ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 21 : PALI ROMAN Dha.A.4 pandita-sahassavagga

                    8. Sahassavaggavannana
              1. Tambadathikacoraghatakavatthu. (81)
      "sahassamapi ce vacati imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto tambadathikacoraghatakam arabbha kathesi.
      Ekunapancasata kira cora gamaghatakadini karonta jivitam
kappesum. Atheko puriso nibbiddhapingalo tambadathiko tesam santikam
gantva "ahampi tumhehi saddhim jivissamiti aha. Atha nam
corajetthakassa dassetva "ayampi amhakam santike vasitum icchatiti
ahamsu. Atha nam corajetthako oloketva "ayam matu  thanam chinditva
pitu va galalohitam niharitva khadanasamattho atikakkhaloti cintetva
"natthetassa amhakam santike vasanakiccanti patikkhipi. So evam
patikkhittopi agantva ekantasseva antevasikam upatthahanto
aradhesi. So tam adaya corajetthakam upasankamitva "sami
bhaddako esa amhakam upakarako, sanganhatha nanti yacitva
corajetthakam paticchapesi. Athekadivasam nagara rajapurisehi saddhim
ekato hutva te core gahetva vinicchayamaccanam santikam nayimsu.
Amacca tesam pharasuna sisacchedam anapesum. Tato "ko nu kho
ime maressatiti pariyesanta te maretum icchantam kanci adisva
Corajetthakam ahamsu "tvam ime maretva jivitanceva labhissasi
sammananca, marehi neti. Sopi attanam nissaya vasitatta
maretum na icchi. Etenupayena ekunapancasate pucchimsu. Sabbepi na
icchimsu. Sabbapaccha tam nibbiddhapingalam tambadathikam pucchimsu. So
"sadhuti sampaticchitva te sabbepi maretva jivitanceva sammananca
labhi. Etenupayena nagarassa dakkhinadisatopi panca corasatani
anetva amaccanam dassetva, tehi tesam sisacchede anatte,
corajetthakam adim katva pucchanta kanci maretum icchantam adisva
"purimadivase  eko puriso pancasate core maresi, kahannu kho
esoti, "asukatthane amhehi ditthoti vutte, tam pakkosapetva
"ime marehi, sammanam lacchasiti anapesum. So "sadhuti
sampaticchitva tepi maretva sammanam labhi. Atha te "bhaddako
ayam puriso, nibaddham coraghatakamevetam karissamati mantetva tassa tam
thanantaram datva sammanam karimsu. So pacchimadisatopi uttaradisatopi
anite pancasate pancasate core ghatesiyeva. Evam catuhi disahi
anitani dve sahassani maretva tato patthaya devasikam "ekam
dveti anitanite manusse marento pancapannasa samvaccharani
coraghatakakammam akasi. So mahallakakale ekappaharena sisam
chinditum na sakkoti, dve tayo vare paharanto manusse kilameti.
Nagara cintayimsu "annopi coraghatako uppajjissati, ayam ativiya
manusse kilameti, kim iminati, tassa tam thanantaram harimsu. So
Pubbe coraghatakakammam karonto "ahatasatake nivasetum navasappina
sankhatam khirayagum  patum sumanapupphani pilandhitum gandhehi 1- vilimpitunti
imani cattari na labhi. So thana cavitadivase "khirayagum me pacathati
vatva ahatavatthasumanamalavilepanani gahapetva nadim gantva
nahatva ahatavatthani nivasetva mala pilandhitva gandhehi
anulittagatto geham agantva nisidi. Athassa navasappisankhatakhirayagum
purato thapetva hatthadhovanodakam aharimsu.
      Tasmim khane sariputtatthero samapattito vutthaya "kattha
nu kho ajja maya gantabbanti attano bhikkhacaram olokento
tassa gehe khirayagum disva "karissati nu kho me so puriso
sangahanti upadharento "mam disva mama sangaham karissati, karitva
ca pana mahasampattim labhissati ayam kulaputtoti natva civaram
parupitva pattamadaya tassa gehadvare thitameva attanam dassesi.
So theram disvava pasannacitto cintesi "maya ciram coraghatakakammam
katam, bahu manussa marita; idani me gehe khirayagu patiyatta,
thero ca agantva mama gehadvare thito; idani maya ayyassa
deyyadhammam datum vattatiti; purato thapitam yagum apanetva theram
upasankamitva vanditva antogehe nisidapetva patte khirayagum
akiritva navasappi asincitva theram vijamano atthasi. Athassa
digharattam aladdhapubbataya khirayagum patum balava ajjhasayo ahosi.
Thero tassajjhasayam natva tam "upasaka attano yagum pivati aha.
@Footnote: 1. Ma. gandhe.
So annassa hatthe vijanim datva sayam yagum pivi. Thero vijamanam
purisam "gaccha, upasakameva vijahiti aha. So vijiyamano kucchipuram
yagum pivitva agantva theram vijamano thatva katabhattakiccassa
therassa pattam aggahesi. Thero tassa anumodanam arabhi. So
attano cittam therassa dhammadesananugatam katum nasakkhi. Thero
sallakkhetva "upasaka kasma cittam desananugatam katum na sakkositi
pucchi. "bhante maya digharattam kakkhalakammam katam, bahu manussa
marita, tamaham attano kammam saranto cittam ayyassa desananugatam
katum nasakkhinti. Thero "vancessami nanti cintetva "kim
pana tvam attano ruciya akasi, annehi karitositi. "raja mam
karapesi bhanteti. "kim nu kho te upasaka evam sante akusalam
hotiti. Mandadhatuko upasako therenevam vutto "natthi mayham
akusalanti sanni hutva "tenahi bhante dhammam kathethati. So
there anumodanam karonte, ekaggacitto hutva dhammam sunanto
sotapattimaggassa orato anulomikam khantim nibbattesi. Theropi
anumodanam katva pakkami. Upasakam thokam theram anugantva nivattamanam
eka yakkhini dhenuvesena agantva ure paharitva maresi. So
kalam katva tusitapure nibbatti.
      Bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "coraghatako
pancapannasa vassani kakkhalakammam katva ajjeva tato mutto
ajjeva therassa bhikkham datva ajjeva kalakato, kaham nu kho
Nibbattoti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi
kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave
tusitapure so nibbattoti aha. "kim bhante vadetha, ettakam
kalam ettake manusse ghatetva tusitavimane nibbattoti. "ama
bhikkhave, mahanto tena kalyanamitto laddho, so sariputtassa
dhammadesanam sutva anulomananam nibbattetva ito cuto tusitavimane
nibbattoti vatva imam gathamaha
          "subhasitam sunitvana        nagare coraghatako
           anulomakhantim laddhana      modati tidivangatoti.
      "bhante anumodanakatha nama na balava 1-, tena katam akusalakammam
mahantam, katham tattakena visesam nibbattesiti. Sattha "bhikkhave maya
desitadhammassa `appam va bahum vati ma pamanam ganhatha, ekavacapi
hi atthanissita seyyoevati vatva anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
         "sahassamapi ce vaca      anatthapadasanhita,
          ekam atthapadam seyyo,    yam sutva upasammatiti.
      Tattha "sahassamapiti: paricchedavacanam. "ekam sahassam dve
sahassaniti evam sahassena cepi paricchinna vaca honti,
ta ca anatthapadasanhita akasavannapabbatavannavanavannadini 2-
pakasakehi anibbanadipakehi anatthakehi padehi sanhita, yava
@Footnote: 1. balavatiti yuttataram. na.va. 2. akasavannana...vannananitipi
@dissati. Si. Ma. Yu. akasavannanapabbatavannanavanavannanadini.
Bahuka honti; tava papikaevati attho. Ekam atthapadanti:
yam pana "ayam kayo, ayam kayagata sati, tisso vijja anuppatta, 1-
katam buddhanam sasananti evarupam ekampi atthapadam sutva ragadinam
vupasamena vupasammati, tam atthasadhakam nibbanappatisamyuttam
khandhadhatuayatanaindriyabalabojjhangasatipatthanaparidipakam ekampi padam
seyyoyevati attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                  Tambadathikacoraghatakavatthu.
                        -------
                2. Daruciriyattheravatthu. (82)
      "sahassamapi ce gathati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto daruciriyattheram arabbha kathesi.
      Ekasmim hi kale bahu manussa navaya mahasamuddam pakkhanditva
      antomahasamudde bhinnaya navaya macchakacchapabhakkha ahesum.
Ekovettha ekam phalakam gahetva vayamanto supparakapattanatiram
okkami. Tassa nivasanaparupanam natthi. So annam kinci apassanto
sukkhakatthadandakam 2- vakehi palivethetva nivasanaparupanam katva
devakulato kapalam gahetva supparakapattanam agamasi. Manussa tam
disva yagubhattadini datva "ayam eko arahati sambhavesum. So
@Footnote: 1. Ma. anuppatto. 2. Si. Ma. Yu. sukkhakatthadandake.
Vatthesu upanitesu "sacaham nivasessami va parupissami va.
Labhasakkaro me parihayissatiti anitani 1- pakkhipitva daruciraneva
paridahi. Athassa bahuhi "arahati vuccamanassa evam cetaso parivitakko
udapadi "ye kho keci loke arahanto va arahattamaggam va
samapanna, aham tesam annataroti. Athassa puranasalohita
devata evam cintesi.
      Puranasalohitati pubbe ekato katasamanadhamma. Pubbe kira
kassapadasabalassa sasane osakkamane, samaneradinam vippakaram
disva satta bhikkhu samvegappatta `yava sasanassa antaradhanam na
hoti; tava attano patittham karissamati suvannacetiyam vanditva
arannam pavittha ekam pabbatam disva "jivite salaya nivattantu,
niralaya imam pabbatamabhiruhantuti vatva nissenim bandhitva sabbepi
tam pabbatam abhiruyha nissenim patetva samanadhammam karimsu. Tesu
sanghatthero ekarattatikkameneva arahattam papuni. So anotattadahe
nagalatadantakattham khaditva uttarakuruto pindapatam aharitva te
bhikkhu aha  "avuso imam dantakattham khaditva mukham dhovitva imam
pindapatam bhunjathati. "kimpana bhante amhehi evam katika kata
`yo pathamam arahattam papunati, tenabhatam pindapatam avasesa
bhunjissantiti. "no hetam avusoti. "tenahi sace mayampi tumhe
viya visesam nibbatteyyama, sayam aharitva bhunjissamati na icchimsu.
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. tani.
Dutiyadivase dutiyatthero anagamiphalam papuni. Sopi tatheva pindapatam
aharitva itare nimantesi. Te evamahamsu "kim pana bhante amhehi
evam katika kata `mahatherena abhatam pindapatam abhunjitva
anuttherena abhatam bhunjissamati. "no hetam avusoti. "evam
sante tumhe viya mayampi visesam nibbattetva attano purisakarena
bhunjitum sakkonta bhunjissamati na icchimsu. Tesam 1- arahattappatto
bhikkhu parinibbayi, anagami brahmaloke nibbatti,  itare panca
visesam nibbattetum asakkonta sussitva  [2]- sattame divase kalam
katva devaloke nibbatta imasmim buddhuppade tato cavitva
tattha tattha kulagharesu nibbattimsu. Tesu eko pukkusati raja
ahosi, eko kumarakassapo, eko daruciriyo, eko dabbo
mallaputto, eko sabhiyo paribbajakoti. Tattha yo so brahmaloke
nibbattabhikkhu, tam sandhayetam vuttam "puranasalohita devatati.
      Tassa brahmuno etadahosi "ayam maya saddhim nissenim
bandhitva pabbatam abhiruhitva samanadhammam akasi, idani imam laddhim
gahetva caranto vinasseyya, samvejessami nanti. Atha nam upasankamitva
evamaha "neva kho tvam bahiya araha, napi arahattamaggam samapanno;
sapi te patipada natthi, yaya tvam araha va asi arahattamaggam va
samapannoti. Bahiyo akase thatva kathentam mahabrahmanam
oloketva cintesi "aho bhariyam kammam katam, aham  `arahamhiti
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. tesu. 2. Si. Yu. etthantare "parisussitvati atthi.
Cintesim, ayanca mam `na tvam araha, napi arahattamaggam samapannoti
vadati, atthi nu kho loke anno arahati. Atha nam pucchi "atthi
nu kho etarahi devate loke araha va arahattamaggam va
samapannoti. Athassa devata acikkhi "atthi bahiya uttaresu
janapadesu savatthi nama nagaram, tattha so bhagava etarahi viharati araham
sammasambuddho, so hi bahiya bhagava araha ceva arahattaya ca
dhammam desetiti. Bahiyo rattibhage devataya katham sutva
samviggamanaso tamkhananneva supparaka nikkhamitva ekarattivasena
savatthim agamasi. Sabbam visayojanasatikam maggam ekarattivaseneva
agamasi; gacchanto ca pana devatanubhavena gato.
"buddhanubhavenatipi vadantiyeva. Tasmim pana khane sattha savatthim
pindaya pavittho hoti. So bhuttapatarase 1- kayalasiyam vimocanatthaya
abbhokase cankamante sambahule bhikkhu "kaham etarahi satthati
pucchi. Bhikkhu "savatthim pindaya pavitthoti vatva tam pucchimsu
"tvam pana kuto agatositi. "supparakato agatomhiti.
"kada nikkhantositi. "hiyyo sayam nikkhantomhiti. "duratosi
agato, nisida tava, pade dhovitva telena makkhetva thokam
vissamahi agatakale sattharam dakkhissasiti. "aham bhante satthu
va attano va jivitantarayam na janami, ekarattenevamhi katthaci
atthatva anisiditva visayojanasatikam maggam agato, sattharam passitvava
@Footnote: 1. Si. Yu. bhuttapataraso.
Vissamissamiti. So evam vatva taramanarupo savatthim pavisitva
bhagavantam anopamaya buddhasiriya pindaya carantam disva "cirassam
vata me gotamo sammasambuddho ditthoti ditthatthanato patthaya
onatasariro gantva antaravithiyam pancappatitthitena vanditva
gopphakesu dalham gahetva evamaha "desetu me bhante
bhagava dhammam, desetu sugato dhammam, yam mamassa digharattam
hitaya sukhayati. Atha nam sattha "akalo tava bahiya,
antaravithim 1- pavitthomhi pindayati patikkhipi. Tam sutva bahiyo
"bhante samsare samsarantena kavalinkaraharo na aladdhapubbo,
tumhakam va mayham va jivitantarayam na janami, desetheva
me dhammanti. Sattha dutiyampi patikkhipiyeva. Evam kirassa ahosi
"imassa mam ditthakalato patthaya sakalasariram nirantaram pitiya
ajjhotthatam hoti,  balavappitivego dhammam sutvapi na sakkhissati
pativijjhitum,  majjhattupekkhaya tava titthatu; ekaratteneva visayojanasatikam
maggam agatatta darathopissa balava, sopi tava patippassambhatuti;
tasma dvikkhattum patikkhipitva tatiyampi yacito  antaravithiyam thitova
"tasmatiha te bahiya evam sikkhitabbam  `ditthe ditthamattam
bhavissatitiadina 2- nayena dhammam desesi. So satthu dhammam sunantoyeva
sabbasave khepetva saha patisambhidahi arahattam papuni,
tavadeva ca pana bhagavantam pabbajjam yaci, "paripunnante
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. antaragharam. 2. khu.u. 25/81.
Pattacivaranti puttho "na paripunnanti aha. Atha nam sattha
"tenahi pattacivaram pariyesahiti vatva  pakkami. So kira
visativassasahassani samanadhammam karonto "bhikkhuna nama attana
paccaye labhitva annam anoloketva sayameva paribhunjitum vattatiti
ekabhikkhussapi pattena va civarena va sangaham nakasi. Tenassa
"iddhimayapattacivaram na uppajjissatiti natva ehibhikkhubhavena
pabbajjam nadasi. Tampi pattacivaram pariyesamanameva eka yakkhini
dhenurupena agantva vamaurumhi paharitva jivitakkhayam papesi. Sattha
pindaya caritva katabhattakicco sambahulehi bhikkhuhi saddhim nikkhamanto
bahiyassa sariram sankaratthane patitam disva bhikkhu anapesi
"bhikkhave ekasmim gehadvare thatva mancakam aharapetva imam
sariram nagarato niharitva jhapetva thupam karothati. Bhikkhu tatha
karimsu; katva ca pana viharam gantva sattharam upasankamitva attana
katakiccam arocetva tassa abhisamparayam pucchimsu.  atha nesam bhagava
tassa parinibbutabhavam acikkhitva "etadaggam bhikkhave mama savakanam
bhikkhunam khippabhinnanam, yadidam bahiyo daruciriyoti etadagge 1-
thapesi. Atha nam bhikkhu pucchimsu "bhante tumhe `bahiyo daruciriyo
arahattam pattoti vadetha, kada so arahattam pattoti. "mama
dhammam sutakale bhikkhaveti. "kada panassa tumhehi dhammo kathitoti.
"pindaya carantena antaravithiyam thatvati. "appamattako hi bhante
@Footnote: 1. an. eka. 20/32.
Tumhehi antaravithiyam thatva kathitadhammo, katham so tavatakena visesam
nibbattesiti. Atha ne sattha "bhikkhave mama dhammam `appam va bahum
vati ma minatha; 1- anekanipi hi gathasahassani anatthanissitani na
seyyo, atthanissitam pana ekampi gathapadam seyyoti vatva
anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
             "sahassamapi ce gatha   anatthapadasanhita;
             ekam gathapadam seyyo, yam sutva upasammatiti.
      Tattha "ekam gathapadanti "appamado amatam padam .pe.
Yatha matati evarupa eka gathapi seyyoti attho. Sesam
purimanayeneva veditabbam.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Daruciriyattheravatthu.
                      ----------
                3. Kundalakesitherivatthu. (83)
      "yo ca gatha satam bhaseti imam dhammadesanam sattha
jetavane viharanto kundalakesim arabbha kathesi.
      Rajagahe kira eka setthidhita solasavassuddesika abhirupa
ahosi dassaniya. Tasminca vaye thita nariyo purisajjhasaya
honti purisalola. Atha nam matapitaro sattabhumikassa pasadassa
uparimatale sirigabbhe vasesum,  ekamevassa dasim paricarikam akamsu. 2-
@Footnote: 1. Si. ma cintayittha. Ma. ma pamanam ganhatha. 2. Ma. dasiparicarikam adamsu.
Athekam kulaputtam corakammam karontam gahetva  pacchabahum 1- bandhitva
catukke catukke kasahi paharitva aghatanam nayimsu. Setthidhita
mahajanassa saddam sutva "kinnu kho etanti pasadatale thatva
olokenti tam disva patibaddhacitta hutva patthayamana aharam
patikkhipitva mancake nipajji. Atha nam mata pucchi "kim
idam ammati. "sace etam `coroti gahetva niyamanam purisam
labhissami, jivissami; no ce, jivitam me natthi, idheva marissamiti.
"amma ma evam kari, amhakam jatiya ca bhogena ca
sadisam annam samikam labhissasiti. "mayham annena kiccam natthi,
imam alabhamana marissamiti. Mata dhitaram sannapetum asakkonti
pituno arocesi. Sopi nam sannapetum asakkonto "kim
sakka katunti cintetva tam coram gahapetva gacchantassa
rajapurisassa sahassabhandikam pesesi "imam gahetva etam purisam
mayham dehiti. So "sadhuti kahapane gahetva tam muncitva
annam maretva "marito deva coroti ranno arocesi. Setthipi
tassa dhitaram adasi. Sa [2]- "samikam aradhessamiti sabbabharanap-
patimandita sayameva tassa yaguadini samvidahati. Coro katipahaccayena
cintesi "kada nu kho imam maretva etissa abharanani
gahetva ekasmim suragehe vikkinitva khaditum labhissamiti.
So "attheso upayoti cintetva aharam patikkhipitva mancake
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. pacchabaham.
@2. Si.Ma.Yu. etthantare "tato patthayati atthi.
Nipajji. Atha nam sa upasankamitva "kinte sami rujjatiti
pucchi. "na kinci bhaddeti. "kacci pana me matapitaro
tuyham kuddhati. "na kujjhanti bhaddeti. "atha kinnametanti.
"bhadde aham tam divasam bandhitva niyamano corapapate adhivatthaya
devataya balikammam patissunitva jivitam labhim, tvampi maya
tassaeva anubhavena laddha, `tam me devataya balikammam thapitanti
cintemi bhaddeti. "sami ma cintayi, karissama balikammam, vadehi,
kena atthoti. "appodakamadhupayasena ca lajapancamaka pupphehi cati.
"sadhu sami, aham patiyadessamiti. Sa sabbam balikammam patiyadetva
"ehi sami, gacchamati aha. "tenahi bhadde tava natake
nivattetva mahagghani vatthabharanani gahetva attanam alankarohi,
hasanta kilanta sukham gamissamati. Sa tatha akasi. Atha nam so
pabbatapadam gatakale aha "bhadde ito param ubho jana gamissama,
sesajanam yanakena saddhim nivattetva balikammabhajanam sayam ukkhipitva
ganhahiti. Sa tatha akasi. Coro tam gahetva corapapatapabbatam
abhiruhi. Tassa hi ekena passena manussa abhiruhanti. Ekam passam
chinnatatam, pabbatamatthake thita tena passena core patenti,  te
khandakhandam hutva bhumiyam patanti; tasma "corapapatoti vuccati.
Sa tassa pabbatassa matthake thatva "balikammante sami karohiti
aha. So tunhi ahosi. Puna taya "kasma sami tunhibhutositi
vutte, tam aha "na mayham balikammena attho, vancetva pana tam
Adaya agatomhiti. "kimkarana samiti. "tam maretva tava
abharanani gahetva palayanatthayati. Sa maranabhayatajjita aha
"sami ahanca abharanani ca me tava santakaneva,  kasma
evam vadesiti. So "ma evam karohiti punappunam yaciyamanopi
"maremievati aha. "evam sante kinte mama maranena,
imani abharanani gahetva mayham jivitam dehi, ito patthaya
mam `matati dharehi, dasi va te hutva hatthakammam karissamiti
vatva imam gathamaha
         "ime suvannakeyura        sabbe veluriyamaya,
          sabbanca ganha bhaddante     mamam dasinca savayati 1-.
Tam sutva coro "evam kate, tvam gantva 2- matapitunam acikkhissasi,
maressamiyeva, tvam ma balham parideviti vatva imam gathamaha
         "ma balham paridevesi,     khippam bandhahi bhandakam,
          na tuyham jivitam atthi,       sabbam ganhami bhandakanti.
      Sa cintesi "aho idam kammam bhariyam; panna nama na
pacitva khadanatthaya kata, atha kho vicaranatthaya kata; janissamissa
kattabbanti. Atha nam sa aha "sami yada tvam `coroti
gahetva niyasi; tada aham matapitunam acikkhim, te sahassam
vissajjetva tam anapetva gehe karimsu, tato patthaya aham
tuyham upakarika, ajja me sudittham katva attanam vanditum
@Footnote: 1. Ma. idam suvannakeyuram  mutta veluriya bahu
@sabbam harassu bhaddante mam ca dasiti savayati.
@2. Yu. evam kathetva gantva.
Dehiti. So "sadhu bhadde, sudittham katva vandahiti vatva
pabbatante atthasi. Atha nam sa tikkhattum padakkhinam katva
catusu thanesu vanditva "sami idam me pacchimadassanam, idani
tuyham va mama dassanam mayham va tava dassanam natthiti purato
ca pacchato ca alingitva pamattam hutva pabbatante thitam
pitthipasse thatva ekena hatthena khandhe gahetva ekena
pitthikacchaya gahetva pabbatapapate khipi. So pabbatakucchiyam
patihato khandakhandam hutva bhumiyam pati. Corapapatamatthake
adhivattha devata tesam dvinnampi kiriyam disva tassa itthiya
sadhukaram datva imam gathamaha
        "na so sabbesu thanesu     puriso hoti pandito,
         itthipi pandita hoti       tattha tattha vicakkhanati.
Sapi coram papate khipitya [cintesi] "sacaham geham gamissami,
`samiko te kahanti pucchissanti; sacaham evam puttha `marito
meti vakkhami, `dubbinite sahassam datva samikam anapetva
idani nam maresiti mam mukhasattihi vijjhissanti;  `abharanatthaya
mam so maretukamo ahositi vuttepi, na saddahissanti; alam
me gehenati tattheva abharanani chaddetva arannam pavisitva
anupubbena vicaranti ekam paribbajakanam assamam patva vanditva
"mayham bhante tumhakam santike pabbajjam dethati aha. Atha
nam pabbajesum. Sa pabbajitvava pucchi "bhante tumhakam
Pabbajjaya kim uttamanti. "bhadde dasasu va kasinesu parikammam
katva jhanam nibbattetabbam, vadasahassam va ugganhitabbam,
ayam amhakam pabbajjaya uttamatthoti. "jhanantava nibbattetum
aham na sakkhissami, vadasahassam pana ugganhissami ayyati.
Atha nam te vadasahassam ugganhapetva "uggahitam te sippam,
idani tvam jambudipatale vicaritva attana saddhim panham kathetum
samattham olokehiti tassa hatthe jambusakham datva uyyojesum
"gaccha bhadde; sace koci gihibhuto taya saddhim panham kathetum
sakkoti, tasseva padaparicarika bhava; sace pabbajito sakkoti,
tassa santike pabbajahiti. Sa namena jambuparibbajika nama
hutva tato nikkhamitva ditthaditthe panham pucchanti vicarati.
Taya saddhim kathetum samattho nama nahosi. "ito
jambuparibbajika agacchatiti sutvava manussa palayanti. Sa
gamam va nigamam va bhikkhaya pavisanti gamadvare valikarasim
katva tattha jamthusakham thapetva "maya saddhim kathetum samattho
jambusakham maddatuti vatva gamam pavisi. Tam, thanam koci upasankamitum
samattho nama nahosi. Sapi milataya jambusakhaya annam sakham
ganhati, imina niharena vicaranti savatthim patva gamadvare
sakham thapetva vuttanayeneva vatva bhikkhaya pavisi. Sambahula
daraka sakham parivaretva atthamsu.
      Tada sariputtatthero pindaya caritva katabhattakicco
Nagara nikkhamanto te darake sakham parivaretva thite disva
"kim idanti pucchi. Daraka therassa tam pavattim acikkhimsu.
"tenahi daraka imam sakham maddathati. "bhayama bhanteti.
"aham panham kathessami, maddatha  tumheti. Te therassa vacanena
jatussaha tatha katva nadanta rajam ukkhipimsu. Paribbajika
agantva te paribhasitva "tumhehi saddhim mama panhena
kiccam natthi; kasma me sakham madditthati aha. "ayyenamha
maddapitati ahamsu. "bhante tumhehi me sakha maddapitati.
"ama bhaginiti. "tenahi maya saddhim panham kathethati. "sadhu,
kathesasamiti. Sa vaddhamanakacchayaya panham pucchitum therassa
santikam agamasi. Sakalanagaram sankhubhi "dvinnam panditanam katham
sossamati. Nagara taya saddhimyeva gantva theram vanditva
ekamantam nisidimsu. Paribbajika theram aha "bhante  pucchami
te panhanti. "puccha bhaginiti. Sa vadasahassam pucchi. Pucchitam
pucchitam thero vissajjesi. Atha nam thero aha "ettaka eva te
panha, annepi atthiti. "ettaka eva bhanteti. "taya bahu
panha puttha; mayampi ekam pucchama, vissajjessasi noti. "janamana
vissajjessami 1-, pucchatha bhanteti. Thero "ekam nama kinti panham
pucchi. Sa "evamesa vissajjitabboti ajananti "kim nametam
@Footnote: 1. Si. Yu. "janamana vissajjessamiti. natthi.
Bhanteti pucchi. "buddhamanto 1- nama bhaginiti. "mayhampi tam detha
bhanteti. "sace madisa bhavissasi, dassamiti. "tenahi mam
pabbajethati. Thero bhikkhuninam acikkhitva pabbajapesi. Sa
pabbajitva laddhupasampada kundalakesitheri nama hutva katipahasseva
saha patisambhidahi arahattam papuni.
      Bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "kundalakesitheriya
dhammassavanam bahum natthi, pabbajitakiccamassa matthakam pattam,
ekena kira corena saddhim mahasangamam katva jititva agatati.
Sattha agantva "kaya nuttha   bhikkhave etarahi kathaya
sannisinnati pucchitva, "imaya mnamati vutte, "bhikkhave
maya desitadhammam `appam va bahum vati ma minatha, anatthakam
padam satampi seyyo na hoti, dhammapadam pana ekampi seyyova;
avasesacore jinantassa ca jayo nama na hoti, ajjhattike
kilesacore jinantasseva pana jayo nama hotiti vatva anusandhim
ghatetva dhammam desento ima gatha abhasi
     "yo ca gatha satam bhase   anatthapadasanhita;
      ekam dhammapadam seyyo     yam sutva upasammati.
      Yo sahassam sahassena      sangame manuse jine,
      ekanca jeyyamattanam,    sa ve sangamajuttamoti.
      Tattha "gatha satanti:     yo ca puggalo satapariccheda
@Footnote: 1. Si. Yu. buddhapanham. Ma. buddhapanho.
Bahu gatha bhaseyyati attho. Anatthapadasanhitati:
akasavannanadivasena anatthakehi padehi sanhita. Dhammapadanti: atthasadhakam
khandhadippatisamyuttam. "cattarimani paribbajaka dhammapadani; katamani
cattari; anabhijjha paribbajaka dhammapadam, abyapado  paribbajaka
dhammapadam, sammasati paribbajaka dhammapadam, sammasamadhi paribbajaka
dhammapadanti 1- evam vuttesu catusu dhammapadesu ekampi dhammapadam
seyyo.
      Yo sahassam sahassenati: yo eko sangamayodho sahassena
gunitam sahassam manusse ekasmim sangame jineyya dasa manussasatasahassani
jinitva jayam ahareyya, ayampi sangamajinatam uttamo
nama na hoti. Ekanaca jeyyamattananti: yo pana
rattitthanadivatthanesu ajjhattikakammatthanam sammasanto attano
lobhadikkilesajayena attanam jineyya. Sa ve sangamajuttamoti: so
sangamajinatam uttamo pavaro sangamasisayodhoti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Kundalakesitherivatthu.
                      ----------
@Footnote: 1. an. catukka. 21/38.
              4. Anatthapucchakabrahmanavatthu. (84)
      "atta haveti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
anatthapucchakabrahmanam arabbha kathesi.
      So kira brahmano "kim nu kho sammasambuddho atthameva
janati, udahu anatthampi; pucchissami nanti sattharam upasankamitva
pucchi "bhante  tumhe atthameva janatha manne, no anatthanti.
"atthancaham brahmana janami anatthancati. "tenahi me
anattham kathethati. Athassa sattha imam gathamaha
         "ussuraseyyam alasyam     candikkam dighasottiyam 1-
          ekassaddhanagamanam       paradarupasevanam
          etam brahmana sevassu,  anattham te bhavissatiti.
      Tam sutva brahmano sadhukaramadasi "sadhu sadhu ganacariya
ganajetthaka, tumheva atthanca janatha anatthancati. "evam
brahmana atthanatthajananako nama maya sadiso natthiti.
Athassa sattha ajjhasayam upadharetva "brahmana kena kammena
jivasiti pucchi. "jutakammena bho gotamati. "kim pana te jayo
hoti parajayoti. "jayopi parajayopiti vutte, "brahmana
appamattako esa, param jinantassa jayo nama na seyyo; yo
pana kilesajayena attanam jinati, tassa jayo seyyo; na hi tam
jayam koci parajayam katum sakkotiti vatva anusandhim ghatetva
@Footnote: 1. Ma. dighasondiyam.
Dhammam desento ima gatha abhasi
      "atta have jitam seyyo,   ya cayam itara paja;
      attadantassa posassa        niccam sannatacarino
      neva devo na gandhabbo     na maro saha brahmuna
      jitam apajitam kayira          tatharupassa jantunoti.
      Tattha "haveti nipato. Jitanti lingavipallaso. Attano
kilesajayena atta jito seyyoti attho. Ya cayam itara
pajati: ya panayam avasesa paja jutena va dhanaharanena va
sangame balabhibhavena va jita bhaveyya, tam jinantena yam jitam.
Na tam seyyoti attho. "kasma pana tadeva jitam  seyyo, idam
na seyyoti. "yasma attadantassa .pe. Tatharupassa jantunoti.
Idam vutti hoti "yasma hi yvayam nikkilesataya attadanto
poso, tassa ananganassa 1- kayadihi niccam sannatacarino
evarupassa imehi kayasannamadihi sannatassa jantuno devo
va gandhabbo va maro va pana brahmuna saha utthahitva
`ahamassa jitam apajitam karissami, maggabhavanaya pahine kilese
puna uppadessamiti datentopi, yatha dhanadihi parajito
pakkhantaro hutva itarena jitam puna jinanto apajitam kareyya:
evam apajitam katum neva sakkuneyyati.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                  Anatthapucchakabrahmanavatthu.
@Footnote: 1. Ma. Yu. attadantassa.
          5. Sariputtattherassa matulabrahmanavatthu. (85)
      "mase maseti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
sariputtattherassa matulabrahmanam arabbha kathesi.
      Thero kira tassa santikam gantva aha "kinnu kho brahmana
kincideva kusalam karositi. "karomi bhanteti. "kim karositi. "mase
mase sahassapariccagena danam dammiti. "kassa desiti. "nigganthanam
bhanteti. "kim patthayantoti. "brahmalokam bhanteti. "kim pana
brahmalokassa ayam maggoti. "ama bhanteti. "ko evamahati.
"acariyehi me kathitam bhanteti. "neva tvam brahmalokassa maggam
janasi, napi te acariya; sattha eva eko janati, ehi
brahmana, brahmalokassa te maggam kathapessamiti tam adaya
satthu santikam netva "bhante ayam brahmano evamahati tam
pavattim arocetva "sadhu vatassa brahmalokamaggam kathethati aha.
Sattha "evam kira brahmanati pucchitva, "ama bho gotamati
vutte, "brahmana taya evam dadamanena vassasatam dinnadanatopi
muhuttamattam pasannacittena mayham savakassa olokanam va
katacchubhikkhamattadanam va mahapphalataranti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
      "mase mase sahassena   yo yajetha satam samam,
      ekanca bhavitattanam      muhuttamapi pujaye,
      sayeva pujana seyyo,   yance vassasatam hutanti.
      Tattha "sahassenati: sahassapariccagena. Yo yajetha satam
samanti: yo vassasatam mase mase sahassam pariccajanto
lokiyamahajanassa danam dadeyya. Ekanca bhavitattananti: yo
ca ekam gunavasena vaddhitaattanam hetthimakotiya sotapannam
uparimakotiya khinasavam gharadvare sampattam   katacchubhikkhadanavasena
va yapanamattaharadanavasena va thulasatakadanamattena va
pujeyya, yam itarena vassasatam hutam, tato sayeva pujana seyyo
settha uttamati attho.
      Desanavasane so brahmano sotapattiphalam patto. Annepi
      bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
              Sariputtattherassa matulabrahmanavatthu.
                      ----------
        6. Sariputtattherassa bhagineyyabrahmanavatthu. (86)
      "yo ca vassasatam jantuti imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto sariputtattherassa bhagineyyam arabbha kathesi.
      Tampi hi thero upasankamitva aha "kim brahmana kusalam
karositi. "ama bhanteti. "kim karositi. "mase mase ekam pasum
vadhitva aggim paricaramiti. "kimattham evam karositi. "brahmalokamaggo
kiresoti. "kenevam kathitanti. "acariyehi me bhanteti. "neva tvam
brahmalokamaggam janasi,  napi te acariya; ehi satthu santikam
Gamissamati tam satthu santikam netva tam pavattim arocetva
"imassa bhante brahmalokamaggam kathethati aha. Sattha "evam
kirati pucchitva,  "evam bho gotamati vutte, "brahmana
vassasatampi evam aggim paricarantassa tava aggiparicariya mama
savakassa khanamattam pujampi na papunatiti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
      "yo ca vassasatam jantu    aggim paricare vane,
      ekanca bhavitattanam     muhuttamapi pujaye
      sayeva pujana seyyo,  yance vassasatam hutanti.
      Tattha "jantuti sattadhivacanametam. Aggim paricare vaneti:
nippapancabhavappatthanaya vanam pavisitvapi tattha aggim paricareyya.
Sesam purimasadisamevati.
      Desanavasane brahmano sotapattiphalam papuni. Annepi
bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
            Sariputtattherassa bhagineyyabrahmanavatthu.
                    --------------
          7. Sariputtattherassa sahayabrahmanavatthu. (87)
      "yankinci yitthancati imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto sariputtattherassa sahayabrahmanam arabbha kathesi.
      Tampi hi thero upasankamitva "kim brahmana kinci kusalam
Karositi pucchi. "ama bhanteti. "kim karositi. "yitthayagam yajamiti.
Tada kira tam yagam mahapariccagena yajanti. Ito param thero
purimanayeneva pucchitva tam satthu santikam netva tam pavattim
arocetva "imassa bhante brahmalokamaggam kathethati aha.
Sattha "brahmana evam kirati pucchitva, "amati vutte,
"brahmana taya samvaccharam yitthayagam yajantena lokiyamahajanassa
dinnadanam pasannena cittena mama savakanam vandantanam
uppannakusalacetanaya catubbhagamattampi na agghatiti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
           "yankinci yitthanca hutanca loke
            samvaccharam yajetha punnapekkho;
            sabbampi tam na catubhagameti,
            abhivadana ujjugatesu seyyoti.
      Tattha "yankinciti anavasesapariyadanavacanametam. Yitthanti:
yebhuyyena mangalakiriyadivasena dinnadanam. Hutanti: abhisankharitva katam
pahunadananceva kammaphalam saddahitva katadananca. Samvaccharam yajethati:
ekasamvaccharam nirantarameva vuttappakaram danam sakalacakkavalepi
lokiyamahajanassa dadeyya. Punnapekkhoti: punnam icchanto.
Ujjugatesuti: hetthimakotiya sotapannesu uparimakotiya khinasavesu.
Idam vuttam hoti "evarupena 1- pasannena cittena sariram onametva
vandantassa kusalacetanaya yam   phalam, tato catutthabhagampi sabbam tam danam
@Footnote: 1. Ma. evarupesu.
Na agghati; tasma ujjugatesu abhivadanameva seyyoti.
      Desanavasane brahmano sotapattiphalam patto, annepi
bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
              Sariputtattherassa sahayabrahmanavatthu.
                       ---------
                8. Ayuvaddhanakumaravatthu. (88)
      "abhivadanasilissati imam dhammadesanam sattha dighalambikam
nissaya arannakutikayam viharanto dighayukumaram arabbha kathesi.
Dighalambikavasino kira dve brahmana bahirakapabbajjam
pabbajitva atthacattalisa vassani tapacaranam carimsu. Tesu eko
"paveni me nassissati, vibbhamissamiti cintetva attana katam
tapaparikkharam paresam vikkinitva gosatena ceva kahapanasatena ca
saddhim  bhariyam labhitva kutumbam santhapesi. Athassa bhariya darakam
vijayi. Itaro panassa sahayako pavasam gantva punadeva tam nagaram
paccagami. So tassa agatabhavam sutva puttadaram adaya sahayakassa
dassanatthaya agamasi, gantva puttam matu hatthe datva sayam tava
vandi. Matapi puttam pitu hatthe datva vandi. So "dighayuka
hothati aha. Putte pana vandapite, tunhi ahosi. Atha nam
"kasma pana bhante amhe vandite 1- `dighayuka hothati vatva
@Footnote: 1. vandante (?) Si. amhehi vandito. Ma. Yu. amhehi vandite.
Imassa vandanakale kinci na vadethati aha. "imassa eko
antarayo atthi brahmanati. "kittakam jivissati bhanteti. "sattaham
brahmanati. "patibahanakaranam atthi bhanteti. "naham patibahanakaranam
janamiti. "ko pana janeyya bhanteti. "samano gotamo,
tassa santikam gantva pucchahiti. "tattha gacchanto tapaparihanito
bhayamiti. "sace te puttasineho atthi, tapaparihanim acintayitva
tassa santikam gantva pucchahiti. So satthu santikam gantva sayam
tava vandi. Sattha "dighayuko hohiti aha; pajapatiya vandanakalepi
tassa tatheva vatva puttassa vandapanakale tunhi ahosi. So
purimanayeneva sattharam pucchi. Satthapissa tatheva byakasi. So kira
brahmano sabbannutananam 1- appativijjhitva attano mantam
sabbannutananena samsandesi, patibahanupayam pana na janati.
Brahmano sattharam pucchi "atthi  pana bhante patibahanupayoti.
"bhaveyya brahmanati.  "kim bhaveyyati. "sace tvam attano
gehadvare mandapam katva tassa majjhe pithakam karetva tam
parikkhipanto attha va solasa va asanani pannapetva tesu
mama savake nisidapetva sattaham nirantaram parittam karetum
sakkuneyyasi, evamassa antarayo vinasseyyati. "bho gotama
maya mandapadini sakka katum, tumhakam pana savake katham
lacchamiti. "taya ettake kate, aham mama savake pahinissamiti.
"sadhu bho gotamati so attano gehadvare sabbantam kiccam
@Footnote: 1. sabbannuta eva nanam sabbannutananam.
@akarassa rassattam. nassa dvittam natthi.
Nitthapetva satthu santikam agamasi. Sattha bhikkhu pahini.
Te gantva tattha nisidimsu. Darakampi pithakaya nipajjapesum.
Bhikkhu satta rattindiva 1- nirantaram parittam bhanimsu. Sattame
divase sayam sattha agacchi. Tasmim gate 2-, sabbacakkavale
devata sannipatimsu. Eko pana avaruddhako yakkho dvadasa
samvaccharani vessavanam upatthahitva tassa santika varam labhanto
"ito sattame divase imam darakam ganheyyasiti labhi; tasma
sopi agantva atthasi. Satthari pana tattha gate, mahesakkhasu
devatasu sannipatitasu, appesakkha devata osakkitva okasam
alabhamana dvadasa yojanani patikkamimsu. Avaruddhakopi tatheva
patikkanto atthasi. Satthapi sabbarattim parittamakasi. Sattahe
vitivatte, avaruddhako darakam na labhi. Atthame pana divase arune
uggatamatteyeva, darakam anetva sattharam vandapesum. Sattha
"dighayuko hohiti aha. "kivaciram pana bho gotama darako
thassatiti. "visavassasatam brahmanati. Athassa "ayuvaddhanakumaroti
namam karimsu. So vuddhimanvaya pancahi upasakasatehi parivuto vicari.
      Athekadivasam bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "passathavuso,
ayuvaddhanakumarena kira sattame divase maritabbam abhavissa, so
idani [visavassasatatthayi hutva] pancahi upasakasatehi parivuto
vicarati; atthi manne imesam sattanam ayuvaddhanakarananti. Sattha
agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
@Footnote: 1. Ma. sattarattindivam. 2. Ma. agate.
Pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave na kevalam
ayuvaddhanameva, ime pana satta gunavanto vandanta catuhi
karanehi vaddhanti, parissayato muccanti, yavatayukameva titthantiti
vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
         "abhivadanasilissa  niccam vuddhapacayino
          cattaro dhamma vaddhanti ayu vanno sukham balanti.
      Tattha "abhivadanasilissati: vandanasilissa abhinham vandanakiccam
pasutassati attho. Vuddhapacayinoti: gihissa  tadahuppabbajite
daharasamanerepi  pabbajitassa va pana pabbajjaya va upasampadaya
va vuddhatare gunavuddhe apacayamanassa abhivadanena va niccam
pujentassati attho. Cattaro dhammati: ayumhi vaddhamane,
yattakam kalam tam vaddhati, itarepi tattakam vaddhantiyeva. Yena hi
pannasavassayusamvattanikam kusalam katam, pancavisativassakalepissa
jivitantarayo uppajjeyya; so abhivadanasilataya patippassambhati.
So yavatayukameva titthati. Vannadayopissa ayunava saddhim
vaddhanti. Ito uttarimpi  eseva nayo. Anantarayena pavattassa
pana ayuno vaddhanam nama natthiti.
      Desanavasane ayuvaddhanakumaro pancahi upasakasatehi saddhim
sotapattiphale patitthahi, annepi bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Ayuvaddhanakumaravatthu.
                       --------
                9. Sankiccasamaneravatthu. (89)
      "yo ca vassasatam jiveti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto sankiccasamaneram arabbha kathesi.
      Savatthiyam kira timsamatta kulaputta dhammakatham sutva satthu
sasane uram datva pabbajimsu. Te upasampadaya pancavassa
hutva sattharam upasankamitva "ganthadhuram vipassanadhuranti dve
dhurani sutva mahallakakale pabbajitatta ganthadhure ussaham
akatva vipassanadhuram puretukama yava arahatta kammatthanam
kathapetva "bhante ekam arannayatanam gamissamati sattharam
apucchimsu. Sattha "kataranthanam gamissathati pucchitva, "asukam
namati vutte, "tattha tesam ekam vighasadam nissaya bhayam
uppajjissati, tanca pana sankiccasamanere gate vupasamissati,
atha nesam pabbajitakiccam paripurim gamissatiti annasi.
      Sankiccasamanero nama sariputtattherassa samanero
sattavassiko jatiya. Tassa kira mata savatthiyam addhakulassa
dhita. Sa tasmim kucchigate ekena byadhina tamkhananneva
kalamakasi. Tassa jhapiyamanaya thapetva gabbhamamsam sesamamsam
jhayi. Athassa gabbhamamsam citaka otaretva dvisu tisu thanesu
sulehi vijjhimsu. Sulakoti darakassa  akkhikotim pahari. Evam gabbhamamsam
vijjhitva angararasimhi khipitva angareheva paticchadetva
Pakkamimsu. Gabbhamamsam jhayi. Angaramatthake pana suvannabimbasadiso
darako padumagabbhanipanno viya ahosi. Pacchimabhavikasattassa hi
sineruna otthariyamanassapi arahattam appatva jivitakkhayo nama
natthi. Punadivase "citakam nibbapessamati agata tathanipannam
darakam disva acchariyabbhutacittajata "kathanhi nama  ettakesu
darusu sakalasarire jhapiyamane darako na jhayi, kinnu kho
bhavissatiti darakam adaya antogamam netva 1- nemittake pucchimsu.
Nemittaka "sace ayam darako agaram ajjhavasissati, yava
sattama kulaparivatta nataka duggata na bhavissanti; sace
pabbajissati, pancahi samanasatehi parivuto vicarissatiti ahamsu.
Tassa sankuna akkhikotiya bhinnatta "sankiccoti 2- namam karimsu.
So aparena samayena "sankiccoti pannayi. Atha nam nataka
"hotu, vuddhitakale nam amhakam ayyassa sariputtassa santike
pabbajessamati posayimsu. So sattavassikakale "tava kucchiyam
vasanakale mata te kalamakasi, tassa sarire jhapiyamanepi
tvam na jhayiti kumarakanam katham sutva "aham kira evarupa bhaya
mutto, kim me gharena, pabbajissamiti natakanam arocesi. Te
"sadhu tatati sariputtattherassa santikam netva "bhante imam
pabbajethati adamsu. Thero tacapancakakammatthanam datva pabbajesi.
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. gantva
@2. annena pathena bhavitabbam. laddhapotthakesu pana na dissati.
So khuraggeyeva saha patisambhidahi arahattam papuni. Ayam
sankiccasamanero nama.
      Sattha "etasmim gate tam bhayam vupasamissati, atha tesam
pabbajitakiccam paripurim gamissatiti natva "bhikkhave tumhakam
jetthabhatikam sariputtam oloketva gacchathati aha. Te "sadhuti
vatva therassa santikam gantva, "kimavusoti vutte, "mayam satthu
santike kammatthanam gahetva arannam pavisitukama hutva
apucchimha, atha no sattha evamaha `tumhakam jetthabhatikam
oloketva gacchathati, tenamha idhagatati. "satthara ime ekam
karanam disva idha pahita bhavissanti, kinnu kho etanti
avajjento tamattham natva aha "atthi pana vo avuso
samaneroti. "natthi avusoti. "sace natthi, imam sankiccasamaneram
gahetva gacchathati. "alam avuso, samaneram nissaya no
palibodho bhavissati, kim aranne vasantanam samanerenati. "na
avuso imam nissaya tumhakam palibodho bhavissati, apica kho
pana tumhe nissaya imassa palibodho bhavissati, satthapi tumhe
mama santikam pahinanto tumhehi saddhim samanerassa pahinanam
paccasimsanto pahini, imam gahetva gacchathati. Te "sadhuti
adhivasetva samanerena saddhim ekattimsajana theram apaloketva
vihara nikkhamma carikam caranta visayojanasatamatthake ekam
sahassakulikam gamam papunimsu. Manussa te disva pasannacitta
Sakkaccam parivisitva "bhante kattha gamissathati pucchitva,
"yathaphasukatthanam avusoti vutte, padamule nipajjitva "mayam
bhante ayyesu imam nissaya antovassam vasantesu panca silani
samadaya uposathakammam karissamati yacimsu. Thera adhivasesum.
Atha nesam manussa rattitthanadivatthanacankamanapannasalam samvidahitva
"ajja mayam, sve mayanti ussahappatta upatthanamakamsu. Thera
vassupanayikadivase katikavattam karimsu "avuso amhehi dharamanakabuddhassa
santike kammatthanam gahitam, na kho pana sakka annatra
patipattisampadaya buddhe aradhetum, amhakanca apayadvarani
vivataneva; tasma annatra pato bhikkhacaravelaya sayam
therupatthanavelaya ca sesakale dve ekatthane na bhavissama;
yassa aphasukam bhavissati, tena gandiya pahataya, tassa santikam
gantva bhesajjam karissama; ito annasmim rattibhage va
divasabhage va appamatta kammatthanam anuyunjissamati.
      Tesu evam katikam katva viharantesu, eko duggatapuriso
dhitaram upanissaya jivanto, tasmim thane dubbhikkhe uppanne,
aparam dhitaram nissaya jivitukamo maggam patipajji. Therapi game
pindaya caritva vasanatthanam agacchanta antaramagge ekissa
nadiya nahatva valikapuline nisiditva bhattakiccam karimsu. Tasmim
khane so tam thanam patva ekamantam atthasi. Atha nam thera
"kaham gacchasiti pucchimsu. So tamattham arocesi. Thera tasmim
Karunnam uppadetva "upasaka ativiya chatosi, gaccha, pannam
ahara, ekamekam te bhattapinadam dassamati vatva, tena panne
ahate, attana attana bhunjananiyameneva supabyanjanehi
sannehitva 1- ekameva pindamadamsu. Etadeva kira vattam, [2]-
bhojanakale agatassa bhattam dadamanena bhikkhuna aggabhattam adatva attana
bhunjananiyameneva thokam va bahum va databbam: tasma tepi
tatha adamsu. So katabhattakicco there vanditva pucchi "kim
bhante ayya kenaci nimantitati. "natthi upasaka nimantanam,
manussa devasikam evarupameva aharam dentiti. So cintesi
"mayam niccakalam utthaya samutthaya kammam karontapi evarupam
aharam laddhum na sakkoma, kim me annattha gatena, imesanneva
santike jivissamiti. Atha ne aha "aham vattappativattam
katva ayyanam santike vasitum icchamiti. "sadhu upasakati.
So tehi saddhim tesam vasanatthanam gantva sadhukam vattappativattam
karonto bhikkhu ativiya aradhetva dvemasaccayena dhitaram
datthukamo hutva "sace ayye apucchissami, na mam
vissajjessanti, anapucchava gamissamiti tesam anacikkhitvava
nikkhami. Ettakameva kirassa olarikam khalitam ahosi, yam
bhikkhunam anarocetva pakkami. Tassa pana gamanamagge eka atavi
atthi. Tattha pancasatanam coranam "yo imam atavim pavisissati;
@Footnote: 1. Si. Yu. sannetva. Ma. sannahitva.
@2. Ma.etthantare "yanti atthi.
Tam maretva tasseva mamsalohitena tuyham balikammam karissamati
devataya ayacanam katva vasantanam sattamo divaso hoti;
tasma sattame divase corajetthako rukkham aruyha manusse
olokento tam agacchantam disva coranam sannamadasi. Te
tassa atavimajjham pavitthabhavam natva parikkhipitva tam ganhitva
galham bandhanam katva aranisahitena aggim nimmathetva daruni
sankaddhitva mahantam aggikkhandham katva sulani tacchimsu. So
tesam tam kiriyam disva "sami imasmim thane neva sukaramigadayo
dissanti, kimkarana imam karothati pucchi. "tam maretva tava
mamsalohitena devataya balikammam karissamati. So maranabhayatajjito
bhikkhunam tam upakaram acintetva kevalam attano jivitameva
rakkhamano evamaha "sami aham vighasado ucchitthabhattam
bhunjitva vaddhito, vighasado nama kalakanniko; ayya
pana yato tato nikkhamitva pabbajitapi khattiyava; asukasmim
thane ekattimsa bhikkhu vasanti, te maretva kammam karotha,
ativiya vo devata tussissatiti. Tam sutva cora "bhaddakam esa
vadati, kim imina kalakannina, khattiye maretva balikammam
karissamati cintetva "ehi, nesam vasanatthanam dassehiti
tameva maggadesakam katva tam thanam gantva viharamajjhe bhikkhu
adisva "kaham bhikkhuti tam pucchimsu. So dve mase vasitatta
tesam katikavattam jananto evamaha "attano rattitthanadivatthanesu
Nisinna, etam gandim paharatha, gandisaddena sannipatissantiti.
Corajetthako gandim pahari. Bhikkhu gandisaddam sutva "akale
gandi pahata, kassaci aphasukam bhavissatiti agantva viharamajjhe
patipatiya pannattesu pasanaphalakesu nisidimsu. Sanghatthero core
oloketva pucchi "upasaka kenayam gandi pahatati. Corajetthako
aha "maya bhanteti. "kimkaranati. "amhehi atavidevataya
ayacitam atthi, tassa balikammakaranatthaya ekam bhikkhum gahetva
gamissamati. Tam sutva mahathero bhikkhu aha "avuso bhatikanam
uppannakiccam nama jetthabhatikena nittharitabbam, aham attano jivitam
tumhakam pariccajitva imehi saddhim gamissami, ma sabbesam
antarayo hotu, appamatta samanadhammam karothati. Anutthero aha
"bhante jetthabhatu kiccannama kanitthassa bharo, aham gamissami,
tumhe appamatta hothati. Imina upayena "ahameva ahamevati
vatva patipatiya timsapi jana utthahimsu. Evam sabbe neva ekissa
matu putta, na ekassa pitu, napi vitaraga, atha ca pana
avasesanam atthaya patipatiya jivitam pariccajimsu; tesu ekopi
"tvam yahiti vattum samattho nama nahosi. Sankiccasamanero. Tesam
katham sutva "bhante titthatha, aham tumhakam jivitam pariccajitva
gamissamiti aha. "avuso mayam sabbe ekato mariyamanapi
tam ekam na vissajjessamati. "kimkarana bhanteti. "avuso tvam
dhammasenapatisariputtattherassa samanero, sace tam vissajjessama,
`samaneram Me adaya gantva coranam niyyadayimsuti thero
garahissati, tam nindam nittharitum na sakkhissama, tena tam na
vissajjessamati. "bhante sammasambuddho tumhe mama upajjhayassa
santikam pahinantopi, mama upajjhayo mam tumhehi saddhim pahinantopi
idameva karanam disva pahini, titthatha bhante, ahameva gamissamiti.
So timsapi bhikkhu vanditva "sace me bhante doso atthi,
khamathati vatva nikkhami. Bhikkhunam mahasamvego uppajji, akkhini
assuhi punnani, hadayamamsam pavedhi. Mahathero core aha
"upasaka ayam darako tumhe aggim karonte sulani tacchante
pannani attharante disva bhayissati, imam ekamante thapetva
tani kiccani kareyyathati. Cora samaneram adaya gantva
ekamante thapetva sabbakiccani karimsu.
      Kiccapariyosane corajetthako asim ubbahetva samaneram
upasankami. Samanero nisidamano jhanam samapajjitvava nisidi.
Corajetthako asim parivattetva samanerassa khandhe patesi.
Asi namitva dharaya dharam pahari. So "na samma paharinti
mannamano puna tam ujum katva pahari. Asi talapattam viya
vethayamano tharumulam agamasi. Samaneram hi tasmim kale sineruna
avattharantopi maretum samattho nama natthi, pageva asina.
Tam patihariyam disva corajetthako cintesi "pubbe me asi
silathambham va khadirakhanum va kaliram viya chindati, idani ekavaram
Namito ekavaram talapattavethako viya jato; ayam nama asi
acetano hutvapi imassa gunam janati, aham sacetano na
janamiti. So asim bhumiyam khipitva tassa padamule urena
nipajjitva "bhante mayam dhanakarana idha ataviyam pavitthamha,
amhe duratova disva sahassamattapi purisa pavedhenti, dve
tisso katha kathetum na sakkonti; tava pana cittutrasamattampi
natthi, ukkamukhe suvannam viya supupphitakannikaram viya ca te
mukham virocati; kinnu kho karananti pucchanto imam gathamaha
     "taso te natthi, na bhayam 1-,  bhiyyo vanno pasidati:
      kasma na paridevesi         evarupe mahabbhayeti.
Samanero jhana vutthaya tassa dhammam desento "avuso
gamani khinasavassa attabhavo nama sise thapitabharo viya
hoti, so tasmim bhijjante tusateva na bhayatiti vatva ima
gatha abhasi
     "natthi cetasikam dukkham          anapekkhassa gamani,
      atikkanto bhayam sabbam         khinasamyojano isi,
      khina assa bhavanetti,        dittha dhamma yatha tatha 2-,
      nibbhayam maranam hoti           bharavoropanam yathati.
So tassa katham sutva panca corasatani oloketva aha
"tumhe kim karissathati. "tumhe pana samiti. "mama tava
@Footnote: 1. Ma. tassa te natthi bhitattam.
@2. Ma. Yu. khinaya bhavanettiya ditthadhamme yathatatham.
Evarupam patihariyam disva agaramajjhe kiccam natthi, ayyassa
santike pabbajissamiti. "mayampi tatheva karissamati. "sadhu
tatati. Tato pancasatapi cora samaneram vanditva pabbajjam
yacimsu. So tesam asidharahi eva kese ca vatthadasa ca
chinditva tambamattikaya rajitva tani kasayani acchadetva
dasasu silesu patitthapetva te adaya gacchanto cintesi
"sacaham there adisvava gamissami, te samanadhammam katum na
sakkhissanti, coranam mam gahetva nikkhantakalato pabhuti tesam
ekopi assuni sandharetum nasakkhi, `marito nu kho samanero
noti cintentanam kammatthanam abhimukham na bhavissati; tasma
disvava te gamissamiti. So pancasatabhikkhuparivaro tattha
gantva, attano dassanena patiladdhassasehi tehi "kim sappurisa
sankicca laddhante jivitanti vutte, "ama bhante, ime mam
maretukama hutva maretum asakkonta mama gune pasiditva
dhammam sutva pabbajita; aham `tumhe disva gamissamiti  agato,
appamatta samanadhammam karotha, aham satthu santikam gamissamiti te
bhikkhu vanditva itare adaya upajjhayassa santikam gantva,
"kim sankicca antevasika te laddhati vutte, "ama bhanteti
tam pavattim arocesi, therena ca "gaccha sankicca, sattharam
passahiti vutte, "sadhuti theram vanditva te adaya satthu
santikam gantva, sattharapi "sankicca antevasika te laddhati
Vutte, tam pavattim arocesi. Sattha "evam kira bhikkhaveti pucchitva,
"ama bhanteti vutte, "tumhakam corakammam katva dussile
patitthaya vassasatam jivitato idani sile patitthaya ekadivasampi
jivitam seyyoti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam
gathamaha
          "yo ca vassasatam jive    dussilo asamahito,
          ekaham jivitam seyyo    silavantassa jhayinoti.
     Tattha "dussiloti: nissilo. Silavantassati: dussilassa
vassasatam jivitato silavantassa dvihi jhanehi jhayino ekadivasampi
ekamuhuttampi jivitam seyyo uttamanti attho.
      Desanavasane te pancasatapi bhikkhu saha patisambhidahi
arahattam papunimsu, sampattamahajanassapi satthika dhammadesana
ahosi.
      Aparena samayena sankicco upasampadam labhitva dasavasso
hutva samaneram ganhi. So pana tasseva bhagineyyo
adhimuttakasamanero nama. Atha nam thero paripunnavassakale
amantetva "upasampadam te karissami, gaccha, natakanam
santike vassaparimanam pucchitva ehiti uyyojesi. So matapitunam
santikam gacchanto antaramagge pancasatehi corahi balikammatthaya
mariyamano tesam dhammam desetva pasannacittehi "na te imasmim
thane amhakam atthibhavo kassaci arocetabboti vissattho
Patipathe matapitaro agacchante disva tameva maggam patipajjantanampi
tesam saccamanurakkhanto narocesi. Tesam corehi vihethiyamananam
"tvampi corehi saddhim ekato hutva manne amhakam narocesiti
vatva paridevantanam saddam sutva te matapitunampi anarocitabhavam
natva pasannacitta pabbajjam yacimsu. Sopi sankiccasamanero viya
te sabbe pabbajetva upajjhayassa santikam anetva tena
satthu santikam pesito te adaya gantva tam pavattim satthu
arocesi. Sattha "evam kira bhikkhaveti pucchitva, "ama bhanteti
vutte, purimanayeneva anusandhim ghatetva dhammam desento imameva
gathamaha
       "yo ca vassasatam jive   dussilo asamahito,
       ekaham jivitam seyyo   silavantassa jhayinoti.
Idampi imissa gathaya [adhimuttakasamaneravatthu nama] vuttamevati.
                    Sankiccasamaneravatthu.
                        -------
              10. Khanukondannattheravatthu. (90)
      "yo ca vassasatam jiveti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto khanukondannattheram arabbha kathesi.
      So kira thero satthu santike kammatthanam gahetva aranne
viharanto arahattam patva "satthu arocessamiti tato agacchanto
Antaramagge kilanto magga okkamma ekasmim pitthipasane
nisinno jhanam samapajji. Athekam gamam vilumpitva pancasata cora
attano balanurupena bhandikam bandhitva sisenadaya gacchanta duram
gantva kilantarupa "duram agatamha, imasmim pitthipasane
vissamissamati magga okkamma pitthipasanassa santikam gantva
theram disvapi "khanuko ayanti sannino ahesum. Atheko coro
therassa sise bhandikam thapesi. Aparo tam nissaya bhandikam thapesi.
Evam pancasatapi cora pancahi bhandikasatehi theram parikkhipitva
sayampi nipanna niddayitva arunuggamanakale pabujjhitva attano
attano bhandikam ganhanta theram disva "amanussoti sannaya
palayitum arabhimsu. Atha ne thero aha "ma bhayatha upasaka,
pabbajito ahanti. Te therassa padamule nipajjitva "khamatha bhante,
mayam khanukasannino ahumhati theram khamapetva, corajetthakena
"aham ayyassa santike pabbajissamiti vutte, sesa "mayampi
pabbajissamati vatva, sabbeva ekacchanda hutva theram
pabbajjam yacimsu. Thero sankiccasamanero viya sabbepi te
pabbajesi. Tato patthaya "khanukondannoti pannayi. So
tehi bhikkhuhi [1]- satthu santikam gantva, satthara "kim
kondanna antevasika te laddhati vutte, tam pavattim arocesi.
Sattha "evam kira bhikkhaveti pucchitva, "ama bhante, na
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "saddhinti atthi.
Annassa evarupo anubhavo ditthapubbo, tenamha pabbajitati
vutte, "bhikkhave evarupe duppannakamme patitthaya vassasatam
jivitato idani  vo pannasampadaya vattamananam ekahampi
jivitam seyyoti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam
gathamaha
      "yo ca vassasatam jive   duppanno asamahito,
      ekaham jivitam seyyo   pannavantassa jhayinoti.
    Tattha "duppannoti:     nippanno. Pannavantassati:
sappannassa. Sesam purimasadisamevati.
      Desanavasane pancasatapi bhikkhu saha patisambhidahi arahattam
papunimsu. Sampattamahajanassapi satthika dhammadesana ahositi.
                   Khanukondannattheravatthu.
                      ----------
                11. Sappadasattheravatthu. (91)
      "yo ca vassatam jiveti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto sappadasattheram arabbha kathesi.
      Savatthiyam kireko kulaputto satthu dhammadesanam sutva pabbajitva
laddhupasampado aparena samayena ukkanthitva "madisassa kulaputtassa
gihibhavo nama na yutto, pabbajjaya thatva maranampi me seyyoti
Cintetva attano maranupayam cintento vicarati. Athekadivasam patova
nahatva katabhattakicca bhikkhu viharam gantva aggisalaya
sappam disva tam ekasmim kute pakkhipitva  kutam pidahitva adaya
vihara nikkhamimsu. Ukkanthitabhikkhupi bhattakiccam katva agacchanto
te bhikkhu disva "kimidam avusoti pucchitva, "sappo avusoti
vutte, "imina kim karissathati, "../../bdpicture/chaddessama nanti tesam vacanam
sutva "imina attanam damsapetva marissamiti, "aharatha, aham
nam chaddessamiti tesam hatthato kutam gahetva ekasmim thane
nisinno tena sappena attanam damsapeti. Sappo damsitum na
icchati. So kute hattham otaretva ito cito ca aloleti,
sappassa mukham vivaritva angulim  pakkhipati.  neva nam sappo damsi.
So "nayam asiviso, gharasappoti tam pahaya viharam agamasi.
Atha nam bhikkhu "../../bdpicture/chaddito te avuso sappoti   ahamsu. "na so
avuso sappo, gharasappo esoti. "sappoeva avuso
mahantam phanam katva susuyanto dukkhena amhehi gahito, kimkarana
tvam evam vadesiti. "aham avuso tena angam damsapentopi mukhe
angulim pakkhipantopi tam damsapetum nasakkhinti. Tam sutva bhikkhu
tunhi ahesum.
      Athekadivasam nahapito dve tayo khure adaya viharam
gantva ekam bhumiyam thapetva ekena bhikkhunam kese ohareti.
So bhumiyam thapitam khuram gahetva "imina givam chinditva marissamiti
Ekasmim rukkhe givam upanidhaya khuradharam galanaliyam katva thito
upasampadakalato patthaya attano silam avajjento
vimalacandamandalamiva sudhotamanikhandamiva ca nimmalam silam addasa. Tassa tam
olokentassa, sakalasariram pharanta piti uppajji. So pitim
vikkhambhitva vipassanam vaddhetva saha  patisambhidahi arahattam
patva khuram adaya viharamajjhe pavisi. Atha nam bhikkhu "kaham
gatosi avusoti pucchimsu. "imina khurena galanalim chinditva
marissamiti gatomhi avusoti. "atha kasma na matositi.
"idanimhi sattham aharitum abhabbo jato, aham hi `imina
khurena galanalim chindissamiti nanakhurena sabbakkilese chindinti.
Bhikkhu "ayam abhutena annam byakarotiti bhagavato arocesum.
Bhagava tesam vacanam sutva aha "na bhikkhave khinasava nama
sahattha attanam jivita voropentiti. "bhante tumhe imam
"khinasavoti vadetha, evam arahattupanissayasampanno panayam kasma
ukkanthito, kimassa arahattupanissayakaranam; kasma so sappo
etam na damsiti. "bhikkhave so tava sappo   imassa ito tatiye
attabhave daso ahosi, so attano samikassa sariram damsitum na
ussahiti. Evam tava nesam sattha ekam karanam acikkhi. Tato
patthaya ca so bhikkhu sappadaso nama jato.
      Kassapabuddhakale kireko gahapatiputto 1- satthu dhammam sutva
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. kulaputto.
Uppannasamvego pabbajitva laddhupasampado, aparena samayena
anabhiratiya uppannaya, ekassa sahayakassa bhikkhuno arocesi.
So tassa abhinham gihibhave adinavam kathesi. Tam sutva itaro
sasane abhiramitva pubbe   anabhiratakale malaggahite samanaparikkhare
ekasmim sonditire nimmale karonto nisidi. Sahayakopissa
santikeyeva nisinno. Atha nam so evamaha "aham avuso
uppabbajanto ime parikkhare tuyham datukamo ahosinti.
So lobham uppadetva cintesi "imina mayham pabbajitena va
uppabbajitena va ko attho, idani parikkhare nasessamiti.
So tato  patthaya "kindani avuso amhakam jivitena; ye
mayam kapalahattha parakulesu pindaya carama, puttadarehi saddhim
allapasallapam na karomatiadini vadanto gihibhavassa gunam
kathesi. So tassa katham sutva puna ukkanthito hutva [cintesi]
"ayam maya `ukkanthitomhiti vutte, pathamam gihibhave adinavam
kathetva idani abhinham gunam kathesi, kinnu kho karananti
cintento "imesu samanaparikkharesu lobhenati natva sayameva
attano cittam navattesi, evamassa kassapabuddhakale ekassa
bhikkhuno ukkanthapitatta idani anabhirati uppanna. Yo pana
tena tada visativassasahassani samanadhammo kato, svassa etarahi
arahattassa upanissayo jatoti.
      Imamattham te bhikkhu bhagavato santika sutva uttarim pucchimsu
"bhante ayam kira bhikkhu khuradharam galanaliyam katva thitakova
arahattam papuni, uppajjati nu kho   ettakena khanena arahattamaggoti.
"ama bhikkhave, araddhaviriyassa bhikkhuno padam ukkhipitva
bhumiyam thapentassa pade bhumiyam appatteyeva arahattamaggo
uppajjati; kusitapuggalassa hi vassasatam jivitato araddhaviriyassa
khanamattampi jivitam   seyyoti vatva anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
        "yo ca vassasatam jive   kusito hinaviriyo,
        ekaham jivitam seyyo   viriyam arabhato dalhanti.
      Tattha "kusitoti: kamavitakkadihi tihi vitakkehi vitinamakapuggalo.
Hinaviriyoti: nibbiriyo. Viriyam arabhato dalhanti:
duvidham jhanam nibbattanasamattham thiram viriyam arabhantassa. Sesam
purimasadisameva.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Sappadasattheravatthu.
                       --------
                 12. Patacaravatthu. (92)
      "yo ca vassasatam jiveti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto patacaram therim arabbha kathesi.
      Sa kira savatthiyam cattalisakotivibhavassa setthino dhita
ahosi abhirupa. Tam solasavassuddesikakale sattabhumikappasadassa
uparitale rakkhanta vasesum. Evam santepi, sa ekena attano
culupatthakena saddhim vippatipajji. Athassa matapitaro samajatikakule
ekassa kumarassa patissunitva vivahadivasam thapesum. Tasmim
upakkatthe, sa tam culupatthakam aha "mam kira asukakulassa
nama dassanti, mama patikulam gatakale mama pannakaram gahetva
agatopi tattha pavesanam na labhissasi; sace te mayi sineho
atthi, idaneva mam gahetva yena va tena va palayassuti. So
"sadhu bhaddeti, "tenahi aham  sve patova nagaradvarassa
asukatthane nama thassami, tvam ekena upayena nikkhamitva
tattha agaccheyyasiti vatva dutiyadivase sanketatthane atthasi.
Sapi patova kilitthavattham nivasetva kese vikkiritva
kundakena sariram makkhetva kutam adaya dasihi saddhim gacchanti
viya ghara nikkhamitva tam thanam agamasi. So tam adaya duram
gantva ekasmim game nivasam kappetva aranne khettam
kasitva darupannadini aharati. Itara kutena udakam aharitva
sahattha kottanapacanadini karonti attano papassa phalam
Anubhosi. Athassa kucchiyam gabbho santhasi. Sa paripunnagabbha
"idha me koci upakarako natthi, matapitaro nama puttesu
muduhadaya honti, tesam mam santikam nehi, tattha me gabbhavutthanam
bhavissatiti samikam yaci. So "kim bhadde kathesi, mam disva tava
matapitaro vividhani kammakaranani kareyyum, na sakka maya
tattha gantunti patikkhipi. Sa punappunam yacitvapi yacanam
alabhamana tassa arannam gatakale pativissake amantetva
"sace so agantva mam apassanto `kaham gatati pucchissati, mama
attano kulagharam gatabhavam acikkheyyathati vatva gehadvaram
pidahitva pakkami. Sopi agantva tam apassanto pativissake
pucchitva tam pavattim sutva "nivattessami nanti anubandhitva
tam disva nanappakaram yacamanopi nivattetum nasakkhi. Athassa
ekasmim thane kammajavata calimsu. Sa ekam gacchantaram pavisitva
"sami kammajavata me calitati vatva bhumiyam nipajjitva
samparivattamana kicchena darakam vijayitva "yassatthayaham
kulagharam gaccheyyam, so attho nipphannoti punadeva tena saddhim
geham agantva vasam kappesi. Tassa aparena samayena puna
gabbho patitthahi. Sa paripunnagabbha hutva purimanayeneva
samikam yacitva yacanam alabhamana puttam ankenadaya tatheva
pakkamitva tena anubandhitva ditthapi nivattitum na icchi.
Atha tesam gacchantanam mahaakalamegho udapadi. Samanta
Vijjulatahi adittam viya meghatthanitehi bhijjamanam viya
dharapatanirantaram nabham ahosi. Tasmim khane tassa kammajavata
calimsu. Sa samikam amanatetva "sami kammajavata me calita,
na sakkomi sandharetum, anovassakatthanam me janahiti aha.
So hatthagataya vasiya ito cito ca upadharento ekasmim
vammikamatthake jatagumbam disva chinditum arabhi. Atha nam
vammikato nikkhamitva ghoraviso asiviso damsi. Tasmim khaneyevassa
sariram anto samutthitahi aggijalahi dayhamanam viya nilavannam
hutva tattheva pati. Itarapi mahadukkham anbhavamana tassa
agamanam olokentipi tam adisvava aparampi puttam vijayi. Dve
daraka vatavutthivegam asahamana mahaviravam viravanti. Sa ubhopi
te udarantare katva dvihi  jannukehi ceva hatthehi ca bhumiyam
uppiletva thitava rattim vitinamesi. Sakalasariram nillohitam viya
pandupalasavannam ahosi. Sa utthite arune mamsapesivannam
ekam puttam ankenadaya itaram 1- anguliya gahetva "ehi
tata, pita te ito gatoti vatva samikassa gatamaggena
gacchanti tam vammikamatthake kalam katva patitam nilavannam
thaddhasariram disva "mam nissaya mama samiko panthe matoti
rodanti paridevanti payasi. Sa sakalarattim devena vutthatta
aciravatim nadim januppamanathanappamanena udakena samparipunnam
@Footnote: 1. Si. Yu. ekam.
Disva attano mandabuddhitaya dvihi darakehi saddhim udakam
otaritum avisahanti jetthaputtam orimatire thapetva itaram adaya
paratiram gantva sakhabhangam attharitva nipajjapetva "itarassa
santikam gamissamiti balaputtakam pahatum asakkonti punappunam
nivattitva olokayamana payasi. Athassa nadimajjham gatakale
eko seno tam kumaram disva "mamsapesiti sannaya akasato
bhassi. Sa tam  puttassatthaya bhassantam disva ubho hatthe
ukkhipitva "susuti tikkhattum mahasaddam niccharesi. Seno
durabhavena tam assutvava kumarakam gahetva vehasam uppatitva
gato. Orimatire thitaputtopi mataram nadimajjhe ubho hatthe
ukkhipitva mahasaddam niccharayamanam disva "mam pakkosatiti sannaya
vegena udake pati. Itissa balaputtakam seno hari. Jetthaputto
udakena vulho 1-. Sa "eko me putto senena gahito,
eko udakena vulho, panthe pati matoti rodanti paridevanti
gacchamana savatthito agacchantam ekam purisam disva pucchi "kattha
vasikosi tatati. "savatthivasikomhi ammati. "savatthinagare
asukavithiyam evarupam asukam nama kulam atthi, janasi tatati.
"janami amma, tam pana ma pucchi; sace annam janasi, pucchati.
"annena me kammam  natthi, tadeva pucchami tatati. "amma
acikkhitum na yuttanti. "vadehi me tatati. "ajja te sabbarattim
@Footnote: 1. Si. udakenahato. Ma. udakena vuyho. Yu. udakena hato.
Devo vassanto ditthoti. "dittho me tata, mayhameva so sabbarattim
vuttho na annassa, mayham vutthakaranam pana te paccha kathessami,
etasmim tava me setthigehe pavattim kathehiti. "amma ajja rattim
`setthinca setthibhariyanca setthiputtancati tayopi jane avattharamanam
geham pati, te ekacitakaya jhayanti, esa dhumo pannayati ammati.
Sa tasmim khane nivatthavattham patamanam na sanjananti ummattikabhavam
patva yathathitava rodanti paridevanti
      "ubho putta kalakata,    panthe mayham pati mato,
      mata pita ca bhata ca    ekacitakamhi dayhareti
vilapanti paribbhami. Manussa tam disva "ummattika ummattikati
kacavaram gahetva pamsum gahetva matthake okiranta ledduhi
paharanti. Sattha jetavanamahavihare catuparisamajjhe nisiditva dhammam
desento tam agacchamanam addasa kappasatasahassam puritaparamim
abhiniharasampannam.
      Sa kira padumuttarabuddhakale padumuttarasatthara ekam
vinayadharattherim bahaya gahetva nandanavane viya etadagge thapiyamanam
disva "ahampi tumhadisassa buddhassa santike vinayadharattherinam
aggatthanam labheyyanti adhikaram katva patthanam thapesi. Padumuttarabuddho
anagatamsananam pattharitva patthanaya samijjhanabhavam natva
"anagate gotamabuddhassa nama sasane ayam patacaranamena
vinayadharattherinam agga bhavissatiti byakasi.
      Tam evam patthitappatthanam abhiniharasampannam sattha duratova
agacchantim disva "imissa mam thapetva anno avassayo
bhavitum samattho nama natthiti cintetva tam, yatha viharabhimukhi 1-
agacchati, evamakasi. Parisa tam disva "imissava ummattikaya
ito agantum ma daditthati aha. Sattha "apetha, ma nam
nivarayitthati vatva aviduratthanam agatakale   "satim patilabha
bhaginiti aha. Sa tamkhananneva buddhanubhavena satim patilabhi.
Tasmim kale nivatthavatthassa patitabhavam sallakkhetva hirottappam
paccupatthapetva ukkutikam nisidi. Athassa eko puriso
uttarasatakam khipi. Sa tam nivasetva sattharam upasankamitva
suvannavannesu padesu pancappatitthitena vanditva "bhante
avassayo me hotha; ekam hi me puttam seno ganhi, eko
udakena vulho, panthe pati mato, matapitaro ceva bhata
ca gehena avatthata ekacitakaya jhayantiti. Sattha tassa
vacanam sutva "patacare ma cintayi, tava tanam saranam avassayo
bhavitum samatthasseva santikam agatasi; yatha hi tava idani eko
putto senena gahito, eko udakena vulho, panthe pati mato,
matapitaro ceva bhata ca gehena avatthata, evameva imasmim
samsare puttadinam matakaleyeva tava rodantiya paggharitaassu catunnam
mahasamuddanam udakato bahutaranti vatva imam gathamaha
@Footnote: 1. "viharabhimukhiniti bhavitabbam. na. va.
              "catusu samuddesu jalam parittakam,
               tato bahum assujalam anappakam
               dukkhena phutthassa narassa socato;
               kimkarana amma tuvam pamajjasiti.
Evam satthari anamataggapariyayam kathente, tassa sarire soko
tanuttamagamasi. Atha nam tanubhutasokam     natva puna sattha amantetva
"patacare puttadayo nama paralokam gacchantassa tanam va
saranam va lenam va bhavitum na sakkonti; tasma vijjamanapi
te na santiyeva, panditena pana silam visodhetva attano
nibbanagamimaggameva sodhetum vattatiti vatva dhammam desento
ima gatha abhasi
         "na santi putta tanaya,     na pita, napi bandhava,
          antakenadhipannassa         natthi  natisu tanata;
          etamatthavasam natva         pandito silasamvuto
          nibbanagamanam maggam          khippameva visodhayeti.
      Desanavasane patacara mahapathaviyam pamsuparimane kilese
jhapetva sotapattiphale patitthahi. Annepi bahu sotapattiphaladini
papunimsuti.
      Sa  pana sotapanna  hutva sattharam pabbajjam yaci. Sattha
tam bhikkhuninam santikam pahinitva pabbajapesi. Sa laddhupasampada
patitacaratta 1- "patacaratveva pannayi. Sa ekadivasam kutena
@Footnote: 1. "pativirahitacarattatipi patho. na. va.
Udakam adaya pade dhovanti udakam asinci. Tam thokam gantva
pacchijji. Dutiyavare asittam tato durataram agamasi. Tatiyavare
asittam tatopi durataranti. Sa tadeva arammanam gahetva tayo
vaye paricchinditva "maya pathamam asittam udakam viya ime
satta pathamavayepi maranti, tato durataram gatam dutiyavare asittam
udakam viya majjhimavayepi maranti, tatopi durataram gatam tatiyavare
asittam udakam viya pacchimavayepi marantiyevati cintesi. Sattha
gandhakutiyam nisinnova obhasam pharitva tassa sammukhe thatva
kathento viya "evametam patacare, pancannam hi khandhanam udayabbayam
apassantassa vassasatam jivitato tesam udayabbayam passantassa
ekahampi ekakkhanampi jivitam seyyoti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
      "yo ca vassasatam jive    apassam udayabbayam,
      ekaham jivitam seyyo    passato udayabbayanti.
      Tattha "apassam udayabbayanti: pancannam khandhanam pancavisatiya
lakkhanehi udayanca vayanca apassanto. Passato udayabbayanti:
tesam udayanca vayanca passantassa itarassa jivitato ekahampi
jivitam seyyoti.
     Desanavasane patacara saha patisambhidahi arahattam papuniti.
                      Patacaravatthu.
                      ----------
                 13. Kisagotamivatthu. (93)
      "yo ca vassasatam jiveti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto kisagotamim arabbha  kathesi.
      Savatthiyam kirekassa setthissa gehe cattalisakotidhanam
angara eva hutva atthasi. Setthi tam disva uppannasoko
aharam patikkhipitva mancake nipajji. Tasseko sahayako geham
gantva "samma kasma socasiti pucchitva tam pavattim sutva
"samma ma soci, aham ekam upayam janami, tam karohiti.
"kim karomi sammati. "samma attano apane kilanjam pattharitva
angare rasim katva vikkinanto viya nisida, agatagatesu
manussesu ye evam vadanti `sesajana vatthatelamadhuphanitadini
vikkinanti, tvam pana angare vikkinanto nisinnositi, te
vadeyyasi `attano santakam avikkinanto kim karissamiti; yo pana
tam evam vadeti `sesajana vatthatelamadhuphanitadini vikkinanti, tvam
pana hirannasuvannam vikkinanto nisinnositi, tam vadeyyasi `kaham
hirannasuvannanti, `idanti ca vutte, `ahara tava nanti hatthehi
paticcheyyasi, evam dinnam tava hatthe hirannasuvannam bhavissati;
sa pana sace kumarika hoti, tava gehe puttassa nam aharitva 1-
cattalisakotidhanam tassa niyyadetva taya dinnakam valanjeyyasi;
sace kumaro hoti, tava gehe vayappattam dhitaram tassa datva
cattalisakotidhanam tassa niyyadetva tena dinnakam valanjeyyasiti.
@Footnote: 1. anetvati bhavitabbam.
So "bhaddako upayoti  attano apane  angare rasim katva
vikkinanto viya nisidi. Ye nam evamahamsu "sesajana vatthatelamadhuphanitadini
vikkinanti, tvam angare vikkinanto nisinnositi, tesam
"attano santakam avikkinanto kim karissamiti pativacanam adasi.
Atheka gotami nama kumarika kisasarirataya "kisagotamiti
pannayamana parijinnakulassa dhita attano ekena kiccena
apanadvaram gata tam setthim disva evamaha "kim tata sesajana
vatthatelamadhuphanitadini vikkinanti, tvam hirannasuvannam vikkinanto
nisinnositi. "kaham amma hirannasuvannanti. "nanu tvam tadeva
gahetva nisinnositi. "ahara tava tam ammati. Sa hatthapuram
gahetva tassa hatthe thapesi. Tam hirannasuvannameva ahosi. Atha
nam setthi "katarante amma gehanti pucchitva, "asukannamati
vutte, tassa assamikabhavam natva dhanam patisametva tam
attano puttassa anetva cattalisakotidhanam paticchapesi. Sabbam
hirannasuvannameva ahosi.
      Tassa aparena samayena gabbho patitthahi. Sa dasamasaccayena
puttam vijayi. So padasa gamanakale kalamakasi. Sa
aditthapubbamaranataya tam jhapetum niharante nivaretva "puttassa
me bhesajjam pucchissamiti matakalevaram ankenadaya "api nu me
puttassa bhesajjam janathati pucchanti gharappatipatiya vicarati.
Atha nam manussa "amma ummattikasi jata, mataputtassa
Bhesajjam pucchanti vicarasiti vadanti. Sa  "avassam mama puttassa
bhesajjajananakam labhissamiti mannamana vicarati. Atha nam eko
panditapuriso disva "ayam mama dhita pathamaputtakam vijata
bhavissati aditthapubbamarana, maya imissa avassayena bhavitum
vattatiti cintetva aha "amma aham bhesajjam na janami,
bhesajjajananakam pana janamiti. "ko janati tatati. "sattha
amma janati, gaccha tam pucchati. Sa "gamissami tata,  pucchissami
tatati vatva sattharam upasankamitva vanditva ekamantam thita
pucchi "tumhe kira me puttassa bhesajjam janatha   bhanteti. "ama
janamiti. "kim laddhum vattatiti. "accharaggahanamattam siddhatthakam laddhum
vattatiti. "labhissami bhante, kassa pana gehe laddhum vattatiti.
"yassa gehe putto va dhita va na koci matapubboti. Sa
"sadhu bhanteti sattharam vanditva mataputtakam ankenadaya
antogamam pavisitva pathamagehassa dvare thatva "atthi nu kho
imasmim gehe siddhatthako, puttassa kira me bhesajjametanti vatva,
"atthiti vutte, "tenahi dethati, tehi aharitva siddhatthakesu
diyamanesu, "imasmim gehe putto va dhita va matapubbo 1- kacci
natthi ammati pucchitva, "kim vadesi amma, jivamana hi katipaya,
matakaeva bahukati vutte, "tenahi ganhatha vo siddhacatthake, netam
mama puttassa bhesajjanti patiadasi; imina niyamena adito
@Footnote: 1. "matapubbati bhavitabbam. na. va.
Patthaya pucchanti vicari. Sa ekagehepi siddhatthake aggahetva
sayanhasamaye cintesi "aho bhariyam kammam, aham `mameva putto
matoti sannamakasim, sakalagame pana jivantehi matakaeva bahutarati.
Tassa evam cintyamanaya puttasinehena mudukam hadayam thaddhabhavam
agamasi, sa puttakam aranne chaddetva satthu santikam gantva
vanditva ekamantam atthasi. Atha nam sattha "laddha te
ekaccharamatta siddhatthakati aha. "na laddha bhante,  sakalagame hi
jivantehi matakaeva bahutarati. Atha nam sattha "tvam `mameva
putto matoti sallakkhesi, dhuvadhammo esa sattanam, maccuraja hi
sabbe satte aparipunnajjhasaye eva mahogho viya parikassamanoyeva 1-
apayasamudde pakkhipatiti vatva dhammam desento imam  gathamaha
          "tam puttapasusammattam    byasattamanasam naram
          suttam gamam mahoghova   maccu adaya gacchatiti.
        Gathapariyosane kisagotami sotapattiphale patitthahi,
annepi bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
      Sa pana sattharam pabbajjam yaci. Sattha bhikkhuninam santikam
pesetva pabbajapesi. Sa laddhupasampada "kisagotami theriti
pannayi. Sa ekadivasam  uposathagare varam patva dipam jaletva
nisinna dipajala ujjalantiyo ca bhijjantiyo ca disva "evameva
ime satta dipajala viya uppajjanti ceva nirujjhanti ca,
nibbanam patta evam na pannayantiti arammanam aggahesi. Sattha
@Footnote: 1. Ma. parikaddhamano.
Gandhakutiyam nisinnova obhasam pharitva tassa sammukhe nisiditva
kathento viya "evameva gotami ime satta dipajala viya
uppajjanti ceva nirujjhanti ca, nibbanam patva evam na
pannayanti; evam nibbanam apassantanam vassasatam jivitato nibbanam
passantassa khanamattampi jivitam seyyoti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
      "yo ca vassasatam jive   apassam amatam padam,
      ekaham jivitam seyyo   passato amatam padanti.
      Tattha "amatam  padanti: maranarahitakotthasam amatamahanibbananti
attho. Sesam purimasadisam eva.
      Desanavasane kisagotami yathanisinnava saha patisambhidahi
arahatte  patitthahiti.
                      Kisagotamivatthu.
                        ------
                14. Bahuputtikatherivatthu. (94)
      "yo ca vassasatanti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto bahuputtikam therim arabbha kathesi.
      Savatthiyam kirekasmim kule satta putta satta ca dhitaro
ahesum. Te sabbepi vayappatta gehe patitthahitva attano
dhammataya sukhappatta ahesum. Tesam aparena samayena pita
kalamakasi. Mahaupasika samike natthepi na tava puttanam
kutumbam vibhajati. Atha nam putta ahamsu "amhakam pitari natthe
tuyham ko attho kutumbena, kim mayam tam upatthatum na sakkomati.
Sa tesam katham sutva tunhi hutva punappunam tehi vuccamana
"putta mam patijaggissanti, kim me visum kutumbenati sabbam
sapateyyam majjhe  bhinditva adasi. Atha nam katipahaccayena
jetthaputtassa bhariya "aho amhakam ayya `jetthaputto meti dve
kotthase datva viya imameva geham agacchatiti aha. Sesaputtanam
bhariyapi evameva vadimsu. Jetthadhitaram adim katva tasam geham gatakalepi
nam evameva vadimsu. Sa avamanappatta hutva "kim imesam santike
vutthena, bhikkhuni hutva jivissamiti bhikkhunupassayam gantva pabbajjam
yaci. Ta nam pabbajesum. Sa laddhupasampada bahuputtikatheri
nama pannayi. Sa "aham mahallakakale   pabbajita, appamattaya
me bhavitabbanti bhikkhuninam vattappativattam karoti 1-, "sabbarattim
samanadhammam karissamiti hetthapasade ekam thambham hatthena gahetva
@Footnote: 1. Ma. karonti.
Tam avijjamana 1- samanadhammam karoti, cankamamanapi "andhakaratthane
mama rukkhe va katthaci va sisam patihanneyyati rukkham hatthena
gahetva tam avijjamana 2- samanadhammam karoti. "satthara desitam
dhammameva karissamiti dhammam avajjetva dhammam anussaramanava
samanadhammam  karoti. Atha sattha gandhakutiyam nisinnova obhasam pharitva
sammukhe nisinno viya taya saddhim kathento "bahuputtike maya
desitadhammam anavajjantassa apassantassa vassasatam jivitato maya
desitadhammam passantassa muhuttampi jivitam seyyoti vatva anusandhim
ghatetva dhammam desento imam gathamaha
     "yo ca vassasatam jive    apassam dhammamuttamam,
     ekaham jivitam seyyo    passato  dhammamuttamanti.
    Tattha "dhammamuttamanti: navavidham lokuttaradhammam. So hi
uttamadhammo nama. Yo hi tam na passati, tassa vassasatam
jivitato tam dhammam passantassa  pativijjhantassa ekahampi ekakkhanampi
jivitam seyyoti.
      Gathapariyosane bahuputtika theri saha patisambhidahi arahatte
patitthahiti.
                    Bahuputtikatherivatthu.
                  Sahassavaggavannana nitthita.
                      Atthamo vaggo.
                        ------
@Footnote: 1-2. poranapotthake pana avijjhamanati dissati. avinjamanatipi


             The Pali Atthakatha in Roman Book 21 page 87-149. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=21&A=1780&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=21&A=1780&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=18              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=544              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=533              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=533              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]