ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

Maggavajjhatanham samulikam chindi. Vivattayi 1- samyojananti dasavidhampi samyojanam
vivattayi ubbattetva pajahi. Sammamanabhisayati hetuna karanena navavidhassa manassa
pahanabhisamaya. Antamakasi dukkhassati vattadukkham paricchinnam parivatumam akasi,
katva thitoti attho. Iti satthara  samyuttamahanikaye rahulovade 2- vipassana
kathita, cularahulovadepi 3- vipassana kathita, ambalatthikarame rahulovade 4-
daharassa sato musavada veramani kathita, maharahulovade 5- vipassanava kathita.
Imasmim anguttaramahanikaye ayam catukotikasunnata nama kathitati.
                        8. Jambalisuttavannana
     [178] Atthame santam cetovimuttinti atthannam samapattinam annataram
samapattim. Sakkayanirodhanti tebhumikavattasankhatassa sakkayassa nirodham, nibbananti
attho. Na pakkhandatiti arammanavasena na pakkhandati. Sesapadesupi eseva nayo.
Na patikankhoti na patikankhitabbo. Lepagatenati lepamakkhitena.
     Imasminca panatthe 6- nadiparam gantukamapurisopammam aharitabbam:- eko kira
puriso candasotaya valamacchakulaya nadiya param gantukamo "orimatiram sasankam
sappatibhayam, parimatiram khemam appatibhayam, kim nu kho katva param gamissami"ti
patipatiya thite attha kakudharukkhe disva "sakka imaya rukkhapatipatiya gantun"ti
manam katva "kakudharukkha nama matthasakha honti, sakhaya hattha na santhaheyyun"ti
nigrodhapilakkharukkhadinam annatarassa lakhaya 7- hatthapade makkhitva dakkhinahatthena
ekam sakham ganhi. Hattho tattheva laggi. Puna vamahatthena dakkhinapadena vamapadenati
cattaropi hatthapada tattheva laggimsu. So adhosiro lambamano uparinadiyam deve vutthe
punnaya nadiya sote nimuggo kumbhiladinam bhakkho ahosi.
@Footnote: 1 Si. avattayi, cha. vivattayi                 2 sam.kha. 17/91/108 rahulasutta
@3 Ma. u. 14/416/356 cularahulovadasutta      4 Ma.Ma. 13/107/84 cularahulovadasutta
@5 Ma.Ma. 13/113/91 maharahulovadasutta         6 cha.Ma. panettha      7 Ma. lepassa
     Tattha nadisotam viya samsarasotam datthabbam, sotassa param gantukamapuriso
viya yogavacaro, orimatiram viya sakkayo, parimatiram viya nibbanam, patipatiya
thita attha kakudharukkha viya attha samapattiyo, lepagatena hatthena sakhagahanam
viya jhanavipassananam paripanthike asodhetva samapattisamapajjanam, catuhi hatthapadehi
sakhaya baddhassa olambanam viya pathamajjhane nikantiya laggakalo, uparisote vutthi viya
chasu dvaresu kilesanam uppannakalo, nadiya punnaya sote nimuggassa kumbhiladinam
bhakkhabhutakalo viya samsarasote nimuggassa catusu apayesu dukkhanubhavanakalo veditabbo.
     Suddhena hatthenati sudhotena parisuddhahatthena. Imasmimpi atthe tadisameva
opammam kattabbam:- tattheva hi param gantukamo puriso "kakudharukkha nama
matthasakha, kilitthahatthena ganhantassa hattho parigaleyya"ti hatthapade sudhote
katva ekam sakham ganhitva pathamarukkham arulho. Tato otaritva dutiyam .pe.
Tato otaritva atthamam, atthamarukkhato 1- otaritva parimatire khemantabhumim gato.
     Tattha "imehi rukkhehi parimatiram gamissami"ti tassa purisassa cintitakalo
viya yogino "attha samapattiyo samapajjitva samapattito vutthaya arahattam
ganhissami"ti 2- cintitakalo, suddhena hatthena sakhagahanam viya jhanavipassananam
paripanthikadhamme sodhetva samapattisamapajjanam, tattha pathamarukkharohanakalo viya
pathamajjhanasamapattikalo, pathamarukkhato oruyha dutiyam arulhakalo viya pathamajjhane
nikantiya abaddhassa tato vutthaya dutiyajjhanam samapannakalo .pe. Sattamarukkhato
oruyha atthamam arulhakalo viya akincannayatanasamapattiyam nikantiya
abaddhassa tato vutthaya nevasannanasannayatanasamapannakalo. Atthamarukkhato
oruyha parimam tiram khemantabhumim gatakalo viya nevasannanasannayatane nikantiya 3-
abaddhassa samapattito vutthaya sankhare sammasitva arahattam pattakalo veditabbo.
@Footnote: 1 Ma. tato       2 cha.Ma. gamissamiti        3 Si. niyantiya
     Avijjappabhedam manasikarotiti atthasu thanesu annanabhutaya ghanabahalamahaavijjaya
pabhedasankhatam arahattam manasikaroti. Na pakkhandatiti arammanavaseneva na pakkhandati.
Jambaliti gamato nikkhantassa mahaudakassa patitthanabhuto mahaavato.
Anekavassaganikati gamassa va nagarassa va uppannakaleyeva uppannatta
anekani vassaganani 1- uppannaya etissati anekavassaganika. Ayamukhaniti catasso
pavisanakandaRa. Apayamukhaniti apayavahanakacchiddani. 2- Na alippabhedo patikankhoti
na palippabhedo patikankhitabbo. Na hi tato udakam utthaya palim bhinditva
kacavaram gahetva mahasamuddam sampapunati.
     Imassa panatthassa avibhavanattham uyyanagavesakaopammam aharitabbam. Eko kira
nagaravasi 3- kulaputto uyyanam gavesanto nagarato natidure naccasanne mahantam
jambalim addasa, so "imasmim thane ramaniyam uyyanam bhavissati"ti sallakkhetva
kuddalam adaya cattaripi kandarani pidhaya apavahanakacchiddani vivaritva atthasi.
Devo na sammavassi, avasesaudakam apavahanakacchiddena parissavitva gatam.
Cammakhandapilotikadini tattheva putikani jatani, panaka santhita, samanta anupagamaniya
jata. Upagatanampi nasapute pidhaya pakkamitabbam hoti. So katipahena agantva
patikkamma thito oloketva "na sakka upagantun"ti pakkami.
     Tattha nagaravasi kulaputto viya yogavacaro datthabbo, uyyanam gavesantena
gamadvare jambaliya ditthakalo viya catummahabhutikakayo, ayamukhanam pihitakalo
viya dhammassavanodakassa aladdhakalo, apayamukhanam vivatkalo viya chadvarikasamvarassa
vissatthakalo, devassa samma avutthakalo viya sappayakammatthanassa aladdhakalo,
avasesaudakassa apayamukhehi parissavitva gatakalo viya abbhantare gunanam parihinakalo,
udakassa utthaya palim bhinditva kacavaram adaya mahasamuddam papunitum
@Footnote: 1 Ma. vassagananani     2 apavahanacchiddani. evamuparipi     3 cha.Ma. nagaravasiko
Asamatthakalo viya arahattamaggena avijjapalim bhinditva kilesarasim vidhamitva
nibbanam sacchikatum asamatthakalo, cammakhandapilotikadinam tattheva putibhavo viya
abbhantare ragadikilesehi paripuritakalo, tassa agantva disva vippatisarino
gatakalo viya vattasamangipuggalassa vatte abhiratikalo veditabbo.
     Alippabhedo patikankhoti palibhedo patikankhitabbo. Tato hi udakam utthaya
palim bhinditva kacavaram adaya mahasamuddam papunitum sakkhissatiti attho.
     Idhapi tadeva opammam aharitabbam. 1- Tattha ayamukhanam vivatakalo viya
sappayadhammassavanassa laddhakalo, apayamukhanam pihitakalo viya chasu dvaresu samvarassa
paccupatthitakalo, 2- devassa samma vutthakalo viya sappayakammatthanassa laddhakalo,
udakavahakassa 3- utthaya palim bhinditva kacavaram adaya mahasamuddam pattakalo
viya arahattamaggena avijjam bhinditva akusalarasim  vidhamitva arahattam sacchikatakalo,
ayamukhehi pavitthena udakena sarassa paripunnakalo viya abbhantare lokuttaradhammehi
paripunnakalo, samantato vatim katva rukkhe ropetva uyyanamajjhe pasadam
mapetva natakani paccupatthapetva subhojanam bhunjantassa nisinnakalo viya
dhammapasadam aruyha nibbanarammanam phalasamapattim appetva nisinnakalo veditabbo.
Sesamettha uttanatthameva. Desana pana lokiyalokuttaramissika kathita.
                        9. Nibbanasuttavannana
     [179] Navame hanabhagiya sannatiadisu "pathamassa jhanassa labhim
kamasahagata sannamanasikara samudacaranti, hanabhagini panna"ti 4- evam abhidhamme
vuttanayeneva attho veditabbo. Yathabhutam nappajanantiti yathasabhavato maggananena
na jananti.
@Footnote: 1 Ma. aharitva kata     2 Ma. patisanthitakalo
@3 cha.Ma. udakassa         4 abhi. vi. 35/799/402 catukkaniddesa
                       10. Mahapadesasuttavannana
     [180] Dasame bhoganagare viharatiti parinibbanasamaye carikam caranto tam nagaram
patva tattha viharati. Anandacetiyeti anandayakkhassa bhavanatthane patitthitavihare.
Mahapadeseti mahaokase mahaapadese va, buddhadayo mahante mahante apadisitva
vuttani mahakarananiti attho. Neva abhinanditabbanti hatthatutthehi sadhukaram
datva pubbeva na sotabbam. 1- Evam kate hi paccha "idam na sameti"ti vuccamanopi
"kim pubbeva ayam dhammo, idani na dhammo"ti vatva laddhim na vissajjesi.
Nappatikkositabbanti "kim esa balo vadati"ti evam pubbeva na vattabbam.
Evam vutte hi vattum yuttayuttampi na vakkhati. Tenaha anabhinanditva
appatikkositvati. Padabyanjananiti padasankhatani byanjanani. Sadhukam
uggahetvati "imasmim thane pali vutta, imasmim thane attho vutto, imasmim
thane anusandhi kathita, imasmim thane pubbaparam kathitan"ti sutthu gahetva. Sutte
otaretabbaniti sutte otaritabbani. Vinaye sandassetabbaniti vinaye
samsandetabbani.
     Ettha ca suttanti vinayo vutto. Yathaha "kattha patikkhittam, savatthiyam
patikkhittam, suttavibhange"ti. 2- Vinayoti khandhako. Yathaha "kosambiya 3-
vinayatisare"ti. Evam vinayapi takampi na pariyadiyati. Ubhatovibhangam pana suttam
khandhakaparivara vinayoti evam vinayapitakam pariyadiyati. Athava suttantapitakam suttam,
vinayapitakam vinayoti evam dveyeva pitakani pariyadiyanti. Suttantabhidhammapitakani
va suttam, vinayapitakam vinayoti evampi tini pitakani na tava pariyadiyanti.
Asuttanamakanhi buddhavacanam nama atthi. Seyyathidam? jatakam patisambhida niddeso
Suttanipato dhammapadam udanam itivuttakam vimanavatthu petavatthu theragatha therigatha
apadananti.
     Sudinnatthero pana "asuttanamakam buddhavacanam natthi"ti tam sabbam patikkhipitva
"tini pitakani suttam, vinayo pana karanan"ti aha. Tato tam karanam dassento
idam suttamahari:-
@Footnote: 1 Ma. na gahetabbam  2 vi.cu. 7/457/301 sattasatikakkhandhaka  3 cha. ayam patho na dissati
              "ye kho tvam gotami dhamme janeyyasi, ime dhamma saragaya
         samvattanti no viragaya, samyogaya samvattanti no visamyogaya,
         saupadanaya samvattanti no anupadanaya, mahicchataya samvattanti
         no appicchataya, asantutthiya samvattanti no santutthiya, kosajjaya
         samvattanti no viriyarambhaya, sanganikaya samvattanti no pavivekaya,
         acayaya samvattanti no apacayaya. Ekamsena gotami jayyeasi `neso
         dhammo neso vinayo netam satthusasanan'ti. 1-
              Ye ca kho tvam gotami dhamme janeyyasi, ime dhamma viragaya
         samvattanti no saragaya, visamyogaya samvattanti no samyogaya. Anupadanaya
         samvattanti no saupadanaya, appicchataya samvattanti no mahicchataya,
         santutthiya samvattanti no asantutthiya, viriyarambhaya samvattanti no
         kosajjaya, pavivekaya samvattanti no sanganikaya, apacayaya samvattanti
         no acayaya. Ekamsena gotami janeyyasi `eso dhammo eso vinayo
         etam satthusasanan"ti. 1-
      Tasma sutteti tepitake buddhavacane otaretabbani. Vinayeti ekasmim
ragadivinayakarane samsandetabbaniti ayamettha attho. Na ceva sutte otarantiti
sutte patipatiya katthaci anagantva jallim 2- utthapetva gulhavessantaragulha-
ummaggagulhavinayavedallapitakanam annatarato agatani pannayantiti attho. Evam
agatani hi ragadivinaye ca apannayamanani chaddetabbani hontiti. Tena
vuttam "iti hidam bhikkhave chaddeyyatha"ti. Etenpayena sabbattha attho veditabbo.
Idam bhikkhave catuttham mahapadesam dhareyyathati idam bhikkhave catuttham dhammassa
patitthanokasam dhareyyathati.
                        Sancetaniyavaggo tatiyo.
@Footnote: 1 vi.cu. 7/406/239 bhikkhunikkhandhaka      2 cha.Ma. challim



             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 398-403. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=9136&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=9136&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=529              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=6232              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=6388              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=6388              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]