ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

page29.

3. Dvattimsakaravannana padasambandhavannana idani yadidam evam dasahi sikkhapadehi parisuddhapayogassa sile patitthitassa kulaputtassa asayaparisuddhattham cittabhavanatthanca annatra buddhuppada appavattapubbam sabbatitthiyanam avisayabhutam tesu tesu suttantesu:- "ekadhammo bhikkhave bhavito bahulikato mahato samvegaya samvattati. Mahato atthaya samvattati. Mahato yogakkhemaya samvattati. Satisampajannaya samvattati. Nanadassanapatilabhaya samvattati. Ditthadhammasukhaviharaya samvattati. Vijjavimuttiphalasacchikiriyaya samvattati. Katamo ekadhammo? kayagatasati. Amatante bhikkhave na paribhunjanti, ye kayagatasatim na paribhunjanti. Amatante bhikkhave paribhunjanti, ye kayagatasatim paribhunjanti. Amatantesam bhikkhave aparibhuttam, yesam kayagatasati aparibhutta. Amatantesam bhikkhave paribhuttam, yesam kayagatasati paribhutta. .pe. Parihinam... Parihina. Aparihinam... Aparihina. Viraddham... Viraddha. Araddham... Araddha"ti. 1- evam bhagavata anekakarena 2- pasamsitva:- "katham bhavita, bhikkhave kayagatasati katham bahulikata mahapphala hoti mahanisamsa? idha bhikkhave bhikkhu arannagato va"ti 3- adina nayena anapanapabbam iriyapathapabbam catusampajannapabbam patikkulamanasikarapabbam dhatumanasikarapabbam nava sivathikapabbaniti. Imesam cuddasannam pabbanam vasena kayagatasatikammatthanam nitdittham. Tassa bhavananiddeso anuppatto. Tattha yasma iriyapathapabbam catusampajannapabbam dhatumanasikarapabbanti imani tini vipassanavasena vuttani. Nava sivathikapabbani vipassanananesuyeva adinavanupassana- vasena vuttani. Yapi cettha uddhumatakadisu samadhibhavana iccheyya, sa visuddhimagge vittharato asubhabhavananiddese pakasita eva. Anapanapabbampana patikulamanasikarapabbanceti imanettha dve samadhivasena vuttani. Tesu anapanapabbam anapanassativasena visum kammatthanamyeva. Yamapanetam:- @Footnote: 1 an. ekaka. 20/564, 600-603/44-47 2 ka. anekakaravokaram @3 Ma. upari. 14/154/137 kayagatasatisutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

"puna caparam bhikkhave bhikkhu imameva kayam uddham padatala adho kesamatthaka tacapariyantam purannanappakarassa asucino paccavekkhati `atthi imasmim kaye kesa loma .pe. Muttan"ti 1- evam tattha tattha matthalungam atthiminjena sangahetva desitakayagatasati- kotthasabhavanapariyayam dvattimsakarakammatthanam araddham, tassayam atthavannana:- tattha atthiti samvijjanti. Imasminti yvayam uddham padatala adho kesamatthaka tacapariyanto puro nanappakarassa asucinoti vuccati, tasmim. Kayeti sarire. Sariranhi asucisancayato, kucchitanam va kesadinanceva cakkhurogadinanca rogasatanam ayabhutato kayoti vuccati. Kesa .pe. Matthalunganti 2- ete kesadayo dvattimsakara, tattha "atthi imasmim kaye kesa loma"ti evampi sambandho veditabbo. Tena kim kathitam hoti? imasmim padatala patthaya upari, kesamatthaka patthaya hettha, tacato patthaya paritoti ettake byamamatte kalevare sabbadarenapi 3- vicinanto na koci kinci muttam va manim va veluriyam va agarum va candanam va kukumam 4- va kappuram va vasacunnadim va anumattampi sucibhavam passati, athakho paramaduggandhajeguccham asirikadassanam 5- nanappakaram kesalomadibhedam asucimyeva passatiti. Ayantavettha padasambandhato vannana. ------------- Asubhabhavana bhavanavasena 6- panassa evam vannana veditabba:- evametasmim panatipataveramanisikkhapadadibhede sile patitthitena payogasuddhena adikammikena kulaputtena asayasuddhiya adhigamanattham dvattimsakarakammatthanabhavananuyogamanuyunjitu- kamena pathamantavassa avasakulalabhaganakammaaddhanannatigantharogaiddhipalibodhena @Footnote: 1 Ma. upari. 14/154/137 kayagatasatisutta 2 cha.Ma. kesa .pe. muttanti @3 cha.Ma. sabbakarenapi. Si., i. adarenapi 4 cha.Ma., i. kunkumam @5 cha.Ma., i. assirikadassanam 6 cha.Ma. asubhabhavanavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Kittipalibodhena va saha dasa palibodha honti, athanena avasakulalabhaganannatikittisu sangappahanena, kammaaddhanaganthesu abyaparena, rogassa tikicchayati. Evante dasa palibodha upacchinditabba, athanena upacchinnapalibodhena anupacchinna- nekkhammabhilasena kotippattasallekhavuttitam pariggahetva khuddanukhuddakampi vinayacaram appajahantena agamadhigamasamannagato tato annatarangasamannagato va kammatthanadayako acariyo vinayanurupena vidhina upagantabbo, vattasampadaya ca aradhitacittassa tassa attano adhippayo nivedetabbo. Tena tassa nimittajjhasaya- cariyadhimuttibhedam natva yadi etam kammatthananurupam, atha yasmim vihare attana vasati, yadi tasmimyeva sopi vasitukamo hoti, tato sankhepato kammatthanam databbam. Atha annattha vasitukamo hoti, tato pahatabbapariggahetabbadikathanavasena sapurekkhararagacaritanukuladikathanavasena sappabhedam vittharena kathetabbam. Tena tam sapurekkharam sappabhedam kammatthanakatham 1- uggahetva acariyam apucchitva yani tani:- "mahavasam navavasam jaravasanca panthanim sondim pannanca pupphanca phalam patthitameva ca. Nagaram daruna khettam visabhagena pattanam paccantasimasappayam yattha mitto na labbhati. Attharasetani thanani iti vinnaya pandito araka parivajjeyya maggam sappatibhayam yatha"ti 2- evam attharasa senasanani parivajjetabbaniti vucacanti, tani parivajjetva, yantam:- kathanca bhikkhave senasanam pancangasamannagatam hoti, idha bhikkhave senasanam gamato natiduram hoti, naccasannam gamanagamanasampannam diva appakinnam rattim appasaddam appanigghosam appadamsamakasavatatapasirimsapasamphassam, tasmim kho pana senasane viharantassa appakasireneva uppajjanti civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara, tasmim kho pana senasane thera bhikkhu viharanti bahussuta agatagama dhammadhara vinayadhara @Footnote: 1 cha.Ma. kamumatthanam 2 visuddhi. 1/154

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Matikadhara, te kalena kalam upasankamitva paripucchati paripanhati `idam bhante katham imassa ko attho'ti. Tassa te ayasmanto avivatanceva 1- vivaranti, anuttanikatanca uttanim karonti, anekavihitesu ca kankhatthaniyesu dhammesu kankham pativinodenti. Evam kho bhikkhave senasanam pancangasamannagatam hoti"ti 2- evam pancangasamannagatam senasanam vuttam, tatharupam senasanam upagamma katasabbakiccena kamesu adinavam, nekkhamme ca anisamsam paccavekkhitva buddhasubuddhataya dhamma- sudhammataya samghasupatipannataya ca anussaranena cittam pasadetva yantam:- "vacasa manasa ceva vannasanthanato disa okasato pariccheda sattadhuggahanam vidu"ti evam sattavidham uggahakosallam, anupubbato natisighato natisanikato vikkhepap- patibahanato pannattisamatikkamato anupubbamuncanato appanato lakkhanato 3- tayo ca suttantati evam dasavidham manasikarakosallanca vuttam, tam apariccajantena dvattimsakarabhavana arabhitabba. Evanhi arabhato sabbakarena dvattimsakarabhavana sampajjati, no annatha. Tattha aditova tacapancakam tava gahetva api pitakena "kesa loma"ti evamadina nayena anulomato tasmim pagunibhute "taco danta"ti evamadina nayena patilomato, tasmimpi pagunibhute tadubhayanayeneva anulomapatiloma to bahi visatavitakkavicchedanattham palipagunibhutabhavatthanca vacasa kotthasasabhavapariggahattham manasa ca addhamasam bhavetabbam. Vacasa hissa bhavana bahi visatavitakkam vicchinditva manasa bhavanaya palipagunitaya ca paccayo hoti, manasa bhavana asubhavannalakkhananam annataravasena pariggahassa 4- atha teneva kamena 5- vakkapancakam addhamasam, tato tadubhayamaddhamasam, tato papphasapancakamaddhamasam, tato tam pancakattayampi addhamasam, atha ante vuttampi 6- matthalungam pathavidhatuakarehi @Footnote: 1 ka. avivaranceva 2 an. dasaka. 24/11/13 senasanasutta 3 cha.Ma. ayam patho na dissati. @4 Ma. pariggahitassa 5 cha.Ma. nayena 6 cha.Ma. avuttampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Saddhim ekato bhavanattham idha pakkhipitva matthalungapancakam addhamasam, tato pancakacatukkampi addhamasam, tato 1- medacchakkam addhamasam, tato medacchakkena saha tam pancakacatukkampi addhamasam, atha muttacchakkam admasam, tato sabbameva dvattimsakaram addhamasanti evam cha mase vannasanthanadisokasaparicchedato 2- vavatthapentena bhavetabbam. Evam majjhimapannapuggalam sandhaya vuttam. Mandapannena tu yavajivam bhavetabbam, tikkhapannassa nacireneva bhavana sampajjatiti. Etthaha "kathampanayamimam dvattimsakaram vannadito vavatthapeti"ti. Vuccate 3- ayanhi "atthi imasmim kaye kesa"ti evamadina nayena tacapancakadi- vibhagato dvattimsakaram bhavento kese tava vannato kalakati vavatthapeti, yadisaka vanena dittha honti. Santhanato dighavattaka 4- tuladandamivati vavatthapeti. Disato pana yasma imasmim kaye nabhito uddham uparimadisa adho hetthimati vuccati, tasma imassa kayassa uparimadisaya jatati vavatthapeti. Okasato nalatantakannaculikagalavatakaparicchinne sisacamme jatati. Tattha yatha vammikamatthake jatani kunthatinani 5- na jananti "mayam vammikamatthake jatani"ti, napi vammikamatthako janati "mayi kunthatinani jatani"ti, evameva na kesa jananti "mayam sisacamme jata"ti napi sisacammam janati "mayi kesa jata"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma acetana abyakata sunna paramaduggandhajegucchapatikkula, na satto na puggaloti vavatthapeti. Paricchedatoti dubbidho paricchedo sabhagavisabhagavasena. Tattha kesa hettha patitthitacammatalena tattha vihaggamattam 6- pavisitva patitthitena attano mulatalena va 7- upari akasena tiriyam annamannena paricchinnati evam sabhagaparicchedato, kesa na avasesaekattimsakara, avasesaekattimsakara 8- na kesati evam visabhagaparicchedato ca vavatthapeti. Evantava kese vannadito vavatthapeti. @Footnote: 1 cha.Ma. atha 2 cha.Ma....santhanavisokasa,.. 3 cha.Ma. ayam patho na dissati @4 cha.Ma. dighavattalika, Si.,i. dighattulaka 5 Si.,i. kuntatinani. evamuparipi @6 Ma. vihimattam 7 cha.Ma., i. ca 8 cha.Ma. avasesaekatimsa, i. avasesaekattimsa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Avasesesupi lome 1- vannato yebhuyyena nilavannati vavatthapeti, yadisaka va tena 2- dittha honti. Santhanato onatacapasanthana, uparivankatalahirasanthana vati disato dvisu disasu jata, okasato hatthatalapadatale thapetva yebhuyyena avasesasariracamme jatati. Tattha yatha puranagamatthane jatani dabbatinani na jananti "mayam puranagamatthane jatani"ti, na ca puranagamatthanam janati "mayi dabbatinakani jatani"ti, evameva na loma jananti "mayam sariracamme jata"ti, na ca 3- sariracammam janati "mayi loma jata"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma acetana abyakata sunna paramaduggandhajegucchapatikkula, na satto na puggaloti vavatthapeti. Paricchedato hettha patitthitacammatalena tattha likkhamattam 4- pavisitva patitthitena attano mulatalena va 5- upari akasena tiriyam annamannena paricchinnati vavatthapeti. Ayametesam sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam lome vannadito vavatthapeti. Tato param nakha yassa paripunna, tassa visativa. Te sabbepi vannato mamsavinimuttokase seta, mamsasambandhe tambavannati vavatthapeti. Santhanato yathasakapatitthitokasasanthana, yebhuyyena va madhukaphalatthikasanthana, macchasakalikasanthana vati vavatthapeti. Disato dvisu disasu jata, okasato angulinam aggesu patitthitati. Tattha yatha nama gamadarakehi dandakaggesu madhukaphalatthika thapita na jananti "mayam dandakaggesu thapita"ti, napi dandaka jananti "amhesu madhukaphalatthika thapita"ti, evameva na nakha jananti "mayam angulinam aggesu patitthita"ti, napi anguliyo jananti "amhakam aggesu nakha patitthita"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma acetana .pe. Na puggaloti vavatthapeti. Paricchedato "hettha mule ca angulimamsena, tattha patitthitatalena ca 6- @Footnote: 1 cha.Ma., i. loma 2 cha.Ma. vanena 3 cha.Ma., i. pi @4 Ma. likhamattam 5 cha.Ma. mulena ca, i. mulatalena ca 6 cha.Ma. va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Upari agge ca akasena, ubhato passesu angulinam ubhato koticammena ca paricchinnati vavatthapeti. Ayametesam sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam nakhe vannadito vavatthapeti. Tato param danta yassa paripunna, tassa dvattimsa. Te sabbepi vannato setavannati vavatthapeti. Yassa ca samasanthita honti, tassa kharapattacchinna- samkhapatalamiva samaganthitasetakusumamakulamala viya ca khayanti. Yassa visamasanthita, tassa jinnaasanasalapithakapatipati viya nanasanthanati santhanato vavatthapeti. Tesam hi ubhayadantapantipariyosanesu hetthato upari ca dve dve katva attha danta catukotika catumulika asandikasanthana, tesam orato teneva kamena sannivittha attha danta tikotika timulika simghatakasanthana. Tesampi orato teneva kamena hetthato ca uparito ca ekamekam katva cattaro danta dvikotika dvimulika yanakupatthambhasanthana. 1- Tesampi orato teneva kamena sannivittha cattaro dathadanta 2- ekakotika ekamulika mallikamakulasanthana. 3- Tato ubhayadantapantivemajjhe hettha cattari upari cattari 4- katva attha danta ekakotika ekamulika tumbavijasanthana. Disato uparimaya disaya jata. Okasato uparima uparimahanukatthike adhokotika, hetthima hetthimahanukatthike uddhamkotika hutva patitthitati. Tattha yatha navakammikapurisena hettha silatale patitthapita uparimatale pavesita thambha na jananti "mayam hetthasilatale patitthapita, uparimatale pavesita"ti, napi hetthasilatalam janati "mayi thambha patitthita"ti 5- napi uparimatalam janati "mayi thambha patittha"ti, 6- evameva na danta jananti "mayam hetthahanukatthike patitthita, uparimahanukatthike pavittha"ti, napi hetthahanukatthikam @Footnote: 1 cha.Ma., i. yanakupatthambhinisanthana 2 cha.Ma., i. dathadanta @3 cha.Ma., i. mallikamakulasanthana 4 cha.Ma., i. cattaro upari cattaro @5 cha.Ma. patitthapitati 6 cha.Ma., i. pavitthati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Janati "mayi danta patitthita"ti, napi uparimahanukatthikam janati "mayi danta pavittha"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti paricchedato hettha hanukatthikupena hanukatthikam pavisitva patitthitena attano mulatalena ca upari akasena tiriyam annamananena paricchinnati vavatthapeti. Ayametesam sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam dante vannadito vavatthapeti. Tato param antosarire nanakunapasancayapaticchadakatacampi vannato setoti vavatthapeti. So hi yadipi chaviragasancitatta 1- kalakodatadivannavasena nanavanno viya dissati, tathapissa sabhagavannena seto eva. So panassa setabhavo aggijalabhighatapaharanappaharadihi viddhamsitaya chaviya pakato hoti. Santhanato samkhepena kancukasanthano, vittharena nanasanthanoti. Tathahi 2- tattha aggapadangulittaco, kosakarakakimikosasanthano, 2- pitthipadattaco putabandhupahana- santhano, janghattaco bhattaputakatalapannasanthano, uruttaco tandulabharitadighat- thavikasanthano, anisadattaco udakapuritapataparisavanasanthano, pitthittaco phalakonaddhacammasanthano, kucchittaco vinadonikonaddhacammasanthano, urattaco yebhuyyena caturassasanthano, dvem bahuttaco 3- tunironaddhacammasanthano, pitthihatthattaco khurakosasanthano phanakatthavikasanthano va, hatthangulittaco kuncikakosasanthano, givattaco gelakancukasanthano, mukhattaco chiddavachiddakitakulavakasanthano, 4- sisattaco pattatthavikasanthanoti. Tacaparigganahakena ca yogavacarena uttarotthato patthaya tacassa mamsassa ca antarena cittam pesentena pathamantava mukhattaco vavatthapetbbo, tato sisattaco, atha bahi givattaco, tato anulomena patilomena ca dakkhinahatthattaco. Atha teneva kamena vamahatthattaco, tato pitthittaco, atha anisadattaco, tatopi anulomena patilomena ca dakkhinapadattaco, atha vamapadattaco, tato vatthiudarahadayaabbhantaragivattaco, tato hetthimahanukattaco, atha @Footnote: 1 cha.Ma., i. chaviragaranjitatta 2-2 cha.Ma., i. tathahi padangulittaco @kosakarakakosasanthano 3 cha. dvibahuttaco, Ma. dve bahuttaca 4 cha.Ma., @i. chiddavachiddakimikulavaka...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Adharotthattaco. Evam yava puna upari otthattacoti. Disato dvisu disasu jato. Okasato sakalasariram pariyonaddhitva thitoti. Tattha yatha allacammapariyonaddhaya pelaya na allacammam janati "maya pela pariyonaddha"ti, napi pela janati `aham allacammena pariyonaddha"ti evameva na taco janati "maya idam catummahabhutikam sariram onaddhan"ti, napi idam catummahabhutikam sariram janati "aham tacena onaddhan"ti. Abhogapaccavekkhana- virahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Kevalantu:- allacammapaticchanno navadvaro mahavano samantato paggharati asuciputigandhiyoti. Paricchedato hettha mamsena tattha patitthitatalena ca 1- upari chaviya paricchinnoti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam tacam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire navapesisatappabhedam mamsam vannato rattapalibhaddaka- pupphasannibhanti vavatthapeti. Santhanato nanasanthananti. Tathahi tattha 2- janghamamsam talapattantoputabhattasanthanam, avikasitaketakimakulasanthanantipi keci. Urumamsam sudhapimsananisadapotakasanthanam, anisadamamsam uddhanakotisanthanam, pitthimamsam talagulapatala- santhanam, phasukadvayamamsam vamsamayakotthakucchippadesamhi tanumattikalepasanthanam, thanamamsam vattetva avakkhittaallamattikapindakasanthanam, 3- dve bahumamsam nangutthasisapade chetva niccammam katva dvigunatthapitamahamusikasanthanam, mamsasunakhasanthanantipi 4- eke. Gandamamsam gandappadese thapitakaranjabijasanthanam, mandukasanthanantipi eke. Jivhamamsam nuhipattasanthanam, nasamamsam omukhanikkhittapannakosasanthanam, akkhikupamamsam addhapakkaudumabarasanthanam, sisamamsam pattapacanakatahatanulepasanthananti. Mamsaparigganhakena ca yogavacarena etaneva olarikamamsani santhanato vavatthapetabbani. Evanhi vavatthapayato sukhumani mamsani nanassa apathamagacchantiti. Disato dvisu disasu jatam. Okasato sadhikani tini atthisatani alimpitva 5- thitanti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. va 2 cha.Ma. tassa 3 cha.Ma. avakkhittaddhamattika... @i. apaviddhaallamattika... 4 cha.Ma. mamsasunakasanthanantipi 5 anulimpitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Tattha yatha thulamattikanulittaya 1- bhittiya na thulamattika janati "maya bhitti anulitta"ti, napi bhitti janati "aham thulamattikaya anulitta"ti evameva na navapesisatappabhedam mamsam janati "maya atthisatattayam anulittanti napi atthisatattayam janati "aham navapesisatappabhedena mamsena anulittanti. Abhogapaccavekkhana- virahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Kevalantu:- navapesisata mamsa anulitta kalevaram nanakimikulakinnam milhatthanamva putikanti. Paricchedato hettha atthisanghatena tattha patitthitatalena ca 2- upari tacena tiriyam annamannena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam mamsam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire navasatappabheda naharu vannato setati vavatthapeti, madhukavannatipi eke. Santhanato nanasanthanati. Tathahi tattha mahanta mahanta naharu kandalamakulasanthana, tato sukhumatara sukaravagurarakhjusanthana, 3- tato anukatara putilatasanthana, tato anukatara sihalanam mahavinatantisanthana, tato anukatara thulasuttasanthana, hatthapitthipadapitthisu naharu sakunapadasanthana. Sise naharu gamadarakanam sise thapitaviralataradukkulasanthana, pitthiyam naharu temetva atape pasaritamacchajalasanthana, avasesa imasmim sarire tamtamangapaccanganugata naharu sarire patimukkajalakancukasanthanati. Disato dvisu disasu jata. Tesu ca dakkhinakannaculikato patthaya panca kandaranamaka mahanaharu purato ca pacchato ca vinaddhamana 4- vamapassam gata, vamakannaculikato patthaya panca purato ca pacchato ca vinaddhamana dakkhinapassam gata, dakkhinagalavatakato patthaya panca purato ca pacchato ca vinaddhamana. Vamapassam gata, vamagalavatakato patthaya panca purato ca pacchato ca vinaddhamana dakkhinapassam gata, dakkhinahattham vinaddhamana purato ca pacchato ca panca pancati dasa kandaranamaka eva @Footnote: 1 ka. thusamattikanulittaya, evamuparipi 2 cha.Ma., i. va @3 cha.Ma., i. sukaravagurarajju... 4 cha.Ma. vinandhamana evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Mahanaharu arulha. Tatha vamahattham, dakkhinapadam, vamapadancati evamete satthi mahanaharu sariradharaka sariraniyamakatipi vavatthapeti. Okasato sakasarire atthicammanam atthimamsananca antare atthini abandhamana thitati. Tattha yatha vallisantanubaddhesu 1- kutadarusu 2- na vallisantana jananti "amhehi kutadaruni abaddhani"ti, napi kutadaruni 3- jananti "mayam vallisantanehi abaddhani"ti, evameva na naharu jananti "amhehi tini atthisatani abaddhani"ti, napi tini atthisatani jananti "mayam naharuhi abaddhani"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Kevalantu:- nava naharusata honti byamamatte kalevare bandhanti atthisanghatam agaramiva valliyoti. Paricchedato hettha tihi atthisatehi tattha patitthitatalehi ca 4- upari tacamamsehi tiriyam annamannena paricchinnati vavatthapeti. Ayametesam sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam naharu vannadito vavatthapeti. Tato param sarire dvattimsadantatthikanam visum gahitatta sesani catusatthi hatthatthikani catusatthi padatthikani catusatthi mudukatthikani mamsanissitani dve panhikatthikani 5- ekekasmim pade dve dve gopphakatthikani dve janghatthikani ekam jannukatthi ekam urutthi dve katitthini attharasa pitthikantakatthini catuvisati phasukatthini cuddasa uratthini ekam hadayatthi dve akkhakatthini dve pitthibahakatthini dve bahatthini dve dve aggabahatthini satta givatthini dve hanukatthini ekam nasikatthi dve akkhitthini dve kannatthini ekam nalatatthi ekam mutthatthi nava sisakapalatthiniti evamadina nayena vuttappabhedani atthini sabbaneva vannato setaniti vavatthapeti. Santhanato nanasanthananiti. Tathahi tattha aggapadanguliyatthini katakabija- santhanani, tadanantarani angulinam majjhapabbatthini aparipunnapanasatthisanthanani, @Footnote: 1 ka. vallisantanubandhesu evamuparipi 2 cha.Ma., i. kutatadarusu evamuparipi @3 Si. kududadaruni. 4 cha.Ma., i. va 5 cha.Ma., i. panhikatthini.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Mulapabbatthini panavasanthanani, morasakalikasanthananitipi eke. Pitthipadatthini kottitakandalapinjarasisanthanani, 1- panhikatthini ekatthiphalatalabijasanthanani, gopphakatthini ekato bandhakilagulakasanthanani, janghatthikesu khuddakatthi 2- dhanudandasanthanam, mahantam khuppipasamilatadhammanisappapitthisanthanam 3- janghatthikassa gopphakatthikesu patitthitatthanam acchaditatacakhajjurikalirasanthanam, 4- janghatthikassa jannukatthike patitthitatthanam mutthikamatthakasanthanam, 5- janukatthi 6- ekapassato ghattitaphenusanthanam, urutthini duttacchitavasidandapharasudandasanthanani, urut- thikassa katatthike patitthitatthanam suvannakaranam aggijalanakasalakabuddhisanthanam, tappatitthitokaso aggacchinnapunnagaphalasanthano, katitthini dvepi ekabaddhani hutva kumbhakarehi kataculisanthanani, tapasabhisisanthananiti 7- eke. Anisadatthini hetthamukhathapitasappaphanasanthanani, sattatthatthanesu chiddavacchiddani attharasa pitthikantakatthini abbhantarato uparupari thapitasisakapatavethakasanthanani, 8- bahirato vattanavalisanthanani, tesam antarantara kakacadantasadisani dve tini kantakani honti, catuvisatiya phasukatthisu paripunnani paripunnasihaladattasanthanani, aparipunnani aparipunnasihaladattasanthanani, sabbaneva odatakukkutassa pasaritapakkhadvayasanthananitipi eke. Cuddasa uratthini jinnasandamanikaphalakapanti- santhanani, hadayatthi dabbiphanasanthanam, akkhakatthini khuddakalohavasidandasanthanani, tesam hettha atthi addhacandasanthanam, pitthibahatthini pharasuphanasanthanani, upacchinnasihalakuddalasanthananitipi 9- eke. Bahatthini adasadandasanthanani, mahavasidandasanthananitipi eke. Aggabahatthini yamakatalakandasanthanani, manibandhatthini ekato alliyapetva thapitasisakapatavethakasanthanani, pitthihatthatthini @Footnote: 1 cha.Ma. kottitakandalakandarasisanthanani, Si. kottitakandamijjarasisanthanani, @i. kottitakandalamijjarasisanthanani, evamuparipi. 2 cha.Ma., i. khuddakam @3 cha.Ma., i....dhamanipitathi santhanam, sappoti saddo natthi, [dhamani=sernalohita @dhammani nureNana] 4 cha.Ma. apanitatacakhajjurikalira..., Ma. anacchaditakakhajjurikalira... @5 cha.Ma., i. mudingamatthaka... 6 cha.Ma., i. jannukatthi. evamuparipi @7 cha.Ma. tapasabhisikasanthananitipi 8 cha.Ma., i. thapitasisakattavethaka...evamuparipi @9 cha.Ma., i. upaddhacchinna.....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Kottitakandalarasisanthanani, 1- hatthangulimulapabbatthini panavasanthanani, majjhapabbatthini aparipunnapanasatthisanthanani, aggapabbatthini katakabijasanthanani, satta givatthini dande vijjhitva patipatiya thapitavamsakalirakhandasanthanani, hetthimahanukatthi kammaranam ayokutayottakasanthanam, uparimahanukatthi avalekhanasatthakasanthanam, akkhikupanasakupatthini apanitaminjatarunatalatthisanthanani, nalatatthi adhomukhathapitabhinnasankhakapalasanthanam, kannaculikatthini nhapitakhurakosasanthanani, nalatakannaculikanam uparipattabandhanokase atthi bahalaghatapunnapatapilotikakhandasanthanam, muddhanatthi mukhacchinnavankanalikerasanthanam, sisatthini sibbetva thapitajajjaralabukatahasanthananiti. Disato dvisu disasu jataniti. Okasato avisesena sakalasarire thitani, visesena tu sisatthini givatthisu patitthitani, givatthini pitthikantakatthisu patitthitani, pitthikantakatthini katitthisu patitthitani, katitthini urutthikesu patitthitani, urutthini jannukatthikesu, jannukatthini janghatthikesu, janghatthikani gopphakatthikesu, gopphakatthini pitthipadatthikesu patitthitani, pitthipadatthikani ca gopphakatthikani ukkhipitva thitani, gopphakatthikani janaghatthikani .pe. Givatthikani sisatthikani ukkhipitva thitaniti etenanusarena avasesanipi atthini veditabbaniti. Tattha yatha itthakadarugopanasicayadisu na uparima uparima itthakadayo jananti "mayam hetthimesu hetthimesu patitthita"ti, napi hetthima hetthima jananti "mayam uparimani ukkhipitva thita"ti, evameva na sisatthikani jananti "mayam givatthikesu patitthitani"ti .pe. Na gopphakatthikani jananti "mayam pitthipadatthikesu patitthitani"ti, napi pitthipadatthikani jananti "mayam gopphakatthikani ukkhipitva thitani"ti .pe. Napi givatthikani jananti "mayam sisatthikani ukkhipitva thitani"ti abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Kevalantu imani sadhikani tini atthisatani navahi naharusatehi navahi ca mamsapesisatehi abandhanulittani, 2- ekaghanacammapariyonaddhani, 3- @Footnote: 1 cha.Ma. kottitakandalakandarasi... 2 cha.Ma., i abaddhanulittani @3 i. ekasatacamMa...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Sattarasaharanisahassanugatasinehitani, navanavutilomakupasahassaparissavamanasedajallikani, asitikimikulani, kayotveva sankhayam gataniti evam 1- kayam sabhavato upaparikkhanto yogavacaro na kinci gayhupagam passati, kevalantu naharusambandham nanakunapasamkinnam atthisanghatameva passati. Yam disva dasabalassa puttabhavam upeti. Yathaha:- patipatiyatthini thitani kotiya anekasandhiyamito na kehici baddho naharuhi jaraya codito acetano katthakalingarupamoti. Kunapam kunape jatam asuciasucimhi ca putikayamhi putini duggandhe capi duggandham bhedanadhammehi vayadhammam atthipute atthiputo nibbatto putikayamhi tamhi ca vinethacchandam hessatha putta dasabalassati ca. Paricchedato anto atthiminjena uparito mamsena agge mule ca annamannena paricchinnaniti vavatthapeti. Ayametesam sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam atthini vannadito vavatthapeti. Tato param sarire yathavuttappabhedanam atthinam abbhantaragatam atthiminjam vannato setanti vavatthapeti. Santhanato attano okasasanthananti. Seyyathidam? mahantamahantanam atthinam abbhantaragatam sedetva vattetva mahantesu vamsanalakapabbesu pakkhittamahavettankurasanthanam, khuddanukhuddakanam abbhantaragatam sedetva vattetva khuddanukhuddakesu vamsanalakapabbesu pakkhittatanuvettankurasanthananti. Disato dvisu disasu jatam. Okasato atthinam abbhantare patitthitanti. Tattha yatha velunalakadinam antogatani dadhiphanitani na jananti "mayam velunalakadinam antogatani"ti napi velunalakadayo jananti "dadhiphanitani @Footnote: 1 cha.Ma. sankhayam gatani, yam sabhavato...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Amhakam antogatani"ti, evameva na atthiminjam janati "aham atthinam antogatan"ti, napi atthini jananti "atthimanjam amhakam antogatan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato atthinam abbhantaratalehi atthiminjabhagena ca paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicnedo pana kesasadiso evati evam atthiminjam vannadito vavatthapeti. Tato param sarirassa abbhantare dvigolakappabhedampi vakkam vannato mandarattam palibaddhakatthikavannanti vavatthapeti. Santhanato gamadarakanam suttavutakilagolakasanthananti, ekavantasahakaradvayasanthanantipi eke. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato galavataka vinikkhantena ekamulena thokam gantva dvidha bhinnena thulanaharunapi upanibaddham hutva hadayamamsam parikkhipitva thitanti. Tattha yatha vantupanibaddham sahakaradvayam na janati "aham vantena upanibaddhan"ti, napi vantam janati "maya sahakaradvayam upanibaddhan"ti, evameva na vakkam janati "aham thulanaharuna upanibaddhan"ti, napi thulanaharu janati "maya vakkam upanibaddhan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato vakkam vakkabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam vakkam vannadito vavatthapeti. Tato param sarirassa abbhantare hadayam vannato rattapadumapattapitthivannanti vavatthapeti. Santhanato bahirapattani apanetva adhomukhathapitapadumamakulasanthanam. Tanca aggacchinnapunnagaphalamiva vivarekapassam 1- bahi mattham anto kosatakiphalassa abbhantarasadisam. Pannabahulanam thokam vikasitam, mandapannanam makulitameva. Yam rupam nissaya manodhatu ca manovinnanadhatu ca pavattanti, tam apanetva avasesamamsapindasankhatahadayabbhantare addhapasatamattam lohitam santhati, yam 2- ragacaritassa rattam, dosacaritassa kalakam, mohacaritassa mamsadhovanodakasadisam, @Footnote: 1 Ma. vivaram ekam passam, cha.Ma. vivatekapassam 2 cha.Ma. tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Vitakkacaritassa kulatthayusavannam, saddhacaritassa kannikarapupphavannam, pannacaritassa accham vippasannamanavilam, niddhotajatamani viya jutimantam khayati. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato sarirabbhantare dvinnam thananam majjhe patitthitanti. Tattha yatha dvinnam vatapanakavatakanam majjhe thito aggalatthambhako napi janati "aham dvinnam vatapanakavatakanam majjhe thito"ti, napi vatapana- kavatakani jananti "amhakam majjhe aggalatthambhako thito"ti, evameva na hadayam janati "aham dvinnam thananam majjhe thitan"ti, napi thanani jananti "hadayam amhakam majjhe thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato hadayam hadayabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam hadayam vannadito vavatthapeti. Tato param sarirassa abbhantare yakanasannitam yamakamamsapindam vannato rattapandukannatirattakumudassa bahirapitthivannanti 1- vavatthapeti. Santhanato ekamulam hutva agge yamakam kovilarapattasanthanam, tanca dandhanam ekamyeva hoti mahantam, pannavantanam dve va tini va khuddakaniti. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato dvinnam thananam abbhantare dakkhinapassam nissaya thitanti. Tattha yatha pitharakapasse lagga mamsapesi na janati "aham pitharakapasse lagga"ti, napi pitharakapassam janati "mayi mamsapesi lagga"ti, evameva na yakanam janati "aham dvinnam thananam abbhantare dakkhinapassam nissaya thitan"ti, napi thananam abbhantare dakkhinapassam janati "mam nissaya yakanam thitan"ti. Abhoga- paccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato yakanam yakanabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam yakanam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire paticchannapaticchannabhedato dubbidhampi kilomakam vannato setadukkulapilotikavannanti vavatthapeti. Santhanato attano okasasanthanam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. rattam rattakumudabahirapattapitthivannanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Disato dvisu disasu jatam. Okasato paticchannakilomakam hadayanca vakkanca paricchadetva 1- thitam 2- appaticchannakilomakam sakalasarire cammassa hetthato mamsam pariyonaddhitva thitanti. Tattha yatha pilotikaya palivethite mamse pilotika na janati "maya mamsam palivethitan"ti, napi mamsam janati "aham pilotikaya palivethitan"ti, evameva na kilomakam janati "maya hadayavakkani sakalasarire cammassa hetthato mamsam ca pariyonaddhitvatthitan"ti. 3- napi hadayavakkani sakalasarire cammassa hetthato ca mamsam janati "aham kilomakena palivethitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato hettha mamsena upari cammena tiriyam kilomakabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam kilomakam vannadito vavatthapeti. Tato param sarirassa abbantare pihakam vannato nilamilatanigundipupphavannanti 4- vavatthapeti. Santhanato yebhuyyena sattangulappamanam abandhanam kalavacchakajivhasanthanam. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato hadayassa vamapasse udarapatalassa matthakapassam nissaya thitam, yamhi paharanappaharena bahi nikkhante sattanam jivitakkhayo hotiti. Tattha yatha kotthakamatthakapassam nissaya thita gomayapindi na janati "aham kotthakamatthakapassam nissaya thita"ti, napi kotthakamatthakapassam janati "gomayapindi mam nissaya thita"ti, evameva na pihakam janati "aham udarapatalassa matthakapassam nissaya thitan"ti, napi udarapatalassa matthakapassam janati "pihakam mam nissaya thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato pihakam pihakabhagena paricchinnanti vavatthapeti. ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam pihakam vannadito vavatthapeti. @Footnote: 1 cha.Ma. parivaretva 2 cha.Ma. thitanti saddo natthi @3 cha.Ma. mamsam palivethitanti 4 cha.Ma. nilam milataniggundi...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Tato param sarirassa abbhantare dvattimsamamsakhandappabhedampi 1- papphasam vannato rattaparipakkaudumbaravannanti 2- vavatthapeti. Santhanato visamacchinnapuvakhanda- santhanam. 3- Chadanitthakakhandapunjasanthanantipi eke. Tadetam abbhantare asitapitadinam abhave uggatena kammajatejusmina abbhahatatta sankhaditapalalapindamiva nirasam nirojam hoti. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato sarirabbhantare dvinnam thananam abbhantare hadayanca yakananca uparicchadetva olambantam thitanti. Tattha yatha jinnakotthabbhantare lambamano sakunakulavako na janati "aham jinnakotthabbhantare lambamano thito"ti, napi jinnakotthabbhantaram janati "sakunakulavako mayi lambamano thito"ti, evameva na papphasam janati "aham sarirabbhantare dvinnam thananam abbhantare lambamanam thitan"ti, napi sarirabbhantare dvinnam thananam abbhantaram janati "mayi papphasam lambamanam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato papphasam papphasabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam papphasam vannadito vavatthapeti. Tato param antosarire purisassa dvattimsahattham itthiya atthavisatihattham ekavisatiya thanesu obhaggam antam vannato setasakkharasudhavannanti vavatthapeti. Santhanato sisam chinditva lohitadoniyam samvelletva thapitadhammanikalevarasanthanam disato dvisu disasu jatam. Okasato upari galavatake hettha ca karisamagge vinibandhatta galavatakakarisamaggapariyte sarirabbhantare thitanti. Tattha yatha lohitadoniyam thapitasisacchinnadhammanikalevaram na janati "aham lohitadoniyam thitan"ti, napi lohitadoni janati "mayicchinnasisadhammanikalevaram thitan"ti, evameva na antam janati "aham sarirabbhantare thitan"ti napi sarirabbhantaram janati "mayi antam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete @Footnote: 1 cha.Ma., i. pisaddo natthi, 2 cha.Ma., i. rattam @natiparipakka... 3 cha.Ma. visamacchinnapuvasanthanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato antam antabhagena paricchinnanti vavatthathapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam antam vannadito vavatthapeti. Tato param antosarirabbhantare antagunam vannato setam dakasitalikamulavannanti vavatthapeti. Santhanato dakasitalikamulasanthanamevati, gomuttasanthanantipi eke. Disato dvisu disasu jatam. Okasato kuddalapharasukammadini karontanam yantakaddhanakale yantasuttakamiva yantaphalakani antabhoge 1- ekato aggalante abandhitva padapunjanarajjumandalakassa antara tam samsibbitva 2- thitarajjuka viya ekavisatiya antabhoganam antare thitanti. Tattha yatha padapunjanarajjumandalakam samsibbitva thitarajjuka na janati "maya padapunjanarajjumandalakam samsibbitva thitan"ti, napi padapunjana- rajjumandalakam janati "rajjuka mam samsibbitva thita"ti, evameva na antagunam janati "aham antam ekavisatibhogabbhantare abandhitva thitan"ti, napi antam janati "antagunam mam abandhitva thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato antagunam antagunabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam antagunam vannadito vavatthapeti. Tato param antosarire udariyam vannato ajjhohataharavannanti vavatthapeti. Santhanato parissavane sithilabandhatandulasanthanam. Disato uparimaya disaya thitam 3- okasato udare thitanti. Udarannama ubhato nippiliyamanassa allasatakassa majjhe sanjatapotakasadisam 4- antapatalam, bahi mattham, anto mamsakasambupalivethitakilitthapavarapupphasadisam, kutthitapanasaphalassa 5- abbhantarasadisantipi eke. Yattha 6- takkotaka ganduppadaka talahiraka sucimukhaka patatantu suttaka iccevamadidvattimsakulappabheda kimiyo 7- akulabyakulasandacarino hutva nivasanti, @Footnote: 1 Si. antabhoge 2 cha.Ma., i, sibbitva, evamuparipi 3 cha.Ma. jatam, i. jatanti @4 cha.Ma., i....photakasadisam 5 cha.Ma. kuthitapanasaphalassa @6 cha.Ma. tattha takkolaka... i. tattha... 7 cha.Ma., i. kimayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Ye va panabhojanadimhi avijjamane ullanghitva viravanta hadayamamsam abhihananti 1- panabhojanadiajjhoharanavelaya uddhammukha hutva pathamajjhohate dve tayo alope turitaturita vilumpanti, yam etesam kiminam pasutigharam vaccakuti gilanasala susananca hoti, yattha seyyathapi nama candalagamadvare candanikaya saradasamaye thulaphussitake deve vassante udakena vuyham 2- muttakarisacammatthinharukhandakhelasimghanikalohitappabhuti nanakunapajatam nipatitva kaddamodakalulitam sanjatakimikulakulam hutva dvihatihaccayena suriyatapasantapavegakutthitam uparupari phenapubbulake 3- muncantam abhinilavannam paramaduggandham jeguccham upagantum va datthum va anaraharupatam apajjitva titthati, pageva ghayitum va sayitum va, evameva nanappakaram panabhojanadi dantamusalasancunnitam jivhahatthasamparivattitam khelalalapalibuddham tam khanam vigatavanna- gandharasadisampadam koliyakule 4- suvanavamathusadisam nipatitva pittasemhavatapalivethitam hutva udaraggisantapavegukutthitam kimikulakulam uparupari phenupubbulakani muncantam paramakasambukaduggandhajegucchabhavamapajjitva titthati. Yam sutvapi panabhojanadisu ananunnata santhati, pageva pannacakkhuma oloketva. Yattha ca patitam panabhojanadi pancadha vivekam gacchati, ekam bhagam panaka khadanti, ekabhagam udaraggi jhapeti, eko bhago muttam hoti, eko bhago karisam hoti, eko bhago rasabhavam apajjitva lohitamamsadini 5- upabruhayatiti. Tattha yatha paramajegucchaya suvanadoniya thito suvanavamathu na janati "aham suvanadoniya thito"ti, napi suvanadoni janati "mayi suvanavamathu thito"ti evameva na udariyam janati "aham imasmim paramaduggandhajegucche udare thitan"ti. Napi udaram janati "mayi udariyam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato udariyam udariyabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam udariyam vannadito vavatthapeti. @Footnote: 1 Ma. atitudanti, cha.Ma., i. abhitudanti. 2 cha.Ma., i. avulham @3 cha.Ma., i....phenapupphulake, Si. phenabubbulake 4 cha.Ma., @i. koliyakhalisuvanavamathusadisam 6 cha.Ma., i. sonita...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Tato param antosarire karisam vannato yebhuyyena ajjhohataharavannanti vavatthapeti. Santhanato okasasanthanam. Disato hetthimaya disaya jatam. Okasato pakkasaye thitanti. Pakkasayo nama hettha nabhipitthikantakamulanam antare antavasane ubbedhena atthangulamatto vamsanalakabbhantarasadiso padeso, yattha seyyathapi nama uparibhumibhage patitavassodakam otaritva 1- hetthabhumibhagam puretva titthati, evameva yamkinci amasaye patitam panabhojanadikam udaraggina phenuddehakam pakkam pakkam sanhakaraninisapayapimsaniyapitthimiva 2- sanhabhavam apajjitva antabilena ogalitva omadditva vamsanalake pakkhippamana 3- pandumattika viya sannicitam hutva titthati. Tattha yatha vamsanalake omadditva pakkhittapandumattika na janati "aham vamsanalake thita"ti, napi vamsanalako janati "mayi pandumattika thita"ti, evameva na karisam janati "aham pakkasaye thitan"ti, napi pakkasayo janati "mayi karisam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato karisam karisabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam karisam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire sisakatahabbhantare matthalunagam vannato setaahicchattaka- pindivannanti vavatthapeti. Pakkutthitaduddhavannantipi 4- eke. Santhanato okasasanthanam. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato sisakatahassa abbhantare cattaro sibbinimagge nissaya samodhaya thapita cattaro pitthapindika viya samohitam catumatthalungapindippabhedam hutva jatanti. 5- Tattha yatha puranalabukatahe pakkhitta pitthapindi pakkutthitaduddham va na janati "aham puranalabukatahe thitan"ti, napi puranalabukataham janati "mayi pitthapindi pakkutthitaduddham va thitan"ti, evameva na matthalungam janati "aham sisakatahabbhantare thitan"ti, napi sisakatahabbhantaram janati "mayi @Footnote: 1 cha.Ma. ogalitva 2 cha.Ma., i. sanhakaraniya pitathamiva @3 cha.Ma. pakkhittapandumattika @4 cha.Ma. pakkuthita... Si. vikkuthita... 5 cha.Ma. thitanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Matthalungam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti paricchedato matthalungam matthalungabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam matthalungam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire baddhabaddhabheto dubbidham pittam vannato bahalamadhukatelavannanti vavatthapeti. Abaddhapittam milatabakulapupphavannantipi 1- eke. Santhanato okasasanthanam. Disato dvisu disasu jatam. Okasato abaddhapittam kesalomanakhadantanam mamsavinimuttatthanam thaddhasukkhacammanca vajjetva udakamiva telabindu avasesasariram byapetva thitam, yamhi kuppite akkhini pitakani honti bhamanti, gattam kampati kandayati. 2- baddhapittam hadayapapphasanamantare yakanamamsam nissaya patitthite kosatakikosasadise 3- pittakosake thitam, yamhi kuppite satta ummattaka honti, vipallatthacitta hirottappam chaddetva akattabbam karonti, abhasitabbam bhasanti, acintetabbam cintenti. Tattha yatha udakam byapetva thitam telam na janati "aham udakam byapetva thitan"ti, napi udakam janati "telam mam byapetva thitan"ti evameva na abaddhapittam janati "aham sariram byapetva thitan"ti, napi sariram janati "abaddhapittam mam byapetva thitan"ti. Yatha ca kosatakikosake thitavassodakam na janati "aham kosatakikosake thitan"ti napi kosatakikosako janati "mayi vassodakam thitan"ti evameva na baddhapittam janati "aham pittakosake thitan"ti, napi pittakosako janati "mayi baddhapittam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato pittam pittabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam pittam vannadito vavatthapeti. Tato param sarirabbhantare ekapattapurappamanam semham vannato setakacchakapannarasavannanti vavatthapeti. Santhanato okasasanthanam. Disato @Footnote: 1 Ma., Si. milatakaakulipupphavannantipi. 2 cha.Ma. kanduyati @3 cha.Ma. mahakosatakikosakasadise Ma. rattakolatakikosakasadise.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Uparimaya disaya jatam. Okasato udarapatale thitanti. Yam panabhojanadiajjhoharanakale seyyathapi nama udake sevalapannakam 1- katthe va kathale 2- va patante chijjitva dvidha hutva puna ajjhottharitva titthati, evameva panabhojanadimhi nipatante chijjitva dvidha hutva puna ajjhottharitva titthati, yamhi ca mandibhute pakkamiva gandam putikamiva kukkutandam udarapatalam 3- paramaduggandhajeguccha- kunapagandham hoti. Tato uggateneva gandhena uggaropi mukhampi duggandham putikunapasadisam hoti, so ca puriso "apehi duggandham tava 4- vayati"ti 5- vattabbatam apajjati. Yanaca abhivaddhetva 6- bahalattamapannam patikujjanaphalakamiva vaccakutiya udarapatalassa abbhantare eva kunapagandham sannirumbhitva titthati. Tattha yatha candanikaya upari phenapatalam na janati "aham candanikaya thitan"ti, napi candanika janati "mayi phenapatalam thitan"ti, evameva na semham janati "aham udarapatale thitan"ti, napi udarapatalam janati "mayi semham patitthitanti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato semham semhabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam semham vannadito vavatthapeti. Tato param sarire pubbo vannato pandupalasavannoti vavatthapeti. Santhanato okasasanthano. Disato dvisu disasu jato. Okasato pubbassa okaso nama nibaddho natthi. Yattha pubbo sannicito tittheyya, yatra yatra pana khanukantakappaharanaggijaladihi abhihate sarirappadese lohitam santhahitva paccati, gandapilakadayo va uppajjanti, tatra tatra titthati. Tattha yatha rukkhassa tattha tattha pharasudharadipahatappadese agalitva 7- thito niyyaso na janati "aham rukkhassa pahatappadese thito"ti, napi rukkhassa pahatappadeso janati "mayi niyyaso thito"ti, evameva na pubbo janati "aham sarirassa tattha tattha khanukantakadihi abhihatappadese gandapilakadinam @Footnote: 1 cha.Ma. sevalapanakam 2 cha.Ma. kathale 3 Ma. uparipatalam 4 cha.Ma., i. tava natthi. @5 cha.Ma. vayasi"ti 6 cha.Ma. abhivaddhitam 7 avagalitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Utthitappadese va thito"ti, napi so padeso 1- janati "mayi pubbo thito"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato pubbo pubbabhagena paricchinnoti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam pubbam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire sannicitalohitam samsaranalohitanti evam dubbidhe lohite sannicitalohitam tava vannato bahalakutthitalakharasavannanti 2- vavatthapeti. Samsaranalohitam acchalakharasavannanti. Santhanato sabbampi attano okasanthanam. Disato sannicitalohitam uparimaya disaya jatam, samsaranalohitam dvisu disasupiti. Okasato samsaranalohitam kesalomanakhadantanam mamsavinimuttatthananceva thaddhasukkhacammanca vajjetva dhamanijalanusarena sabbam upadinnakasariram pharitva thitam. Sannicitalohitam yakanassa hetthabhagam puretva ekapattapuranamattam vakkahadayayakanapapphasanam upari thokam thokam bindum patentam vakkahadayayakanapapphase tementam thitam, yamhi vakkahadayadini atemente satta pipasita honti. Tattha yatha jajjarakapale thitam udakam hettha leddukhandadini tementam na janati "aham jajjarakapale thitam leddukhandadini tememi"ti, napi jajjarakapalam hettha leddukhandadini va jananti "mayi udakam thitam, amhe va tementam thitan"ti. Evameva na lohitam janati "aham yakanassa hetthabhage vakkahadayadini tementam thitan"ti, napi yakanassa hetthabhagatthanam vakkahadayadini va jananti "mayi lohitam thitam, amhe va tementam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato lohitam lohitabhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo mana kesasadiso evati evam lohitam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire sedo vannato pasannatilatelavannoti vavatthapeti. Santhanato okasasanthano. Disato dvisu disasu jato. Okasato sedassa okaso nama nibaddho natthi, yattha sedo lohitam viya sada tittheyya. Yasma @Footnote: 1 cha.Ma., i. sarirappadeso 2 cha.Ma. bahalakuthitalakha...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Tu 1- yada aggisantapasuriyasantapautuvikaradihi sariram santappati, 2- atha udakato abbulhamattavisamacchinnabhisamulalakumudanalakalapaudakamiva sabbakesalomakupavivarehi paggharati. Tasma tesam kesalomakupavivaranam vasena tam santhanato vavatthapeti. "sedaparigganhakena ca yogavacarena kesalomakupavivare puretva thitavaseneva sedo manasikatabbo"ti vuttam pubbacariyehi. Tattha yatha bhisamulalakumudanalakalapavivarehi paggharantam udakam na janati "aham bhisamulalakumudanalakalapavivarehi paggharami"ti, napi "bhisamulalakumudanalakalapavivarani jananti "amhehi udakam paggharati"ti, evameva na sedo janati "aham kesalomakupavivarehi paggharami"ti, napi kesalomakupavivarani jananti "amhehi sedo paggharati"ti, abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato sedo sedabhagena paricchinnoti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam sedam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire cammamamsantare medo 3- vannato phalitahaliddivannoti vavatthapeti. Santhanato anekasanthanoti. 4- Tathahi sukhino thulasarirassa cammamamsantare pharitva thito haliddirattadukulapilotikasanthano, kisasarirassa janghamamsaurumamsa- pitthikantakanissitapitthimamsaudarapatalamamsani ninsaya samvelletva thapitahaliddirattadukulapilotikakhandasanthano, disato dvisu disasu jato. Okasato thulasarirassa sakalasariram pharitva kisassa janghamamsadini nissaya thito, yo sinehasankhatopi hutva paramajegucchatta na matthakatelattham na natthutelattham 5- na gandusatelattham na dipajalanattham 6- sangayhati. Tattha yatha mamsapunjam nissaya thita haliddirattadukulapilotika na janati "aham mamsapunjam nissaya thita"ti, napi mamsapunjo janati "haliddirattadukulapilotika mam nissaya thita"ti, evameva na medo janati "aham sakalasariram janghadisu va mamsam nissaya thito"ti, napi sakalasariram janghadisu va mamsam janati "medo mam nissaya thito"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. @Footnote: 1 cha.Ma. va 2 cha.Ma. santapati 3 ka. medam @4 cha.Ma. okasasanthano 5 cha.Ma., i. ayam patho natthi 6 cha.Ma. dipajalanattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Na puggaloti. Paricchedato medo hettha mamsena, upari cammena samantato medabhagena paricchinnoti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo. Visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam medam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire assu vannato pasannatilatelavannanti vavatthapeti. Santhanato okasasanthanam. Disato uparimaya disaya jatam. Okasato akkhikupakesu thitanti. Na cetam pittakosake pittamiva akkhikupakesu sada sannicitam hutva titthati, kintu? yada somanassajata satta mahahasitam hasanti, domanassajata rodanti paridevanti, tatharupam visamaharam va aharanti, 1- yada ca tesum akkhini dhumarajapamsukadihi abhihannanti, tada etehi somanassadomanassavisamaharadihi samutthahitva assu akkhikupake puretva titthati ca paggharati ca. Assuparigganhakena ca yogavacarena akkhikupake puretva thitavaseneva tam manasikatabbanti pubbacariya vannayanti. Tattha yatha matthakacchinnatarunatalatthikupakesu thitam udakam na janati "aham matthakacchinnatarunatalatthikupakesu thitan"ti, napi matthakacchinnatarunatalatthikupaka jananti "amhesu udakam thitan"ti, evameva na assu janati "aham akkhikupakesu thitan"ti, napi akkhikupaka jananti "amhesu assu thitan"ti. Abhogapaccavekkhana- virahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato assu assubhagena paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam assum vannadito vavatthapeti. Tato param sarirabbhantare vilinasinehasankhatam vasa vannato acame asittatelavannati vavatthapeti. Santhanato okasasanthana, disato dvisu disasu jata. Okasato hatthatalahatthapitthipadatalapadapitthinasaputanalataamsakutesu thitati. Na cesa etesu okasesu sada vilina eva hutva titthati, kintu? yada Aggisantapasuriyasantapautuvisabhagadhatuvisabhagehi te padesa usmajata honti, tada tattha vilinava hutva pasannasalilasu udakasondikasu niharo viya visarati. @Footnote: 1 cha.Ma. haranti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Tattha yatha udakasondiyo ajjhottharitva thito niharo na janati "aham udakasondiyo ajjhottharitva thito"ti, napi udakasondiyo jananti "niharo amhe ajjhottharitva thito"ti, evameva na vasa janati "aham hatthataladini ajjhottharitva thita"ti, napi hatthataladini jananti "vasa amhe ajjhottharitva thita"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato vasa vasabhagena paricchinnati vavatthapeti. Ayametissa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam vasam vannadito vavatthapeti. Tato param sarire mukhassabbhantare khelo vannato setaphenavannoti vavatthapeti. Santhanato okasasanthanoti, samuddaphenasanthanotipi eke. Disato uparimaya disaya jato. Okasato ubhohi kapolapassehi orohitva jivhaya thitoti. Na ceso ettha sada sannicito hutva titthati, kintu? yada satta tatharupam aharam passanti va saranti va, unhatittakatukalonambilanam annataram va kinci mukhe thapenti. Yada ca tesam hadayam akilayati, 1- kismincideva va jiguccha uppajjati, tada khelo uppajjitva ubhohi kapolapassehi orohitva jivhaya santhati. Aggajivhaya cesa khelo tanuko hoti, mulajivhaya bahalo, mukhe pakkhittanca puthukam va tandulam va annam va kinci khadaniyam nadipuline khatakupe salilamiva parikkhayam agacchantova sada temanasamattho hoti. Tattha yatha nadipuline khatakupakatale 2- santhitam udakam na janati "aham kupakatale santhitan"ti, napi kupakatalam janati "mayi udakam thitan"ti, evameva na khelo janati "aham ubhohi kapolapassehi orohitva jivhatale santhito"ti, napi jivhatalam janati "mayi ubhohi kapolapassehi orohitva khelo santhito"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato khelo khelabhagena paricchinnoti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam khelam vannadito vavatthapeti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. agilayati. 2-2 cha.Ma. khatakupatale evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Tato param sarire singhanika vannato setatarunatalaminjavannati vavatthapeti. Santhanato okasasanthana, sedetva sedetva nasapute nirantaram pakkhittavettankurasanthanatipi eke. Disato uparimaya disaya jata. Okasato nasapute puretva thitati. Na cesa ettha sada sannicita hutva titthati, kintu? seyyathapi nama puriso paduminipatte dadhim bandhitva hettha paduminipattam kantakena vijjheyya atha tena chiddena dadhimattham 1- galitva bahi papateyya, evameva yada satta rodanti, visabhagaharautuvasena va sanjatadhatukhobha honti, tato 2- antosisato putisemhabhavam apannam matthalungam galitva talumatthakavivarena otaritva nasapute puretva titthati. Tattha yatha suttikaya 3- pakkhittaputidadhi na janati "aham suttikaya thitan"ti, napi suttika 4- janati "mayi putidadhi thitan"ti, evameva na singhanika janati "aham nasaputesu santhita"ti napi nasaputa jananti "amhesu singhanika thita"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato singhanika singhanikabhagena paricchinnati vavatthapeti. Ayametissa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam singhanikam vannadito vavatthapeti. Tato param antosarire lasika sarirasandhinam abbhantare picchilakunapam, sa vannato kannikaraniyyasavannati vavatthapeti. Santhanato okasasanthana. Disato dvisu disasu jata. Okasato atthisandhinam abbhanjanakiccam sadhayamana asitisatasandhinam abbhantare thitati. Yassa cesa manda hoti, tassa utthahantassa nisidantassa abhikkamantassa patikkamantassa samminjentassa 5- pasarentassa atthini katakatayanti, accharikasaddam karonto viya vicarati, ekayojanadviyojanamattampi addhanam gatassa vayodhatu kuppati, gattani dukkhanti. Yassa pana cesa bahuka hoti, tassa utthananissajjadisu na atthini katakatayanti, dighampi addhanam gatassa vayodhatu na kuppati, na gattani dukkhanti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. dadhipindam 2 cha.Ma., i. tada 3 cha.Ma., i. sippikaya @4 cha.Ma., i. sippika 5 cha.Ma. saminjantassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Tattha yatha akkhaabbhanjanatelam 1- na janati "aham akkham abbhanjitva thitan"ti, napi akkho janati "mam telam abbhanjitva thitan"ti, evameva na lasika janati "aham asitisatasandhiyo abbhanjitva thita"ti, napi asitisatasandhiyo jananti "lasika amhe abbhanjitva thita"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. Paricchedato lasika lasikabhagena paricchinnati vavatthapeti. Ayametissa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati. Evam lasikam vannadito vavatthapeti. Tato param antosarire muttam vannato masakharodakavannanti vavatthapeti. Santhanato udakam puretva adhomukhathapitaudakakumbhaabbhantaragataudakasanthanam. Disato hetthimaya disaya jatam. Okasato vatthissabbhantare thitanti. Vatthi nama vatthiputo vuccati, yattha seyyathapi nama candanikaya pakkhitte adhomukhe 2- pelaghatake 3- candanikaraso pavisati, na cassa pavisanamaggo pannayati, evameva sarirato muttam pavisati, na cassa pavisanamaggo pannayati nikkhamanamaggo eva tu pakato hoti, yampi ca muttabharite "passavam karoma"ti sattanam ayuhanam hoti. Tattha yatha candanikaya pakkhitte adhomukhe pelaghatake thito candanikaraso na janati "aham adhomukhe pelaghatake thito"ti, napi adhomukho pelaghatako janati "mayi candanikaraso thito"ti, evameva na muttam janati "aham vatthimhi thitan"ti napi vatthi janati "mayi muttam thitan"ti. Abhogapaccavekkhanavirahita hi ete dhamma .pe. Na puggaloti. 4- paricchedato muttam muttabhagena 4- paricchinnanti vavatthapeti. Ayametassa sabhagaparicchedo, visabhagaparicchedo pana kesasadiso evati evam muttam vannadito vavatthapeti. Evamayamimam dvattimsakaram vannadito vavatthapeti. Tassevamimam dvattimsakaram vannadivasena vavatthapentassa tam tam bhavananuyogam agamma kesadayo paguna honti, kotthasabhavena upatthahanti. Yato 5- cassa te paguna honti, 5- tato pabhuti seyyathapi nama cakkhumato purisassa dvattimsavannanam pupphanam ekasuttaganthitamalam olokentassa sabbapupphani @Footnote: 1 cha.Ma., i. abbhanjanatelam 2 cha.Ma. amukhe evamuparipi. 3 cha.Ma. pelaghate, evamuparipi @i. pelaghatake. 4-4 cha.Ma., i. paricchedato vatthiabbhantarena ceva muttabhagena @5-5 cha.Ma., i. yato...hontiti patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Apubbapariyamiva pakatani honti, evameva "atthi imasmim kaye kesa"ti imam kayam satiya olokentassa sabbe te dhamma apubbapariyamiva pakata honti. Kesesu avajjitesu asanthahamanava 1- sati yava muttam, tava pavattatiti 2- eke. 3- Tato pabhuti tassa ahindanta manussa tiracchanadayo ca sattakaram vijahitva kotthasarasivaseneva upatthahanti, tehi ca ajjhohariyamanam panabhojanadi kotthasarasimhi pakkhippamanamiva upatthatiti. Etthaha "athanena tato param kim katabban"ti? vuccate:- tadeva Nimittam asevitabbam bhavetabbam bahulikatabbam suvavatthitam vavatthapetabbam. Katham yantam 4- nimittam asevati bhaveti bahulikaroti svavatthitam vavatthapetiti? ayanhi tam kesadinam kotthasabhavena upatthananimittam asevati, satiya alliyati bhajati upagacchati, bhaveti, satigabbham ganhapeti. Tattha laddham va satim vaddhento tam bhavetiti vuccati. Bahulikarotiti punappanam satisampayuttam vitakkavicarabbhahatam karoti. Suvavatthitam vavatthapetiti yatha sutthu vavatthitam hoti, na puna antaradhanam gacchati, tatha tam satiya vavatthapeti, upadhareti upanibandhati. Athava yam pubbe anupubbato natisighato natisanikato vikkhepap- patibahanato 5- pannattisamatikkamanato anupubbamuncanato sallakkhanato tayo ca suttantati evam dasavidham manasikarakosallam vuttam, tattha anupubbato manasikaronto asevati, natisighato natisanikato ca manasikaronto bhaveti, vikkhepappatibahanato 5- manasikaronto bahulikaroti, pannattisamatikkamanadito manasikaronto suvavatthitam vavatthapetiti veditabboti. Etthaha "kathampanayam anupubbadivasena ete dhamme manasikaroti"ti? Vuccate:- ayanhi kese manasikaritva tadanantaram lome manasikaroti, na nakhe. Tatha lome manasikaritva tadanantaram nakhe manasikaroti, na dante. Esa nayo sabbattha kasma? uppatipatiya hi manasikaronto seyyathapi nama akusalo puriso dvattimsapadam nissenim uppatipatiya arohanto kilantakayo tato @Footnote: 1 Si. tantusamhanamanava, i. sankusamhamanava 2 cha.Ma., i. pavattati. 3 cha.Ma., i. ayam @saddo na dissati. 4 cha.Ma. panayam tam 5-5 cha.Ma., i. vikkhepappahanato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Nissenito papatati, na arohanam sampadeti, evameva bhavanasampattivasena adhigantabbassa assadassa anadhigamanato kilantacitto dvattimsakarabhavanato papatati, na bhavanam sampadetiti. Anupubbato manasikarontopica kesa lomati natisighato manasikaroti. Atisighato hi manasikaronto seyyathapi nama addhanam gacchanto puriso samavisamarukkhathalaninnatthanappathadini 1- magganimittani upalakkhetum na sakkoti, tato na maggakusalo hoti, addhananca parikkhayam neti, evameva vannasanthanadini dvattimsakaranimittani upalakkhetum na sakkoti, tato na dvattimsakare kusalo hoti, kammatthananca parikkhayam neti. Yatha ca natisighato, evam natisanikatopi manasikaroti. Atisanikato hi manasikaronto seyyathapi nama puriso dighamaddhanamaggapatipanno antaramagge rukkhapabbatatalakadisu vilambamano icchitappadesam apapunanto antaramaggeyeva sihabyagghadihi anayabyasanam papunati, evameva dvattimsakarabhavanasampadam apapunanto bhavanavicchedena antarayeva kamavitakkadihi anayabyasanam papunati. Natisanikato manasikarontopi ca vikkhepappahanatopi manasikaroti. Vikkhepappahanato hi 2- yatha annesu navakammadisu cittam na vikkhipati, tatha manasikaroti. Bahiddha vikkhippamanacitto hi kesadisveva asamahitacetovitakko bhavanasampadam apapunitva antarava anayabyasanam apajjati takkasilagamane bodhisattassa sahayaka viya. Avikkhippamanacitto pana kesadisveva samahitacetovitakko bhavanasampadam papunati bodhisatto viya takkasilarajjasampadanti. Tassevam vikkhepappahanato manasikaroto adhikaracariyadhimuttinam vasena te dhamma asubhato va vannato va sunnato va upatthahanti. Atha pannattisamatikkamanato te dhamme manasikaroti. Pannattisamatikkamanato 3- hi kesa lomati evamadivoharam samatakkamitva vissajjetva yathupatthitanam asubhadinamyeva vasena manasikaroti. Katham? yatha arannanivasupagata manussa aparicitabhumibhagatta udakatthanasanjananattham sakhabhangadihi nimittam katva @Footnote: 1 cha.Ma., i....ninnadvedhapathadini. 2 cha.Ma., i. nama 3 cha.Ma., @i. pannattisamatikkamanatoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Tadanusarena agantva 1- udakam paribhunjanni, yatha 2- pana paricitabhumibhaga honti, atha tam nimittam vissajjetvava manasikaritvava 3- udakatthanam upasankamitva udakam paribhunjanti, evameva kesa lomati adina tamtamvoharassa vasena pathamam te dhamme manasakasi, tesu dhammesu asubhadinam annataravasena upatthahantesu tamtamvoharam samtikkamitva vissajjetva asubhaditova manasikaroti. Etthaha "kathampanassa ete dhamma asubhadito upatthahanti, katham vannato, kathamsunnato va, kathancayamete asubhato manasikaroti, katham vannato, katham sunnato va"ti? vuccate 4- kesa tavassa vannasanthanagandhasayokasavasena pancadha asubhato upatthahanti, pancadha eva cayamete 5- asubhato manasikaroti. Seyyathidam? kesa namete vannato asubha paramapatikkulajeguccha. Tatha hi manussa Diva panabhojane patitam kesavannam vakam va suttam va disva kesasannaya manoramampi panabhojanam chaddenti va jigucchanti va. Santhanatopi asubha. Tatha hi rattim panabhojane patitam kesasanthanam vakam va suttam va chupitva 6- kesasannaya manoramampi panabhojanam chaddenti va jigucchanti va. Gandhatopi asubha. Tatha hi telamakkhanapupphadhumadiabhisankharehi virahanam 7- kesanam gandho paramajeguccho hoti, aggimhi pakkhittassa kesassa gandham ghayitva satta nasikam pidhenti, mukhampi vikujjenti. Asayatopi asubha. Tatha hi nanavidhena manussa sucinissandena sankaratthane tanduleyyakadini viya pittasemhapubbalohita- nissandanato 8- acita vuddhim virulhim vepululam gamitati. Okasatopi asubha. Tatha hi sankaratthane viya tanduleyyakadini paramajegucche lomadiekattimsakunaparasimatthake manussanam sisapalivethake allacamme janati. Eseva nayo lomadisu. Evantava ayamete dhamme asubhato upatthahante asubhato manasikaroti. Yadi panassa vannato upatthahanti atha kesa nilakasinavasena upathanti. Tatha loma nakha 9- danta odatakasinavasenati. Esa nayo sabbattha. @Footnote: 1 cha.Ma., i. gantva 2 cha.Ma., i. yada 3 cha.Ma. amanasikaritvava @4 cha.Ma., i. ayam patho na dissati. 5 cha.Ma. ayamete. 6 cha.Ma. phusitva @7 cha.Ma., i. virahitanam 8 cha.Ma....nissandena te @9 cha.Ma., i. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Tamtamkasinavaseneva cayamete manasikaroti, evam vannato upatthahante vannato manasikaroti. Yadi panassa sunnato upatthahanti, atha kesa ghanavinibbhogavavatthanena ojatthamakasamuhavasena upatthahanti. Tatha lomadayo, yatha upatthahante 1- cayamete tatheva manasikaroti. Evam sunnato upatthahante sunnato manasikaroti. Evam manasikaronto cayamete dhamme anupubbamuncanato manasikaroti. Anupubbamuncanato 2- hi asubhadinam annataravasena upatthite kese muncitva lome manasikaronto seyyathapi nama jaluka nangutthena gahitappadese sapekkhava hutva tundena annam padesam ganhati, gahite ca tasmim itaram muncati, evameva kesesu sapekkhova hutva lome manasikaroti, lomesu 3- ca upatthitesu te manasikaroti kese muncati. 3- esa nayo sabbattha. Evanhissa anupubbamuncanato manasikaroto asubhadisu annataravasena te dhamma upatthahanta anavasesato upatthahanti, pakatatarupatthana ca honti atha yassa te dhamma asubhato upatthahanti, pakatatarupatthana ca honti, tassa seyyathapi nama makkato dvattimsatalake talavane byamena 4- paripatiyamano ekarukkhepi asanthahanto paridhavitva yada nijjhatto 5- hoti kilanto, atha ekameva ghanatalapannaparivethitam talasucim nissaya titthati, evameva cittamakkato dvattimsakotthasake imasmim kaye teneva yogina paripatiyamano ekakotthasakepi asanthahanto paridhavitva yada anekarammanavidhavane abhilasabhavena nijjhatto 5- hoti kilanto. Atha yvassa kesadisu dhammo pagunataro caritanurupataro va, yattha va pubbe katadhikaro hoti, tam nissaya upacaravasena titthati. Atha tameva nimittam punappunam takkahatam vitakkahatam karitva yathakkamam pathamajjhanam uppadeti, tattha patitthaya vipassanam arabhitva ariyabhumim papunati. Yassa pana te dhamma vannato upatthahanti, tassapi seyyathapi nama makkato .pe. Atha yvassa kesadisu dhammo pagunataro caritanurupataro va, yattha va pubbe katadhikaro hoti, tam nissaya upacaravasena titthati. Atha tameva @Footnote: 1 cha.Ma., i. upatathahanti. 2 cha.Ma., i. anupubbamuncanatoti @3-3 cha.Ma., i. lomesu capatitthite manasikare kese muncati 4 cha.Ma., i. byadhena @5-5 cha.Ma., i. nivatto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Nimittam punappunam takkahatam vitakkahatam karitva yathakkamam nilakasinavasena va pitakasinavasena va pancapi rupavacarajjhanani uppadeti, tesanca yattha katthaci patitthaya vipassanam arabhitva ariyabhumim papunati. Yassa pana te dhamma sunnato upatthahanti, so lakkhanato manasikaroti, lakkhanato manasikaroto 1- tattha catudhatuvavatthanavasena upacarajjhanam papunati. Atha manasikaronto te dhamme aniccadukkhanattasuttantanayavasena 2- manasikaroti. Ayamassa vipassananayo. So imam vipassanam arabhitva yathakkamanca patipajjitva ariyabhumim papunatiti. Ettavata ca yam vuttam "kathampanayam anupubbadivasena ete dhamme manasikaroti"ti, tam byakatam hoti. Yancapi vuttam "bhavanavasena panassa evam vannana veditabba"ti tassattho pakasito hotiti. --------- Pakinnakanayo idani imasmimyeva dvattimsakare vannanaparicayapatavattham ayam pakinnakanayo veditabbo:- nimittato lakkhanato dhatuto sunnatopica khandhadito ca vinneyyo dvattimsakaranicchayoti. Tattha nimittatoti evam vuttappakare imasmim dvattimsakare satthisatanimittani honti, yesam vasena yogavacaro dvattimsakaram kotthasato parigganhati. Seyyathidam? kesassa vannanimittam santhananimittam disanimittam okasanimittam paricchedanimittanti pancanimittani honti. Evam lomadisu. Lakkhanatoti dvattimsakare atthavisatisatalakkhanani honti, yesam vasena yogavacaro dvattimsakaram lakkhanato manasikaroti. Seyyathidam? kesesu 3- thaddhalakkhanam abandhattalakkhanam 4- unhattalakkhanam samudiranalakkhananti cattari lakkhanani honti. Evam lomadisu. @Footnote: 1 cha.Ma. manasikaronto 2 cha.Ma., i....suttattayavasena @3 cha.Ma., i. kesassa 4 cha.Ma., i. abandhana...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Dhatutoti dvattimsakare "catudhaturo 1- bhikkhave ayam purisapuggalo"ti 2- ettha vuttasu dhatusu atthavisatisatadhatuyo honti, yasam vasena yogavacaro dvattimsakaram dhatuto 3- parigganhati. Seyyathimdam? ya kesesu 4- thaddhata, sa pathavidhatu. Ya abandhanata, sa apodhatu. Ya paripacanata, sa tejodhatu. Ya vitthambhanata, sa vayodhatuti catasso dhatuyo honti. Evam lomadisu sunnatoti dvattimsakare atthavisatisatasunnata honti, yasam vasena yogavacaro dvattimsakaram sunnato vipassati. Seyyathidam? kesesu 4- tava pathavidhatu apodhatvadihi sunnata, tatha apodhatvadayo pathavidhatvadihiti catasso sunnata honti. Evam lomadisu. Khandhaditoti dvattimsakare kesadisu khandhadivasena sangayhamanesu "kesa kati khandha honti, kati ayatanani, kati dhatuyo, kati saccani, kati satipatthanani"ti evamadina nayena vinicchayo veditabbo. Evancassa vijanato tinakatthasamuho viya kayo khayati. Yathaha:- natthi satto naro poso puggalo nupalabbhati sunnabhuto ayam kayo tinakatthasamupamoti. Athassa ya sa:- sunnagaram pavitthassa santacittassa bhikkhuno 5- amanusi rati hoti samma dhammam vipassatoti 6- evam amanusi rati vutta, sa aduratara hoti. Tato yantam:- yato yato sammasati khandhanam udayabbayam labhati pitipamojjam amatantam vijanatanti 6- evam vipassanamayapitipamojjamatam vuttam, tam anubhavamano nacireneva ariyajanasevitam ajaramaranam nibbanamatam sacchikarotiti. Iti paramatthajotikaya khuddakatthakathaya dvattimsakaravannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. cha dhaturo 2 Ma. upari. 14/343/306 3 Si. dhatuso 4-4 cha.Ma., @i. kese 5 cha.Ma., i. tadino 6-6 khu. dhammapada. 25/374/82 sambahulabhikkhuvatthu


             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 29-63. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=726&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=726&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=3              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=27              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=26              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=26              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]