ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                         4. Sarabhasuttavannana
     [65] Catutthe rajagaheti evamnamake nagare. Gijjhakute pabbateti
gijjhasadisanissa kutani, gijjha va tassa kutesu vasantiti gijjhakuto, tasmim
gijjhakute pabbate. Etenassa rajagaham gocaragamam katva viharantassa vasanatthanam dassitam.
Gijjhakutasmim hi tathagatam uddissa viharo karito, gijjhakutaviharotvevassa
namam. Tatrayam 4- tasmim samaye viharatiti. Sarabho nama paribbajako acirapakkanto
hotiti sarabhoti evamnamako paribbajako imasmim sasane pabbajitva na
cirasseva pakkanto hoti, adhuna vibbhantoti attho. Sammasambuddhe hi loke
uppanne titthiya natthalabhasakkara ahesum, tinnam ratananam mahalabhasakkaro
uppajji. Yathaha:-
          "tena kho pana samayena bhagava sakkato hoti garukato
     manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati   2 cha.Ma. dibbacankamo nama hoti
@3 cha.Ma. uttanatthamevati     4 cha.Ma.,i. tatthayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Annatitthiya pana paribbajaka asakkata honti agarukata amanita apujita apacita 1- na labhino civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanan"ti. 2- Te evam parihinalabhasakkara pancasatamatta ekasmim paribbajakarame sannipatitva sammantayimsu "bho mayam samanassa gotamassa uppannakalato patthaya parihinalabhasakkara 3- jata, samanassa gotamassa savakanancassa ekam avannam upadharetha, avannam pattharitva etassa sasanam garahitva amhakam labhasakkaram uppadessama"ti. Te vajjam olokentapi "tisu dvaresu ajive cati catusupi thanesu samanassa gotamassa vajjam passitum na sakka, imani cattari thanani muncitva annattha oloketha"ti ahamsu. Atha nesam antare eko evamaha "aham annam na passami, ime anvaddhamasam sannipatitva dvaravatapanani pidhaya samaneranampi pavesanam na denti. Jivitasadisapi upatthaka datthum na labhanti, avattanimayam osaretva janam avattetva khadanti. Sace tam mayam aharitum sakkhissama, evam no labhasakkaro ularo bhavissati"ti. Aparopi evameva vadanto utthasi. Sabbe ekavada ahesum. Tato ahamsu "yo tam aharitum sakkhissati, tam mayam amhakam samaye jetthakam karissama"ti. Tato kotito patthaya "tvam sakkhissasi, tvam sakkhissasi"ti pucchitva "aham na sakkhissami, aham na sakkhissami"ti bahuhi vutte sarabham pucchimsu "tvam sakkhissasi acariya"ti. So aha "agaru etam aharitum, sace tumhe attano kathaya thatva mam jetthakam karissatha"ti. Agaru etam acariya ahara, tvam katoyevasi amhehi jetthakoti. So aha "tam aharantena thenetva va vilumpitva va aharitum na sakka, samanassa pana gotamassa savakasadisena hutva tassa savake vanditva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 2 sam.ni. 16/70/116 susimaparibbajakasutta, @khu.u. 25/14/107 sakkarasutta 3 cha.Ma.,i. hatalabhasakkara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Vattapatipattim katva tesam patte bhattam bhunjitva aharitum sakka. ruccati te etassa kiriya"ti. 1- Yankinci katva aharitvava 2- no dehiti. Tenahi mam disva apassanta viya bhaveyyathati paribbajakanam sannam datva dutiyadivase patova utthaya gijjhakutamahaviharam gantva ditthaditthanam bhikkhunam pancapatitthitena pade vandi. Bhikkhu ahamsu "anne paribbajaka thaddha 3- pharusa, ayam pana saddho bhavissati pasanno"ti. Bhante tumhe natva yuttatthanasmimyeva pabbajita, mayam pana anupadharetva atittheneva pakkhanta aniyyanikamagge vicaramati. So evam vatva ditthaditthe bhikkhu punappunam vandati, nhanodakadini patiyadeti, dantakattham kappiyam karoti, pade dhovati makkheti, atirekabhattam labhitva bhunjati. Tam imina niharena vasantam eko mahathero disva "paribbajaka tvam saddho pasanno, kim na pabbajissasi"ti. 4- Ko mam bhante pabbajessati. Mayanhi cirakalam bhadantanam paccatthika hutva vicarimhati. Thero "sace tvam pabbajitukamo, aham tam pabbajessami"ti vatva pabbajesi. So pabbajitakalato patthaya nirantaram vattapativattam akasi. Atha nam thero vatte pasiditva nacirasseva upasampadesi. So uposathadivase bhikkhuhi saddhim uposathaggam pavisitva bhikkhu mahantena ussahena patimokkham pagganhante disva "ime 5- imina niharena osaretva osaretva labham 6- khadanti, katipahena harissami"ti cintesi. So parivenam gantva upajjhayam vanditva "bhante kinnamo ayam dhammo"ti pucchi. Patimokkho nama avusoti. Uttamadhammo esa bhante bhavissatiti. Ama avuso, sakalasasanasandharani ayam sikkhati. Bhante sace esa sikkhadhammo uttamo, imameva pathamam ganhamiti. Ganhavusoti thero sampaticchi. So ganhanto paribbajake passitva "kidisam acariya"ti pucchito "avuso ma cintayittha, katipahena @Footnote: 1 Si.,i. vo tassa ettakassa kiriyayati, cha.Ma. vo etassa ettakassa kiriyati @2 cha.Ma. aharitva ca 3 cha.Ma.,i. canda 4 cha.Ma. pabbajasiti @5 cha.Ma. ayam patho na dissati 6 cha.Ma. lokam. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Aharissami"ti vatva nacirasseva ugganhitva upajjhayam aha "ettakameva bhante udahu annampi atthi"ti. Ettakameva avusoti. So punadivase yathanivatthaparutova gahitanihareneva pattam gahetva gijjhakuta nikkhamma paribbajakaramam agamasi. Paribbajaka disva "kidisam acariya, nasakkhittha manne avattanimayam aharitun"ti tam parivarayimsu. Ma cintayittha avuso, ahata me avattanimaya, ito patthaya amhakam labhasakkaro maha bhavissati. Tumhe annamannam samagga hotha, ma vivadam akatthati. Sace te acariya suggahito, 1- amhepi tam vacehiti. So adito patthaya patimokkham osaresi. Atha te sabbepi "ettha bho nagare vicaranta samanassa gotamassa avannam kathessama"ti anugghatitesuyeva nagaradvaresu dvarasamipam gantva vivatena dvarena sabbapathamam pavisimsu. Evam salingeneva apakkantam tam paribbajakam sandhaya "sarabho nama paribbajako acirapakkanto hoti"ti vuttam tam divasam pana bhagava paccusasamaye lokam volokento imam addasa "ajja sarabho paribbajako nagare vicaritva pakasaniyakammam karissati, tinnam ratananam avannam kathento visam sincitva paribbajakaramam gamissati, ahampi tattheva gamissami, catassopi parisa tattheva osarissanti. Tasmim samagame caturasitipanasahassani amatapanam pivissanti"ti. Tato "tassa okaso hotu, yatharuciya avannam pattharatu"ti cintetva anandattheram amantesi "ananda attharasasu mahaviharesu bhikkhusamghassa maya saddhimyeva pindaya caritum arocehi"ti. Thero tatha akasi. Bhikkhu pattacivaramadaya sattharameva parivarayimsu. Sattha bhikkhusamgham adaya dvaragamasmimyeva 2- pindaya cari. Sarabhopi paribbajakehi saddhim nagaram pavittho tattha tattha parisaganamajjhe rajadvare amaccadvare 3- vithicatukkadisu ca @Footnote: 1 cha.Ma. suggahita 2 cha.Ma. dvaragamasamipeyeva 3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Gantva 1- "annato maya samananam sakyaputtiyanam dhammo"tiadini abhasi. Tam sandhaya so rajagahe parisati evam vacam bhasatitiadi vuttam. Tattha annatoti nato avabuddho, pakatam katva uggahitoti dipeti. Annayati janitva. Apakkantoti salingeneva apakkanto. Sace hi samanassa gotamassa sasane koci saro abhavissa, naham apakkamissam. Tassa pana sasanam asaram nissaram, avattanimayam osaretva samana labham khadantiti etamattham dipento evamaha. Athakho sambahula bhikkhuti atha evam tasmim paribbajake bhasamane arannavasino pancasata bhikkhu "asukatthanam nama sattha pindaya caritum gato"ti ajananta bhikkhacaravelayam rajagaham pindaya pavisimsu. Te sandhayetam vuttam. Assosunti sunimsu. Yena bhagava tenupasankamimsuti "idam karanam dasabalassa arocessama"ti upasankamimsu. Sappinika tiranti sappinikati 2- evamnamikaya nadiya tiram. Adhivasesi bhagava tunhibhavenati kayangavacangani acopetva abbhantare khantim caretva 3- citteneva adhivasesiti attho. Evam adhivasetva puna 4- cintesi "kinnu kho ajja maya sarabhassa vadam madditum gacchantena ekakena gantabbam, udahu bhikkhusamghapari- vutena"ti athassa etadahosi:- sacaham bhikkhusamghaparivuto gamissami, mahajano evam cintessati "samano gotamo vaduppattitthanam gacchanto pakkham ukkhipitva gantva parisabalena uppannam vadam maddati, paravadinam sisam ukkhipitum na deti"ti. Na kho pana mayham uppanne vade param gahetva maddanakiccam atthi, ahameva gantva maddissami. Anacchariyam cetam yvaham 5- idani buddhabhuto attano uppannam vadam maddeyyam, 6- cariyam caranakale ahetukapatisandhiyam nibbattenapi hi maya vahitabbadhuram anno vahitum samattho nama nahosi. Imassa panatthassa sadhanattham:- @Footnote: 1 Si. thatva 2 cha.Ma. sippinikatiranti sippinikati 3 cha.Ma. dharetva @4 Si.,i. pana 5 Si.,i. svaham 6 Ma. maddeyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

"yato yato garudhuram yato gambhiravattani tadassu kanham yojenti 1- svassu tam vahate dhuran"ti 2- idam kanhajatakam aharitabbam. Atite kira eko satthavaho ekissa mahallikaya gehe nivasam ganhi. Athassa ekissa dhenuya rattibhagasamanantare gabbhavutthanam ahosi. Sa ekam vacchakam vijayi. Mahallikaya vacchakam ditthakalato patthaya puttasineho udapadi. Punadivase satthavahaputto "tava gehavetanam ganhahi"ti aha. Mahallika "mayham annena kammam 3- natthi, imam me vacchakam dehi"ti aha. Ganhahi ammati. Sa tam ganhitva khiram payetva yagubhattatinadini dadamana posesi. So vuddhimanvaya paripunnarupo balaviriyasampanno ahosi sampannacaro, kalako nama namena. Athekassa satthavahassa pancahi sakatasatehi agacchantassa udakabhinnatthane sakatacakkam laggi. So dasapi visatipi timsatipi sampayojetva niharapetum asakkonto kalakam upasankamitva aha "tata tava vetanam dassami, sakatamme ukkhipitva dehi"ti. Evam vacanam 4- vatva tam adaya "anno imina saddhim dhuram vahitum samattho natthi"ti dhurasakate 5- yottam bandhitva tam ekamyeva 6- yojesi. So tam sakatam ukkhipitva thale patitthapetva eteneva niharena 7- panca sakatasatani nihari. So sabbapacchimam sakatam niharitva mociyamano "sun"ti katva sisam ukkhipi. Satthavaho "ayam ettakani sakatani ukkhipanto evam na akasi, vetanattham manne karoti"ti sakatagananaya kahapane gahetva pancasatabhandikam tassa givayam bandhapesi. 8- So annesam attano santikam alliyitum adento ujukam gehameva agamasi. Mahallika disva mocetva kahapanabhavam natva "kasma putta evamakasi, so tvam `maya kammam katva abhatena ayam jivissati'ti sannamakasi"ti vatva gonam @Footnote: 1 cha,ma,i. yunjenti 2 khu.ja. 27/29/10 kanhajataka 3 cha.Ma. kiccam @4 cha.Ma.,i. evanca pana 5 Ma. dhurasakatacchidde 6 cha.Ma.,i. ekakamyeva @7 Si.,i. niyamena 8 Ma. thapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Unhodakena nhapetva telena abbhanjitva "ito patthaya puna ma evamakasi"ti ovadi. Evam sandhaya 1- "cariyam caranakale ahetukapatisandhiyam nibbattenapi hi maya vahitabbadhuram anno vahitum samattho nama nahosi"ti cintetva ekakova agamasi. Tam dassetum athakho bhagava sayanhasamayam patisallana vutthitotiadi vuttam. Tattha patisallanati puthuttarammanehi cittam patisamharitva sallanato, phalasamapattitoti attho. Tenupasankamiti paribbajakesu sakalanagare pakasaniyakammam katva nagara nikkhamma paribbajakarame sannipatitva "sace avuso sarabha samano gotamo agamissati, kim karissasi"ti. Samane gotame ekam karonte aham dve karissami, dve karonte cattari, cattari karonte panca, panca karonte dasa, dasa karonte visati, visati karonte timsam, timsam karonte cattalisam, cattalisam karonte pannasam, pannasam karonte satam, satam karonte sahassam karissamiti evam annamannam sihanadakatham samutthapetva nisinnesu upasankami. Upasankamanto pana yasma paribbajakaramassa nagaramajjheneva maggo, tasma surattadupattam nivasetva sugatamahacivaram parupitva visatthabalo raja viya ekakova nagaramajjhena agamasi. Micchaditthika disva "paribbajaka samanassa gotamassa pakasaniyakammam karonta avannam pattharimsu, so ete anuvattitva sannapetum gacchati manne"ti anubandhimsu. Sammaditthikapi "sammasambuddho pattacivaram adaya ekakova nikkhanto, ajja sarabhena saddhim mahadhammasangamo bhavissati. Mayampi tasmim samagame kayasakkhino bhavissama"ti anubandhimsu. Sattha passantasseva mahajanassa paribbajakassaramam upasankami. Paribbajaka rukkhanam khandhavitapasakhantarehi samuggacchanta chabbanna ghanabuddharasmiyo disva "anno 2- evarupo okaso nama natthi. Kim nu kho @Footnote: 1 cha.Ma. sattha 2 cha.Ma.,i. annada

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Etan"ti oloketva 1- "samano gotamo agacchati"ti ahamsu. Tam sutvava sarabho janukantare sisam thapetva adhomukho nisidi. Evam tasmim samaye bhagava tam aramam upasankamitva pannatte asane nisidi. Tathagato hi jambudipatale aggakule jatatta asanaraho. 2- Tassa sabbattha asanam pannattameva hoti. Evam pannatte asane 3- nisidi. Te paribbajaka sarabham paribbajakam etadavocunti sammasambuddhe kira sarabhena saddhim ettakam kathenteyeva bhikkhusamgho satthu padanupadiko hutva paribbajakaramam sampapuni, catassopi parisa paribbajakarameyeva osarimsu. Tato te paribbajaka "acchariyam samanassa gotamassa kammam, sakalanagaram vicaritva avannam pattharitva pakasaniyakammam katva agatanam verinam patisattunam paccamittanam santikam agantva thokampi viggahikakatham na katheti, agatakalato patthaya satapakatelena makkhento viya amatapanam payento viya madhurakatham katheti"ti sabbepi sammasambuddham anuvattanta etadavocum. Yaceyyasiti ayaceyyasi pattheyyasi piheyyasi. Tunhibhutoti tunhibhavam upagato. Mankubhutoti nittejatam apanno. Pattakkhandhoti onatagivo. Adhomukhoti hetthamukho. Sammasambuddhassa te patijanatoti "aham sammasambuddho, sabbe dhamma maya abhisambuddha"ti evam patijanato tava. Ime dhamma anabhisambuddhati ime nama dhamma taya anabhisambuddha. Tatthati tesu anabhisambuddhati evam dassitadhammesu. Annena va annam paticarissatiti annena va vacanena annam vacanam paticchadessati, annam pucchito annam kathessatiti attho. 4- Bahiddha katham apanamessatiti bahiddha annam agantukakatham aharanto purimakatham apanamessati. Appaccayanti anabhiratim atutthakaram. Patukarissatiti pakatam karissati. Ettha ca appaccayena domanassam vuttam, purimehi dvihi mandabalavabhedo kodhoyeva. @Footnote: cha.Ma.,i. ulloketva 2 cha.Ma. aggasanarahotissa 3 cha.Ma.,i. maharahe buddhasane @4 cha.Ma.adhippayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Evam bhagava pathamavesarajjena sihanadam naditva puna dutiyadihi nadanto yo kho mam paribbajakatiadimaha. Tattha yassa kho pana te atthaya dhammo desitoti yassa maggassa va phalassa va atthaya taya catusaccadhammo desito. So na niyyatiti so dhammo na niyyati na nigacchati, na tam attham sadhetiti vuttam hoti. Takkarassati yo tam karoti, tassa patipattipurakassa puggalassati attho. Samma dukkhakkhayayati hetuna nayena karanena sakalassa vattadukkhassa khayaya. Athava yassa kho pana te atthaya dhammo desitoti yassa te atthaya dhammo desito, seyyathidam? ragapatighatatthaya asubhakammatthanam, dosapatighatatthaya mettabhavana, mohapatighatatthaya panca dhamma 1- vitakkupacchedaya anapanassati. So na niyyati takkarassa sammadukkhakkhayayati so dhammo yo nam yathadesitam karoti, tassa takkarassa samma hetuna nayena karanena vattadukkhakkhayaya na niyyati na nigacchati, tam attham na sadhetiti ayamettha attho. Seyyathapi sarabho paribbajakoti yatha ayam sarabho paribbajako pajjhayanto appatibhano nisinno, evam nisidissatiti. Evam tihi padehi sihanadam naditva desanam nivattentasseva 2- tathagatassa tasmim thane sannipatita caturasitipanasahassaparimana parisa amatapanam pivi, sattha parisaya amatapanassa pitabhavam natva vehasam abbhuggantva pakkami. Tamattham dassetum athakho bhagavatiadi vuttam. Tattha sihanadanti setthanadam abhitanadam appatinadam. Vehasam pakkamiti abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya adhitthaya saddhim bhikkhusamghena akasam pakkhandi. Evam pakkhando ca pana tamkhananneva gijjhakutamahavihare patitthasi. Vacaya sannitodakenati vacanapatodena. Sanjambharim akamsuti sambharitam nirantaraphuttham akamsu, upari 3- vijjhimsuti vuttam hoti. Braharanneti maharanne. @Footnote: 1 ka. maranasaccadhamma 2 Si.,i. nibbattantasseva nibbattantasseva, @cha.Ma. nivattentasseva 3 Si. upari upari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Sihanadam nadissamiti sihanadassa nadato akaram disva "ayampi tiracchanagato, ahampi, imassa cattaro pada, mayhampi, ahampi evameva sihanadam nadissami"ti cintesi. So sihassa sammukha naditum asakkonto tasmim gocaraya pakkante ekako naditum arabhi. Athassa sigalakasaddoyeva nicchari. Tena vuttam sigalakamyeva nadatiti. Bherandakanti tasseva vevacanam. Apica bhinnassaram amanapasaddam nadatitipi vuttam hoti. Evameva kho tvanti imina opammena paribbajaka tathagatam sihasadisam katva sarabham sigalakasadisam akamsu. Ambakamaddariti 1- khuddakakukkutika. Pussakaravitam 2- ravissamiti mahakukkutam ravantam disva "imassapi dve pada dve pakkha, mayhampi tatheva, ahampi evarupam ravitam ravissami"ti sa tassa sammukha ravitum asakkonti tasmim pakkante viravamana 3- kukkutikaravamyeva ravi. Tena vuttam ambakamaddariravitamyeva ravatiti. Usabhoti gono. Sunnayati tucchaya jetthakavasabhehi virahitaya. Gambhiram naditabbam mannatiti jetthakavasabhanadasadisam gambhiram nadam naditabbam mannati. Sesam sabbattha uttanamevati.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 193-202. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=4447&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=4447&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=504              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=4855              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=4972              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=4972              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]