ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 2 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.2)

     {618} Tena samayenati bhesajjasikkhapadam. Tattha attho bhanteti
raja bhikkhu uyyuttappayutte therassa lenatthaya pabbharam
sodhente disva aramikam datukamo pucchi. {619-621} Patiyekkoti
visum eko. Malakiteti katamale maladhare kusumamalapatimanditeti
attho. Tinandupakanti tincumbitakam. Patimunciti
thapesi. Sa ahosi suvannamalati darikaya sise thapitamattayeva
therassa adhitthanavasena suvannapadumamala ahosi. Tanhi
tinandupakam sise thapitamattameva suvannamala hotuti thero
adhitthasi. Dutiyampi kho .pe. Upasankamiti dutiyadivaseyeva
upasankami. Suvannanti adhimucciti sovannamayo hotuti adhitthasi.
Pancannam bhesajjananti sappiadinam. Bahullikati paccayabahullikataya
patipanna. Kolumbepi ghatepiti ettha kolumba nama
mahamukhapatiyo vuccanti. Olinavilinaniti hettha ca ubhato
passesu ca galitani. Okinnavikinnati sappiadinam gandhena
bhumim khanantehi okinna bhittiyo ca khanantehi upari sancarantehi
ca vikinna. Antokotthagarikati abbhantare samvihitakotthagara.
     {622} Patisayaniyaniti patisayitabbani. Paribhunjitabbaniti attho.
Bhesajjaniti bhesajjakiccam karontu va ma va evam laddhavoharani.
Gosappiti adihi loke pakatam dassetva yesam mamsam kappatiti
imina annesampi migarohitasasadinam sappim sangahetva dasseti.
Yesam hi khiram atthi sappipi tesam atthiyeva. Tam pana sulabham va
hotu dullabham va asammohattham vuttam. Evam navanitampi.
Sannidhikarakam paribhunjitabbaniti sannidhim katva nidahitva
paribhunjitabbani. Katham paliya agatasappiadisu sappi tava
purebhattam patiggahitam tadahupurebhattam samisampi niramisampi paribhunjitum
vattati. Pacchabhattato patthaya sattaham niramisam paribhunjitabbam.
Sattahatikkamepi sace ekabhajane thapitam ekam nissaggiyam. Sace
bahusu vatthugananaya nissaggiyani. Pacchabhattam patiggahitam sattaham
niramisameva vattati. Purekabhattam va pacchabhattam va uggahitakam
katva nikkhittam ajjhoharitum na vattati. Abbhanjanadisu
upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti anajjhoharaniyatam
apannatta. Patisayaniyaniti hi vuttam. Sace anupasampanno
purebhattam patiggahitanavanitena sappim katva deti purebhattam samisam
vattati. Sace sayam karoti sattahampi niramisameva vattati.
Pacchabhattam patiggahitanavanitena pana yenakenaci katasappi sattahampi
niramisameva vattati. Uggahitakena kate pubbe vuttasuddhasappinayeneva
vinicchayo veditabbo. Purebhattam patiggahitakhirena va
Dadhina va takasappi anupasampannena katam samisampi tadahupurebhattam
vattati. Sayam katam niramisameva vattati pacchabhattam na vattati.
Navanitam tapentassa hi samapako na hoti. Samapakkena pana
tena saddhim amisam na vattati. Pacchabhattato patthaya na
vattatiyeva. Sattahatikkamepi anapatti savatthukassa
patiggahitatta. Tani patiggahetvati hi vuttam. Pacchabhattam
patiggahitehi katam pana abbhanjanadisu upanetabbam. Purebhattampi
uggahitakehi katam. Ubhayesampi sattahatikkame anapatti. Eseva
nayo akappiyamamsasappimhi. Ayam pana viseso. Yattha paliyam
agatanavanitasappina nissaggiyam tattha imina dukkatam. Andhakatthakathayam
karanapatirupakam katva manussasappinca navanitanca patikkhittam.
Tam duppatikkhittam sabbaatthakathasu anunnatatta. Parato
cassa vinicchayopi agamissati. Paliyam agatanavanitampi purebhattam
patiggahitam tadahupurebhattam samisampi vattati pacchabhattato
patthaya niramisameva. Sattahatikkame nanabhajanesu thapite
bhajanagananaya ekabhajanepi amissetva pindapindavasena thapite
pindagananaya nissaggiyani. Pacchabhattam patiggahitam sappinayeneva
veditabbam. Ettha pana dadhigulikayopi takkavindunipi honti tasma
dhotam vattissatiti upaddhatthera ahamsu. Mahasivatthero pana bhagavata
anunnatakalato patathaya takkato uddhatamattameva khadimsuti
aha. Tasma navanitam paribhunjantena dhovitva
Dadhitakkamakkhikakipilikadini apanetva paribhunjitabbam. Pacitva sappim katva
paribhunjitukamena adhotampi pacitum vattati. Yam tattha dadhigatam va
takkagatam va tam khayam gamissati. Ettavata hi savatthukapatiggahitam
nama na hotiti ayamettha adhippayo. Amisena saddhim
pakkatta pana tasmimpi kukkuccayanti kukkuccaka. Idani uggahitva
thapitanavanite ca purebhattam khiradadhini patiggahetva katanavanite ca
pacchabhattam tani patiggahetva katanavanite ca uggahitakehi
katanavanite ca akappiyamamsanavanite ca sabbo apattanapattiparibhoga-
  paribhoganayo sappimhi vuttakkameneva gahetabbo. Telabhikkhaya
pavitthanam bhikkhunam tattheva sappimpi navanitampi pakkatelampi apakkatelampi
akiranti. Tattha takkadadhibindunipi bhattasitthanipi tandulakananipi
makkhikadayopi honti. Adiccapakam katva parissavetva gahitam
sattahakalikam hoti. Patiggahetva thapitabhesajjehi saddhim
pacitva natthupanam ca katum vattati. Sace vaddalikasamaye
lajjisamanero yatha tattha patitatandulakanadayo na paccanti evam
samisapakam mocento aggimhi viliyapetva parissavetva puna
pacitva deti purimanayeneva sattaham vattati. Telesu tilatelam
tava purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato
patthaya niramisameva. Sattahatikkamenassa bhajanagananaya
nissaggiyabhavo veditabbo. Pacchabhattam patiggahitam sattaham
niramisameva vattati. Uggahitakam katva nikkhittam ajjhoharitum na
Vattati. Sisamakkhanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti.
Purebhattam tile patiggahetva katatelam purebhattam samisam vattati.
Pacchabhattato patthaya anajjhorahaniyam hoti. Sisamakkhanadisu
upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti. Pacchabhattam tile
patiggahetva katatelam anajjhoharaniyameva savatthukapatiggahitatta.
Sattahatikkamepi anapatti. Sisamakkhanadisu upanetabbam.
Purebhattam va pacchabhattam va uggahitakatilehi katatelepi eseva
nayo. Purebhattam patiggahitakatile bhajjitva tilapittham sedetva va
unhodakena va temetva katatelam sace anupasampannena katam
purebhattam samisampi vattati. Attana katam nibbattitatta purebhattam
niramisamyeva vattati. Samam pakkatta samisam na vattati.
Savatthukapatiggahitatta pana pacchabhattato patthaya ubhayampi anajjhoharaniyam
sisamakkhanadisu upanetabbam. Sattahatikkamepi anapatti.
Yadi pana appam unhodakam hoti tam abbhukkiranamattam
abboharikam hoti samapakagananam na gacchati. Sasapateladisupi
savatthukapatiggahitesu avatthukatilatele vuttasadisova vinicchayo. Sace
pana purebhattam patiggahitanam sasapadinam cunnehi adiccapakena
sakka telam katum tam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato
patthaya niramisameva. Sattahatikkame nissaggiyam. Yasma pana
sasapamadhukacunnadini sedetva erandakatthini ca bhajjitva evam
telam karonti tasma tesam telam anupasampannehi katam purebhattam
Samisampi vattati. Vatthunam yavajivikatta pana savatthukapatiggahane
doso natthiti. Attana katam sattaham niramisaparibhogeneva
paribhunjitabbam. Uggahitakehi katam anajjhoharaniyam bahiraparibhoge
vattati. Sattahatikkamepi anapatti. Telakaranatthaya
sasapamadhukaerandakatthini va patiggahetva tadaheva katam telam
sattahakalikam dutiyadivase katam chaham vattati tatiyadivase katam pancaham
vattati. Catutthapancamachatthasattamadivase pana katam tadaheva
vattati. Save yava arunassa uggamana titthati nissaggiyam.
Atthamadivase katam anajjhoharaniyam anissaggiyatta pana
bahiraparibhoge vattati. Sacepi na karoti telatthaya gahitasasapadinam
sattahatikkame dukkatameva. Paliyam pana anagatani annanipi
nalikeranimbakosambakaramandatasiadinam telani atthi. Tani
patiggahetva sattaham atikkamayato dukkatam hoti. Ayametesu
viseso. Sesam yavakalikavatthum yavajivikavatthum ca sallakkhetva
samapakasavatthukapurebhattapacchabhattapatiggahitakauggahitavatthukavidhanam sabbam
vuttanayeneva veditabbam. {623} Vasatelanti anujanami bhikkhave
panca vasani acchavasam macchavasam susukavasam sukaravasam gadrabhavasanti 1-
evam anunnatavasanam telam. Ettha ca acchavasanti vacanena
thapetva manussavasam sabbesam akappiyamamsanam vasa anunnata.
Macchaggahanena ca susukapi gahita honti. Balamacchatta pana
visum vutta. Macchadiggahanenettha sabbesampi kappiyamamsanam vasa
@Footnote: 1. vi. mahavagga. 5/41. paliyameva anuja...vasani bhesajjaniti dissati.
Anunnata. Mamsesu hi dasa manussahatthiassasunakhaahisiha-
byagghadipiacchataracchanam mamsani akappiyani. Vasasu eka
manussavasa. Khiradisu akappiyannama natthi. Anupasampannehi
katanibbattitavasatelam purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati.
Pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva vattati. Yam pana tattha
sukhumarajasadisam mamsam va naharum va atthi va lohitam va hoti tam
abboharikam. Sace pana vasam patiggahetva sayam karoti purebhattam
patiggahetva pacitva parissavetva sattaham niramisaparibhogena
paribhunjitabbam. Niramisaparibhogam hi sandhaya idam vuttam kale
patiggahitam kale nippakkam kale samsagga 1- telaparibhogena
paribhunjitunti 2-. Tatrapi abboharikameva. Pacchabhattam pana
patiggahetum va tapetum va na vattatiyeva. Vuttam hetam vikale ce
bhikkhave patiggahitam vikale nippakkam vikale samsaggam tam
ce paribhunjeyya apatti tinnam dukkatanam kale ce bhikkhave
patiggahitam vikale nippakkam vikale samsaggam tam ce paribhunjeyya
apatti dvinnam dukkatanam kale ce bhikkhave patiggahitam kale
nippakkam vikale samsaggam tam ce paribhunjeyya apatti
dukkatassa kale ce bhikkhave patiggahitam kale nippakkam kale
samsaggam tam ce paribhunjeyya anapattiti 3-. Upatissattheram pana
antevasika pucchimsu bhante sappinavanitavasani ekato pacitva
@Footnote: 1. samsattham. ito param evam veditabbam. 2. 3. vi. mahavagga. 5/41.
Missitva nibbattitani vattanti na vattantiti. Na vattanti
avusoti. Thero kirettha pakkatelakasate viya kukkuccayati.
Tato nam uttarim pucchimsu bhante navanite dadhigulika va takkavindu
va hoti etam vattatiti. Etampi avuso na vattatiti.
Tato nam ahamsu bhante ekato pacitva samsaggani tejavantani
honti rogam nigganhantiti. Sadhavusoti thero sampaticchi.
Mahasumatthero panaha kappiyamamsavasa samisaparibhoge vattati itara
niramisaparibhoge vattatiti. Mahapadumatthero pana idam kinti
patikkhipitva nanu vatabadhika bhikkhu pancamulakasavayaguyam
acchasukarateladini pakkhipitva yagum pivanti sa tejussadatta rogam
nigganhatiti vatva vattatiti aha. Madhu nama makkhikamadhuti
madhukarihi nama madhumakkhikahi khuddakamakkhikahi bhamaramakkhikahi ca katam
madhu. Tam purebhattam patiggahitam purebhattam samisaparibhogampi vattati.
Pacchabhattato patthaya sattaham niramisaparibhogameva vattati.
Sattahatikkame sace silesasadisam mahamadhu khandakhandam katva
thapitam itaram va nanabhajanesu vatthugananaya nissaggiyani.
Sace ekameva khandam ekabhajane va itaram ekameva nissaggiyam.
Uggahitakam vuttanayeneva veditabbam. Arumakkhanadisu upanetabbam.
Madhupatalam va madhusitthakam va sace madhuna amakkhitam parisuddham
yavajivikam. Madhumakkhitam pana madhugatikameva. Cirika nama sapakkha
dighamakkhika tumbalanamika ca atthipakkha kalamahabhamara honti.
Tesam asayesu niyyasasadisam madhu hoti. Tam yavajivikam.
Phanitannama ucchumha nibbattanti ucchurasam upadaya apakka va
avatthukapakka va sabbapi avatthuka ucchuvikati phanitanti
veditabba. Tam purebhattam patiggahitam purebhattam samisampi vattati.
Pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva vattati.
Sattahatikkame vatthugananaya nissaggiyam. Bahupi pinda cunnetva
ekabhajane pakkhitta honti ghanasannivesa ekameva nissaggiyam.
Uggahitakam vuttanayeneva veditabbam. Gharadhupanadisu upanetabbam.
Purebhattam patiggahitena aparissavitaucchurasena kataphanitam sace
anupasampannena katam samisampi vattati. Sayam katam niramisameva
vattati. Pacchabhattato patthaya pana savatthukapatiggahitatta
anajjhoharaniyam. Sattahatikkamepi anapatti. Pacchabhattam
aparissavitapatiggahitena katampi anajjhoharaniyameva. Sattahatikkamepi
anapatti. Esa nayo ucchum patiggahetva kataphanitepi.
Purebhattam pana parissavitapatiggahitena katam sace anupasampannena
katam purebhattam samisampi vattati. Pacchabhattato patthaya
sattaham niramisameva. Sayam katam purebhattampi niramisameva
pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva. Pacchabhattam
parissavitapatiggahitena katam pana niramisameva sattaham vattati.
Uggahitakam vuttanayameva. Jhamaucchuphanitam va kottitaucchuphanitam va
purebhattameva vattatiti mahaatthakathayam vuttam. Mahapaccariyam pana
Etam savatthukapakkam vattati no vattatiti puccham katva ucchuphanitam
pacchabhattam no vattanakannama natthiti vuttam. Tam yuttam.
Sitodakena katam madhukapupphaphanitam purebhattam samisampi vattati
pacchabhattato patthaya sattaham niramisameva. Sattahatikkame
vatthugananaya  dukkatam. Khiram pakkhipitva katam madhukaphanitam pana
yavakalikam. Khandasakkaram pana khirajalikam apanetva apanetva
sodhenti tasma tam vattati. Madhukapuppham pana purebhattampi allam
vattati bhajjitam vattati bhajjitva tiladihi missam va amissam va
katva kottitam vattati. Yadi pana tam gahetva merayatthaya
yojenti yojitam bijato patthaya na vattati. Kadali
khajjuriambalabujapanasacincadinam sabbesam yavakalikaphalanam phanitam
yavakalikameva. Maricipakkehi phanitam karonti tam yavajivikam. Tani
patiggahetvati sace sabbanipi patiggahetva ekaghate avinibbhogani
katva nikkhipati sattahatikkame ekameva nissaggiyam vinibbhuttesu
panca. Sattaham pana anatikkamitva gilanenapi agilanenapi
vuttanayena yathasukham paribhunjitabbam.
     Sattavidham hi uddissam nama byadhiuddissam puggaloddissam
kaloddissam samayoddissam desoddissam vasoddissam
bhesajjoddissanti. Tattha byadhiuddissannama anujanami bhikkhave
amanussikabadhe amakamamsam amakalohitanti 1- evam byadhim uddissa
anunnatam. Tam teneva abadhena abadhikassa vattati na annassa.
@Footnote: 1. vi. mahavagga. 5/45.
Tancakho kalepi vikalepi kappiyampi akappiyampi vattatiyeva.
Puggaloddissannama anujanami bhikkhave romatthakassa romattham na ca
bhikkhave bahimukhadvara niharitva ajjhoharitabbanti 1- evam puggalam
uddissa anunnatam. Tam tasseva vattati na annassa.
Kaloddissam nama anujanami bhikkhave cattari mahavikatani
gutham muttam charikam mattikanti 2- evam ahidatthakalam uddissa
anunnatam. Tam tasmimyeva kale apatiggahitakampi vattati
na annasmim. Samayoddissannama ganabhojane annatra samayatiadina 3-
nayena tam tam samayam uddissa anunnata anapattiyo.
Ta tasmim tasmimyeva samaye anapattiyo honti na annada.
Desoddissannama anujanami bhikkhave evarupesu paccantimesu
janapadesu vinayadharapancamena ganena upasampadanti 4- evam
paccantappadese uddissa anunnatani upasampadadini. Tani tattheva
vattanti na majjhimappadese. Vasoddissannama anujanami bhikkhave
vasani bhesajjaniti 5- evam vasanamena anunnatam. Tam thapetva
manussavasam sabbesam kappiyakappiyavasanam tadatthikanam telaparibhogena
paribhunjitum vattati. Bhesajjoddissam nama anujanami bhikkhave
panca bhesajjaniti 6- evam bhesajjanamena anunnatani aharattham
pharitum samatthani sappinavanitatelamadhuphanitani. Tani patiggahetva
tadahupurebhattam yathasukham pacchabhattato patthaya sati paccaye
vuttanayeneva sattaham paribhunjitabbani.
@Footnote: 1. vi. cullavagga.  7/58 tattheva bahimukhadvaranti patho dissati.
@2. vi. mahavibhange. 2/312.  3. 4. 5. 6. vi. mahavagga. 5/51-36-41-39.
     {624} Sattahatikkante atikkantasanni nissaggiyam pacittiyanti
sacepi sasapamattam hoti sakim va anguliya gahetva jivhaya
sayanamattam nissajjitabbameva pacittiyanca desetabbam. Na kayikena
paribhogena paribhunjitabbanti kayo va kaye aru va na
makkhetabbam. Tehi makkhitani kasavakattarayatthiupahanapada-
katthalikamancapithadinipi aparibhogani. Dvaravatapanakavatesupi hatthena
gahanatthanam na makkhetabbanti mahapaccariyam vuttam. Kasave pana
pakkhipitva dvaravatapanakavatani makkhitabbaniti mahaatthakathayam
vuttam. Anapatti antosattaham adhitthetiti sattahabbhantare
sappi ca telanca vasanca muddhani telam va abbhanjanam va madhum
arumakkhanam phanitam gharadhupanam adhittheti anapatti. Sace
adhitthitatelam anadhitthitatelabhajane akiritukamo hoti bhajane ce
sukhumachiddam pavitthapavittham telam puranatelena ajjhotthariyati puna
adhitthatabbam. Atha mahamukham hoti sahasava bahutelam pavisitva
puranatelam ajjhottharati puna adhitthanakiccam natthi.
Adhitthitagatikameva hi tam hoti. Etena nayena adhitthitatelabhajane
anadhitthitatelaakiranampi veditabbam. {625} Vissajjetiti ettha sace
dvinnam santakam ekena patiggahitam avibhattam hoti sattahatikkame
dvinnampi anapatti paribhunjitum pana na vattati. Sace yena
patiggahitam so itaram bhanati avuso imam telam sattaham pattam
paribhunja nam tvanti so ca paribhogam na karoti kassa apatti.
Na kassacipi apatti. Kasma. Yena patiggahitam tena
vissajjitatta itarassa apatiggahitatta. Vinassatiti aparibhogam
hoti. Cattenati adisu yena cittena bhesajjam cattam ca vantam
ca muttam ca hoti tam cittam cattam vantam muttanti vuccati.
Tena cittena puggalo anapekkho vuccati. Evam anapekkho
samanerassa datvati attho. Idam kasma vuttam. Evam
antosattahe datva paccha patilabhitva paribhunjantassa
anapattidassanatthanti mahasumatthero aha. Mahapadumatthero
panaha nayidam yacitabbam antosattahe dinnassa hi puna
paribhoge apattiyeva natthi sattahatikkantassa pana paribhoge
anapattidassanatthamidam vuttam 1- tasma evam dinnabhesajjam sace
samanero abhisankharitva va anabhisankharitva va tassa bhikkhuno
natthukammattham dadeyya gahetva natthukammam katabbam. Sace
balo hoti datum na janati annena bhikkhuna vattabbo
atthi te samanera telanti. Ama bhante atthiti. Ahara
therassa bhesajjam karissamati. Evampi vattati. Sesam
uttanatthameva.
     Kathinasamutthanam akiriya nosannavimokkham acittakam
pannattivajjam kayakammam vacikammam ticittam tivedananti.
                  Bhesajjasikkhapadam nitthitam.
@Footnote: 1. ito param itisaddo icchitabbo.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 2 page 251-263. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=2&A=5277&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=2&A=5277&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=180              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=7558              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=2602              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=2602              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]