ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 21 : PALI ROMAN Dha.A.4 pandita-sahassavagga

                     6. Panditavaggavannana
                        ------
                  1. Radhattheravatthu. (60)
     "nidhinamva pavattaranti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto ayasmantam radham arabbha kathesi.
     So kira gihikale savatthiyam duggatabrahmano ahosi.
So "bhikkhunam santike jivissamiti cintetva viharam gantva
apaharitam karonto parivenam sammajjanto mukhadhovanadini dadanto
vihare vasi. Bhikkhupi nam sanganhimsu, pabbajetum pana na icchanti.
So pabbajjam alabhamano kiso ahosi.
     Athekadivasam sattha paccusakale lokam volokento tam
brahmanam disva "kinnu khoti upadharento "araha bhavissatiti
natva sayanhasamaye viharacarikam caranto viya brahmanassa
santikam gantva "brahmana kim karonto vicarasiti aha.
"bhikkhunam vattappativattam karomi 1- bhanteti ah "labhasi tesam
santika sangahanti. "ama bhante, aharamattam labhami, na pana mam
pabbajentiti. Sattha etasmim nidane bhikkhusangham sannipatapetva
tamattham pucchitva "bhikkhave atthi koci imassa brahmanassa
adhikaram sarantoti pucchi. Sariputtatthero "aham bhante sarami,
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. karonto.
Ayam me rajagahe pindaya carantassa attano abhihatam katacchubhikkham
dapesi, imassaham adhikaram saramiti aha. So, satthara "kim pana
te sariputta evam katopakaram dukkhato mocetum na vattatiti vutte,
"sadhu bhante, pabbajessamiti tam brahmanam pabbajesi. Tassa
bhattagge asanapariyante asanam papunati, yagubhattadihi kilamati.
Thero tam adaya carikam pakkami, abhikkhanam nam "idante kattabbam,
idante na kattabbanti ovadi anusasi. So suvaco ahosi
padakkhinaggahi; tasma yathanusittham patipajjamano katipaheneva
arahattam papuni. Thero tam adaya satthu santikam gantva vanditva
nisidi. Atha nam sattha patisantharam katva aha "suvaco nu kho
te sariputta antevasikoti, "ama bhante, ativiya suvaco,
kisminci dose vuccamanepi, na kuddhapubboti. "sariputta evarupe
saddhiviharike labhamano kittake ganheyyasiti. "bhante bahukepi
ganheyyamevati.
     Athekadivasam dhammasabhayam bhikkhu katham samutthapesum "sariputtatthero
kira katannu katavedi katacchubhikkhamattam upakaram saritva duggatabrahmanam
pabbajesi; radhattheropi ovadakkhamo ovadakkhamameva 1-
labhiti. Sattha tesam katham sutva "na bhikkhave idaneva, pubbepi
sariputto katannu katavediyevati vatva tamattham pakasetum
@Footnote: 1. ovadakameva. [?]
         Alinacittam nissaya     pahattha mahati camu
         kosalam senasantuttham   jivaggaham agahayi;
         evam nissayasampanno   bhikkhu araddhaviriyo
         bhavayam kusalam dhammam     yogakkhemassa pattiya
         papune anupubbena    sabbasamyojanakkhayanti
imam dukanipate alinacittajatakam 1- vittharetva kathesi. Tada kira
vaddhakihi padassa arogakaranabhavena katam attano upakaram natva
sabbasetassa  hatthipotakassa dayako ekacariko hatthi sariputtatthero
ahosi. Evam theram arabbha jatakam kathetva radhattheram arabbha
"bhikkhave bhikkhuna nama radhena viya suvacena bhavitabbam, dosam
dassetva ovadiyamanenapi na kujjhitabbam; ovadadayako pana
nidhiacikkhanako viya datathabboti vatva anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
        "nidhinamva pavattaram       yam passe vajjadassinam
         niggayhavadim medhavim,   tadisam panditam bhaje,
         tadisam bhajamanassa      seyyo hoti na papiyoti.
      Tattha "nidhinanti: tattha tattha nidahitva thapitanam
hirannasuvannadipuranam nidhikumbhinam. Pavattaranti: kicchajivike duggatamanusse
anukampam katva "ehi, sukhena te jivitupayam dassessamiti nidhitathanam
netva hattham pasaretva "imam gahetva sukham jivati acikkhantaram 2-
@Footnote: 1. khu. ja. 27/52. tadatthakatha. 3/23.
@2. Si. acikkhataram. Ma. Yu. acikkhitaram.
Viya. Vajjadassinanti: dve vajjadassino: "imina nam asaruppena
va khalitena va sanghamajjhe nigganhissamiti randhagavesako ca,
annatannapanatthaya natam anugganhanatthaya siladinamassa
vuddhikamataya tam tam vajjam olokanena ullumpanavasena sabhavasanthito
ca; ayamidhadhippeto, yatha duggatamanusso "imam ganhahiti tajjetvapi
pothetvapi nidhim dassito kopam na karoti, pamuditova hoti; evameva
evarupe puggale asaruppam va khalitam va disva acikkhante kopo
na katabbo, tuttheneva bhavitabbam, "bhante mahantam vo kammam katam
mayham acariyupajjhayatathane thatva ovadantehi, punapi mam
ovadeyyathati pavaretabbameva. Niggayhavadinti: ekacco hi
saddhiviharikadinam asaruppam va khalitam va disva "ayam me
mukhodakadanadihi sakkaccam upatthahati; sace tam vakkhami, na mam
upatathahissati, evam me parihani bhavissatiti vattum avisahanto na
niggayhavadi nama hoti; so imasmim sasane kacavaram akirati. Yo
pana tatharupam vajjam  disva vajjanurupam tajjento panamento
dandakammam karonto vihara niharanto sikkhapeti. Ayam niggayhavadi
nama; seyyathapi sammasambuddho. Vuttanhetam 1- "niggayha niggayhaham
ananda vakkhami, paggayha paggayhaham ananda vakkhami, yo
saro, so thassatiti. Medhavinti: dhammojapannaya samannagatam.
Tadisanti: evarupam panditam bhajeyya payirupaseyya; tadisam hi
@Footnote: 1. Ma. u. 14/245. tattha pana...pavayha pavayhahanti dissati.
Acariyam bhajamanassa antevasikassa seyyo hoti na papiyo
vuddhiyeva hoti na parihaniti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Radhattheravatthu.
                     -------------
                2. Assajipunabbasukavatthu. (61)
      "ovadeyyanusaseyyati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto assajipunabbasuke arabbha kathesi.
      Desana pana kitagirismim samutathita. Te kira [1]- kincapi
aggasavakanam saddhiviharika, alajjino pana ahesum papabhikkhu. Te
papakehi attano parivarehi pancahi bhikkhusatehi saddhim kitagirismim
viharanta malavaccham ropentipi ropapentipitiadikam nanappakaram
anacaram karonta kuladusakakammam katva tato uppannehi paccayehi
jivitam kappenta tam avasam pesalanam bhikkhunam anavasam akamsu.
Sattha tam pavattim sutva tesam pabbajaniyakammakaranatthaya saparivare
dve aggasavake amantetva "gacchatha sariputta, tesu ye
tumhakam vacanam na karonti, tesam pabbajaniyakammam karotha: ye
pana karonti, te ovadatha anusasatha; ovadanto hi anusasanto
apanditanamyeva appiyo hoti, [3]- panditanam pana piyo hoti
manapoti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
@Footnote: 1. Ma. etthantare "dve bhikkhuti atthi.
@2. vinayapitaka mahavibhanga. 1/415.
@3. Ma. etthantare "amanapoti atthi.
     "ovadeyyanusaseyya   asabbha ca nivaraye
      satam hi so piyo hoti asatam hoti appiyoti.
     Tattha "ovadeyyati: uppanne vatthusmim, vadanto ovadati
nama, anuppanne vatthusmim, "ayasopi te siyatiadivasena anagatam
vajjam dassento anusasati nama; sammukha vadanto ovadati nama,
parammukha dutam va sasanam va pesento anusasati nama; sakim
vadantopi ovadati nama, punappunam vadanto anusasati nama;
ovadantoeva va anusasati namati evam ovadeyya anusaseyya.
Asabbhati: akusaladhamma nivareyya kusaladhamme patitathapeyyati
attho. Satanti: so evarupo puggalo buddhadinam sappurisanam
piyo hoti; ye pana aditathadhamma vitinnaparaloka amisacakkhuka
jivitatthaya pabbajita, tesam asatam so ovadako anusasako
"na tvam amhakam upajjhayo, na acariyo, kasma amhe
ovadasiti evam mukhasattihi vijjhantanam appiyo hotiti.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu.
      Sariputtamoggallanapi tattha gantva te bhikkhu ovadimsu
anusasimsu. Tesu ekacce ovadam sampaticchitva samma vattimsu,
ekacce vibbhamimsu, ekacce pabbajaniyakammam papunimsuti.
                    Assajipunabbasukavatthu.
                     -------------
                  3. Channattheravatthu. (62)
      "na bhaje papake mitteti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto channattheram arabbha kathesi.
      So kirayasma "amhakam ayyaputtena saddhim mahabhinikkhamanam
nikkhamanto tada annam ekampi na passami, idani pana `aham
sariputto nama, aham moggallano nama, mayam aggasavakamhati
vatva ime vicarantiti dve aggasavake akkosati. Sattha bhikkhunam
santika tam pavattim sutva channattheram pakkosapetva ovadi.
So tamkhananneva tunhi hutva puna gantva there akkosatiyeva.
Evam yavatatiyam akkosantam pakkosapetva sattha ovaditva
"../../bdpicture/channa dve aggasavaka nama tuyham kalyanamitta uttamapurisa,
evarupe kalyanamitte sevassu bhajassuti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
        "na bhaje papake mitte,   na bhaje purisadhame,
         bhajetha mitte kalyane,   bhajetha purisuttameti.
     Tassattho: kayaduccaritadiakusalakammabhirata papamitta nama,
sandhicchedanadike va ekavisatianesanapabhede 1- va atthane niyojaka
purisadhama nama: ubhopi ete papamitta ceva purisadhama ca; te
@Footnote: 1. veludanam pattadanam pupphadanam phaladanam dantakatthadanam mukhodakadanam sinanadanam
@cunnadanam mattikadanam patukamyata muggasuppata paribhatyata janghapesanikam
@vejjakammam dutakammam pahinagamanam pindapatipindadananuppadanam vatthuvijja
@khettavijja nakkhattavijja angavijjati mettasuttavannananayo.
Na bhajeyya na payirupaseyya; viparita pana kalyanamitta ceva
sappurisa ca, te bhajetha payirupasethati.
      Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu.
      Channatthero pana ovadam sutvapi purimanayeneva puna bhikkhu
akkosati paribhasati. Punapi satthu bhikkhu arocayimsu. Sattha "bhikkhave
mayi dharante channam sikkhapetum na sakkhissatha, mayi pana parinibbute
sakkhissathati vatva, parinibbanakale ayasmata anandena "bhante
katham channatthere amhehi patipajjitabbanti vutte "ananda
channassa bhikkhuno brahmadando databboti anapesi. So  satthari
parinibbute anandattherena aropitam brahmadandam sutva dukkhi
dummano tikkhattum mucchito papatitva "ma mam bhante nasayitthati
yacitva samma vattam purento na cirasseva saha patisambhidahi
arahattam papuniti.
                      Channattheravatthu.
                      ----------
                4. Mahakappinattheravatthu. (63)
      "dhammapiti sukham setiti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto mahakappinattheram arabbha  kathesi.
      Tatrayam anupubbikatha:  "atite kirayasma mahakappino
padumuttarabuddhassa padamule katabhiniharo samsare samsaranto
baranasito avidure ekasmim pesakaragame jetthakapesakaro
hutva nibbatti. Tada sahassamatta paccekabuddha attha mase
himavante vasitva vassike cattaro mase janapade vasanti. Te
ekavaram baranasiya avidure otaritva "senasanakaranatthaya
hatthakammam yacathati ranno santikam attha paccekabuddhe pahinimsu.
Tada pana ranno vappamangalakalo hoti. So "paccekabuddha
kiragatati sutva nikkhamitva agatakaranam pucchitva "ajja
bhante okaso natthi, sve amhakam vappamangalam, tatiyadivase
karissamiti vatva paccekabuddhe animantetvava pavisi.
Paccekabuddha "annam gamam pavisissamati pakkamimsu. Tasmim khane
jetthakapesakarassa bhariya kenacideva karaniyena baranasim gacchanti
te paccekabuddhe disva vanditva "kim bhante avelaya ayya
agatati pucchitva adito patthaya tam pavattim sutva saddha
pannasampanna itthi "sve bhante amhakam bhikkham ganhathati
nimantesi. "bahuka mayam bhaginiti. "kittaka bhanteti. "sahassamatta
Bhaginiti "bhante imasmim game sahassamatta vasimha, ekeko
ekekassa bhikkham dassati, bhikkham adhivasetha, ahameva tumhakam
vasanatthanampi karapessamiti aha. Paccekabuddha adhivasayimsu. Sa
gamam pavisitva ugghosesi "aham sahassamatte paccekabuddhe disva
nimantesim, ayyanam nisidanatthanam samvidahatha, yagubhattadini
sampadethati, gamamajjhe mandapam karapetva asanani pannapetva
punadivase paccekabuddhe nisidapetva panitena [1]- bhojanena parivisitva
bhattakiccavasane tasmim game sabba itthiyo adaya tahi saddhim
paccekabuddhe vanditva temasam vasanatthaya patinnam gahetva puna
game ugghosesi "ammatata ekekakulato ekeko puriso vasiadini
gahetva arannam pavisitva dabbasambhare aharitva ayyanam
vasanatthanam karotuti. Gamavasino tassa vacane thatva ekeko ekekam
katva saddhim rattitthanadivatthanehi pannasalasahassam karetva
attano attano pannasalayam vassupagate paccekabuddhe "aham
sakkaccam upatthahissami, aham sakkaccam upatthahissamiti upatthahimsu.
Vassam vutthakale "attano attano pannasalaya vassam vutthanam
paccekabuddhanam civarasatake sajjethati samadapetva ekekassa
sahassamulam civaram 2- dapesi. Paccekabuddha vutthavassa anumodanam
katva pakkamimsu. Gamavasinopi imam punnam katva tato 3- cuta
tavatimsabhavane nibbattitva ganadevaputta nama ahesum. Te tattha
@Footnote: 1. Ma. etthantare "khadaniyenati atthi. 2. Si. Yu. ticivaram. 3. Ma. ito.
Dibbasampattim anubhavitva kassapasammasambuddhakale baranasiyam
kutumbikagehesu nibbattimsu. Jetthakapesakaro jetthakakutumbikassa
putto ahosi. Bhariyapissa jetthakakutumbikasseva dhita ahosi. Ta
sabbapi vayappatta parakulam gacchantiyo tesamyeva gehani agamamsu.
      Athekadivasam vihare dhammassavanam sanghuttham. "sattha dhammam
desetiti sutva sabbepi te kutumbika "dhammam sunissamati bhariyaya
saddhim viharam agamamsu. Tesam viharamajjham pavitthakkhane vassam utthahi.
Yesam kulupaka va nati va samaneradayo atthi; te tesam
parivenani pavisimsu. Te pana tatharupanam natthitaya katthaci pavisitum
avisahanta viharamajjheyeva atthamsu. Atha ne jetthakakutumbiko aha
"passatha amhakam vippakaram, kulaputtehi nama ettakena lajjitum
yuttanti. "ayya kim karomati. "mayam vissasikatthanassa abhavena
imam vippakaram patta, sabbe dhanam samharitva parivenam karomati.
"sadhu ayyati. Jetthako sahassam adasi, sesa panca panca
satani, itthiyo addhateyyani addhateyyani satani. Te tam dhanam
samharitva sahassakutagaraparivaram satthu vasanatthaya mahaparivenam nama
arabhimsu. Navakammassa mahantataya dhane appahonte, pubbe
dinnadhanato puna upaddhupaddham adamsu. Nitthite parivene, viharamaham
karonta buddhappamukhassa bhikkhusanghassa sattaham mahadanam datva
visatiya bhikkhusahassanam civarani sajjayimsu. Jetthakakutumbikassa pana
bhariya sabbehi samabhagikam akatva attano pannaya thita
"atirekataram katva sattharam pujessamiti anojapupphavannena
sahassamulena satakena saddhim anojapupphacangotakam gahetva
anumodanakale sattharam anojapupphehi pujetva tam satakam satthu
padamule thapetva "bhante nibbattanibbattatthane anojapuppha-
vannamyeva me sariram hotu, anojaeva ca me namam hotuti
patthanam  thapesi. Sattha "evam hotuti anumodanam akasi. Te
sabbepi yavatayukam thatva tato cuta devaloke nibbattitva imasmim
buddhuppade devaloka cavitva, jetthakakutumbiko kukkutavatinagare
rajakule nibbattitva vayappatto mahakappinaraja nama ahosi,
sesa amaccakulesu nibbattimsu; jetthakakutumbikassa bhariya maddaratthe
sagalanagare 1- rajakule nibbatti, anojapupphavannamevassa sariram
ahosi. "anojatvevassa namam karimsu, sa vayappatta kappinaranno
geham gantva anojadevi nama ahosi, sesitthiyopi amaccakulesu
nibbattitva vayappatta tesamyeva amaccaputtanam gehani agamamsu.
Te sabbepi ranno sampattisadisam sampattim anubhavimsu. Yada raja
sabbalankarappatimandito hatthim abhiruhitva vicarati; tada tepi
tatheva vicaranti. Tasmim assena va rathena va vicarante, tepi
tatheva vicaranti. Evam te ekato hutva katanam punnanam
anubhavena ekatova sampattim anubhavimsu. Ranno pana "balo
balavahano puppho pupphavahano supattoti panca assa honti.
@Footnote: 1. sakalanagaretipi atthi.
Raja tesu supattam sayam arohati. Itare cattaro assarohanam
sasanaharanatthaya adasi. Raja te patova bhojetva "gacchatha,
dve va tini va yojanani ahinditva buddhassa va dhammassa
va sanghassa va uppannabhavam natva mayham sukhasasanam aharathati
pesesi. Te catuhi dvarehi nikkhamitva dve tini yojanani
ahinditva sasanam alabhitva paccagacchanti.
      Athekadivasam raja supattam nama assamaruyha amaccasahassa-
parivuto uyyanam gacchanto kilantarupe pancasatamatte vanijake
nagaram pavisante disva "ime addhanakilanta, addha imesam
santika ekam bhaddakam sasanam sossamiti te pakkosapetva
"kuto agacchathati pucchi. "atthi deva ito visatiyojanasatamatthake
savatthi nama nagaram, tato  agacchamati. "atthi  pana vo
dese kinci sasanam uppannanti. "deva annam kinci natthi,
sammasambuddho pana uppannoti. Raja tavadeva pancavannaya
pitiya phutthasariro kinci sallakkhetum asakkonto muhuttam
vitinametva "tata kim vadethati pucchi. "buddho deva
uppannoti. Raja dutiyampi tatiyampi tatheva vitinametva catutthavare
"kim vadetha tatati pucchitva, "buddho deva uppannoti
vutte, "tata satasahassam vo dammiti vatva "aparampi kinci
sasanam atthi tatati pucchi. "atthi deva, dhammo uppannoti.
Raja tampi sutva purimanayeneva tayo vare vitinametva,
Catutthavare "dhammoti pade vutte, "idhapi vo satasahassam
dammiti vatva "aparampi sasanam atthi tatati pucchi. "atthi
deva, sangharatanam uppannanti. Raja tampi sutva tatheva tayo
vare vitinametva, catutthavare "sanghoti pade vutte, "idhapi
vo satasahassam dammiti vatva amaccasahassam oloketva "tata
kim karissathati pucchi. "deva kim karissathati. "aham tata `buddho
uppanno, dhammo uppanno, sangho uppannoti sutva na puna
nivattissami, sattharam uddissa gantva tassa santike pabbajissamiti.
"mayampi deva tumhehi saddhim pabbajissamati. Raja suvannapatte
akkharani likhapetva vanijake aha "anoja nama devi tumhakam
tini satasahassani dassati; evanca pana vadeyyatha `ranna kira te
issariyam vissattham, yathasukham sampattim bhunjahiti; sace pana vo `raja
kahanti pucchissati, `sattharam uddissa pabbajissamiti vatva gatoti
aroceyyathati. Amaccapi attano attano bhariyanam tatheva
sasanani pahinimsu. Raja vanijake uyyojetva [1]- amaccasahassaparivuto
tamkhananneva nikkhami.
      Satthapi tamdivasam paccusakale lokam volokento
mahakappinarajanam saparivaram disva "ayam mahakappino vanijakanam
santika tinnam ratananam uppannabhavam sutva tesam vacanam tihi
satasahassehi pujetva rajjam pahaya amaccasahassaparivuto mam uddissa
pabbajitukamo sve nikkhamissati, so saparivaro saha patisambhidahi
@Footnote: 1. Ma. etthantare "assam abhiruyhati atthi.
Arahattam papunissati, paccuggamanamassa karissamiti punadivase cakkavatti
viya khuddakagamabhojakam paccuggacchanto sayameva pattacivaram gahetva
visatiyojanasatamaggam paccuggantva 1- candabhagaya nadiya tire nigrodha-
rukkhamule chabbannarasmiyo vissajjento nisidi. Rajapi agacchanto
ekam nadim patva "ka namesati pucchi. "aravapaccha 2- nama
devati. "kimassa parimanam tatati. "gambhirato gavutam, puthulato
dve gavutani devati. "atthi panettha nava va ulumpo vati.
"natthi devati. "navadini olokentanam amhakam jati jaram
upaneti, jara maranam; aham nibbematiko hutva tini ratanani uddissa
nikkhanto, tesam anubhavena idam udakam viya ma ahositi tinnam
ratananam gunam avajjetva "itipi so bhagava araham sammasambuddhoti
buddhanussatim anussaranto saparivaro assasahassena udakapitthe
pakkhandi. Sindhava pitthipasane viya pakkhandimsu. Khuranam agga neva 3-
temimsu. So tam uttaritva purato gacchanto aparampi  nadim disva
"ayam ka namati pucchi. "nilavahana nama devati. "kimassa
parimananti. "gambhiratopi puthulatopi addhayojanam devati. Sesam
purimasadisameva. Tam pana nadim disva "svakkhato bhagavata dhammoti
dhammanussatim anussaranto pakkhandi. Tampi nadim atikkamitva [4]- aparampi
nadim disva "ayam ka namati pucchi. "candabhaga nama devati.
@Footnote: 1. gantva [?] 2. aparacchatipi atthi. 3. katthaci "agganevati dissati.
@4. Ma. etthantare gacchantoti atthi.
"kimassa parimananti. "gambhiratopi puthulatopi yojanam devati. Sesam
purimasadisameva. Imam pana nadim disva "supatipanno bhagavato
savakasanghoti sanghanussatim anussaranto pakkhandi. Tam pana  nadim
atikkamitva  gacchanto satthu sarirato chabbannarasmiyo addasa.
Nigrodharukkhassa sakhavitapapalasani sovannamayani viya ahesum. Raja
cintesi "ayam obhaso neva candassa, na suriyassa, na devamara-
brahmanagasupannadinam annatarassa; addha sattharam uddissa
agacchanto mahagotamabuddhena dittho bhavissamiti. So tavadeva
assapitthito otaritva onatasariro rasminam anusarena sattharam
upasankamitva manosilarase nimujjanto viya buddharasminam anto
pavisitva sattharam vanditva ekamantam nisidi saddhim amaccasahassena.
Sattha anupubbikatham kathesi. Desanavasane raja saparivaro
sotapattiphale patitthahi. Atha sabbeva utthahitva pabbajjam yacimsu.
Sattha "agamissati nu kho imesam kulaputtanam iddhimayapattacivaranti
upadharento "ime kulaputta paccekabuddhasahassassa civarasahassam
adamsu, kassapabuddhakale visatiya bhikkhusahassanampi visati civarasahassani
adamsu, anacchariyam imesam iddhimayapattacivaragamananti natva
dakkhinahattham pasaretva "etha bhikkhavo, caratha brahmacariyam samma
dukkhassa antakiriyayati aha. Te tavadeva atthaparikkharadhara
vassasatikatthera viya hutva vehasam abbhuggantva paccorohitva
[?] sattharam vanditva nisidimsu.
      Tepi vanijaka rajakulam gantva ranna pahitasasanam
arocapetva, deviya. "agacchantuti vutte, pavisitva vanditva
ekamantam atthamsu. Atha ne devi pucchi "tata kimkarana
agatatthati. "mayam ranna tumhakam santikam pahita, tini kira no
satasahassani dethati. 1- "tata atibahum bhanatha, kim tumhehi  ranno
katam, kismim vo raja pasanno ettakam dhanam dapesiti. "devi na
annam kinci katam, ranno pana sasanam arocayimhati. "sakka pana
tata mayhampi arocetunti. "sakka deviti. "tenahi tata
vadethati. "devi buddho loke uppannoti. Sapi tam sutva
purimanayeneva pitiya phutthasarira tikkhattum kinci asallakkhetva
catutthavare "buddhoti padam sutva "tata imasmim pade ranna
kim dinnanti. "satasahasasam deviti. "tata nanucchavikam  ranna katam
evarupam sasanam sutva tumhakam satasahassam dadamanena, aham hi vo mama
duggatapannakare tini satasahassani dammi, aparam tumhehi kim
arocitanti. "idancidancati aparanipi dve sasanani arocesum.
Devi purimanayeneva pitiya phutthasarira tikkhattum kinci asallakkhetva
catutthavare tatheva sutva tini tini satasahassani dapesi. Evam
te sabbani dvadasa satasahassani labhimsu. Atha ne devi pucchi
"raja kaham  tatati. "devi  `sattharam uddissa pabbajissamiti
@Footnote: 1. Si. Yu. adasi deviti.
Gatoti. "mayham tena kim sasanam dinnanti. "sabbam kira tena
tumhakam issariyam vissattham, tumhe kira yatharuciya sampattim
anubhavathati. "amacca pana kaham tatati. "tepi  `ranna saddhimyeva
pabbajissamati gata deviti. Sa tesam bhariyayo pakkosapetva
"amma tumhakam samika `ranna saddhim pabbajissamati gata,
tumhe kim karissathati. "kim pana tehi amhakam sasanam pahitam
deviti. "tehi kira attano sampatti tumhakam vissattha, tumhe
kira tam yatharuciya paribhunjathati. "tumhe pana devi kim karissathati.
"amma so tava raja sasanam sutva magge thitakova tihi
satasahassehi tini ratanani pujetva khelapindam viya sampattim pahaya
`pabbajissamiti nikkhanto; maya pana tinnam ratananam sasanam sutva
tini ratanani navahi satasahassehi pujitani; na kho panesa sampatti
nama rannoyeva dukkha, mayhampi dukkhayeva, ko ranno chadditam
khelapindam jannukehi patitthahitva mukhena ganhissati, na mayham
sampattiya attho, ahampi sattharam uddissa gantva pabbajissamiti.
"devi mayampi tumhehiyeva saddhim pabbajissamati. "sace  sakkotha,
sadhu ammati. "sakkoma deviti. "tenahi ethati rathasahassam
yojapetva ratham aruyha tahi saddhim nikkhamitva  antaramagge
pathamanadim disva, yatha ranna puttham; tatheva pucchitva sabbam
pavattim sutva "ranno gamanamaggam 1- olokethati vatva "sindhavanam
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. gatamaggam.
Padavalanjam na passama deviti vutte, "raja `tini ratanani
uddissa nikkhantosmiti saccakiriyam katva gato bhavissati, ahampi tini
ratanani  uddissa nikkhanta, tesameva anubhavena idam udakam udakam
viya ma ahositi tinnam ratananam gunam anussaritva rathasahassam
pesesi. Udakam  pitthipasanasadisam ahosi. Cakkanam akkhagganemivattiyo
neva temimsu. Eteneva upayena itarapi dve nadiyo uttari.
      Sattha tassa agamanabhavam natva, yatha attano santike
nisinna bhikkhu na pannayanti; evamakasi. Sapi gacchanti gacchanti
satthu sarirato nikkhantarasmiyo disva tatheva cintetva sattharam
upasankamitva vanditva ekamantam thita pucchi "bhante mahakappino
tumhe uddissa nikkhanto, agatettha manne, kaham so, amhakampi
nam dassethati. "nisidatha tava, idheva tam passissathati. Ta
sabbapi tutthacitta "idheva kira nisinna samike passissamati
nisidimsu. Sattha anupubbikatham kathesi. Anoja devi desanavasane
saparivara sotapattiphalam papuni. Mahakappinatthero tasam vaddhitam
dhammadesanam sunanto saparivaro saha patisambhidahi arahattam papuni.
Tasmim khane sattha tasam te bhikkhu arahattam patte dassesi. Tasam
kira agatakkhaneyeva attano samike kasavadhare mundasire disva
cittam ekaggam na bhaveyya, tena maggaphalani pattum na sakkuneyyum;
tasma acalassaddhaya patitthitakale tasam te bhikkhu arahattam patte
dassesi. Tapi te disva pancappatitthitena vanditva "bhante
Tumhakam tava pabbajitakiccam matthakam pattanti vatva sattharam
vanditva ekamantam thita pabbajjam yacimsu. "evam kira vutte,
sattha uppalavannaya agamanam cintesiti ekacce vadanti. Sattha
pana ta upasikayo aha "savatthim gantva bhikkhunupassaye
pabbajathati. Ta anupubbena carikancaramana antaramagge
mahajanena abhihatasakkarasammana padasava visatiyojanasatikam maggam
gantva bhikkhunupassaye pabbajitva arahattam papunimsu. Satthapi
bhikkhusahassam adaya akaseneva jetavanam agamasi.
      Tatra sudam ayasma mahakappino rattitthanadivatthanadisu
"aho sukham, aho sukhanti udanam  udanento vicarati. Bhikkhu bhagavato
arocesum "bhante mahakappino `aho sukham, aho sukhanti udanam
udanento vicarati, attano [1]- rajjasukham arabbha katheti manneti.
Sattha tam pakkosapetva "saccam kira tvam kappina kamasukham rajjasukham arabbha
udanam udanesiti. "bhagava me bhante tam arabbha udanabhavam va
anudanabhavam va janatiti. Sattha "na bhikkhave mama putto kamasukham
rajjasukham arabbha udanam udaneti, puttassa pana me dhammapiti [2]-
uppajjati, so amatamahanibbanam arabbha evam udanam udanetiti
anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
      "dhammapiti sukham seti        vippasannena cetasa
       ariyappavedite dhamme     sada ramati panditoti.
@Footnote: 1. Ma. etthantare "kamasukhanti atthi.
@2. Ma. etthantare "nama dhammarati namati atthi.
       Tattha "dhammapititi: dhammapayako dhammam pivantoti attho.
Dhammo ca namesa na sakka bhajanena yaguadini viya patum, navavidham
pana lokuttaradhammam namakayena phusanto arammanato sacchikaronto
parinnabhisamayadihi dukkhadini ariyasaccani pativijjhanto dhammam
pivati nama. Sukham setiti: desanasisamattametam. Catuhipi iriyapathehi
sukham viharatiti attho. Vippasannenati: anavilena nirupakkilesena.
Ariyappavediteti: buddhadihi ariyehi pavedite satipatthanadibhede
bodhipakkhiyadhamme. Sada ramatiti: evarupo dhammapiti vippasannena
cetasa viharanto pandiccena samannagato sada ramati abhiramatiti.
          Desanavasane  bahu sotapannadayo ahesunti.
                    Mahakappinattheravatthu.
                      -----------
                5. Panditasamaneravatthu. (64)
      "udakam hi nayantiti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto panditasamaneram arabbha kathesi.
      Atite kira kassapasammasambuddho visatikhinasavasahassaparivaro
baranasim agamasi. Manussa attano balam sallakkhetva atthapi
dasapi ekato hutva agantukadanani adamsu. Athekadivasam sattha
bhattakiccavasane evam anumodanam akasi "upasaka idhekacco
`attano Santakameva datum vattati, kim parena samadapitenati
attanava danam deti param na samadapeti, so nibbattatthane 1-
bhogasampadam labhati no parivarasampadam; ekacco param samadapeti
attana na deti, so nibbattatthane parivarasampadam labhati
no bhogasampadam; ekacco attanapi na deti parampi na
samadapeti, so nibbattatthane neva bhogasampadam labhati no
parivarasampadam, vighasado  hutva jivati; ekacco attana ca
deti paranca samadapeti, so nibbattatthane bhogasampadampi
labhati parivarasampadampiti. Tam sutva samipe thito eko
panditapuriso cintesi "ahandani tatha karissami; yatha me
dve sampattiyo bhavissantiti. So sattharam vanditva aha "bhante
sve mayham bhikkham ganhathati. "kittakehi bhikkhuhi atthoti. "kittako
pana vo bhante parivaroti. "visati bhikkhusahassaniti. "bhante
sabbehi saddhim sve mayham bhikkham ganhathati. Sattha adhivasesi. So
gamam pavisitva "ammatata sve maya buddhappamukho bhikkhusangho
nimantito, tumhe yattakanam bhikkhunam [2]- sakkotha tattakanam [3]- dethati
arocetva vicaranto, attano balam sallakkhetva "mayam dasannam
dassama, mayam visatiya. Mayam satassa, mayam pancannam satananti vutte,
sabbesam vacanam adito patthaya panne aropesi. Tena ca
samayena tasmim nagare atiduggatabhaveneva "mahaduggatoti pannato
@Footnote: 1. Si. Ma. nibbatanibbatattatthane. 2. Ma. etthantare "datunti atthi.
@3. Ma. etthantare "dananti atthi.
Eko puriso atthi. So tampi sammukhagatam disva "samma mahaduggata
maya svatanaya buddhappamukho bhikkhusangho nimantito, sve
nagaravasino danam dassanti, tvam kati bhikkhu bhojessasiti. "sami
mayham kim bhikkhuhi bhikkhuhi nama sadhananam attho, mayham pana sve
yaguatthaya tandulanalimattampi natthi, aham bhatim katva jivami, kim
me bhikkhuhiti. Samadapakena nama byattena bhavitabbam; tasma so
tena "natthiti vuttepi tunhibhuto ahutva evamaha "samma
mahaduggata imasmim nagare subhojanam bhunjitva sukhumavatthanivattha
nanabharanappatimandita sirisayane sayamana bahu jana sampattim
anubhavanti, tvam pana divasam bhatim katva kucchipuramattampi na labhasi;
evam santepi `aham pubbepi kinci [1]- akatatta kinci na labhamiti
na janasiti. "janami samiti. "atha kasma idani punnam na
karosi, tvam yuva balasampanno, kim taya bhatim katvapi yathabalam
danam datum na vattatiti. So tasmim kathente samvegappatto hutva
"mayhampi ekam bhikkhum panne aropehi, kancideva bhatim katva
ekassa bhikkham dassamiti aha. Itaro "kim ekena bhikkhuna panne
aropitenati na aropesi. Mahaduggatopi geham gantva bhariyam
aha "bhadde nagaravasino sve sanghassa bhattam karonti, ahampi
samadapakena `ekassa bhikkham dehiti vutto, mayam sve ekassa bhikkham
dassamati. Athassa bhariya "mayam dalidda, kasma taya patissutanti
avatvava "sami bhaddakam te  katam, mayam pubbepi kinci adatva
@Footnote: 1. Ma. etthantare "punnanti atthi.
Idani duggata jata, mayam ubhopi bhatim katva ekassa bhikkham
dassamati vatva, ubhopi nikkhamitva bhatitthanam agamamsu. Mahasetthi
mahaduggatam disva "kim samma mahaduggata bhatim karissasiti pucchi.
"ama ayyati. "kim karissasiti. "yam tumhe karessathati. "tenahi
mayam sve dve tini bhikkhusatani bhojessama, ehi daruni  phalehiti
vasipharasum niharitva dapesi. Mahaduggato balham kaccham bandhitva
ussahappatto vasim pahaya pharasum ganhanto pharasum hitva vasim
ganhanto daruni phaleti. Atha nam setthi aha "samma tvam ajja
ativiya ussahappatto kammam karosi, kim nu kho karananti. "sami
ekam bhikkhum bhojessamiti. Tam sutva setthi pasannamanaso cintesi
"aho imina dukkaram katam, `aham duggatoti tunhibhavam
anapajjitva `bhatim katva ekam bhikkhum bhojessamiti vadatiti.
Setthibhariyapi tassa bhariyam disva "amma kim kammam karissasiti
pucchitva, "yam tumhe karethati vutte, udukkhalasalam pavesetva
suppamusaladini dapesi. Sa naccanti viya tutthahattha vihi kotteti
ceva ophunati ca. Atha nam setthibhariya pucchi "amma ativiya
tutthahattha kammam karosi, kinnu kho karananti. "ayye imam bhatim
katva mayampi ekam bhikkhum bhojessamati. Tam sutva setthibhariyapi
tassam "aho ayam dukkarakarikati pasidi. Setthi mahaduggatassa
darunam phalitakale "ayante bhatiti salinam catasso naliyo
dapetva "ayante tutthidayoti aparapi catasso naliyo
Dapesi. So geham gantva bhariyam aha "maya bhatim katva
sali laddho, ayam nivapo bhavissati, taya laddhaya bhatiya
dadhitelakatukabhandani ganhahiti. Setthibhariya pana tassa ekam
sappikarandakanceva dadhibhajananca katukabhandanca suddhasalitandulanalinca
dapesi. Iti ubhinnampi nava tandulanaliyo ahesum. Te
"deyyadhammo no laddhoti tutthahattha patova utthahimsu. Bhariya
mahaduggatam aha "gaccha sami, pannam pariyesitva aharati. So
antarapane  pannam adisva naditiram gantva "[1]- ayyanam bhojanam
datum labhissamiti pahatthamanaso gayanto pannam uccinati.
Mahajalam khipitva thitakevatto "mahaduggatassa saddena bhavitabbanti
tam pakkositva pucchi "ativiya tutthacitto gayasi, kinnu kho
karananti. "pannam uccinami sammati. "kim karissasiti. "ekam
bhikkhum bhojessamiti. "aho suhito bhikkhu, yo tava pannam
khadissatiti. 2- "kim karomi samma, attana laddhapannena bhojessamiti.
"tenahi ehiti. "kim karomi sammati. "ime macche gahetva
padagghanakani addhagghanakani kahapanagghanakani ca uddanani
karohiti. So tatha akasi. Baddhabaddhe macche nagaravasino
nimantitanimantitabhikkhunam atthaya harimsu. Tassa macchuddanani
karontasseva, bhikkhacaravela sampapuni. So velam sallakkhetva
"gamissami samma, bhikkhunam agamanavelati aha. "atthi pana kinci
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "ajjati"atthi.
@2. Si. Ma. Yu. aho sukhito bhikkhu, so tava kim pannam khadissatiti.
Macchuddananti. "natthi samma, sabbani khinaniti. "tenahi maya attano
atthaya valikaya nikkhanitva cattaro rohitamaccha thapita, sacepi
bhikkhum bhojetukamo, ime gahetva gacchati te tassa adasi.
      Tam divasam pana sattha paccusakale lokam volokento
mahaduggatam attano nanajalassa anto pavittham disva "kinnu
kho bhavissatiti avajjento "mahaduggato `ekam bhikkhum
bhojessamiti bhariyaya saddhim hiyyo bhatim akasi, katarannu kho bhikkhum
labhissatiti cintetva "manussa panne aropitasannaya bhikkhum
gahetva attano attano gehesu nisidapessanti, mahaduggato
mam thapetva annam bhikkhum na labhissatiti upadharesi. Buddha kira
duggatesu anukampam karonti. Tasma sattha patova sarirakiccam
katva "mahaduggatam sanganhissamiti gandhakutim pavisitva nisidi.
Mahaduggatepi macche gahetva geham pavisante, sakkassa
pandukambalasilasanam unhakaram dassesi. So "kinnu kho karananti
olokento "hiyyo mahaduggato `ekassa bhikkhuno bhikkham
dassamiti attano bhariyaya saddhim bhatim akasi, kataram nu kho bhikkhum
labhissatiti cintetva "natthetassa anno bhikkhu, sattha pana
`mahaduggatassa sangaham karissamiti gandhakutiyam nisinnova, mahaduggato
attano upakappanakam yagubhattam pannasupeyyampi tathagatassa dadeyya,
yannunaham mahaduggatassa geham gantva bhattakarakakammam kareyyanti
annatakavesena tassa gehasamipam gantva "atthi nu kho kassaci kinci
Bhatiya kattabbanti pucchi. Mahaduggato tam disva aha "samma kim
kammam karissasiti. "aham sami sabbasippiko, mayham ajananasippam
nama natthi, yagubhattadinipi sampadetum janamiti. "samma mayam
tava kammena atthika, tuyham pana databbam bhatim na passamati.
"kim pana te kattabbanti. "ekassa bhikkhussa bhikkham datukamomhi,
tassa yagubhattasamvidhanam icchamiti. "sace bhikkhussa bhikkham dassasi,
na me bhatiya attho, kim mama punnam datum na vattatiti. "evam
sante sadhu samma, pavisati. So tassa geham pavisitva tanduladini
aharapetva "tvam gaccha attano pattabhikkhum anehiti tam
uyyojesi. Danaveyyavatikopi panne aropitaniyameneva tesam tesam
gehani bhikkhu pahini. Mahaduggato tassa santikam gantva "mayham
pattabhikkhum dehiti aha. So tasmim khane satim labhitva "aham tava
bhikkhum pammutthoti aha. Mahaduggato tikhinaya sattiya kucchiyam
pahato viya "samma kasma mam  nasesi, ahampi taya hiyyo
samadapito bhariyaya saddhim divasam bhatim katva ajja patova
pannatthaya naditire ahinditva agato, dehi me ekam bhikkhunti baha
paggayha paridevi. Manussa sannipatitva "kimetam mahaduggatati
pucchimsu. So tamattham arocesi. Te veyyavatikam pucchimsu "saccam kira
samma taya esa `bhatim katva ekassa bhikkhussa bhikkham dehiti
samadapitoti. "ama ayyati. "bhariyam te kammam katam, yo ettake
bhikkhu samvidahanto etassa ekam bhikkhum nadasiti. So tesam vacanena
Mankubhuto tam aha "samma mahaduggata ma mam nasayi, aham tava
karana mahavihesam patto, manussa panne aropitaniyamena
attano attano pattabhikkhu nayimsu, attano gehe nisinnabhikkhum
niharitva dento nama natthi, sattha pana mukham dhovitva
gandhakutiyameva nisinno, rajayuvarajasenapatiadayo satthu gandhakutito
nikkhamanam oloketva nisinna `satthu pattam gahetva gamissamati,
buddha nama duggate anukampam karonti, tvam viharam gantva
`duggatomhi bhante, mama sangaham karothati sattharam vada; sace te
punnam atthi, addha lacchasiti. So viharam agamasi. Atha nam
annesu divasesu vihare vighasadabhavena ditthatta  rajayuvarajadayo
"mahaduggata na tava bhattakalo, kasma agacchasiti ahamsu. So
"janami sami  `na tava bhattakaloti, sattharam pana vanditum
agacchamiti vadanto gandhakutiya ummare sisam thapetva
pancappatitthitena vanditva "bhante imasmim nagare maya duggatataro
natthi, avassayo me hotha, karotha me sangahanti aha. Sattha
gandhakutidvaram vivaritva pattam niharitva tassa hatthe thapesi. So
cakkavattisirim patto viya ahosi. Rajayuvarajadayo annamannassa
mukhani olokayimsu. Mahaduggatassa satthara dinnapattam hi koci
issariyavasena gahetum samattho nama natthi. Evam pana vadimsu "samma
mahaduggata satthu pattam amhakam dehi, ettakannama sahassam va
satasahassam va te dhanam dassama, tvam duggato dhanam ganha, kinte
Pattenati. Mahaduggato "na kassaci dassami, na me dhanena
attho, sattharamyeva bhojessamiti aha. Avasesa tam yacitva
pattam alabhitva nivattimsu. Raja pana "mahaduggato dhanena
palobhiyamanopi satthu pattam na deti, satthara ca sayam dinnam koci
gahetum na sakkoti, imassa deyyadhammo nama kittako bhavissati,
imina deyyadhammassa dinnakale sattharam adaya geham netva
mayham sampaditam aharam dassamiti cintetva satthara saddhimyeva
agamasi. Sakkopi devaraja yagubhattapannadini sampadetva
satthu nisidanaraham asanam pannapetva nisidi. Mahaduggato
sattharam netva "pavisatha bhanteti aha. Vasanagehancassa nicam
hoti, anonatena pavisitum na sakka, buddha ca nama geham
pavisanta na onamitva pavisanti, geham hi pavisanakale mahapathavi
va hettha ogacchati, geham va uddham gacchati. 1- Idam tesam
sudinnassa danassa phalam. Puna nikkhamitva gatakale sabbam pakatikameva
hoti; tasma sattha thitakova geham pavisitva sakkena pannattasane
nisidi. Satthari nisinne, raja aha "samma mahaduggata taya
amhakam yacantanampi satthu patto na dinno, passama tava,
kidiso te satthu sakkaro katoti. Atha sakko yagubhattadini
vivaritva dassesi. Tesam vasagandho sakalanagaram chadetva atthasi.
Raja yaguadini oloketva bhagavantam aha "bhante aham
`mahaduggatassa deyyadhammo kittako bhavissati, imina deyyadhamme
@Footnote: 1. uggacchatitipi dissati.
Dinne sattharam geham netva attano sampaditam aharam dassamiti
cintetva agato, maya evarupo aharo na ditthapubbo,
mayi idha thite mahaduggato atikilameyya, gacchamahanti sattharam
vanditva pakkami.
      Sakkopi sattharam yaguadini datva sakkaccam parivisi, satthapi
katabhattakicco anumodanam katva utthayasana pakkami. Sakko
mahaduggatassa sannam adasi. So pattam gahetva sattharam anugacchi.
Sakko nivattitva mahaduggatassa gehadvare thito akasam
olokesi. Akasato sattaratanavassam vassitva tassa gehe
sabbabhajanani puretva sakalam geham puresi. Tassa gehe okaso
nahosi. Tassa bhariya darake hatthesu gahetva niharitva bahi
atthasi. So sattharam anugantva nivatto darake bahi disva
"kim idanti pucchi. "sami sakalam no geham sattahi ratanehi
paripunnam, pavisitum okaso natthiti. So "ajjeva me danena
vipako dinnoti cintetva ranno santikam gantva rajanam
vanditva, "kasma agatositi vutte, aha "deva me geham
sattahi ratanehi punnam, tam dhanam ganhathati. Raja "aho buddhanam
dinnadanam ajjeva matthakam pattanti cintetva tam aha "kim te
laddhum vattatiti. "dhanaharanatthaya sakatasahassam dethati. Raja
sakatasahassampesetvadhanamaharapetvarajangane okirapesi. Talappamano
rasi ahosi. Raja nagare sannipatapetva "imasmim nagare atthi
Kassaci ettakam dhananti pucchi. "natthi devati. "evam mahadhanassa
kim katum vattatiti. "setthitthanam devati. Raja tassa mahasakkaram
katva setthitthanam dapesi. Athassa pubbe ekassa setthino
gehatthanam acikkhitva "ettha jatagacche haretva geham
utthapetva vasahiti aha. Tassa tanthanam sodhetva 1- samam katva
bhumiya khaniyamanaya, annamannam ahacca nidhikumbhiyo utthahimsu. Ranno
arocite, "tava punneneva nibbatta, tvameva ganhahiti aha.
So geham karetva sattaham buddhappamukhassa bhikkhusanghassa mahadanam
adasi. Tato parampi yavatayukam titthanto punnani karitva
ayuhapariyosane devaloke nibbatto ekam buddhantaram dibbasampattim
anubhavitva imasmim buddhuppade tato cuto savatthiyam sariputtattherassa
upatthakakule jetthadhitu kucchiyam patisandhim ganhi.
       Athassa matapitaro gabbhassa patitthitabhavam natva 2-
gabbhapariharam adamsu. Tassaparena samayena evarupo dohalo uppajji
"aho vataham dhammasenapatim adim katva pancannam bhikkhusatanam
rohitamaccharasena danam datva kasayani vatthani nivasetva
asanapariyante nisinna tesam bhikkhunam ucchitthabhattam bhunjeyyanti.
Sa matapitunam acikkhitva tatha akasi. Dohalo patippassambhi.
Athassa tato paresupi sattasu mangalesu rohitamaccharaseneva
dhammasenapatittherappamukhani panca bhikkhusatani bhojesum. Sabbam
@Footnote: 1. Si. Yu. sodhetum.  2. Si. Yu. sutva.
Tissakumarassa vatthumhi 1- vuttanayeneva veditabbam. Imassa pana
mahaduggatakale dinnassa rohitamaccharasadanasseva nissando.
Namaggahanadivase panassa "bhante dasassa vo sikkhapadani
dethati matara vutte, thero aha "ko namo 2- ayam darakoti.
"bhante imassa kucchiyam patisandhiggahanakalato patthaya imasmim
gehe jala elamugapi pandita jata; tasma me puttassa
`panditadarakotveva namam bhavissatiti. Thero sikkhapadani adasi.
Jatadivasato patthaya panassa "naham mama puttassa ajjhasayam
bhindissamiti matu cittam uppajji. So sattavassikakale mataram
aha "aham therassa santike pabbajissamiti. Sa "sadhu tata,
`aham tava ajjhasayam na bhindissamiccevam manam uppadesinti
vatva theram nimantetva bhojetva "bhante daso vo pabbajitukamo,
aham imam sayanhasamaye viharam nessamiti  theram uyyojetva natake
sannipatetva "mama puttassa gihikale kattabbam sakkaram ajjeva
karissamati mahantam sakkaram karetva tam adaya viharam gantva
"imam bhante pabbajethati therassa adasi. Thero pabbajjaya
dukkarabhavam acikkhitva "karissamaham bhante tumhakam ovadanti
vutte, "tenahi ehiti kese temetva tacapancakakammatthanam
acikkhitva pabbajesi. Matapitaropissa sattaham vihareyeva
vasanta buddhappamukhassa bhikkhusanghassa rohitamaccharaseneva danam
@Footnote: 1. balavaggavannanayam vanavasitissattheravatthunamena agatamidam.
@2. ko namati bhavitabbam. na. va. konamoti va bhavitabbam konamo
@te upajjhayotiadisu viYu.
Datva sattame divase sayam geham agamamsu.
      Thero atthame divase antogamam gacchanto tam adaya
bhikkhusanghena saddhim na agamasi. Kimkarana? na tavassa
civarapattaggahanani va iriyapatho va pasadiko hoti; apica vihare
therassa kattabbavattam atthi, theropica, bhikkhusanghe antogamam pavitthe,
sakalaviharam vicaranto asammatthatthanam sammajjitva tucchabhajanesu
paniyaparibhojaniyani upatthapetva dunnikkhittani mancapithadini
patisametva paccha gamam pavisati; apica "titthiya tucchaviharam pavisitva
`passatha samanassa gotamassa savakanam nisinnatthananiti vattum ma
labhimsuti sakalaviharam patijaggitva paccha gamam pavisati; tasma
tam divasampi samanereneva pattacivaram gahapetva divataram gamam 1-
pavisi. Samanero upajjhayena saddhim gacchanto antaramagge
matikam disva "bhante idam kinnamati pucchi. "matika nama
samanerati. "imaya kim karontiti. "ito cito ca udakam
haritva attano sassakammam karontiti. "kim pana bhante udakassa
cittam atthiti. "natthavusoti. "evarupam acittakam attano
icchiticchitatthanam haranti bhanteti. "amavusoti. So cintesi
"sace evarupampi acittakam attano icchiticchitatthanam haritva
kammam karonti; kasma sacittakapi cittam attano vase vattetva
samanadhammam katum na sakkhissantiti. So purato gacchanto
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "gamanti natthi."
Usukare saradandakam aggimhi tapetva akkhikotiya oloketva
ujum karonte disva "bhante ime ke namati pucchi. "usukara
namavusoti. "kim pana te karontiti. "aggimhi tapetva
saradandakam ujum karontiti. "sacittako bhante esoti. "acittako
avusoti. So cintesi "sace acittakam gahetva aggimhi
tapetva ujum karonti; kasma sacittakapi attano cittam
vase vattetva samanadhammam katum na sakkhissantiti. Atha purato
gantva araneminabhiadini tacchante disva "bhante ime ke
namati pucchi. "tacchaka namavusoti. "kim pana te karontiti.
"daruni gahetva yanakadinam cakkani karonti avusoti.
"etani pana sacittakani bhanteti. "acittakani avusoti.
Athassa etadahosi "sace acittakani katthakalingarani gahetva
cakkadini karonti;  sacittaka kasma attano cittam vase
vattetva samanadhammam katum na sakkhissantiti. So imani
karanani disva "bhante sace tumhakam pattacivaram tumhe
ganheyyatha; aham nivatteyyanti. Thero "ayam adhuna pabbajito
daharasamanero mam anubandhamano evam vadatiti cittam
anuppadetvava "ahara samanerati vatva attano pattacivaram
aggahesi. Samaneropi upajjhayam vanditva nivattanto "bhante
mayham aharam aharanta rohitamaccharaseneva ahareyyathati aha.
"kaham labhissami avusoti. "bhante sace attano punnena
Alabhanta mama punnena labhissathati aha. Thero "daharasamanerassa
bahi nisinnakassa paripanthopi bhaveyyati kuncikam datva "mayham
vasanagabbhassa dvaram vivaritva anto pavisitva nisideyyasiti
aha. So tatha katva attano karajakaye nanam otaretva
attabhavam sammasanto nisidi.
      Athassa gunatejena sakkassa asanam unhakaram dassesi.
So "kinnu kho karananti upadharento "panditasamanero
upajjhayassa pattacivaram datva `samanadhammam karissamiti nivatto,
mayapi tattha gantum vattatiti cintetva, cattaro maharaje
amantetva "viharassa upavane vicarante sakune palapetva
samanta arakkham ganhathati vatva, candadevaputtam "candamandalam
akaddhitva ganhahiti, suriyadevaputtam "suriyamandalam akaddhitva
ganhahiti vatva, sayam gantva avinjanarajjutthane arakkham
gahetva atthasi. Vihare puranapannassapi saddo nahosi.
Samanerassa cittam ekaggam ahosi. So  antarabhatteyeva
attabhavam sammasitva tini phalani papuni. Theropi "samanero
vihare nisinno, tassa upakappanakam bhojanam asukakule nama
sakka laddhunti ekam pemagaravayuttam upatthakakulam agamasi.
Tattha ca manussa tam divasam rohitamacche labhitva therasseva
agamanam olokenta nisidimsu. Te theram agacchantam disva
"bhante bhaddakam vo katam idhagacchantehiti anto pavesetva
Yagukhajjakadini datva rohitamaccharasena pindapatam adamsu. Thero
haranakaram 1- dassesi. Manussa "paribhunjatha bhante, haranakabhattampi
labhissathati vatva therassa bhattakiccavasane pattam rohitamaccharasabhojanassa
puretva adamsu. Thero "samanero me chatoti
sigham agamasi. Satthapi tam divasam sakalasseva bhunjitva viharam
gantva "panditasamanero upajjhayassa pattacivaram datva
`samanadhammam karissamiti nivatto; nippajjissati nu kho assa
pabbajitakiccanti upadharento tinnam phalanam pattabhavam natva
"arahattassa upanissayo atthi natthiti avajjento "atthiti
disva "purebhattameva arahattam pattum sakkhissati na sakkhissatiti
upadharento "sakkhissatiti annasi. Athassa etadahosi "sariputto
samanerassa bhattamadaya sighamagacchati, antarayampissa kareyya,
dvarakotthake arakkham gahetva nisidissami, atha nam cattaro panhe
pucchissami, tasmim vissajjamane samanero saha patisambhidahi arahattam
papunissatiti tato gantva dvarakotthake thatva sampattam
theram cattaro panhe pucchi. Putthapanhe thero vissajjesi.
      Tatridam pucchavissajjanam: sattha kira nam aha "sariputta
kinte laddhanti. "aharo bhanteti. "aharo nama kimaharati
sariputtati. "vedanam bhanteti. "vedana kimaharati sariputtati.
"rupam bhanteti. "rupam pana kimaharati sariputtati. "phassam bhanteti.
@Footnote: 1. Si. Yu. gamanakaram.
Tatrayam adhippayo: jighacchitena hi paribhutto aharo tassa
khudam patihanitva sukham vedanam aharati. Aharaparibhogena sukhitassa
sukhaya vedanaya uppajjamanaya sarire vannasampatti hoti,
evam vedana rupam aharati, sukhito pana aharajarupavasena
uppannasukhasomanasso "idani me assado jatoti nippajjanto
va nisidanto va sukhasamphassam patilabhati.
      Evam imesu catusu panhesu vissajjitesu, samanero saha
patisambhidahi arahattam patto. Satthapi theram aha "gaccha
sariputta, tava samanerassa bhattam dehiti. Thero gantva dvaram
akotesi. Samanero nikkhamitva therassa hatthato pattam
gahetva ekamantam thapetva talavantena theram viji. Atha nam
thero aha "samanera bhattakiccam karohiti. "tumhe pana bhanteti.
"katam maya bhattakiccam, tvam karohiti. Sattavassiko darako
pabbajitva atthame divase tamkhanam vikasitapadumasadiso arahattam patto 1-
bhattapakkhipanatthanam 2- paccavekkhanto nisiditva bhattakiccamakasi.
Tena pattam dhovitva patisamitakale candadevaputto candamandalam
vissajjesi, suriyadevaputto suriyamandalam vissajjesi, cattaro maharaja
catuddisam arakkham vissajjesum, sakko devaraja avinjanake
arakkham vissajjesi, suriyo majjhatthanato galitva gato.
      Bhikkhu ujjhayimsu "../../bdpicture/chaya adhikappamana jata, suriyo
@Footnote: 1.Si. Yu. "arahattam pattoti natthi.  2. Si. Yu. paccavekkhanatthanam.
Majjhatthanato galitva gato, samanerena ca idaneva bhuttam;
kinnu kho etanti. Sattha tam pavattim natva agantva pucchi
"bhikkhave kim kathethati. "idannama bhanteti. "ama bhikkhave,
punnavato samanadhammam karanakale cando devaputto candamandalam,
suriyo devaputto suriyamandalam akaddhitvava ganhi, cattaro
maharaja viharupavane catuddisam arakkham ganhimsu, sakko devaraja
agantva avinjanake arakkham ganhi, ahampi `buddhomhiti
appossukko nisiditum nalattham, gantva dvarakotthake mama
puttassa arakkham aggahesim; nettike ca matikaya udakam harante
usukare ca usum ujum karonte tacchake ca daruni tacchante disva
ettakam arammanam gahetva pandita attanam dametva arahattam
ganhantiyevati anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
             "udakam hi nayanti nettika,
              usukara namayanti tejanam,
              darum namayanti tacchaka,
              attanam damayanti panditati.
      Tattha "udakanti pathaviya thalatthanam khanitva avatatthanam
puretva matikam va katva rukkhadonim va thapetva attana
icchiticchitatthanam udakam nentiti nettika. Tejananti: kandam. Idam
vuttam hoti "nettika attano ruciya udakam nayanti, usukarapi
tapetva tejanam namayanti ujum karonti, tacchakapi nemiadinam atthaya
Tacchanta daruni namayanti attano ruciya ujum va vankam va
karonti; evam ettakam arammanam katva pandita sotapattimaggadini
uppadenta attanam damenti, arahatte pana patte ekantadanta
nama hontiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Panditasamaneravatthu.
                     ------------
               6. Lakuntakabhaddiyattheravatthu. (65)
      "selo yathati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
lakuntakabhaddiyattheram arabbha kathesi.
      Puthujjana kira samaneradayo theram disva sisepi kannesupi
nasayapi gahetva "kim culapita sasanasmim na ukkanthasi abhiramasiti
vadanti. Thero tesu neva kujjhati na dussati. Dhammasabhayam katham
samutthapesum "passathavuso lakuntakabhaddiyattheram disva samaneradayo
evancevanca vihethenti, so tesu neva kuppati na dussatiti. Sattha
agantva "kim kathetha bhikkhaveti pucchitva, "idannama bhanteti
vutte, "ama bhikkhave khinasava nama neva kuppanti na dussanti,
ghanaselasadisa hete acala akampiyati vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
     "selo yatha ekaghano   vatena na samirati,
      evam nindapasamsasu     na saminjanti panditati.
       Tattha "nindapasamsasuti: kincapi idha dve lokadhamma
vutta, attho pana atthannampi vasena veditabbo. Yatha hi
ekaghano asusiro selo puratthimadibhedena vatena na samirati na
injati na calati; evam atthasupi lokadhammesu ajjhottharantesu
pandita na saminjanti patighavasena va anunayavasena va na calanti
na kampantiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                   Lakuntakabhaddiyattheravatthu.
                      -----------
                  7. Kanamatavatthu. (66)
      "yathapi rahado gambhiroti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto kanamataram arabbha kathesi.
      Vatthum vinaye agatameva. 1- Tada pana kanamatara atucchahattham
dhitaram patikulam pesetum pakkesu puvesu catukkhattum catunnam bhikkhunam
dinnakale satthara tasmim vatthusmim sikkhapade pannatte,
kanaya samikena annaya pajapatiya anitaya, kana tam
pavattim sutva "imehi me gharavaso nasitoti ditthaditthe
@Footnote: 1. mahavibhanga. 2/322.
Bhikkhu akkosati paribhasati. Bhikkhu tam vithim patipajjitum na visahimsu.
Sattha tam pavattim natva tattha agamasi. Kanamata sattharam
vanditva pannattasane nisidapetva yagukhajjakam adasi. Sattha
katapataraso "kaham kanati pucchi. "esa bhante tumhe
disva mankubhuta rodanti thitati. "kimkaranati. "esa bhante
bhikkhu akkosati paribhasati; tasma tumhe disva manku hutva
rodamana thitati. Atha nam sattha pakkosapetva "kane
kasma mam disva mankubhuta niliyitva rodasiti. Athassa mata
taya katakiriyam arocesi. Atha nam sattha aha "kim pana
kanamate mama savaka taya dinnakam ganhimsu adinnakanti.
"dinnakam bhanteti. "sace mama savaka pindaya caranta tava
gehadvaram patta taya dinnakam ganhimsu, ko tesam dosoti.
"natthi bhante ayyanam doso, etissa eva dosoti. Sattha
kanamaha "kane mayham kira savaka pindaya caramana imam
gehadvaram agata, atha nesam tava matara puva dinna; ko
namettha mama savakanam dosoti. "natthi bhante ayyanam doso,
mayhameva dosoti. Sa sattharam vanditva khamapesi. Athassa
sattha anupubbikatham kathesi. Sa sotapattiphalam papuni. Sattha
utthayasana viharam gacchanto rajanganena payasi. Raja
disva "sattha viya bhaneti pucchitva, "ama devati vutte,
"gacchatha mama agantva vandanabhavam arocethati pesetva
Rajangane thitam sattharam upasankamitva pancapatitthitena vanditva
"bhante kaham gacchathati pucchi. "kanamataya geham maharajati.
"kimkarana bhanteti. "kana kira bhikkhu akkosati paribhasati,
tamkarana gatomhiti. "kim pana vo bhante tassa anakkosanabhavo
katoti. "ama maharaja bhikkhunanca me anakkosika kata
lokuttarakutumbasamini cati. "hotu bhante tumhehi sa
lokuttarakutumbasamini kata, aham pana tam lokiyakutumbasaminim karissamiti
vatva sattharam vanditva patinivatto paticchannamahayoggam pahinitva
kanam pakkosapetva sabbabharanehi alankaritva jetthadhitutthane
thapetva "yo mama dhitaram posetum samattho; so nam ganhatuti aha
atheko sabbatthakamahamatto "aham devassa dhitaram posessamiti tam
attano geham netva sabbam issariyam paticchapetva "yatharucim
punnani karohiti aha. Tato patthaya kana catusu dvaresu
purise thapetva attana upatthatabbe  bhikkhu ca bhikkhuniyo ca na
labhati. Kanaya gehadvare patiyadetva thapitam khadaniyabhojaniyam
mahogho viya pavattati. Dhammasabhayam katham samutthapesum "pubbe avuso
cattaro mahallakatthera kanaya vippatisaram karimsu, sa evam
vippatisarini hutvapi sattharam agamma saddhasampadam labhi, satthara
puna tassa gehadvaram bhikkhunam upasankamanaraham katam, idani
upatthatabbe bhikkhu va bhikkhuniyo va pariyesamanapi na labhati,
aho buddha nama acchariyagunati. Sattha agantva "kaya nuttha
Bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati
vutte, "na bhikkhave idaneva tehi mahallakabhikkhuhi kanaya
vippatisaro kato, pubbepi karimsuyeva; na ca idaneva maya kana
mama vacanakarika kata, pubbepi katayevati vatva tamattham
sotukamehi bhikkhuhi yacito
     "yattheko labhati babbu,      dutiyo tattha jayati
      tatiyo ca catuttho ca,      idante babbuka bilanti
imam babbujatakam 1-  vittharena kathetva "tada cattaro mahallakabhikkhu
cattaro bilara ahesum, musika kana, manikaro ahamevati
jatakam samodhanetva "evam bhikkhave atitepi kana dummana
avilacitta hutva mama vacanena pasannaudakarahado viya vippasannacitta
ahositi anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
     "yathapi rahado gambhiro       vippasanno anavilo;
      evam dhammani sutvana       vippasidanti panditati.
   Tattha "rahadoti: yo caturanginiyapi senaya ogahantiya
na khubhati, evarupo udakannavo, sabbakarena pana
caturasitiyojanasahassagambhiro nilamahasamuddo rahado nama, tassa hi hettha
cattalisayojanasahassamatte thane udakam macchehi calati, upari
tavattakeyeva thane udakam vatena calati, majjhe catuyojanasahassamatte
thane udakam niccalam titthati; ayam gambhirarahado nama. Dhammaniti:
@Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/44. tadatthakatha. 2/364.
Desanadhammani. Idam vuttam hoti "yatha so rahado anakulataya
vippasanno acalataya anavilo; evam mama desanadhammam sutva
sotapattimaggadivasena nirupakkilesacittatam apajjanta vippasidanti
pandita, arahattappatta pana ekantavippasannava hontiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Kanamatavatthu.
                       ---------
                 8. Pancasatabhikkhuvatthu. (67)
      "sabbattha ve sappurisa vajantiti imam dhammadesanam sattha
jetavane viharanto pancasate bhikkhu arabbha kathesi.
      Desana veranjayam samutthita. Pathamabodhiyam hi bhagava
veranjam gantva veranjena brahmanena nimantito    pancahi
bhikkhusatehi saddhim vassam upagacchi. Veranjo brahmano maravattanena
avatto ekadivasampi sattharam arabbha satim na  uppadesi. Veranjapi
dubbhikkha ahosi. Bhikkhu santarabahiram veranjam pindaya caritva
pindapatam alabhanta kilamimsu. Tesam assavanijaka patthapatthapulakam
bhikkham pannapesum. Te kilamante disva mahamoggallanatthero
pathavojam bhojetukamo uttarakurum ca pindaya pavesetukamo ahosi.
Sattha tam patikkhipi. Bhikkhunam ekadivasampi pindapatam arabbha parittaso
nahosi.  icchacaram vajjetvava viharimsu. Sattha tattha temasam
Vasitva veranjam brahmanam  apaloketva tena katasakkarasammano tam
saranesu patitthapetva tato nikkhanto anupubbena carikancaramano
ekasmim samaye savatthim patva jetavane vihasi. Savatthivasino
satthu agantukabhattani karimsu. Tada pana pancasatamatta vighasada
bhikkhu nissaya antovihareyeva vasanti. Te bhikkhunam bhuttavasesani
panitabhojanani bhunjitva niddayitva utthaya naditiram gantva
nadanta vagganta mallamutthiyuddham  yujjhanta kilanta antoviharepi
bahiviharepi anacarameva caranti. Dhammasabhayam katham samutthapesum
"passathavuso, ime vighasada dubbhikkhakale veranjayam kanci
vikaram na dassesum, idani pana evarupani panitabhojanani bhunjitva
anekappakaram vikaram dassenta vicaranti; bhikkhu pana veranjayampi
upasantarupa viharitva idanipi upasanta va viharantiti. Sattha
dhammasabham gantva "bhikkhave kim kathethati pucchitva, "idannamati
vutte, "pubbepete gadrabhayoniyam nibbatta pancasata gadrabha
hutva pancasatanam ajaniyasindhavanam allarasamuddikapanakapitavasesam
ucchitthakasatam udakena madditva makacipilotikahi parissavitatta
`valodakanti sankhyam gatam apparasam nihinam pivitva madhumatta viya
nadanta vicarimsuti vatva ranna tesam saddam sutva pucchitena
bodhisattena ranno kathitam tesam kiriyam dassento
               "valodakam apparasam nihinam
                pitva mado jayati gadrabhanam,
                Imanca pitvana rasam panitam
                mado na sanjayati sindhavanam.
                Appampivitvana  nihinajacco
                so majjati tena janinda phuttho,
                dhorayhasilo ca kulamhi jato
                na majjati  aggarasam pivitvati
imam valodakajatakam 1- vittharena   kathetva "evam bhikkhave
sappurisa lobhadhammam 2- vivajjetva sukhitakalepi  dukkhitakalepi
nibbikarava hontiti  anusandhim ghatetva dhammam desento imam
gathamaha
               "sabbattha ve sappurisa vajanti,
                na   kamakama lapayanti santo,
                sukhena phuttha athava dukkhena
                na uccavacam pandita dassayantiti.
      Tattha "sabbatthati: pancakkhandhadibhedesu sabbadhammesu.
Sappurisati: supurisa. Vajantiti: arahattamaggananena apakaddhanta
chandaragam vijahanti. Na kamakamati: kame kamayanta, kamahetu
kamakarana. Lapayanti santoti:  buddhadayo santo kamahetu neva
attana lapanti na param lapapenti. Ye hi bhikkhaya pavittha icchacare
thita "kim upasaka sukham te puttadarassa, racoradinam vasena
@Footnote: 1. khu. ja. duka. 27/65. tadatthakatha. 3/126. 2. Ma. lokadhammam.
Dvipadacatuppadesu natthi koci upaddavotiadini vadanti, te lapayanti
nama. Tatha pana  vatva "ama bhante sabbesam no sukham, natthi
koci upaddavo, idani no geham pahutannapanam, idheva vasathati
attanam nimantapetva 1- lapapenti nama. Santo pana idam ubhayampi
na karonti. Sukhena phuttha athava dukkhenati desanamattametam.
Atthahi pana lokadhammehi phuttha tutthibhavamankubhavavasena va
vannabhananaavannabhananavasena va uccavacam akaram pandita na
dassayantiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Pancasatabhikkhuvatthu.
                      ----------
                 9. Dhammikattheravatthu. (68)
      "na attahetuti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
dhammikattheram arabbha kathesi.
      Savatthiyam kira eko upasako dhammena agaram ajjhavasati.
So pabbajitukamo   hutva ekadivasam bhariyaya saddhim nisiditva
sukhakatham kathento aha "bhadde icchamaham pabbajitunti. "tenahi
sami agamehi tava, yavaham    kucchigatam darakam vijayamiti. So
agametva darakassa padasa gamanakale puna tam  apucchitva,
"agamehi tava sami, yava ayam vayappatto hotiti vutte, "kim
@Footnote: 1. nimantapenta [?]
Mama imaya apalokitaya va anapalokitaya va, attano
dukkhanissaranam karissamiti nikkhamitva pabbaji. So kammatthanam
gahetva ghatento vayamanto attano pabbajitakiccam nitthapetva
tesam dassanatthaya puna savatthim gantva puttassa dhammakatham kathesi.
Sopi nikkhamitva pabbaji. Pabbajitva ca pana nacirasseva arahattam
papuni. Puranadutiyikapissa "yesam atthaya aham gharavasam vaseyyam,
te ubhopi pabbajita; idani me kim gharavasena, pabbajissamiti
nikkhamitva bhikkhuninam santike pabbaji, pabbajitva ca pana nacirasseva
arahattam papuni.
      Athekadivasam dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso
dhammikaupasako attano dhamme patitthitatta nikkhamitva pabbajitva
arahattam patto puttadarassapi patittha jatoti. Sattha
agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave panditena nama
neva attahetu na parassa hetu samiddhi icchitabba, dhammikeneva
pana dhammappatisaranena bhavitabbanti anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
               "na attahetu, na parassa hetu,
                na puttamicche, na dhanam na rattham,
                na iccheyya adhammena samiddhimattano,
                sa silava  pannava dhammiko siyati.
      Tattha "na attahetuti: pandito nama attahetu va
parassa hetu va papam na karoti. Na puttamiccheti: puttam va
dhanam va rattham va papakammena na iccheyya, etanipi icchanto
papakammam na karotievati attho. Samiddhimattanoti: ya attano
samiddhi, tampi adhammena na iccheyya.  samiddhikaranapi papam na
karotiti attho. Sa silavati: yo evarupo puggalo, so eva
silava ca pannava ca dhammiko ca siya. Na annoti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Dhammikattheravatthu.
                      ----------
                 10. Dhammassavanavatthu. (69)
      "appaka te manussesuti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto dhammassavanam. Arabbha kathesi.
      Savatthiyam kira ekavithivasino manussa samagga hutva
ganabandhena danam datva sabbarattim dhammassavanam karesum, sabbarattim
pana dhammam sotum nasakkhimsu; ekacce kamaratinissita hutva puna
gehameva gata, ekacce dosanissita hutva gata, ekacce
pana thinamiddhasamangino hutva tattheva nisiditva capalayanta
sotum nasakkhimsu. Punadivase bhikkhu tam pavattim uddissa 1- dhammasabhayam
katham samutthapesum. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave
@Footnote: 1. Ma. natva.
Etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte,
"bhikkhave ime satta nama yebhuyyena bhavanissita bhavesuyeva
lagga viharanti, paragamino nama appakati anusandhim ghatetva
dhammam desento ima gatha abhasi
      "appaka te manussesu,    ye jana paragamino;
       athayam itara paja       tiramevanudhavati.
       Ye ca kho sammadakkhate   dhamme dhammanuvattino,
       te jana paramessanti    maccudheyyam suduttaranti.
      Tattha "appakati thoka na bahu. Paragaminoti:
nibbanagamino. Athayam itara pajati: ya panayam avasesa paja
sakkayaditthitiramevanudhavati, ayameva bahutarati attho. Sammadakkhateti:
samma akkhate sukathite. Dhammeti: desanadhamme. Dhammanuvattinoti:
tam dhammam sutva tadanucchavikam patipadam puretva maggaphalasacchikaranavasena
dhammanuvattino. Paramessantiti: te evarupa jana nibbanaparam
gamissanti. Maccudheyyanti: kilesamarasankhatassa maccussa nivasanatthanabhutam
tebhumikavattam. Suduttaranti; ye jana dhammanuvattino, te etam
suduttaram duratikkamam maradheyyam taritva atikkamitva nibbanaparam
gamissantiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Dhammassavanavatthu.
                       ---------
                11. Agantukabhikkhuvatthu. (70)
      "kanham dhammam vippahayati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto agantukabhikkhu arabbha kathesi.
      Kosalaratthe kira pancasata bhikkhu vassam vasitva vutthavassa
"sattharam passissamati jetavanam gantva sattharam vanditva
ekamantam nisidimsu. Sattha tesam cariyapatipakkham nisametva dhammam
desento ima gatha abhasi
         "kanham dhammam vippahaya     sukkam bhavetha pandito
          oka anokamagamma,    viveke yattha duramam,
          tatrabhiratimiccheyya      hitva kame akincano,
          pariyodapeyya attanam    cittaklesehi pandito.
          Yesam sambodhiyangesu     samma cittam subhavitam,
          adanapatinissagge      anupadaya ye rata,
          khinasava jutimanto      te loke parinibbutati.
      Tattha "kanham dhammanti: kayaduccaritadibhedam akusaladhammam
vippahaya jahitva. Sukkam bhavethati: pandito bhikkhu abhinikkhamanato
patthaya yava arahattamagga kayasucaritadibhedam sukkam dhammam bhaveyya.
Katham? oka anokamagammati okam vuccati alayo, anokam vuccati
Analayo, alayato nikkhamitva analayasankhatam nibbanam paticca
arabbha tam patthayamano bhaveyyati attho. Tatrabhiratimiccheyyati:
Yasmim  analayasankhate viveke nibbane imehi sattehi durabhiramam,
tatra abhiratimiccheyya. Hitva  kameti: vatthukamakkilesakame hitva
akincano hutva viveke abhiratimiccheyyati attho. Cittaklesehiti:
pancanivaranehi attanam vodapeyya parisodheyyati attho.
Sambodhiyangesuti: bojjhangesu. Samma cittam subhavitanti: hetuna
nayena  cittam sutthu bhavitam vaddhitam. Adanapatinissaggeti: adanam
vuccati gahanam, tassa patinissaggasankhate aggahane catuhi
upadanehi kinci anupadayitva ye ratati attho. Jutimantoti:
anubhavavanto arahattamaggananajutiya khandhadibhede dhamme jotetva
thitati attho. Te loketi: te imasmim khandhadiloke parinibbuta nama
"arahattappattito patthaya kilesavattassa khepitatta saupadisesena
carimacittanirodhena khandhavattassa khepitatta anupadisesena cati dvihi
parinibbanehi parinibbuta anupadano viya padipo apannattikabhavam
gatati attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Agantukabhikkhuvatthu.
                  Panditavaggavannana nitthita.
                      Chattho vaggo.
                       ---------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 21 page 1-52. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=21&A=1&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=21&A=1&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=16              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=479              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=463              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=463              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]