ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                        7. Kathavatthusuttavannana
     [68] Sattame kathavatthuniti kathakaranani, kathaya bhumiyo patitthayoti
attho. Atitam va bhikkhave addhananti atitaddhanam nama kalopi vattati
khandhapi. Anagatapaccuppannesupi eseva nayo. Tattha atite kassapo nama
sammasambuddho ahosi, tassa kiki nama kasiraja aggupatthako ahosi,
visativassasahassani ayu ahositi imina nayena kathento atitam arabbha katham katheti
nama. Anagate metteyyo nama buddho bhavissati. Tassa sankho nama raja
aggupatthako bhavissati, asitivassasahassani ayu bhavissatiti imina nayena
kathento  anagatam arabbha katham katheti nama. Etarahi asuko nama raja
dhammikoti imina nayena kathento paccuppannam arabbha katham katheti nama.
     Kathasampayogenati kathaya samagamena. Kacchoti kathetum yutto. Akacchoti
kathetum na yutto. Ekamsabyakaraniyam panhantiadisu "cakkhu aniccan"ti putthena
"ama aniccan"ti ekamseneva byakatabbam. Eseva nayo sotadisu. Ayam
Ekamsabyakaraniyo panho. "aniccam nama cakkhun"ti putthena pana "na cakkhumeva,
sotampi aniccam, ghanampi aniccan"ti evam vibhajitva byakatabbam. Ayampi
vibhajjabyakaraniyo panho. "yatha cakkhum, tatha sotam. Yatha sotam, tatha cakkhuna"ti
putthena "kenatthena pucchasi"ti patipucchitva "dassanatthena pucchami"ti vutte
"na hi"ti byakatabbam. "aniccatthena pucchami"ti vutte "ama"ti byakatabbam.
Ayam patipucchabyakaraniyo panho. "tam jivam tam sariran"tiadini putthena pana
"abyakatametam bhagavata"ti thapetabbo, esa panho na byakatabbo. Ayam
thapaniyo panho.
     Thanathane na santhatiti karanakarane  na santhati. Tatrayam nayo:-
sassatavadi yuttena karanena pahoti ucchedavadim niggahetum, ucchedavadi
niggayhamano "kim panaham ucchedam vadami"ti sassatavadibhavameva dipeti, attano
vade patitthatum na sakkoti. Evam ucchedavadimhi pahonte sassatavadi,
puggalavadimhi pahonte sunnatavadi sunnatavadimhi pahonte puggalavaditi evam
thanathane na santhati nama.
     Parikappe na santhatiti idam panhapucchanepi panhakathanepi labbhati. Katham?
Ekacco hi "panham pucchissami"ti kantham sodheti, so itarena "idam nama tvam
pucchissasi"ti vutto natabhavam ntava "na etam annam pucchissami"ti vadati.
Panham putthopi "panham kathessami"ti hanum samsodheti, so itarena "idam nama
kathessasi"ti vutto natabhavam natva "na etam, annam kathessami"ti vadati.
Evam parikappe na santhati nama.
     Annavade 1- na santhatiti natavade janitavade na santhati. Katham?
Ekacco panham pucchati, tam itaro "manapo taya panho pucchito, kaham te
@Footnote: 1 cha.Ma. annatavade
Esa uggahito"ti vadati. Itaropi 1- pucchitabbaniyameneva panham pucchitvapi tassa
kathaya "apanham nu kho pucchitan"ti vimatim karoti. Aparo panham puttho katheti,
tamanno "sutthu 2- te panho kathito, kattha te uggahito, panham kathentena
nama evam kathetabbo"ti vadati. Itaro kathetabbaniyameneva panham kathetvapi tassa
kathaya "apanho nu kho maya kathito"ti vimatim karoti.
     Patipadaya na santhatiti patipattiyam na titthati, vattam ajanitva
apucchitabbatthane pucchatiti attho. Ayam hi 3- panho nama cetiyangane pucchitena
na kathetabbo, tatha bhikkhacaramagge gamam pindaya caranakale. Asanasalaya
nisinnakale yagum va bhattam va gahetva 4- nisinnakalepi paribhunjitva
nisinnakalepi divaviharatthanagamanakalepi. Divatthanepi nisinnakale pana okasam
karetva pucchantassa kathetabbo, akaretva pucchantassa na kathetabbo. Idam
vattam ajanitva pucchanto patipadaya na santhati nama. Evam santayam
bhikkhave puggalo akaccho hotiti bhikkhave etam imasminca karane sati ayam
puggalo na kathetum yutto nama hoti.
     Thanathane santhatiti sassatavadi yuttena karanena pahoti ucchedavadim
niggahetum ucchedavadi tena niggayhamanopi "aham taya satakkhattum niggayhamanopi
ucchedavadiyeva"ti vadati. Imina nayena sassatapuggalasunnatavadisupi nayo
netabbo. Evam thanathane santhati nama. Parikappe santhatiti "panham
pucchissami"ti kantham samsodhento "tvam imam nama pucchissasi"ti vutte "ama
etamyeva pucchissami"ti vadati. "panham kathessami"ti hanum samsodhentopi "tvam
imam nama kathessasi"ti vutte "ama etamyeva kathessami"ti vadati. Evam parikappe
santhati nama.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. itaro    2 Ma. suddho
@3 cha.Ma. ayam saddo na dissati   4 Si. agahetva
     Annavade na santhatiti imam panham pucchitva "sutthu te panho pucchito, 1-
pucchantena 2- nama evam pucchitabban"ti  vutte sampaticchati, vimatim na
uppadeti. Panham kathetvapi "sutthu te panho kathito, kathentena nama evam
kathetabban"ti vutte sampaticchati, vimatim na uppadeti. Patipadaya santhatiti
gehe nisidapetva yagukhajjakadini datva yava bhattam nitthati, tasmim antare
nisinno panham pucchati. Sappiadini bhesajjani atthavidhani panakani
vatthacchadanamalagandhadini va adaya viharam gantva tani datva divatthanam
pavisitva okasam karetva panham pucchati. Evanhi vattam natva pucchanto patipadaya
santhati nama. Tassa panham kathetum vattati.
     Annenannam paticaratiti annena vacanena annam paticchadeti, annam va
pucchito annam katheti. Bahiddha katham apanametiti agantukakatham otarento
purimakatham bahiddha apanameti. Tatridam vatthu:- bhikkhu kira sannipatitva ekam
daharam "avuso tvam imanca imanca apattim apanno"ti ahamsu. So aha
"bhante nagadipam gatomhi"ti. Avuso na mayam tava nagadipagamanena atthika, apattim
pana apannoti pucchamati. Bhante nagadipam gantva macche khadinti. Avuso
tava macchakhadanena kammam natthi, apattim kirasi apannoti. So  "natisupakko
maccho mayham aphasukamakasi bhante"ti. Avuso tuyham phasukena va aphasukena
va kammam natthi, apattim apannositi. Bhante yava tattha vasim, tava me aphasukameva
jatanti. Evam agantukakathavasena bahiddha katham apanametiti veditabbam.
     Abhirahatiti ito cito ca suttam aharitva avattharati tepitakatissatthero
viya. Pubbe kira bhikkhu mahacetiyangane sannipatitva samghakiccam katva bhikkhunam
ovadam datva annamannam panhasakaccham karonti. Tatthayam thero tihi pitakehi
@Footnote: 1 i. kathito     2 i. kathentena
Tato tato suttam aharitva divasabhage ekampi panham nitthapetum na deti.
Abhimaddatiti karanam aharitva maddati. Anupajagghatiti  parena panhe pucchitepi
kathitepi panim paharitva mahahasitam hasati, yena parassa "apucchitabbam nu kho pucchim,
akathetabbam nu kho kathesin"ti vimati uppajjati. Khalitam ganhatiti appamattakam
mukhadosamattam ganhati, akkhare va pade va byanjane va durutte "evam nametam
vattabban"ti ujjhayamano vicarati. Saupanisoti saupanissayo sapaccayo.
     Ohitasototi thapitasoto. Abhijanati ekam dhammanti ekam kusaladhammam
abhijanati ariyamaggam. Parijanati ekam dhammanti ekam dukkhasaccadhammam tiranaparinnaya
parijanati. Pajahati ekam dhammanti ekam sabbakusaladhammam pajahati vinodeti
byantikaroti. Sacchikaroti ekam dhammanti ekam arahattaphaladhammam nirodhameva va
paccakkham karoti. Sammavimuttim phusatiti samma hetuna nayena karanena
arahattaphalavimokkham nanaphassena phusati.
     Etadattha bhikkhave kathati bhikkhave ya esa kathasampayogenati katha
dassita, sa etadattha, ayam tassa kathaya bhumi patittha, idam vatthu yadidam
anupada cittassa vimokkhoti evam sabbapadesu yojana veditabba. Etadattha
mantanati ya ayam kacchakacchesu puggalesu kacchena saddhim mantana, sapi
etadatthayeva. Etadattha upanisati ohitasoto saupanisoti evam vutta
upanisapi etadatthayeva. Etadattham sotavadhananti tassa saupanissayam sotatthapanam, 1-
tampi etadatthameva. Anupadati catuhi upadanehi agahetva. Cittassa vimokkhoti
arahattaphalavimokkho. Arahattaphalatthaya hi sabbametanti suttantam vinivattetva
uparigathahi kutam ganhanto ye viruddhatiadimaha.
     Tattha viruddhati virodhasankhatena kopena viruddha. Sallapantiti tassa 2-
allapasallapam 3- karonti. Vinivitthati abhinivittha hutva. Samussitati
manussayena sutathu
@Footnote: 1 cha.Ma. tassa upanisaya sotavadhanam  2 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati
@3 cha.Ma. sallapam
Ussita. Anariyagunamasajjati anariyam gunakatham gunamasajja kathenti. Gunam
ghattetva katha hi anariyakatha nama, na ariyakatha, tam kathentiti attho.
Annonnavivaresinoti annamannassa chiddam aparadham gavesamana. Dubbhasitanti
dukkathitam. Vikkhalitanti appamattakam mukhadosakhalitam. Sampamoham parajayanti
annamannassa appamattena mukhadosena sampamohanca parajayanca. Abhinandantiti tussanti.
Nacareti na carati na katheti. 1- Dhammatthapatisamyuttati ya ca dhammatthitena kathitakatha,
sa dhammattha ceva hoti tena ca dhamme patisamyuttati dhammatthapatisamyutta.
Anuttinnena 2- manasati anuddhatena cetasa. Apalasoti yugaggahapalasavasena
apalaso hutva. Asahasoti ragadosamohaasahasanam 3- vasena asahaso hutva.
     Anussuyyamanoti na usuyamano. Dubbhatthe napasadayeti 4- dukkathitasmim na
apasadeyya. Uparambham na sikkheyyati karanuttariyalakkhanam  uparambhampi na
sikkheyya. Jalitanca na gahayeti appamattakam mukhakhalitam "ayam te doso"ti na
gaheyya. 5- Nabhihareti navatthareyya. Nabhimaddeti ekam karanam aharitva
na maddeyya. Na vacam payutam bhaneti saccalikapatisamyuttam vacam na bhaneyya.
Annatatthanti jananattham. Pasadatthanti pasadajananattham. Na samusseyya mantayeti
na manussayena samussito bhaveyya. Na hi manussita hutva pandita kathayanti,
manena pana anussitova hutva mantaye katheyya bhaseyyati.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 205-210. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=4736&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=4736&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=507              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=5215              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=5315              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=5315              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]