ekapadampi atthi, tam tumhe @tena padena nessatha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Dutiyagathayam tanha namesa samsibbitaparisibbitapariyonaddhatthena jalamassa atthitipi jalakarikatipi jalupamatipi jalini, rupadisu arammanesu visattataya visaharataya visapupphataya visaphalataya visaparibhogataya visattika; sa evarupa tanha yassa kuhinci bhave netum natthi, tam tumhe apadam buddham kena padena nessathati attho. Desanavasane bahunam devatanam dhammabhisamayo ahosi. Maradhitaropi tattheva antaradhayimsu. Sattha imam dhammadesanam aharitva "magandiya aham pubbe ima tisso maradhitaro addasam semhadihi apalibuddhena suvannakkhandhasadisena attabhavena samannagata, tadapi me methunasmim chando nahosi, tava pana dhitu sariram dvattimsakarakunapaparipuram bahi citto viya asucighato, sacepi mama pado asucimakkhito bhaveyya, ayanca ummaratthane tittheyya; tathapissa sariram aham padam 1- na phuseyyanti vatva imam gathamaha "disvana tanham aratinca ragam nahosi chando api methunasmim, kimevidam muttakarisapunnam, padapi nam samphusitum na iccheti. Desanavasane ubhopi jayapatika anagamiphale patitthahimsuti. Maradhitavatthu. --------- @Footnote: 1. Yu. padena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

2. Yamakappatihariyavatthu. (149) "ye jhanappasuta dhirati imam dhammadesanam sattha sankassanagaradvare bahu devamanusse arabbha kathesi. Desana pana rajagahe samutthita. Ekasmim hi samaye rajagahasetthi parissayamocanatthanceva pamadena khalitani abharanadini rakkhanatthanca jalakarandakam parikkhipapetva gangaya udakakilam kili. Atheko rattacandanarukkho gangaya uparitire jato gangodakena dhotamulo patitva tattha tattha pasanesu sambhanjamano vippakiri. Tato eka ghatappamana ghatika pasanehi ghamsiyamana udakaumihi pothiyamana mattha hutva anupubbena vuyhamana sevalapariyonaddha agantva tassa jale laggi. Setthi "kimetanti vatva "rukkhaghatikati sutva tam aharapetva "kinnametanti upadharanattham vasikannena tacchapesi. Tavadeva alattakavannam rattacandanam pannayi. Setthi pana neva sammaditthi, na micchaditthi, majjhattadhatuko; so cintesi "mayham gehe rattacandanam bahu, kinnu kho imina karomiti. Athassa etadahosi "imasmim loke `mayam arahantoti vattaro bahu, aham ekam arahantampi na janami; gehe bhamam yojetva pattam likhapetva sikkaya thapetva veluparamparaya satthihatthamatte akase olambapetva `sace araha atthi, akasenagantva imam ganhatuti vakkhami; yo tam gahessati, tam saputtadaro saranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Gamissamiti. So cintitaniyameneva pattam likhapetva veluparamparaya ussapetva "yo imasmim loke araha, so akasenagantva imam pattam ganhatuti aha. Cha sattharo "amhakam esa anucchaviko, amhakameva nam dehiti vadimsu. So "akasenagantva ganhathati aha. Chatthe divase niggantho nataputto antevasike pesesi "gacchatha, setthim evam vadetha `amhakam acariyassa anucchaviko, ma appamattakassa karana akasena agamanam kari, dehi kiretam pattanti. Te gantva setthim tatha vadimsu. Setthi "akasenagantva ganhitum samatthova ganhatuti aha. Nataputto sayam gantukamo hutva antevasikanam sannamadasi "aham ekam hatthanca padanca ukkhipitva uppatitukamo viya bhavissami, tumhe mam `acariya kim karotha? darumayapattassa karana paticchannam arahattam mahajanassa ma dassayitthati vatva mam hatthesu ca padesu ca gahetva akaddhanta bhumiyam pateyyathati. So tattha gantva setthim aha "mahasetthi mayham ayam patto anucchaviko, annesam nanucchaviko, ma te appamattakassa karana mama akase uppatanam ruccati, dehi me pattanti. "bhante akasena uppatitvava ganhathati. Tato nataputto "tenahi apetha apethati antevasike apanetva "akase uppatissamiti ekam hatthanca padanca ukkhipi. Atha nam antevasika "acariya kinnametam karotha? chavassa darumayapattassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Karana paticchannaggunena mahajanassa dassitena ko atthoti tam hatthapadesu gahetva akaddhitva bhumiyam patesum. So setthim aha "mahasetthi ime me uppatitum na denti, dehi me pattanti. "uppatitvava ganhatha bhanteti. Evam titthiya cha divasani vayamitvapi tam pattam na labhimsuyeva. Sattame divase ayasmato ca mahamoggallanassa ayasmato ca pindolabharadvajassa "rajagahe pindaya carissamati gantva ekasmim pitthipasane thatva civaram parupanakale dhuttaka katham samutthapesum "ambho pubbe cha sattharo `loke mayam arahantamhati vadimsu. Rajagahasetthino pana pattam ussapetva `sace araha atthi, akasenagantva ganhatuti vadantassa ajja sattamo divaso, ekopi `aham arahati akase uppatanto nama natthi; ajja no loke arahantanam natthibhavo natoti. Tam katham sutva ayasma mahamoggallano ayasmantam pindolabharadvajam aha "sutante avuso bharadvaja imesam vacanam, ime buddhasasanam parigganhanta viya vadanti; tvanca mahiddhiko mahanubhavo, gacchetam pattam akasenagantva ganhahiti. "avuso moggallana tvam iddhimantanam aggo, tvam etam ganhahi; tayi pana agganhante aham ganhissamiti. "ganhavusoti evam vutte ayasma pindolabharadvajo abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya tigavutam pitthipasanam padantena paricchindanto tulapicu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Viya akase utthapetva rajagahanagarassa upari sattakkhattum anupariyayi. So tigavutappamanassa nagarassa pidhanam viya pannayi. Nagaravasino "pasano no avattharitva ganhatiti bhita suppadini matthake katva tattha tattha niliyimsu. Sattame vare thero pitthipasanam bhinditva attanam dassesi. Mahajano theram disva "bhante pindolabharadvaja tava pasanam dalham katva ganha, ma no sabbe nasayiti. Thero pasanam padantena khipitva vissajjesi. So gantva yathathaneyeva patitthasi. Thero setthissa gehamatthake atthasi. Tam disva setthi urena nippajjitva, "otaratha samiti vatva akasato otinnam theram nisidapetva. Pattam otarapetva catummadhurapunnam katva therassa adasi. Thero pattam gahetva viharabhimukho payasi. Athassa ye aranne gata va gamagata va patihariyam na passimsu, te sannipatitva "bhante amhakampi patihariyam dassehiti theram anubandhimsu. So tesam tesam patihariyam dassento viharam agamasi. Sattha tam anubandhitva unnadantassa mahajanassa saddam sutva "ananda kasseso saddoti pucchitva "bhante pindolabharadvajena akase uppatitva candanapatto gahito, tassa santike eso saddoti sutva pindolabharadvajam pakkosapetva "saccam kira taya evam katanti pucchitva "saccam bhanteti vutte, "kasma te bharadvaja evam katanti theram vigarahitva tam pattam khandakhandam bhedapetva bhikkhunam anjanapimsanatthaya dapetva patihariyassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Akaranatthaya savakanam sikkhapadam pannapesi. Titthiyapi "samano kira gotamo tam pattam bhedapetva patihariyassa akaranatthaya savakanam sikkhapadam pannapesiti sutva "samanassa gotamassa savaka pannattam sikkhapadam jivitahetupi natikkamanti, samanopi gotamo tam rakkhissateva, idani amhehi okaso laddhoti nagaravithisu arocenta vicarimsu, "mayam attano gunam rakkhanta pubbe darumayapattassa karana attano gunam mahajanassa na dassayimha, samanassa gotamassa savaka pattassa karana attano gunam mahajanassa dassesum, samano gotamo attano panditataya tam pattam bhedapetva savakanam sikkhapadam pannapesi, idani mayam teneva saddhim patihariyam karissamati vadimsu. Raja bimbisaro tam katham sutva satthu santikam gantva "tumhehi kira bhante patihariyassa akaranatthaya savakanam sikkhapadam pannattanti. "ama maharajati. "idani titthiya `tumhehi saddhim patihariyam karissamati vadanti, kindani karissathati. "tesu karontesu karissami maharajati. "nanu tumhehi sikkhapadam pannattanti. "naham maharaja attano sikkhapadam pannapesim, tameva savakanam pannattanti. "tumhe thapetva annattha sikkhapadam pannattam nama hoti bhanteti. "tenahi maharaja tamevettha patipucchissami, atthi pana te maharaja vijite uyyananti. "atthi bhanteti. "sace te maharaja uyyane mahajano ambadini khadeyya, kimassa kattabbanti. "dando bhanteti. "tvam pana khaditum labhasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

"ama bhante, mayham dando natthi, aham attano santakam khaditum labhamiti. "maharaja yatha tava tiyojanasatike rajje ana pavattati, attano uyyane ambadini khadantassa dando natthi, annesam pana atthi; evam mamapi cakkavalakotisatasahasse ana pavattati, attano sikkhapadappannattiya atikkamo nama natthi, annesam pana atthi; karissamaham patihariyanti. Titthiya tam katham sutva "idanimha nattha, samanena kira gotamena savakananneva sikkhapadam pannattam, na attano; sayameva kira patihariyam kattukamo; kinnu kho karomati mantayimsu. Raja sattharam pucchi "bhante kada patihariyam karissathati. "ito catummasaccayena asalhapunnamayam maharajati. "kattha karissatha bhanteti. "savatthim nissaya maharajati. "kasma pana sattha evam duratthanam apadisatiti. "yasma tam sabbabuddhanam mahapatihariyakaranatthanam; apica mahajanassa sannipatatthayapi duratthanameva apadisatiti. Titthiya tam katham sutva "ito kira catunnam masanam accayena samano gotamo savatthiyam patihariyam karissati, idani tam amuncitvava anubandhissama, mahajano amhe disva `kimidanti pucchissati, athassa vakkhama `mayam `samanena gotamena saddhim patihariyam karissamati vadimha, so palayati, mayamassa palayitum adatva anubandhamati. Sattha rajagahe pindaya caritva nikkhami. Titthiyapissa pacchatova nikkhamitva bhattakiccatthane vasanti. Vasitatthane punadivase

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Patarasam karonti. Te manussehi "kimidanti pucchita hettha vuttanayeneva arocenti. Mahajanopi "patihariyam passissamati anubandhi. Sattha anupubbena savatthim papuni. Titthiyapi tena saddhimyeva gantva upatthake samadapetva satasahassam labhitva khadiratthambhehi mandapam karetva niluppalehi chadapetva "idha patihariyam karissamati nisidimsu. Atha raja pasenadikosalo sattharam upasankamitva "bhante titthiyehi mandapo karito, ahampi tumhakam mandapam karemiti. "alam maharaja, atthi mayham mandapakarakoti. "bhante mam thapetva ko anno katum sakkhissatiti. "sakko devarajati. "kaham pana bhante patihariyam karissathati. "gandambarukkhamule maharajati. Titthiya "ambarukkhamule kira patihariyam karissatiti sutva attano upatthakanam arocetva yojanabbhantare thane antamaso tadahujatampi ambapotakam uppatapetva aranne khipapesum. Sattha asalhapunnamidivase antonagaram pavisi. Ranno uyyanapalo gando nama ekam pingalakipillikehi katapattaputassa antare mahantam ambapakkam disva tassa gandharasalobhena sampatante vayase palapetva ranno atthaya adaya gacchanto antaramagge sattharam disva cintesi "raja imam ambam khaditva mayham attha va solasa va kahapane dadeyya, tam me ekasmim attabhave jivitavuttiya nalam; sace panaham satthu imam dassami,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Apariyantam me kalam hitavaham bhavissatiti. So tam ambam satthu upanamesi. Sattha anandattheram olokesi. Athassa thero catummaharajadattiyam pattam niharitva hatthe thapesi. Sattha pattam upanametva ambam patiggahetva tattheva nisidanakaram dassesi. Thero civaram pannapetva adasi. Athassa tasmim nisinnassa thero paniyam parissavetva tam ambapakkam madditva panakam katva adasi. Sattha ambapanakam pivitva gandam aha "imam ambatthim idheva pamsum viyuhitva ropehiti. So tatha akasi. Sattha tassa upari hattham dhovi. Hatthe dhotamatteyeva nangalasisamattakkhandho hutva anupubbena pannasahattho ambarukkho utthahi. Catusu disasu ekeka uddham ekati panca mahasakha pannasapannasahatthava ahesum. So tavadeva pupphaphalasampanno hutva ekasmim thane paripakkaambapindidharo ahosi. Pacchato agacchanta bhikkhu ambapakkani khadantayeva agamimsu. Raja "evarupo kira ambarukkho utthitoti sutva "ma nam koci chinditi arakkham thapesi. So pana gandena ropitatta "gandambarukkhotveva pannayi. Dhuttakapi ambapakkani khaditva "are dutthatitthiya `samano gotamo gandambarukkhamule patihariyam karissatiti tumhehi yojanabbhantare tadahujatapi ambapotaka uppatapita, gandambo nama ayanti vatva te ucchitthaambatthihi paharimsu. Sakko vatavalahakadevaputtam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Anapesi "titthiyanam mandapam vatehi uppatetva ukkarabhumiyam khipapehiti. So tatha akasi. Suriyadevaputtam anapesi "suriyamandalam nigganhanto tapehiti. Sopi tatha akasi. Puna vatavalahakam anapesi "vatamandalam utthapento yahiti. So tatha karonto titthiyanam paggharitasedasarire rajavattiyo okiri. Te tambavammikasadisa ahesum. Vassavalahakampi anapesi "mahantani mahantani binduni patehiti. So tatha akasi. Atha nesam kayo kabaragavisadiso ahosi. Te niggana hutva sammukhasammukhatthaneyeva palayimsu. Evam palayantesu puranakassapassa upatthako eko kassako "idani me ayyanam patihariyakaranavela, tam patihariyam passissamiti gone vissajjetva patova abhatam yagukutanceva yottanca gahetva agacchanto puranam tatha palayantam disva "bhante aham `ayyanam patihariyam passissamiti agacchami, tumhe kaham gacchathati, "kinte patihariyena, imam me kutanca yottanca dehiti. So tena dinnam kutanca yottanca adaya naditiram gantva kutam yottena attano givayam bandhitva rahade patitva udakabubbulake utthapento kalam katva avicimhi nibbatti. Sattha 1- akase ratanacankamam mapesi. Tassa eka koti pacinacakkavalamukhavattiyam ahosi, eka pacchimacakkavalamukhavattiyam. Sattha sannipatitaya chattimsayojanaya parisaya vaddhamanakacchayaya "idani patihariyakaranavelati @Footnote: 1. Si. sakko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Gandhakutito nikkhamitva pamukhe atthasi. Atha nam gharani nama nandamata eka anagamiupasika upasankamitva "bhante madisaya dhitari vijjamanaya tumhakam kilamanakiccam natthi, aham patihariyam karissamiti aha. "katham karissasi gharaniti. "bhante ekasmim cakkavalagabbhe mahapathavim udakam katva udakasakunika viya nimujjitva pacinacakkavalamukhavattiyam attanam dassessami, tatha pacchimauttaradakkhinacakkavalamukhavattiyam, tatha majjhe; atha mahajana mam disva, `ka esati vutte, vakkhanti `gharani namesa, ayam tava ekissa itthiya anubhavo, buddhanam anubhavo pana kidiso bhavissatiti; evam titthiya tumhe adisvava palayissantiti. Atha nam sattha "janami te gharani evarupam patihariyam katum samatthabhavam, na panayam tavatthaya baddho malaputoti vatva patikkhipi. Sa "na me sattha anujanati, addha maya uttaritaram patihariyam katum samattho anno atthiti ekamantam atthasi. Satthapi "evameva tesam guno pakato bhavissatiti "evam chattimsayojanaya parisaya majjhe sihanadam nadissantiti mannamano aparepi pucchi "tumhe katham patihariyam karissathati. Te "evanca evanca karissama bhanteti satthu purato thitava sihanadam nadimsu. Tesu kira cullaanathapindiko "madise anagamiupasake putte vijjamane satthu kilamanakiccam natthiti cintetva "aham bhante patihariyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Karissamiti vatva "katham karissasiti puttho aha "aham bhante dvadasayojanikam brahmattabhavam nimminitva imissa parisaya majjhe mahameghagajjitasadisena saddena brahmaappothanam nama appothessami, mahajana `kimsaddo namesoti pucchitva `cullaanathapindikassa kira brahmaappothanasaddo namati vakkhanti, titthiya `gahapatikassa tava eso anubhavo, buddhanubhavo kidiso bhavissatiti tumhe adisvava palayissantiti. Sattha "janami te anubhavanti tassapi tatheva vatva patihariyakaranam nanujani. Atheka patisambhidappatta sattavassika virasamaneri 1- nama sattharam vanditva "aham bhante patihariyam karissamiti aha. "katham karissasi vireti. "bhante sinerunca cakkavalapabbatanca himavantanca aharitva imasmim thane patipatiya thapetva aham hamsasakuni viya tato tato nikkhamitva asajjamana gamissami, mahajano mam disva `ka esati pucchitva `virasamaneriti vakkhati, titthiya `sattavassikaya taya samaneriya ayamanubhavo, buddhanubhavo kidiso bhavissatiti tumhe adisvava palayissantiti. Ito param evarupani vacanani vuttanusareneva veditabbani. Tassapi bhagava "janami te anubhavanti vatva patihariyakaranam nanujani. Atheko patisambhidappatto khinasavo cundasamanero nama jatiya sattavasso sattharam upasankamitva vanditva "aham @Footnote: 1. Ma. Yu. cirasamaneri.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Bhante patihariyam karissamiti vatva "katham karissasiti puttho aha "aham bhante jambudipassa dhajabhutam mahajamburukkham khandhe gahetva caletva mahajambuphalani aharitva imam parisam khadapessami, paricchattakakusumani ca aharitva tumhe vandissamiti. Sattha "janami te anubhavanti vatva tassapi patihariyakaranam patikkhipi. Atha uppalavanna theri sattharam vanditva "aham bhante patihariyam karissamiti vatva "katham karissasiti puttha aha "aham bhante samanta dvadasayojanam parisam dassetva avattato chattimsayojanaya parisaya parivuto cakkavattiraja hutva agantva tumhe vandissamiti. Sattha "janami te anubhavanti vatva tassapi patihariyakaranam patikkhipi. Atha mahamoggallanatthero bhagavantam vanditva "aham bhante patihariyam karissamiti vatva "katham karissasiti puttho aha "aham bhante sinerupabbatarajam dantantare thapetva sasapavijam viya nam khadissamiti. "annam kim karissasiti. "imam mahapathavim katasarakam viya samvellitva angulantare nikkhipissamiti. "annam kim karissasiti. "mahapathavim kulalacakkam viya parivattetva mahajanam pathavojam khadapessamiti. "annam kim karissasiti. "vamahatthe pathavim katva ime satte dakkhinahatthena annasmim dipe thapessamiti. "annam kim karissasiti. "sinerum chattadandam katva mahapathavim ukkhipitva tassupari thapetva chattahattho bhikkhu viya ekahatthenadaya akase cankamissamiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Sattha "janami te anubhavanti tassapi patihariyakaranam nanujani. So "janati manne sattha maya uttaritaram patihariyam katum samatthanti ekamantam atthasi. Atha nam sattha "nayam moggallana tavatthaya baddho malaputo, aham hi asamadhuro, mama dhuram anno vahitum samattho nama natthi; anacchariyancetam, yam idani mama dhuram vahitum samattho na bhaveyya; ahetukatiracchanayoniyam nibbattakalepi mama dhuram anno vahitum samattho nahosiyevati vatva "kada pana bhanteti therena puttho atitam aharitva "yato yato garu dhuram yato gambhiravattani, tadassu kanham yunjanti, savassu tam vahate dhuranti idam kanhausabhajatakam 1- vittharetva puna tadeva vatthum visesetva dassento "manapameva bhaseyya, namanapam kudacanam; manapam bhasamanassa garubharam udabbahi, dhananca nam alabhesi tena cattamano ahuti idam nandavisalajatakam 2- vittharetva kathesi. Kathetva ca pana sattha tam ratanacankamam abhiruhi. Purato dvadasayojanika parisa ahosi, tatha pacchato ca uttarato ca dakkhinato ca, ujukam pana catubbisatiyojanika. 3- @Footnote: 1. khu. ja. 27/10. tadatthakatha. 1/293. @2. khu. ja. 27/10. tadatthakatha. 1/289. @3. puranapotthake catuvisatiyojanikati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Parisaya majjhe bhagava yamakappatihariyam akasi. Tam palito tava evam veditabbam. "katamam tathagatassa yamakappatihariye nanam? idha tathagato Yamakappatihariyam karoti asadharanam savakehi; uparimakayato aggikkhandho pavattati, hetthimakayato udakadhara pavattati; hetthimakayato aggikkhandho pavattati, uparimakayato udakadhara pavattati; puratthimakayato, pacchimakayato; pacchimakayato, puratthimakayato; dakkhinakkhito, vamakkhito; vamakkhito, dakkhinakkhito; dakkhinakannasotato vamakannasotato; vamakannasotato, dakkhinakannasotato; dakkhinanasikasotato, vamanasikasotato; vamanasikasotato, dakkhinanasikasotato; dakkhinaamsakutato, vamaamsakutato; vamaamsakutato, dakkhinaamsakutato; dakkhinahatthato, vamahatthato; vamahatthato, dakkhinahatthato; dakkhinapassato, vamapassato; vamapassato, dakkhinapassato; dakkhinapadato, vamapadato; vamapadato, dakkhinapadato; angulihi, angulantarikahi; angulantarikahi, angulihi; ekekalomakupato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhara pavattati; ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomakupato udakadhara pavattati; channam vannanam nilanam pitakanam lohitakanam odatanam manjetthanam pabhassaranam; bhagava cankamati, nimmito titthati va nisidati va seyyam va kappeti; .pe. Nimmito seyyam kappeti, bhagava cankamati va titthati va nisidati va,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Idam tathagatassa yamakappatihariye nananti. 1- Idam pana patihariyam sattha tasmim cankame cankamitva akasi. "tassa tejokasinasamapattivasena uparimakayato aggikkhandho pavattati, apokasinasamapattivasena hetthimakayato udakadhara pavattati; puna udakadharaya pavattatthanato aggikkhandho pavattati, aggikkhandhassa ca pavattatthanato udakadhara pavattatiti tamattham dassetum "hetthimakayato uparimakayatoti vuttam. Esa nayo sabbapadesu. Aggikkhandho panettha udakadharaya asammisso ahosi, tatha udakadhara aggikkhandhena. Ubhayampi kira cetam yava brahmaloka uggantva cakkavalamukhavattiyam pavattati. "../../bdpicture/channam vannananti vuttatta panassa chabbannaramsiyo kutehi asincamanam vilinasuvannam viya yantanalikato nikkhanta suvannarasadhara viya ca ekacakkavalagabbhato uggantva brahmalokam ahacca patinivattitva cakkavalamukhavattimeva ganhimsu. Ekam cakkavalagabbham vankagopanasivinaddham viya bodhigharam ahosi ekalokam. Tam divasam sattha cankamitva patihariyam karonto antarantara mahajanassa dhammakatham kathesi, kathento ca janam nirassasam akatva assasataram 2- deti. Tasmim khane mahajano sadhukaram pavattesi. Tassa sadhukarappavattanakale sattha tavamahatiya parisaya cittam olokento ekekassa solasannam akaranam vasena cittavaram @Footnote: 1. khu. pati. 31/183. 2. tarappaccayo visesanapadena yunjitabbo, @idha pana namapadena, "ativa assasanti yuttataram. Ma. assasavaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Annasi. Evam lahukaparivattam buddhanam cittam. Yo yo yasmim dhamme yasminca patihariye pasanno, tassa tassa ajjhasayavasena dhammanca kathesi patihariyanca akasi. Evam dhamme desiyamane patihariye ca kariyamane mahajanassa dhammabhisamayo ahosi. Sattha pana tasmim samagame attano manam gahetva annam panham pucchitum samattham adisva nimmitabuddham mapesi. Tena pucchitam panham sattha vissajjesi. Satthara pucchitam so vissajjesi. Bhagavato cankamanakale nimmito thanadisu annataram kappesi. Nimmitassa cankamanakale bhagava thanadisu annataram kappesi. Tamattham dassetum "nimmito cankamati vatiadi vuttam. Evam karontassa satthu patihariyam disva dhammakathanca sutva tasmim samagame visatiya panakotinam dhammabhisamayo ahosi. Sattha patihariyam karonto va "kattha nu kho atitabuddha imam patiheram katva vassam upentiti avajjitva "tavatimsabhavane vassam upagantva matu abhidhammapitakam desentiti disva dakkhinapadam ukkhipitva yugandharamatthake thapetva itaram padam ukkhipitva sinerumatthake thapesi. Evam atthasatthiyojanasatasahassatthane tayo padavara ahesum. Dve padacchiddani pakatipadavitiharanasadisanikkhepani ahesum. "sattha padam pasaretva akkamiti na sallakkhetabbam. Tassa hi padam ukkhipanakaleyeva te pabbata padamulam agantva sampaticchimsu, satthara akkantakale utthaya yathathane atthamsu. Sakko sattharam disva cintesi "pandukambalasilaya majjhe sattha imam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Vassavasam upessati, bahunam vata devatanam upakaro bhavissati, satthari panettha vassam upagate anna devata hatthampi thapetum na sakkhissanti; ayam kho pana pandukambalasila dighato satthiyojana tiriyato pannasayojana puthulato pannarasayojana satthari nisinnepi tuccha viya bhavissatiti. Sattha tassa ajjhasayam viditva attano sanghatim silatalam paticchadayamanam khipi. Sakko cintesi "civaram tava paticchadayamanam khipi, sayam pana parittake thane nisidissatiti. Sattha tassajjhasayam viditva nicapithakam mahapamsukuliko viya pandukambalasilam antocivarabhogeyeva katva nisidi. Mahajanopi tamkhananneva sattharam olokento naddasa. Candassa atthangamitakalo viya ahosi, suriyassa atthangamitakalo viya ca ahosi. Mahajano "gato nu cittakutam va kelasam va yugandharam, na no dakkhemu sambuddham lokajettham narasabhanti imam gatham vadanto paridevi. Apare "sattha nama vivekarato, so `evarupaya me parisaya evarupam patiheram katanti lajjaya annam rattham va janapadam va gato bhavissati; nadani tam dakkhissamati paridevanta imam gathamahamsu "pavivekarato dhiro nimam lokam punehiti, na no dakkhemu sambuddham lokajettham narasabhanti. Te mahamoggallanam pucchimsu "kaham bhante satthati. So sayam janantopi "paresampi guno pakato hotuti ajjhasayena "anuruddham pucchathati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Aha. Te theram tatha pucchimsu "kaham bhante satthati. "tavatimsabhavane pandukambalasilayam vassam upagantva matu abhidhammapitakam desitum gatoti. "kada agamissati bhanteti. "tayo mase abhidhammapitakam desetva mahapavaranadivaseti. Te "sattharam adisva na gamissamati tattheva khandhavaram katva vasimsu. Akasameva kira nesam chadanam ahosi, tavamahatiya parisaya sariranissando nama na pannayi. Pathavi vivaram adasi. Sabbattha parisuddhameva bhumitalam ahosi. Sattha pathamameva mahamoggallanam avoca "moggallana tvam etissa parisaya dhammam deseyyasi, cullaanathapindiko aharam dassatiti. Tasma tam temasam cullaanathapindikova tassa parisaya sayapatam sabbakale yagubhattakhadaniyatambulagandhamalapilandhanani adasi. Mahamoggallano dhammam desesi patihariyam datthum agatagatehi putthe panhe vissajjesi. Sattharampi matu abhidhammadesanattham pandukambalasilayam vassam upagatam dasasahassacakkavaladevata parivarayimsu. Tena vuttam "tavatimse yada buddho silayam pandukambale paricchattakamulamhi vihasi purisuttamo, dasasu lokadhatusu sannipatitvana devata payirupasanti sambuddham vasantam nagamuddhani, na koci devo vannena sambuddhassa virocati, sabbe deve atikkamma sambuddho va virocatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Evam sabbadevata attano sarirappabhaya abhibhavitva nisinnassa panassa mata tusitavimanato agantva dakkhinapasse nisidi. Indakopi devaputto agantva dakkhinapasseyeva nisidi. Ankuro vamapasse. So mahesakkhasu devatasu sannipatitasu apagantva dvadasayojanike thane okasam labhi. Indako tattheva nisidi. Sattha te ubhopi oloketva attano sasane dakkhineyyapuggalanam dinnadanassa mahapphalabhavam napetukamo evamaha "ankura taya dighamantare dasavassasahassaparimanakale dvadasayojanikam uddhanapantim katva mahadanam dinnam, tvamdani mama samagamam agantva sabbadure dvadasayojanike thane okasam labhi; kim nukho ettha karananti. Vuttampi cetam "oloketvana sambuddho ankurancapi indakam dakkhineyyam pabhavento idam vacanamabravi `mahadanam taya dinnam ankura dighamantare, atidure nisinnosi agaccham 1- mama santikanti. So saddo pathavitalam papuni. Sabbapi nam sa parisa assosi. Evam vutte codito bhavitattena ankuro etamabravi `kim mayham tena danena dakkhineyyena sunnatam, ayam so indako yakkho dajja danam parittakam atirocati amhehi 2- cando taragane yathati. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. agaccha. 2. amhepi (?)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Tattha "dajjati; datva. 1- Evam vutte sattha indakam aha "indaka tvam mama dakkhinapasse nisinno, kasma anapagantvava nisidasiti. So "aham bhante sukkhette parittakavijam vapanakassako viya dakkhineyyasampadam alatthanti dakkhineyyam pabhavento aha "ujjangale yatha khette bijam bahumpi ropitam na phalam vipulam hoti napi toseti kassakam, tatheva danam bahukam dussilesu patitthitam na phalam vipulam hoti napi toseti dayakam; yathapi bhaddake khette bijam appampi ropitam samma dharam pavecchantam 2- phalam toseti kassakam. Tatheva silavantesu gunavantesu tadisu appakepi kate kare phalam toseti dayakanti. "kim panetassa pubbakammanti. So kira anuruddhattherassa antogamam pindaya pavitthassa attano abhatam katacchubhikkham dapesi, tadassa punnam ankurena dasavassasahassani dvadasayojanikam uddhanapantim katva dinnadanato mahapphalataram jatam, tasma evamaha. Evam vutte sattha "ankura danam nama viceyya datum vattati, evam tam sukkhette suvuttabijam viya mahapphalam hoti; tvam pana na tatha akasi, tena te danam na mahapphalam jatanti imamattham @Footnote: 1. Si. adattha. Yu. dattha. 2. Si. Ma. Yu. pavecchante.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Vibhavento "viceyya danam databbam, yattha dinnam mahapphalam; viceyya danam sugatappasattham, ye dakkhineyya idha jivaloke, etesu dinnani mahapphalani bijani vuttani yatha sukhetteti vatva uttarimpi dhammam desento ima gatha abhasi "tinadosani khettani ragadosa ayam paja, tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani dosadosa ayam paja, tasma hi vitadosesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani mohadosa ayam paja, tasma hi vitamohesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani icchadosa ayam paja, tasma hi vigaticchesu dinnam hoti mahapphalanti. Desanavasane ankuro ca indako ca sotapattiphale patitthahimsu. [mahajanassapi satthika dhammadesana ahosi]. Atha sattha devaparisaya majjhe nisinno mataram arabbha "kusala dhamma, akusala dhamma, abyakata dhammati abhidhammapitakam patthapesi. Evam tayo mase nirantaram abhidhammapitakam kathesi. Kathento ca pana bhikkhacaravelaya "yava mamagamana ettakam nama dhammam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Desetuti nimmitabuddham mapetva himavantam gantva nagalata- dantakattham khaditva anotattadahe mukham dhovitva uttarakuruto pindapatam aharitva mahavisalamalake nisinno bhattakiccam akasi. Sariputtatthero tattha gantva satthu vattam karoti. Sattha katabhattakicco "sariputta ajja maya ettako nama dhammo bhasito, tvam attano nissitakanam [pancasatanam bhikkhunam] vacehiti therassa kathesi. Yamakappatihire kira pasiditva pancasata kulaputta therassa santike pabbajimsu. Te sandhaya sattha evamaha. Vatva ca pana devalokam gantva nimmitabuddhena desitatthanato patthaya sayam dhammam kathesi. Theropi gantva tesam bhikkhunam dhammam desesi. Te satthari devaloke viharanteyeva sattappakaranika ahesum. Te kira kassapabuddhakale khuddakavagguliyo hutva ekasmim pabbhare olambanta dvinnam theranam cankamitva abhidhammam sajjhayantanam sare nimittam gahetva assosum. Te "ime khandha nama, ima dhatuyo namati ajanitva sare nimittaggahanamatteneva tato cuta devaloke nibbatta ekam buddhantaram dibbasampattim anubhavitva tato cavitva savatthiyam kulagharesu nibbatta yamakappatihire uppannappasada therassa santike pabbajitva sabbappathamam sattappakaranika ahesum. Satthapi teneva niharena temasam abhidhammam desesi. Desanavasane asitikotisahassanam devatanam dhammabhisamayo ahosi. Mahamayapi sotapattiphale patitthahi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Sapi kho chattimsayojanaparimandala parisa "idani ito sattame divase mahapavarana bhavissatiti mahamoggallanattheram upasankamitva aha "bhante satthu orohanadivasam natum vattati, na hi mayam sattharam adisva gamissamati. Ayasma mahamoggallano tam katham sutva "sadhuti tattheva pathaviyam nimuggo "sinerupadam gantva mam abhiruhantam parisa passatuti adhitthaya maniratane avutam pandukambalasuttam viya pannayamanarupova sinerumajjhena abhiruhi. Manussapi nam "ekayojanam abhirulho dviyojanam abhirulhoti olokayimsu. Theropi satthu pade sisena ukkhipanto viya abhiruhitva vanditva evamaha "bhante parisa tumhe disvava gantukama, kada orohissathati. "kaham pana te moggallana jetthabhatiko sariputtoti. "bhante sankassanagare vassam upagatoti. "moggallana aham ito sattame divase mahapavaranaya sankassa- nagaradvare otarissami, mam datthukama tattha gacchantu; savatthito ca sankassanagaram timsayojanani, 1- ettake magge kassaci patheyyakiccam natthi, `uposathika hutva dhuraviharam dhammassavanatthaya gacchanta viya gaccheyyathati tesam aroceyyasiti. Thero "sadhu bhanteti vatva tatha arocesi. Sattha vutthavasso pavaretva sakkassa arocesi "maharaja manussapatham gamissamiti. Sakko "sovannamayam manimayam rajatamayanti tini sopanani mapesi. Tesam @Footnote: 1. timsayojanam. (?)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Pada sankassanagaradvare patitthahimsu, sisani sinerumuddhani. Tesu dakkhinapasse suvannasopanam devanam ahosi, vamapasse rajatasopanam mahabrahmanam, majjhe manisopanam tathagatassa. Sattha sinerumuddhani thatva devorohane yamakappatihariyam katva uddham olokesi, yava brahmaloka ekanganani ahesum; adho olokesi, yava avicito ekanganam ahosi; disavidisa olokesi, anekani cakkavalasatasahassani ekanganani ahesum; deva manusse passimsu. Manussapi deve passimsu. Sabbe sammukhava passimsu. Bhagava chabbannaramsiyo vissajjesi. Tam divasam buddhasirim oloketva chattimsayojanaparimandalaya parisaya ekopi buddhabhavam appatthento nama nahosi. Suvannasopanena deva otarimsu, rajatasopanena mahabrahmano; manisopanena sammasambuddho otari. Pancasikho gandhabbadevaputto beluvapanduvinam adaya dakkhinapasse thatva satthu gandhabbapujam karonto otari. Matalisangahako vamapasse thatva dibbagandhamalapuppham gahetva namassamano pujam katva otari. Mahabrahma chattam dharesi, suyamo valavijanim. Sattha imina parivarena saddhim otaritva sankassanagaradvare patitthahi. Sariputtattheropi agantva sattharam vanditva, yasma tena tatharupaya buddhasiriya otaranto sattha ito pubbe na ditthapubbo, tasma "na me dittho ito pubbe na suto uda kassaci evam vaggugado 1- sattha tusita ganimagatoti @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. vagguvado.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Adihi attano tutthim pakasetva "ajja bhante sabbepi devamanussa tumhakam pihayanti patthentiti aha. Atha nam sattha "sariputta evarupehi gunehi samannagata buddha nama devamanussanam piya hontiyevati vatva dhammam desento imam gathamaha "ye jhanappasuta dhira nekkhammupasame rata, devapi tesam pihayanti sambuddhanam satimatanti. Tattha "ye jhanappasutati; "lakkhanupanijjhanam arammanupa- nijjhananti imesu dvisu jhanesu avajjanasamapajjanaadhitthana- vutthanappaccavekkhanehi yuttappayutta. Nekkhammupasame ratati; ettha pabbajja `nekkhammanti na gahetabba, kilesavupasamana- nibbanaratim pana sandhayetam vuttam. Devapiti: devapi manussapi tesam pihayanti patthenti. Satimatanti: evarupagunanam tesam satiya samannagatanam sambuddhanam "aho vata mayampi buddha bhaveyyamati buddhabhavam icchamana pihayantiti attho. Desanavasane timsamattanam panakotinam dhammabhisamayo ahosi. Therassa saddhiviharika pancasata bhikkhu arahatte patitthahimsu. Sabbabuddhanam kira avijahitameva yamakappatihariyam katva devaloke vassam vasitva sankassanagaradvare otaranam. Tattha pana dakkhinapadassa patitthitatthanam acalacetiyatthanam nama hoti. Sattha tattha thito puthujjanadinam visayesu panhe pucchi. Puthujjana attanova visaye panham vissajjetva sotapannassa visaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Panham vissajjetum nasakkhimsu. Tatha sakadagamiadinam visaye sotapannadayo. Mahamoggallanassa visaye sesamahasavaka. Sariputtattherassa visaye mahamoggallano. Buddhavisaye sariputtattheropi vissajjetum nasakkhiyeva. So pacinadisam adim katva sabbadisa olokesi. Sabbattha ekanganameva ahosi. Atthasu disasu devamanussa uddham yava brahmaloka hettha ca bhummatthaka yakkhanagasupanna anjalim paggahetva "bhante idha etassa panhassa vissajjento 1- nama natthi, ettheva upadharethati ahamsu. Sattha "sariputto kilamati, kincapi hi esa `ye ca sankhatadhamma se ye ca sekha puthu idha tesam me nipako iriyam puttho pabruhi marisati imam buddhavisaye putthapanham sutva `sattha mam sekhasekhanam agamanappatipadam pucchatiti panhe nikkankho, `khandhadisu pana katarena nu kho mukhena imam patipadam kathento aham satthu ajjhasayam ganhitum sakkhissamiti mama ajjhasayam kankhati; so maya naye adinne kathetum na sakkhissati, nayamassa dassamiti nayam dassento "bhutamidam sariputta samanupassahiti aha. Evam kirassa ahosi "sariputto mama ajjhasayam gahetva kathento khandhavasena kathessatiti. Therassa saha nayadanena so panho nayasatena nayasahassena upatthasi. So satthara dinnanaye thatva tam panham @Footnote: 1. vissajjanakoti bhavitabbam. na.va. Si. Ma. Yu. vissajjeta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Kathesi. Thapetva kira sammasambuddham anno sariputtattherassa pannam papunitum samattho nama natthi. Teneva kira thero satthu purato thatva sihanadam nadi "aham bhante sakalakappampi deve vassante `ettakani binduni mahasamudde patitani, ettakani bhumiyam, ettakani pabbateti ganetva lakkham aropetum samatthoti. Satthapi nam "janami te sariputta ganetum samatthabhavanti aha. Tassa ayasmato pannaya upama nama natthi. Tenevamaha "gangaya valuka khiye udakam khiye mahannave mahiya mattika khiye lakkhena 1- mama buddhiyati. Idam vuttam hoti "sace hi bhante buddhisampanna lokanatha maya ekasmim panhe vissajjite ekam va valukam ekam va udakabindum ekam va pamsukhandam pakkhipitva panhanam sate va sahasse va satasahasse va vissajjite 2- gangaya valukadisu ekekam ekamante khipeyya, khippataram gangadisu valukadayo parikkhayam gaccheyyum; na tveva mama panhanam vissajjanam khiyatiti. Evam mahapannopi bhikkhu buddhavisaye putthapanhassa antam va kotim va adisva satthara dinnanaye thatvava panham vissajjesi. Tam sutva bhikkhu katham samutthapesum "yam panham puttho sabbopi jano kathetum nasakkhi, tam dhammasenapati sariputtatthero ekakova kathesiti. Sattha tam katham sutva "na idaneva sariputto, @Footnote: 1. na khiyetipi patho. 2. Si. Yu. vissajjento.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Yam panham mahajano vissajjetum nasakkhi, tam vissajjesi; pubbepi tena vissajjitoyevati vatva atitam aharitva "parosahassampi samagatanam kandeyyu te vassasatam apanna, ekova seyyo puriso sapanno, yo bhasitassa vijanati atthanti imam jatakam 1- vittharena kathesiti. Yamakappatihariyavatthu. ------------ 3. Erakapattanagarajavatthu. (150) "kiccho manussappatilabhoti imam dhammadesanam sattha baranasim upanissaya sattasirisarukkhamule viharanto erakapattam nagarajam arabbha kathesi. So kira pubbe kassapabuddhasasane daharabhikkhu hutva gangaya navam abhiruyha gacchanto ekasmim erakagumbe erakapattam gahetva navaya vegasa gacchamanayapi na munci. Erakapattam chijjitva gatam. So "appamattakam etanti apattim adesetva visativassasahassani aranne samanadhammam katvapi maranakale erakapattena givayam gahito @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/32. tadatthakatha. 2/254.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Viya apattim desetukamopi annam bhikkhum apassanto "aparisuddham me silanti uppannavippatisaro tato cavitva ekadonikanavappamano nagaraja hutva nibbatti. "erakapattotvevassa namam ahosi. So nibbattakkhaneyeva attabhavam oloketva "ettakam nama kalam samanadhammam katva ahetukayoniyam mandukabhakkhatthane nibbattomhiti vippatisari ahosi. So aparabhage ekam dhitaram labhitva majjhe gangaya udakapitthe mahantam phanam ukkhipitva dhitaram tasmim thapetva naccapetva gayapesi. Evam kirassa ahosi "addha aham imina upayena buddhe uppanne tassa uppannabhavam sunissami; 1- yo me gitassa patigitam aharati, tassa mahantena nagavibhavena saddhim dhitaram dassamiti, anvaddhamasam uposathadivase tam dhitaram phane thapesi. Sa tattha thita naccanti "kimsu adhipati raja kimsu raja rajassiro, kathamsu virajo hoti, katham `baloti vuccatiti imam gitam gayati. Sakalajambudipavasino "nagamanavikam ganhissamati agantva attano attano pannabalena patigitam katva gayanti. Sa tam patikkhipati. Tassa anvaddhamasam phane thatva evam gayantiyava ekam buddhantaram vitivattam. Atha sattha loke uppajjitva ekadivasam paccusakale lokam volokento erakapattam adim katva uttaramanavannama attano nanajalassa anto pavittham disva "kinnu @Footnote: 1. Si. Ma. "sunissamiti"iti dissati. Yu. "janissamiti"iti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Kho bhavissatiti avajjanto "ajja erakapattassa dhitaram phane katva naccapanadivaso, ayam uttaramanavo maya dinnam patigitam ganhanto sotapanno hutva tam adaya nagarajassa santikam gamissati, so tam sutva `buddho uppannoti natva mama santikam agamissati, aham tasmim agate mahasamagame gatham kathessami, gathavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo bhavissatiti addasa. So tattha gantva, baranasito avidure satta sirisarukkha atthi, tesu ekassa mule nisidi. Jambudipavasino gitappatigitam adaya sannipatimsu. Sattha avidure gacchantam uttaramanavam disva "uttarati aha. "kim bhanteti. "ito tava ehiti. Atha nam agantva vanditva nisinnam aha "kaham gacchasiti. "erakapattassa dhitu gayanatthananti. "janasi pana gitappatigitanti. "janami bhanteti. "vadehi tava nanti. Atha nam attano janananiyameneva vadantam "na uttara etam patigitam, aham te patigitam dassami, tam adaya gamissasiti. "sadhu bhanteti. Atha nam sattha "uttara tvam nagamanavikaya gitakale "../../bdpicture/chadvaradhipati raja rajamano 1- rajassiro 2- 3- arajam virajo hoti 4- rajam `baloti vuccatiti imam patigitam gayeyyasiti aha. Nagamanavikaya hi gitassa attho: kimsu adhipati rajati: kimsu adhipati raja nama hoti. Kimsu raja rajassiroti: katham @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. rajjamano. 2. Si. Ma. Yu. rajjissaro. @3. Si. Ma. Yu. arajjam. 4. Si. Ma. Yu. rajjam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Pana raja rajassiro nama hoti. Katham suti: katham nu kho so raja virajo nama hotiti. Patigitassa panattho: chadvaradhipati rajati: yo channam dvaranam adhipati ekadvarepi rupadihi anabhibhuto, ayam raja nama. Rajamano rajassiroti: yo pana tesu arammanesu rajati, so rajamano rajassiro nama. Arajanti: arajamano pana virajo nama hoti. Rajanti rajamano `baloti vuccati. Evamassa sattha patigitam datva "uttara taya imasmim gite gayite imassa te gitassa imam patigitam gayissati `kenassu vuyhati balo, katham nudati pandito, yogakkhemi katham hoti, tam me akkhahi pucchitoti, athassa tvam imam patigitam gayeyyasi `oghena vuyhati balo, yoga nudati pandito, sabbayogavisamyutto `yogakkhemiti vuccatiti aha. Tassattho "kamoghadina catubbidhena oghena balo vuyhati, tam ogham pandito sammappadhanasankhatena yogena nudati. So sabbehi kamayogadihi visamyutto yogakkhemi nama vuccatiti. Uttaro imam patigitam ganhantova sotapattiphale patitthahi. So sotapanno hutva tam gatham adaya gantva "ambho maya gitappatigitam ahatam, okasam me dethati vatva nirantaram thitassa mahajanassa majjhe jannunava akkamanto agamasi. Nagamanavika pitu phane thatva naccamana "kim su adhipati rajati gitam gayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Uttaro "../../bdpicture/chadvaradhipati rajati patigitam gayi. Puna nagamanavika "kenassu vuyhati baloti tassa patigitam gayi. Athassa patigitam gayanto uttaro "oghena vuyhati baloti imam gathamaha. Nagaraja tam sutvava buddhassa uppannabhavam natva "maya ekam buddhantaram evarupam padannama na sutapubbam, uppanno vata bho loke buddhoti tutthamanaso nangutthena udakam pahari. Mahaviciyo utthahimsu. Ubho tirani bhijjimsu. Ito cito ca usabhamatte thane manussa udake nimujjimsu. So ettakam mahajanam phane thapetva ukkhipitva thale patitthapesi. So uttaram upasankamitva "kaham sami satthati pucchi. "ekasmim rukkhamule nisinno maharajati. So "ehi sami gacchamati uttarena saddhim agamasi. Mahajanopi tena saddhimyeva gato. Nagaraja gantva chabbannanam rasminam antaram pavisitva sattharam vanditva rodamano atthasi. Atha nam sattha aha "kimidam maharajati. "aham bhante tumhadisassa buddhassa savako hutva visativassasahassani samanadhammam akasim, sopi mam samanadhammo nittharetum nasakkhi, appamattakam erakapattacchindanamattam nissaya ahetukappatisandhim gahetva urena 1- parisakkanatthane nibbattomhi, ekam buddhantaram neva manussattam labhami, na saddhammassavanam, na tumhadisassa buddhassa dassananti. Sattha tassa katham sutva "maharaja manussattam nama dullabhameva, tatha saddhammassavanam, tatha buddhuppado; idanhi @Footnote: 1. Si. Yu. udarena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Kicchena kasirena labbhatiti vatva dhammam desento imam gathamaha "kiccho manussappatilabho, kiccham maccanajivitam, kiccham saddhammassavanam, kiccho buddhanamuppadoti. Tassattho "mahantena hi vayamena mahantena kusalena laddhatta manussappatilabho nama kiccho dullabho, nirantaram kasikammadini katva jivitavuttim ghatanatopi 1- parittatayapi maccanam jivitampi kiccham, anekesupi kappesu dhammadesakassa puggalassa dullabhataya saddhammassavanampi kiccham, mahantena pana vayamena abhiniharassa samijjhanato samiddhabhiniharassa ca anekehipi kappakotisahassehi dullabhuppadato buddhanam uppadopi kicchoyeva ativiya dullabhoti. Desanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Nagarajapi tamdivasam sotapattiphalam labheyya, tiracchanagatatta pana nalattha. So, yesu patisandhiggahanatacajahanavissatthaniddokkamanasa- jatiyamethunasevanacutisankhatesu pancasu thanesu naga nagasarirameva gahetva kilamanti, tesu akilamanabhavam patva manavarupeneva vicaritum labhatiti. Erakapattanagarajavatthu. ------------ @Footnote: 1. Yu. ghatentopi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

4. Anandattherassapanhavatthu. (151) "sabbapapassa akarananti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto anandattherassa panham arabbha kathesi. Thero kira divatthane nisinno cintesi "satthara sattannam buddhanam `matapitaro ayuparicchedo bodhi savakasannipato aggasavaka upatthakoti sabbam kathitam, uposatho pana akathito; kinnu kho tesampi ayameva uposatho annoti. So sattharam upasankamitva tamattham pucachi. Yasma pana tesam buddhanam kalabhedova ahosi, na gathabhedo; vipassi sammasambuddho hi sattame sattame samvacchare uposatham akasi, ekadivasam dinnovadoyeva hissa sattannam samvaccharanam alam ahosi; sikhi ca vessabhu ca chatthe chatthe samvacchare uposatham karimsu, kakusandho ca konagamano ca samvacchare samvacchare, kassapadasabalo chatthe chatthe mase uposatham akasi, ekadivasam dinanovadoyeva hissa channam masanam alam ahosi; tasma sattha tesam imam kalabhedam arocetva "ovadagatha pana nesam imayevati vatva sabbesam ekameva uposatham avikaronto ima gatha abhasi "sabbapapassa akaranam kusalassupasampada sacittapariyodapanam etam buddhanasasanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Khanti paramam tapo titikkha, nibbanam paramam vadanti buddha, na hi pabbajito parupaghati, samano hoti param vihethayanto. Anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhanasasananti. Tattha "sabbapapassati: sabbassa akusaladhammassa. Upasampadati: nikkhamanato patthaya yava arahattamagga kusalassa uppadananceva uppaditassa ca bhavana. Sacittapariyodapananti: pancahi nivaranehi attano cittassa vodapanam. Etam buddhanasasananti: sabbabuddhanam ayam anusitthi. Khantiti: ya esa titikkhasankhata khanti nama, idam imasmim sasane paramam uttamam taPo. Nibbanam paramam vadanti buddhati: "buddha ca paccekabuddha ca anubuddha cati ime tayo buddha nibbanam "uttamanti vadanti. Na hi pabbajitoti: paniadihi param upahananto vihethento parupaghati pabbajito nama na hoti. Samanoti: vuttanayeneva param vihethayanto samanopi na hotiyeva. Anupavadoti: anupavadananceva anupavadapananca. Anupaghatoti: anupaghatananceva anupaghatapananca. Patimokkheti:

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Jetthakasile. Samvaroti: pidahanam. Mattannutati: mattannubhavo pamanajananam. Pantanti: vivittam. Adhicitteti: atthasamapattisankhate adhikacitte. Ayogoti: payogakaranam. Etanti: etam sabbesam buddhanam sasanam. Ettha hi anupavadena vacasikam silam kathitam, anupaghatena kayikam silam. Patimokkhe ca samvaroti imina patimokkhasilanceva indriyasamvaranca, mattannutaya ajivaparisuddhi ceva paccayasannissitasilanca, pantasenasanena sappayasenasanam, adhicittena attha samapattiyo. Evam imaya gathaya tissopi sikkha kathitayeva hontiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Anandattherassapanhavatthu. ----------------- 5. Anabhiratabhikkhuvatthu. (152) "na kahapanavassenati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ekam anabhiratabhikkhum arabbha kathesi. So kira sasane pabbajitva laddhupasampado "asukatthanannama gantva uddesam ganhahiti upajjhayena pesito tattha agamasi. Athassa pitu rogo uppajji. So puttam datthukamo hutva tam pakkositum samattham kanci alabhitva puttasokena vilapantoyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Asannamarano hutva "idam me puttassa pattacivaramulam kareyyasiti kahapanasatam kanitthassa hatthe datva kalamakasi. So daharassagata- kale padamule nipatitva parivattento roditva "bhante pita vo vilapantova kalakato, mayham pana tena kahapanasatam hatthe thapitam, tena kim karomiti aha. Daharo "na me kahapanehi atthoti patikkhipitva aparabhage cintesi "kim me parakulesu pindaya caritva jivitena, sakka tam kahapanasatam nissaya jivitum, vibbhamissamiti. So anabhiratiya pilito vissatthasajjhayakammatthano pandurogi viya ahosi. Atha nam daharasamanera "kimidanti pucchitva, "ukkanthitomhiti vutte, acariyupajjhayanam acikkhimsu. Atha nam te satthu santikam netva satthu dassesum. Sattha "saccam kira tvam bhikkhu ukkanthitoti pucchitva, "ama bhanteti vutte, "kasma evamakasi, atthi pana te koci jivitappaccayoti aha. "ama bhanteti. "kinte atthiti. "kahapanasatam bhanteti. "tenahi katipi tava sakkhara ahara, ganetva janissasi 1- `sakka va tattakena jivitum, no vati. So sakkhara ahari. Atha nam sattha aha "paribhogatthaya tava pannasam thapehi, dvinnam gonanam atthaya catuvisati, ettakannama vijatthaya, yuganangalatthaya, kuddalatthaya, vasipharasuatthayati. Evam ganiyamane tam kahapanasatam nappahoti. Atha nam sattha "bhikkhu tava kahapana appaka, katham ete @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. janissaMa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Nissaya tanham puressasi; atite kira pandita cakkavattirajjam karetva appothitamattena dvadasayojanatthane katippamanena sattaratanavassam vassapetum samattha, yava chattimsa sakka cavanti, ettakam kalam devarajjam karetvapi maranakale tanham apuretvava kalamakamsuti vatva tena yacito atitam aharitva mandhaturajajatakam 1- vittharetva "yavata candimasuriya [pariharanti] disa bhanti virocana, sabbeva dasa mandhatu ye pana pathavinissitati 2- imissa gathaya anantara ima dve gatha abhasi "na kahapanavassena titti kamesu vijjati, appassada dukkha kama iti vinnaya pandito api dibbesu kamesu ratim so nadhigacchati, tanhakkhayarato hoti sammasambuddhasavakoti. Tattha "kahapanavassenati: yam so appothetva sattaratanavassam vassapesi, tam idha "kahapanavassanti vuttam, tenapi hi vatthukamakkilesakamesu titti nama natthi; evam duppura esa tanha. Appassadati: supinakupamaditaya parittasukha. Dukkhati; dukkhakkhandhadisu 3- agatadukkhavasena bahudukkhava. Iti vinnayati: evamete kame janitva. Api dibbesuti; sace hi devanam @Footnote: 1. khu. ja. tika. 27/102. tadatthakatha. 4/47. @2. Ma. pathavissita. 3. Ma. mu. mahadukkhakkhandhasuttam 12/166. @culadukkhakkhandhasuttam. 12/179.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Upakappanakakamehi nimanteyya. Ayasma samiddhi viya, evampi tesu kamesu ratim na vindatiyeva. Tanhakkhayaratoti: arahatte ceva nibbane ca abhirato hoti: tam patthayamano viharati. Sammasambuddhasavakoti: sammasambuddhena desitassa dhammassa savanante jato yogavacaro bhikkhuti. Desanavasane so bhikkhu sotapattiphale patitthahi. Sampattaparisayapi satthika desana ahositi. Anabhiratabhikkhuvatthu. ----------- 6. Aggidattapurohitavatthu. (153) "bahum ve saranam yantiti: imam dhammadesanam sattha [jetavane viharanto] valukarasimhi nisinno aggidattannama kosalaranno purohitam arabbha kathesi. So kira mahakosalassa purohito ahosi. Atha nam pitari kalakate raja pasenadikosalo "ayam pitu me purohitoti garavena tasmimyeva thane thapetva tassa attano upatthanam agatakale paccuggamanam karoti, "acariya idha nisidathati samanasanam dapesi. So cintesi "ayam raja ativiya mayi garavam karoti, na kho pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Rajunam niccakalameva sakka cittam gahetum; raja pana yuva daharo, samanavayeneva hi saddhim rajjam nama sukham hoti: ahancamhi mahallako, pabbajitum me yuttanti. So rajanam pabbajjam anujanapetva nagare bherincarapetva sattahena sabbam attano dhanam danamukhe vissajjetva bahirakappabbajjam pabbaji. Tam nissaya dasa purisasahassani anuppabbajimsu. So tehi saddhim angamagadhananca kururatthassa ca antaravasam kappetva imam ovadam deti "tata yassa vo kamavitakkadayo uppajjanti, so nadito ekekam valukaputam uddharitva imasmim thane okiratuti. Te "sadhuti patissunitva kamavitakkadinam uppannakale tatha karimsu. Aparena samayena mahavalukarasi ahosi. Tam ahicchatto nama nagaraja pariggahesi. Angamagadhavasino ceva kururatthavasino ca mase mase tesam mahantam sakkaram abhiharitva danam denti. Atha nesam aggidatto imam ovadam adasi "pabbatam saranam yatha, vanam saranam yatha, aramam saranam yatha, rukkham saranam yatha; evam sabbadukkhato muccissathati attano antevasikepi iminava ovadena ovadi. Bodhisattopi mahabhinikkhamanam nikkhamanto 1- sammasambodhim patva tasmim samaye savatthim nissaya jetavane viharanto paccusakale lokam volokento aggidattabrahmanam saddhim antevasikehi attano nanajalassa anto pavittham disva "sabbepime arahattassa @Footnote: 1. Si. Yu. katabhinikkhamano. Ma. katabhinikkhamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Upanissayasampannati natva sayanhasamaye mahamoggallanattheram aha "moggallana kim nu passasi aggidattabrahmanam mahajanam atitthena pakkhandapentam? gaccha, tesam ovadam dehiti. "bhante bahu ete ekassa mayham avisayha, sace tumhepi agamissatha, 1- visayha bhavissantiti. "moggallana ahampi agamissami, 2- tvam purato yahiti. Thero gacchantova cintesi "ete balavanto ceva bahu ca, sace sabbesam samagamatthane kinci kathessami; sabbepi vaggavaggena utthaheyyunti attano anubhavena thulaphusitakam devam vutthapesi. Te thulaphusitakesu patantesu utthayutthaya attano attano pannasalam pavisimsu. Thero aggidattassa pannasaladvare thatva "aggidattati aha. So therassa saddam sutva "imasmim loke mam namena alapitum samattho nama natthi, ko nu kho mam namena alapatiti manatthaddhataya "ko esoti aha. "aham brahmanati. "kim vadesiti. "ajja me ekarattim idha vasanatthanam acikkhati. "idha vasanatthanam natthi, ekassa ekava pannasalati. "aggidatta manussa nama manussanam, gavo gunnam, pabbajita pabbajitanam santikam gacchanti, ma evam kari, dehi me vasanatthananti. "kim pana tvam pabbajitoti. "ama pabbajitomhiti. "sace pabbajito, kaham te kharibhandam pabbajitaparikkharoti. "atthi me parikkharo, `visum pana nam gahetva @Footnote: 1. gamissatha? 2. gamissami? na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Vicaritum dukkhanti abbhantareneva nam gahetva vicarami brahmanati. So "tam gahetva 1- vicarissasiti therassa kujjhi. Atha nam so aha "[apehi] aggidatta ma kujjhi, vasanatthanam me acikkhati. "natthi ettha vasanatthananti. "etasmim pana valukarasimhi ko vasatiti. "eko nagarajati. "etam me dehiti. "na sakka datum, bhariyam etassa kammanti. "hotu, dehi meti. "tenahi tvameva janahiti. Thero valukarasiabhimukho payasi. Nagaraja tam agacchantam disva "ayam samano ito agacchati, na janati manne mama atthibhavam; dhumayitva nam maressamiti dhumayi. Thero "ayam nagaraja `ahameva dhumayitum sakkomi, anne na sakkontiti manne sallakkhetiti sayampi dhumayi. Dvinnampi sarirato uggata dhuma yava brahmaloka utthahimsu. Ubhopi dhuma theram abadhayitva nagarajanameva badhenti. Nagaraja dhumavegam sahitum asakkonto pajjali. Theropi tejodhatum samapajjitva tena saddhimyeva pajjali. Aggijala yava brahmaloka utthahimsu. Ubhopi aggijala theram abadhayitva nagarajanameva badhayimsu. Athassa sakalasariram ukkahi padittam viya ahosi. Isigano oloketva cintesi "nagaraja samanam jhapeti, bhaddako vata samano amhakam vacanam assunitva natthoti, thero nagarajanam dametva nibbisevanam katva valukarasimhi nisidi. Nagaraja valukarasim @Footnote: 1. aggahetva (?) Si. tam na gahetva vicarissasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Bhogehi parikkhipitva kutagarakucchippamanam phanam mapetva therassa upari dharesi. Isigano patova "samanassa matabhavam va amatabhavam va janissamati therassa santikam gantva tam valukarasimatthake nisinnam disva anjalim paggayha abhitthavanto aha "samana kacci nagarajena na badhitoti. "kim na passatha mama upari phanam dharetva thitanti. Te "acchariyam vata bho, samanassa anubhavo evarupo nama, anena nagaraja damitoti theram parivaretva atthamsu. Tasmim khane sattha agato. Thero. Sattharam disva utthaya vandi. Atha nam isayo ahamsu "ayam tayapi mahantataroti. "esa bhagava sattha, aham imassa savakoti. Sattha valukarasimatthake nisidi. Isigano "ayam tava savakassa anubhavo, imassa pana anubhavo kidiso bhavissatiti anjalim paggayha sattharam abhitthavi. Sattha aggidattam amantetva aha "aggidatta tvam tava savakananca upatthakananca ovadam dadamano `kinti vatva desiti. "etam pabbatam saranam gacchatha, vanam, aramam, rukkham saranam gacchatha; etani hi saranam gato sabbadukkha pamuccatiti evam tesam ovadam dammiti. Sattha "na kho aggidatta etani saranam gato dukkha pamuccati, buddham dhammam sangham pana saranam gantva sakalavattadukkha pamuccatiti vatva ima gatha abhasi "bahum ve saranam yanti pabbatani vanani ca aramarukkhacetyani manussa bhayatajjita;

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Netam kho saranam khemam, netam saranamuttamam, netam saranamagamma sabbadukkha pamuccati. Yo ca buddhanca dhammanca sanghanca saranam gato cattari ariyasaccani sammappannaya passati dukkham dukkhasamuppadam dukkhassa ca atikkamam ariyancatthangikam maggam dukkhupasamagaminam etam kho saranam khemam, etam saranamuttamam, etam saranamagamma, sabbadukkha pamuccatiti. Tattha "bahunti: bahu. Pabbataniti: "tattha tattha isigili- vepullavebharadike pabbate ceva mahavanagosingasalavanadini vanani ca veluvanajivakambavanadayo arame ca udenacetiyagotamacetiyadini rukkhacetyani ca te te manussa tena tena bhayena tajjita bhayato muccitukama puttalabhadini va patthayamana saranam yantiti attho. Netam sarananti: etam pana sabbampi saranam neva khemam na uttamam, na ca etam paticca jatiadidhammesu sattesu ekopi jatiadito sabbadukkha pamuccatiti attho. Yo cati: idam akkhemam anuttamam saranam dassetva khemam uttamam saranam dassanattham araddham. Tassattho "yo ca gahattho va pabbajito va `itipi so bhagava araham sammasambuddhotiadikam buddhadhammasanghanussatikammatthanam nissaya setthavasena buddhanca dhammanca sanghanca saranam gato, tassapi tam saranagamanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Annatitthiyavandanadihi kuppati calati, tassa pana acalabhavam dassetum maggena agatasaranameva pakasento `cattari ariyasaccani sammappannaya passatiti aha. Yo hi etesam saccanam dassanavasena etani saranam gato, tassa etam saranam khemanca uttamanca, so ca puggalo etam saranam paticca sakalasmapi vattadukkha pamuccati; tasma "etam kho saranam khemantiadi vuttanti. Desanavasane sabbepi te isayo saha patisambhidahi arahattam patva sattharam vanditva pabbajjam yacimsu. Sattha civarabbhantarato hattham pasaretva "etha bhikkhavo, caratha brahmacariyanti aha. Tamkhananneva atthaparikkharadhara vassasatikatthera viya ahesum. So ca sabbesampi angamagadhakururatthavasinam sakkaram adaya agamanadivaso ahosi. Te sakkaram adaya agata sabbepi te isayo pabbajite disva "kinnu kho amhakam aggidattabrahmano maha udahu samano gotamoti cintetva "samanassa gotamassa agatatta aggidattova mahati amannimsu. Sattha tesam ajjhasayam oloketva "aggidatta parisaya kankham chindati aha. So "ahampi ettakameva paccasimsamiti iddhibalena sattakkhattum vehasam abbhuggantva punappunam oruyha sattharam vanditva "sattha me bhante bhagava, savakohamasmiti vatva savakattam pakasesiti. Aggidattapurohitavatthu. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

7. Anandattherassapanhavatthu. (154) "dullabho purisajannoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto anandattherassa panham arabbha kathesi. Thero hi ekadivasam divatthane nisinno cintesi "hatthajaniyo chaddantakule va uposathakule va uppajjati, assajaniyo sindhavakule va valahakaassarajakule va, goajaniyo dakkhinapathetiadini vadantena satthara hatthiajaniyadinam uppattitthanani kathitani, purisajaniyo pana kaham nu kho uppajjatiti. So sattharam upasankamitva vanditva etamattham pucchi. Sattha "ananda purisajaniyo nama na sabbattha uppajjati, ujukato pana tiyojanasatayame avattato navayojanasatappamane majjhimadesatthane uppajjati; uppajjanto ca na yasmim va tasmim va kule uppajjati, khattiyamahasalabrahmana- mahasalakulanam annatarasmimyeva uppajjatiti vatva imam gathamaha "dullabho purisajanno, na so sabbattha jayati. Yattha so jayati dhiro, tam kulam sukhamedhatiti. Tattha "dullabhoti: purisajanno hi dullabho, na hi hatthajaniyadayo viya sulabho, so sabbattha paccantadese va nicakule va na jayati, majjhimadeseyeva pana mahajanassa abhivadanadisakkarakaranatthane khattiyabrahmanakulanam annatarasmim kule jayati, evam jayamano ca yattha so jayati dhiro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Uttamappanno sammasambuddho, tam kulam sukhamedhati sukhappattameva hotiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti anandattherassapanhavatthu. -------------- 8. Sambahulabhikkhuvatthu. (155) "sukho buddhanamuppadoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sambahulanam bhikkhunam katham arabbha kathesi. Ekadivasam hi pancasata bhikkhu upatthanasalayam nisinna "avuso kim nu kho imasmim loke sukhanti katham samutthapesum. Tattha keci "rajjasukhasadisam sukhannama natthiti ahamsu. Keci "kamasukhasadisam... Keci "salimamsabhojanasukhasadisam sukhannama natthiti ahamsu. Sattha tesam nisinnatthanam agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave kim kathetha, idam hi sabbampi sukham vattadukkha- pariyapannameva, imasmim pana loke `buddhuppado dhammassavanam sanghasamaggi sammodamanabhavoti idameva sukhanti vatva imam gathamaha "sukho buddhanamuppado, sukha saddhammadesana, sukha sanghassa samaggi, samagganam tapo sukhoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Tattha "buddhanamuppadoti: yasma buddha uppajjamana mahajanam ragakantaradihi tarenti; tasma buddhanam uppado sukho. Yasma saddhammadesanam agamma jatiadidhamma satta jatiadihi muccanti; tasma saddhammadesana sukha. Samaggiti samacittata. Sapi sukha eva. Samagganam pana ekacittanam yasma buddhavacanam va ugganhitum dhutangani va pariharitum samanadhammam va katum sukham; tasma "samagganam tapo sukhoti vuttam. Tenevaha 1- "yavakivanca bhikkhave bhikkhu samagga sannipatissanti, samagga vutthahissanti, samagga sanghakaraniyani karissanti; vuddhiyeva bhikkhave bhikkhunam patikankha, no parihaniti. Desanavasane bahu bhikkhu arahatte patitthahimsu. Mahajanassapi satthika desana ahositi. Sambahulabhikkhuvatthu. ------------ @Footnote: 1. an. sattaka. 23/22.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

9. Kassapadasabalassasuvannacetiyavatthu. (156) "pujaraheti imam dhammadesanam sattha carikam caramano kassapadasabalassa suvannacetiyam arabbha kathesi. Tathagato [1]- savatthito nikkhamitva anupubbena baranasim gacchanto antaramagge todeyyagamassa samipe mahabhikkhusanghaparivaro annataram devatthanam sampapuni. Tatra nisinno sugato dhammabhandagarikam pesetva avidure kasikammam karontam brahmanam pakkosapesi. So brahmano agantva tathagatam anabhivanditva tameva devatthanam vanditva atthasi. Sugatopi "imam padesam kinti mannasi brahmanati aha. "amhakam paveniya agatacetiyatthananti vandami bho gotamati. "imam thanam vandantena taya sadhu katam brahmanati sugato tam sampahamsesi. Tam sutva bhikkhu "kena nu kho karanena bhagava evam sampahamsesiti samsayam sanjanesum. Tato tathagato tesam samsayamapanetum majjhimanikaye ghatikarasuttantam 2- vatva iddhanubhavena kassapadasabalassa yojanubbedham kanakacetiyam aparanca kanakacetiyam akase nimminitva mahajanam dassetva "brahmana evamvidhanam pujarahanam puja yuttataravati vatva mahaparinibbanasutte 3- dassitanayeneva buddhadike cattaro pujarahe pakasetva sariracetiyam uddissacetiyam paribhogacetiyanti tini cetiyani @Footnote: 1. etthantare hisaddo yojetabbo. @2. Ma. Ma. 13/374. 3. Ma. maha. 10/85.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Visesato paridipetva ima gatha abhasi "pujarahe pujayato buddhe yadica savake papancasamatikkante tinnasokapariddave te tadise pujayato nibbute akutobhaye na sakka punnam sankhatum imettamapi kenaciti. Tattha pujitum araha pujaraha. Pujitum yuttati attho. Pujarahe pujayatoti [1]- abhivadanadihi ca catuhi [2]- paccayehi pujentassa. Pujarahe dasseti buddhetiadina. Buddheti sammasambuddhe. Yaditi yadiva. Athavati attho. Tattha pacceka- buddheti kathitam hoti. Savake ca. Papancasamatikkanteti samatikkantatanhaditthimanapapance. Tinnasokapariddaveti atikkanta- sokapariddave. Ime dve atikkanteti attho. Etehi pujarahattam dassitam. Teti buddhadayo. 3- Tadiseti vuttagahanavasena [4]-. Nibbuteti ragadinibbutiya [5]-. Natthi kutoci bhavato va arammanato va etesam bhayanti akutobhaya. Te akutobhaye. Na sakka punnam sankhatunti punnam ganetum na sakka kathanti ce. Imettamapi kenaciti imam ettakam imam ettakanti kenaciti. Apisaddo idha sambandhitabbo. Kenaci puggalena manena va. @Footnote: 1. etthantare teti padam yojetabbam. @2. etthantare casaddo yojetabbo. 3. Si. buddhadini. @4. etthantare tadigunayutteti padam yojetabbam. @yathavuttagunavasena tadigunayutteti vacanam yuttataram. @5. etthantare nibbuteti padam yojetabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Tattha puggalenati tena brahmadina. Manenati tividhena manena tiranena dharanena puranena va. Tiranam nama idam ettakanti nayato tiranam. Dharananti 1- tulaya dharanam. Puranam nama addhappasatapatthanalikadivasena puranam. Kenaci puggalena imehi tihi manehi buddhadike pujayato punnam vipakavasena ganetum na sakka pariyantarahitatoti. Dvisu thanesu pujayato kim danam pathamam dharamane buddhadi pujayato na sakka punnam sankhatum. Puna te tadise kilesaparinibbananimittena khandhaparinibbanena nibbutepi pujayato na sakka sankhatunti bheda yujjanti. Tena hi vimanavatthumhi 2- titthante nibbute capi same citte 3- samam phalam cetopasadahetumhi 4- satta gacchanti suggatinti (vuttam). Desanavasane so brahmano sotapanno ahositi. Yojanikam kanakacetiyam sattahamakaseva atthasi. Mahantena 5- samagamo cahosi. Sattaham cetiyam nanappakarena pujesum. Tato bhinnaladdhikanam laddhibhedo jato. Buddhanubhavena tam cetiyam sakatthanameva gatam. Tattheva tamkhane mahantam pasanacetiyam ahosi. Tasmim samagame caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahositi. @Footnote: 1. dharanam naMa. 2. khu. vimana. 26/82. @3. Si. samam cittam. 4. khu. vimana. @cetopanidhihetu hi. 5. mahantoti padam bhaveyYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Kassapadasabalassa suvannacetiyavatthu. 1- Buddhavaggavannana nitthita. Cuddasamo vaggo. ---------- @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. potthakesu idam vatthu atthi, syamapotthake pana natthi. @"pujarahe pujyatoti imapi gathayo suttantapitake khuddakanikaye @dhammapade buddhavaggassa pariyosane dissanteva. tasma imasmim 2505 @buddhasake puna muddanakale sabbaparipuriya idam vatthu idhanetva mudditam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 23 page 65-118. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=23&A=1281&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=23&A=1281&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=24              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=748              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=743              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=743              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]