ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

page192.

8. Nidhikandasuttavannana nikkhepakaranam idani yadidam tirokuddanantaram "nidhim nidheti puriso"tiadina nidhikandam nikkhittam, tassa:- bhasitva nidhikandassa idha nikkhepakaranam atthuppattinca dipetva karissamatthavannanam. Tattha idha nikkhepakaranam tavassa evam veditabbam. Idanhi nidhikandam bhagavata imina anukkamena avuttampi yasma anumodanavasena vuttatta 1- anumodanavasena 1- vuttassa tirokuddassa mithunabhutam, 2- tasma idha nikkhittam. Tirokuddena va punnavirahitanam vipattim dassetva imina katapunnanam sampattidassanatthampi idam idha nikkhittanti veditabbam. Idamassa idha nikkhepakaranam. Suttatthuppatti atthuppatti panassa:- savatthiyam kira annataro kutumbiko addho 3- mahaddhano mahabhogo, so ca saddho hoti pasanno vigatamalamaccherena cetasa agaram ajjhavasati. So ekasmim divase buddhappamukhassa bhikkhusamghassa danam deti. Tena ca samayena raja dhanatthiko hoti, so tassa santike purisam pesesi "gaccha bhane itthannamam kutumbikam anehi"ti. So gantva tam kutumbikam aha "raja tam gahapati amanteti"ti. Kutambiko saddhadigunasamannagatena cetasa buddhappamukham bhikkhusamgham parivisanto aha "gaccha bho purisa, paccha agamissami, idani tavamhi nidhim nidhento thito"ti. Atha kho 4- bhagava bhuttavi pavarito idameva 5- punnasampadam paramatthato nidhiti dassetum tassa kutumbikassa anumodanattham "nidhim nidheti puriso"ti ima gathayo abhasi. Ayamassapi 6- atthuppatti. Evamassa:- bhasitva nidhikandassa idha nikkhepakaranam. Atthuppattinca dipetva karissamatthavannanam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. ime patha na dissati 2 Si., i., Ma. vijanabhutam 3 cha.Ma. addho @4 cha.Ma. khosaddo na dissati 5 cha.Ma. tameva 6 cha.Ma. pisaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Pathamagathavannana [1] Tattha nidhim nidheti purisoti nidhiyatiti nidhi, thapiyati rakkhiyati gopiyatiti attho. So catubbidho thavaro jangamo angasamo anugamikoti. Tattha thavaro nama bhumigatam va vehasattham va hirannam va suvannam va khettam va vatthu va, yam va panannampi evarupam iriyapathavirahitam, ayam thavaro nidhi. Jangamo nama dasidasam hatthigavassavalavam 1- ajelakam kukkutasukaram, yam va panannampi evarupam iriyapathapatisamyuttam, ayam jangamo nidhi. Angasamo nama kammayatanam sippayatanam vijjatthanam bahusaccam, yam va panannampi evarupam sikkhitva gahitam angapaccangamiva attabhavapatibaddham, ayam angasamo nidhi. Anugamiko nama danamayam punnam silamayam bhavanamayam dhammassavanamayam dhammadesanamayam, yam va panannampi evarupam punnam tattha tattha anugantva viya itthaphalamanuppadeti, ayam anugamiko nidhi. Tesu 2- imasmim pana gathapade 3- thavaro adhippeto. Nidhetiti thapeti patisameti gopeti. Purisoti manusso. Kamanca purisopi itthipi pandakopi nidhim nidheti, idha pana purisasisena desana kata, atthato pana tesampi idha samodhanam datthabbam. Gambhire odakantiketi ogahetabbatthena gambhiram, udakassa antikabhavena odakantikam. Atthi gambhiram na odakantikam jangale bhumibhage satikaporiso avato viya, atthi odakantikam na gambhiram ninne pallale ekadvividatthiko avato viya, atthi gambhiranceva odakantikanca jangale bhumibhage yava idani udakam agacchissatiti, 4- tava khato avato viya. Tam sandhaya idam vuttam "gambhire odakantike"ti. Atthe kicce samuppanneti attha anapetanti attham, atthavaham hitavahanti vuttam hoti. Katabbanti kiccam, kincadeva karaniyanti vuttam hoti. Uppannamyeva samuppannam, kattabbabhavena upatthitanti vuttam hoti. Tasmim atthe kicce samuppanne. Atthaya me bhavissatiti nidhinidhanappayojanadassanametam. 5- Etadatthanhi so nidheti @Footnote: 1 cha.Ma. hatthigavassavalavam 2 cha.Ma., i. ayam na dissati 3 cha.Ma. thane @4 cha.Ma. agamissatiti 5 cha.Ma. nidhanappayojananidassanametam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

"atthavahe me kismindeva karaniye samuppanne atthaya me bhavissati, tassa me kiccassa nipphattiya bhavissati"ti. Kiccanipphattiyeva hi tassa kiccasamuppanne atthoti veditabbo dutiyagathavannana evam nidhanappayojanam dassento atthadhigamadhippayam dassetva idani anatthadhigamadhippayam 1- dassetumaha:- [2] "rajato va duruttassa corato pilitassa va inassa va pamokkhaya dubbhikkhe apadasu va"ti. Tassattho "atthaya me bhavissati"ti ca "inassa va pamokkhaya"ti ca ettha vuttehi dvihi bhavissati pamokkhaya padehi saddhim yathasambhavam yojetva veditabbo. Tatthayam yojana:- na kevalam atthaya me bhavissatiti eva puriso nidhim nidheti, kintu "ayam coro"ti va "paradariko"ti va "sunkaghatako"ti va evamadina nayena paccatthikehi paccamittehi duruttassa me sato rajato va pamokkhaya bhavissati, sandhicchedadihi dhanaharanena va, "ettakam hirannam suvannam dehi"ti jivaggahena va corehi me pilitassa sato corato va pamokkhaya bhavissati. Santi me inayika, te mam "inam dehi"ti codessanti, tehi me codiyamanassa inassa va pamokkhaya bhavissati. Hoti so samayo, yam samayam 2- dubbhikkham hoti dussassam dullabhapindam, tattha na sukaram appadhanena yapetum, tathavidhe agate dubbhikkhe va me bhavissati. Yatharupa apada uppajjanti aggito va udakato va appiyadayadato va, tatharupasu va uppannasu apadasu me bhavissatitipi puriso nidhim nidhetiti. Evamatthadhigamadhippayam anatthapagamadhippayanti 3- dvihi gathahi dubbidham nidhanappayojanam dassetva idanissetameva 4- dubbidhampi 5- payojanam nigamento aha:- @Footnote: 1 cha.Ma. anatthapagamadhippayam 2 cha.Ma., i. ayam saddo na dissati @3 cha.Ma. anatthapagamadhippayancati 4 cha.Ma., i. idani tameva 5 cha.Ma., i. duvidham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Etadatthaya lokasmim nidhi nama nidhiyyatiti. Tassattho:- yvayam "atthaya me bhavissati"ti ca "rajato va duruttassa"ti evamadihi ca atthadhigamo anatthapagamo ca dassito, etadatthaya etesam nipphadanatthaya imasmimpi okasaloke yokoci hirannasuvannadibhedo nidhi nama nidhiyyati thapiyati patisamiyatiti. Tatiyagathavannana idani yasma evam nihitopi so nidhi punnavatamyeva adhippetatthasadhako hoti, na annesam, tasma tamattham dipento aha:- [3] "tavassu nihito santo gambhire odakantike na sabbo sabbadayeva tassa tam upakappati"ti. Tassattho:- so nidhipi tava sunihito santo, tava sutthu nikhanitva thapitopi 1- samanoti vuttam hoti. 2- Kivasutthuti,? gambhire odakantiketa, yava gambhire odakantike sunihitoti 3- sankhayam 4- gacchati, tava sutthuti vuttam hoti. Na sabbo sabbadayeva, tassa tam upakappatiti yena purisena nihito, tassa sabbopi sabbakalam na upakappati na sampajjati, yathavuttakiccakaranasamattho na hotiti vuttam hoti. Kintu kocideva kadacideva upakappati, neva va upakappatiti. Ettha ca tanti padapuranamatte nipato datthabbo "yatha tam appamattassa atapino"ti evamadisu 5- viya. Lingabhedam va katva "so"ti vattabbe "tan"ti vuttam. Evanhi vuccamane so attho sukham bujjhatiti. Catutthapancamagathavannana evam "na sabbo sabbadayeva, tassa tam upakappati"ti vatva idani yehi karanehi na upakappati, tani dassento aha:- [4] "nidhi va thana cavati sanna vassa vimuyhati naga va apanamenti yakkha vapi haranti nam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. pisaddo na dissati 2 Ma. kimva 3 cha.Ma., i. nihitoti 4 cha.Ma., @i. sankham 5 Ma.Ma. 13/13/13 atthakanagarasutta, @Ma. upari. 19/154/137 kayagatasatisutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

[5] Appiya vapi dayada uddharanti apassatoti. Tassattho:- yasmim thane sunihito hoti nidhi, so va nidhi tamha thana cavati apeti vigacchati, acetanopi samano punnakkhayavasena annam thanam gacchati. Sanna vassa vimuyhati, yasmim thane nihito nidhi, tam thanam na sanjanati, 1- assa punnakkhayacodita naga va tam nidhim apanamenti annam thanam gamenti. Yakkha vapi haranti yenicchakam adaya gacchanti. Apassato va assa appiya va dayada bhumim khanitva tam nidhim uddharanti. Evamassa etehi thana cavanadihi karanehi so nidhi na upakappatiti. Evam thana cavanadini lokasammatani anupakappanakaranani vatva idani yantam etesampi karananam mulabhutam ekanneva punnakkhayasannitam karanam, tam dassento aha:- yada punnakkhayo hoti sabbametam vinassatiti. Tassattho:- yasmim samaye bhogasampattinipphadakassa punnassa khayo hoti, bhogaparijunnasamvattanikam apunnamokasam katva thitam hoti, atha yam nidhim nidhentena nihitam hirannasuvannadidhanajatam, sabbametam vinassatiti. Chatathagathavannana evam bhagava tena tena adhippayena nihitampi yathadhippayam anupakappantam nanappakarehi vinassanadhammam 2- lokasammatam nidhim vatva idani yam punnasampadameva 3- paramatthato nidhiti dassetum tassa kutumbikassa anumodanatthamidam nidhikandamaraddham, tam dassento aha:- [6] Yassa danena silena sannamena 4- damena ca nidhi sunihito hoti itthiya purisassa vati. Tattha dananti "dananca dhammacariya ca"ti ettha vuttanayena gahetabbam. Silanti kayikavacasiko avitikkamo. Pancangaatthangadasangapatimokkhasamvaradi va @Footnote: 1 cha.Ma., i. tam na janati 2 cha.Ma., i. nassanadhammam @3 cha.Ma., i. punnasampadam 4 cha.Ma. samyamena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Sabbampi silam idha silanti adhippetam. Sannamoti sannamanam sannamo, cetaso nanarammanagatinivarananti vuttam hoti, samadhissetam adhivacanam. Yena sannamena samannagato "hatthasannato padasannato vacasannato sannatuttamo"ti. Ettha sannatuttamoti vutto. Apare ahu "sannamanam sannamo, samvarananti vuttam hoti, indriyasamvarassetam adhivacanan"ti. Damanam damo, 1- kilesupasamananti vuttam hoti, pannayetam adhivacanam. Panna hi katthaci pannatveva vuccati "sussusam 2- labhate pannanti evamadisu. 3- Katthaci dhammoti "saccam damo dhiti cago"ti evamadisu. 3- Katthaci damoti "yadi sacca dama caga, khantya bhiyyo na vijjati"ti evamadisu. 3- Evam danadini natva idani evam imissa gathaya sampindetva attho veditabbo:- yassa itthiya va purisassa va danena silena sannamena damena cati imehi catuhi dhammehi yatha hirannena suvannena muttaya manina va dhanamayo nidhi tesam suvannadinam ekattha pakkhipanena nidhiyati, evam punnamayo nidhi tesam danadinam ekacittasantane cetiyadimhi va vatthumahi sutthu karanena sunihito hotiti. Sattamagathavannana evam bhagava "yassa danena"ti imaya gathaya punnasampadaya paramatthato nidhibhavam dassetva idani yattha nihito so nidhi sunihito hoti, tam vatthum dassento aha:- [7] "cetiyamhi ca samghe va puggale atithisu va matari pitari capi atho jetthamhi bhatari"ti. Tattha cayitabbanti cetiyam, pujetabbanti vuttam hoti, citatta va cetiyam. Tampanetam tividham hoti paribhogacetiyam uddissakacetiyam sadhatukacetiyanti. 4- Tattha bodhirukkho paribhogacetiyam, buddhapatima uddissakacetiyam, dhatugabbha thupa sadhatuka- cetiyam nama. 5- Samghoti buddhappamukhadisu yokoci. Puggaloti gahatthapabbajitadisu 6- yokoci. @Footnote: 1 cha.Ma., i. damoti damanam 2 cha.Ma., i. sussusa 3 khu.su. 25/188/370 alavakasutta @4 cha.Ma., i. dhatukacetiyam 5 cha.Ma., i. sadhatukadhatukacetiyam 6 cha.Ma., @i. gahatthapabbajitesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Natthi assa tithi, yamhi va tamhi va divase agacchatiti atithi. Tamkhanam 1- agatapahunakassetam adhivacanam. Sesam vuttanayameva. Evam cetiyadini natva idani evam imissa gathaya sampindetva attho veditabbo:- yo so nidhi "sunihito hoti"ti vutto, so imesu vatthusu nihito sunihito hoti. Kasma? digharattam itthaphalanuppadanasamatthataya. Tatha hi appakampi cetiyamhi datva digharattam itthaphalalabhino honti. Yathaha:- "ekapupphamva datvana 2- asiti kappakotiyo. Duggatim nabhijanamiti ca, 3- pupphadanassidam phalan"ti ca. "mattasukhapariccaga passe ce vipulam sukhan"ti ca. 4- Evam dakkhinavisuddhivelamasuttadisu 5- vuttanayena samghadivatthusupi danaphalavibhago veditabbo. Yatha ca cetiyadisu danassa pavatti phalavibhuti ca dassita, ekam 6- yathayogam sabbattha tam tam arabhitva carittavaritavasena silassa, buddhanussatadivasena sannamassa, tabbatthukavipassanamanasikarapaccavekkhanavasena damassa ca pavatti tassa tassa ca phalavibhuti veditabba. Atthamagathavannana evam bhagava danadihi nidhiyamanassa punnamayanidhino cetiyadibhedam vatthum dassetva idani etesu vatthusu nihitassa tassa nidhino gambhire udakantike nihitanidhito visesam dassento aha:- [8] "eso nidhi sunihito ajeyyo anugamiko pahaya gamaniyesu etam adaya gacchati"ti. Tattha pubbapadena tam danadihi sunihitanidhim niddisati "eso nidhi sunihito"ti. Ajeyyoti parehi jetva gahetum na sakka, 7- ajayyotipi 8- patho, @Footnote: 1 cha.Ma., i. tankhane 2 cha.Ma., i. yajitvana 3 cha.Ma. nabhijanami @4 khu.dha. 25/290/67 attano pubbakammavatthu 5 an. navaka. 23/224/405 (sya) @6 cha.Ma., i. evam 7 i. sakko 8 cha.Ma. acceyyotipi, Si.,i. ajjeyyotipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Tassa ajitabbo ajinaraho 1- hitasukhatthikena upacitabboti attho. Etasmim ca pathe eso nidhi ajeyyoti sambandhitva puna "kasma"ti anuyogam dassetva "yasma sunihito anugamiko"ti sambandhitabbam. Itaratha hi sunihitassa ajeyyattam vuttam bhaveyya, na ca sunihito ajayyo ajjito 2- eva hi soti. Anugacchatiti anugamiko, paralokam gacchantampi tattha tattha phalappadanena na vijahatiti attho. Pahaya gamaniyesu etam adaya gacchatiti maranakale paccupatthite sabbabhogesu pahaya gamaniyesu etam nidhim adaya paralokam gacchatiti ayam kira etassa attho. So pana na yujjati. Kasma? bhoganam agamaniyato. Pahatabba eva hi te te bhoga, na gamaniya, gamaniya pana te te gativisesa. Yato yadi esa attho siya, pahaya bhoge gamaniyesu gativisesesu iti vadeyya. Tasma evamettha attho veditabbo:- "nidhi va thana cavati"ti evamadina pakarena pahaya maccam bhogesu gacchantesu etam adaya gacchatiti. Eso hi anugamikatta tam na pajahatiti. Tattha siya "gamaniyesuti ettha gantabbesuti attho, na gacchantesu"ti. Tam na ekamsato gahetabbam. Yatha hi "ariya niyyanika"ti 3- ettha niyyati attho, na niyyatabbati, evamidhapi gacchantesuti attho, na gantabbesuti. Athava yasma esa maranakale kassaci datukamo bhoge amasitumpi na labhati, tasmanena te bhoga pubbam kayena pahatabba, paccha vihatasena cetasa gantabba, atikkamitabbati vuttam hoti. Tasma pubbam kayena pahaya paccha cetasa gamaniyesu bhogesuti evamettha attho datthabbo. Purimasminca 4- atthe niddharane bhummavacanam, pahaya gamaniyesu bhogesu ekamevetam punnanidhibhogam 5- tato niharitva adaya gacchatiti. Pacchimettha bhavena bhavalakkhane bhummavacanam. Bhoganam hi gamaniyabhavena etassa nidhissa adaya gamaniyabhavo lakkhiyatiti. @Footnote: 1 cha.Ma. accitabbo accanaraho, Si., i. ajitabbo ajjanaraho @2 cha.Ma. accaniyo. accito Si., i. ajjaniyo ajjito @3 di. maha. 10/141/73 bhikkhuaparihaniyadhamma 4 cha.Ma. ca saddo na dissati @5 cha.Ma. punnanidhivibhavam, i. punnanidhivibhagam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Navamagathavannana evam bhagava imassa punnanidhino gambhire odakantike nihitanidhito visesam dassetva puna attano bhandagunasamvannanena kayikajanassa 1- ussaham janento ularabhandavanijo viya attana desitapunnanidhigunasamvannanena tasmim punnanidhimhi devamanussanam ussaham janento aha:- [9] "asadharanamannesam acoraharano nidhi kayiratha dhiro punnani yo nidhi anugamiko"ti. Tattha asadharanamannesanti asadharano annesam, makaro padasandhikaro "adukkhamasukhaya vedanaya sampayutta"ti adisu viya. Na corehi aharano acoraharano, corehi adatabbo na hotiti attho. Nidhatabboti nidhi. Evam dvihi pubbapadehi 2- punnanidhigunam vannetva 3- tato dvihi tattha ussaham janeti "kayiratha dhiro punnani, yo nidhi anugamiko"ti. Tassattho:- yasma punnanidhi 4- nama asadharano annesam, acoraharano ca nidhi hoti. Na kevalanca asadharano acoraharano ca nidhi, apica kho pana 5- "eso nidhi sunihito, ajeyyo anugamiko"ti evam 6- vutto yo nidhi anugamiko, so ca yasma punnanidhiyeva hoti, 7- tasma kayiratha kareyya dhiro buddhisampanno dhitisampanno ca puggalo punnaniti. Dasamagathavannana evam bhagava gunasamvannane punnanidhimhi devamanussanam ussaham janetva idani ye ca ussahitva tam punnanidhikiriyaya sampadenti, tesam so yam phalam deti, tam sankhepato dassento aha:- [10] Esa devamanussanam sabbakamadado nidhiti. Idani yasma patthanaya patibaddhitassa sabbakamadadattam, na vina patthanam hoti. Yathaha:- @Footnote: 1 cha.Ma., i. kayajanassa 2 cha.Ma., i. padehi 3 cha.Ma., i. samvannetva 4 cha.Ma., @i. punnaniyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

"akankheyya ce gahapatayo dhammacari samacari `aho vataham kayassa bheda parammarana khattiyamahasalanam sahabyatam upapajjeyyan'ti, thanam kho panetam vijjati, yam so kayassa bheda parammarana .pe. Upapajjeyya. Tam kissa hetu? tatha hi so dhammacari samacari ". 1- Evam "anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja vihareyya. Tam kissa hetu? tatha hi so dhammacari samacari"ti. 2- Tatha caha:- "idha bhikkhave bhikkhu saddhaya samannagato hoti, silena samannagato, sutena samannagato, cagena samannagato, pannaya samannagato hoti, tassa evam hoti `aho vataham kayassa bheda parammarana khattiyamahasalanam sahabyatam upapajjeyyan'ti. So tam cittam padahati, tam cittam adhitthati, tam cittam bhaveti. Tassa te sankhara ca vihara ca evam bhavita evam bahulikata tatrupapattiya samvattanti"ti 3- evamadi. Tasma tam tatha tatha akankhapariyayam cittapadahanadhitthanabhavanaparikkharam patthanam tassa sabbakamadadatte hetum dassento aha:- "yam yam devabhipatthenti sabbametena labbhati"ti. Ekadasamagathavannana [11] Idani yantam sabbam etena labbhati, tam odhiso odhiso dassento "suvannata susarata"ti evamadigathayo aha. Tattha pathamagathaya tava suvannata nama sundaracchavivannata kancanasannibhatacata, sapi etena punnanidhina labbhati. Yathaha:- "yampi bhikkhave tathagato purimam jatim purimam bhavam purimam niketam pubbe manussabhuto samano akkodhano ahosi anupayasabahulo, bahumpi vutto @Footnote: 1 Ma.mu. 12/442/392 saleyyakasutta 2 Ma.mu. 12/442/393 @3 Ma. upari 14/161/147/ sankharupapattisutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Samano nabhisajji na kuppi na byapajji na patitthiyi, 1- na kopanca dosanca appaccayanca patvakasi, data ca ahosi sukhumanam mudukanam attharananam papurananam 2- khomasukhumanam kappasikasukhumanam koseyyasukhumanam kambalasukhumanam. So tassa kammassa katatta upacitatta .pe. So tato cuto itthattam agato samano imam mahapurisalakkhanam patilabhati. Suvannavanno hoti kancanasannibhataco"ti. 3- Susarata nama brahmasarata karavikabhanita, sapi etena labbhati. Yathaha:- "yampi bhikkhave tathagato purimam jatim purimam bhavam purimam niketam pubbe manussabhuto samano pharusam vacam pahaya pharusaya vacaya pativirato ahosi, ya sa vaca nela kannasukha pemaniya hadayangama pori bahujanakanta bahujanamanapa tatharupim vacam bhasita ahosi. So tassa kammassa katatta upacitatta .pe. So tato cuto itthattam agato samano imani dve mahapurisalakkhanani patilabhati. Pahutajivho ca hoti brahmasaro ca karavikabhani ca"ti. 4- Susanthanati sutthu santhanata, samapitavattitayuttatthanesu 5- angapaccanganam samapitavattitabhavena 5- sannivesoti vuttam hoti. Sapi etena labbhati. Yathaha:- "yampi bhikkhave tathagato purimam jatim .pe. Pubbe manussabhuto samano bahujanassa atthakamo ahosi hitakamo phasukakamo yogakkhemakamo `kinti me saddhaya vaddheyyum, silena sutena buddhiya cagena dhammena pannaya dhanadhannena khettavatthuna dvipadacatuppadehi puttadarehi dasakammakaraporisehi natihi mittehi bandhavehi vaddheyyun'ti, so tassa kammassa katatta upacitatta .pe. So tato cuto itthattam agato samano imani tini mahapurisalakkhanani patilabhati, sihapubbaddhakayo ca hoti pitantaramso ca samavattakkhandho ca"ti 6- evamadi. @Footnote: 1 ka. patitthayi 2 cha.Ma. pavurananam 3 di. pati. 11/218/137-8 lakkhanasutta @4 di. pati. 11/236/150 5-5 cha.Ma. samacita..., Si.,i. samupacita... @6 di. pati. 11/224/142 lakkhanasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Imina nayena ito paresupi imina punnanidhina patilabhasadhakani suttapadani tato tato anetva vattabbani. Ativittharabhayena tu idani avatvava sesapadanam 1- vannanam karissami. Surupatati ettha sakalasariram rupanti veditabbam "akaso parivarito rupantve sankhyam gacchatiti adisu viya, tassa rupassa sundarata surupata natidighata natirassata natikisata natithulata natikalata naccodatatati vuttam hoti. Adhipaccanti adhipatibhavo, khattiyamahasaladibhavena samikabhavoti attho. Parivaroti agarikanam sajanaparijanasampatti, anagarikanam parisasampatti, adhipaccanca parivaro ca adhipaccaparivaro. Ettha ca suvannatadihi sarirasampatti, adhipaccena bhogasampatti, parivarena sajanaparijanasampatti vuttati veditabba. Sabbametena labbhatiti yantam "yam yam devabhipatthenti, sabbametena labbhati"ti vuttam, tattha idampi tava pathamam odhiso vuttam suvannatadi sabbametena labbhatiti veditabbanti dasseti. Dvadasamagathavannana [12] Evamimaya gathaya punnanubhavena labhitabbam rajjasampattito oram devamanussampattim dassetva idani tadubhayam rajjasampattim dassento:- "padesarajjam issariyam cakkavattisukham piyam devarajjampi dibbesu sabbametena labbhati"ti imam gathamaha. Tattha padesarajjanti ekadipampi sakalam apapunitva pathaviya ekamekasmim padesarajjam. Issarassa bhavo issariyam, imina dipacakkavattirajjam dasseti. Cakkavattisukham piyanti ittham kantam manapam cakkavattisukham. Imina caturantam cakkavattirajjam dasseti. Devesu rajjam devarajjam, etena mandhatadinam manussanampi devarajjam dassitam hoti. Api dibbesuti imina ye te divibhavatta "dibba"ti vuccanti, tesu dibbesu kayesu uppannanampi devarajjam @Footnote: 1 cha.Ma., i. ativittharabhayena tu sankhittam, idani avasesapadanam...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Dasseti. Sabbametena labbhatiti yantam "yam yam devabhipatthenti, sabbametena labbhati"ti vuttam, tattha idam dutiyampi odhiso padesarajjadi sabbametena labbhatiti veditabbanti dasseti. Terasamagathavannana [13] Evamimaya gathaya punnanubhavena labhitabbam devamanussarajjasampattim dassetva idani dvihipi gathahi vuttasampattim samasato purakkhatva nibbanasampattim dassento:- "manussika ca sampatti devaloke ca ya rati ya ca nibbanasampatti sabbametena labbhati"ti imam gathamaha. Tassayam padavannana:- manussanam ayanti manussi, manussi eva manussika. Sampajjanam sampatti. Devanam loko devaloko. Tasmim devaloke. Yati anavasesapariyadanam, ramanti etaya ajjhattam uppannaya bahiddha va upakaranabhutayati rati, sukhassa sukhavatthuno cetam adhivacanam. Yati aniyatavacanam. Casaddo pubbasampattiya saha sampindanattho. Nibbanamyeva nibbanasampatti. Ayam pana atthavannana:- ya esa "suvannata"tiadihi padehi manussika ca sampatti devaloke ca ya rati vutta, sa ca sabba, ya cayamapara saddhanusaribhavadivasena pattabba nibbanasampatti, sa cati idam tatiyampi odhiso sabbametena labbhatiti. Athava ya pubbe suvannatadihi avutta "sura satimanto idha brahmacariyavaso"ti evamadina 1- nayena niddittha pannaveyyattiyadibheda ca manussika sampatti, apara devaloke ca ya jhanadirati, ya ca yathavuttappakara nibbanasampatti cati idampi tatiyam odhiso sabbametena labbhatiti. Evamettha atthavannana veditabba. @Footnote: 1 an. navaka. 23/225 (21)/409 tithanasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Cuddasamagathavannana [14] Evamimaya gathaya punnanubhavena labhitabbam saddhanusaribhavadi- vasena pattabbam nibbanasampattimpi dassetva idani tevijjaubhatobhagavimutti- vasibhavavasenapi pattabbam tameva tassa upayanca dassento:- "mittasampadamagamma yoniso ce payunjato vijjavimuttivasibhavo sabbametena labbhati"ti imam gathamaha. Tassayam padavannana:- sampajjati etaya gunavibhutim papunatiti sampada, mitto eva sampada mittasampada, tam mittasampadam. Agammati nissaya. Yonisoti upayena. Payunjatoti yoganutthanam karoto. Vijanati etayati vijja, vimuccati etaya, sayam va vimuccatiti vimutti, vijja ca vimutti ca vijjavimuttiyo, vijjavimuttisu vasibhavo vijjavimuttivasibhavo. Ayampana atthavannana:- yvayam mittasampadamagamma sattharam va annataram va garutthaniyam sabrahmacarim nissaya tato ovadanca anusasaninca gahetva yathanusittham patipattiya yoniso payunjato pubbenivasadisu tisu vijjasu "tattha katama vimutti, cittassa ca adhimutti nibbananca"ti 1- evamagataya atthasamapattinibbanabhedaya vimuttiya ca tatha tatha adandhayitattena vasibhavo, idampi catuttham odhiso sabbametena labbhatiti. Pannarasamagathavannana [15] Evamimaya gathaya pubbe kathitavijjavimuttivasibhavabhagiyapunna- nubhavena labhitabbam tevijjaubhatobhagavimuttivasenapi pattabbam nibbanasampattim dassetva idani yasma vijjavimuttivasibhavappatta tevijjaubhatobhagavimuttapi te sabbe patisambhidadigunavibhutim labhanti, imaya ca punnasampadaya tassa gunavibhutiya padatthanavasena tatha tatha sapi labbhati, tasma tampi dassento:- @Footnote: 1 abhi. sangani. 34/1381/307

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

"patisambhida vimokkha ca ya ca savakaparami paccekabodhi buddhabhumi sabbametena labbhati"ti imam gathamaha. Yato samma katena ya cayam dhammatthaniruttipatibhanesu pabhedagata panna patisambhidati vuccati, ye cime "rupi rupani passati"ti adina 1- nayena attha vimokkha, ya cayam bhagavato savakehi pattabba savakasampattisadhika savakaparami, ya ca sayambhubhavasadhika paccekabodhi, ya ca sabbasattuttamabhavasadhika buddhabhumi, idampi pancamam odhiso sabbametena labbhatiti veditabbam. Solasamagathavannana [16] Evam bhagava yantam "yam yam devabhipatthenti sabbametena labbhati"ti vuttam, tam imahi pancahi gathahi odhiso odhiso dassetva idani sabbamevidam sabbakamadadanidhisannitam punnasampadam pasamsanto:- "evam mahatthika esa yadidam punnasampada tasma dhira pasamsanti pandita katapunnatan"ti imaya gathaya desanam nitthapesi. Tassayam padavannana:- evanti atitatthanidassanam. Mahanto attho assati mahatthika, mahato atthaya samvattatiti vuttam hoti, mahiddhikatipi patho. Esati uddesavacanam, tena "yassa danena silena"ti itoppabhuti yava "kayiratha dhiro punnani"ti vuttam punnasampadam uddisati. Yadidanti abhimukhakaranatthe nipato, tena esati uddittham niddisitum ya esati abhimukham karoti. Punnanam sampada punnasampada. Tasmati karanavacanam. Dhirati dhitimanto. Pasamsantiti vannayanti. Panditati pannasampanna. Katapunnatanti katapunnabhavam. Ayampana atthavannana:- iti bhagava suvannatadibuddhabhumipariyosanam punnasampadanubhavena adhigantabbamattham vannayitva idani tamevattham sampinditva @Footnote: 1 di. maha. 10/129/63, di. pati. 11/358/271 atthadhamma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Dassento tenevatthena yathavuttappakaraya punnasampadaya mahatthikattam niropento 1- aha:- evam mahato atthassa avahanena mahatthika esa, yadidam maya "yassa danena silena"ti adina nayena desita punnasampada, tasma madisa sattanam hitasukhavahaya dhammadesanaya akilasutaya yathabhutananena 2- ca dhira pandita "asadharanamannesam, acoraharano nidhi"ti adihi idha vuttehi ca, avuttehi ca "ma bhikkhave punnanam bhayittha, sukhassetam bhikkhave adhivacanam, yadidam punnani"ti *- adihi 3- vacanehi anekakaravokaram katapunnatam pasamsanti, na pakkhapatenati. Desanapariyosane so upasako bahujanehi saddhim sotapattiphale patitthasi, so ca ranno pasenadikosalassa santikam gantva etamattham arocesi, raja ativiya tuttho hutva "sadhu gahapati, sadhu kho tvam gahapati madisehipi aharaniyam 4- nidhim nidhesi"ti sambhavetva 5- tassa mahantam pujamakasiti. Paramatthajotikaya khuddakapathatthakathaya nidhikandasuttavannana nitthita. --------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. thunanto 2 cha.Ma., i. yathabhutagunena @* pali. punnananti 3 an. sattaka. 23/59/90 (sya), khu. iti. 25/22/245 @4 cha.Ma., i. anaharaniyam 5 cha.Ma. samradhetva


             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 192-207. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=5082&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=5082&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=9              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=195              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=206              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=206              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]