ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                        9. Sukhumalasuttavannana
        [39] Navame sukhumaloti niddukkho. Paramasukhumaloti paramaniddukkho.
Accantasukhumaloti satataniddukkho. Idam bhagava kapilapure nibbattakalato  patthaya
niddukkhabhavam gahetva aha, cariyakale pana tena anubhutadukkhassa anto natthiti.
Ekatthati ekissa pokkharaniya. Uppalam vappatiti niluppalam ropiyati 1-. Sa
niluppalavanasanchanna hoti. Padumanti pandarapadumam. Pundarikanti rattapadumam 2-.
Evam itarapi dve padumapundarikavanehi sanchanna honti. Bodhisattassa kira
sattatthavassikakale raja amacce pucchi "tarunadaraka kataram kilikam sampiyayanti"ti.
Udakakilikam devati. Tato raja kuddalakammakarake sannipatetva pokkharanitthanani
ganhapesi. Atha sakko devaraja avajjento tam pavuttim natva "na yutto mahasattassa
manusakaparibhogo, dibbaparibhogo yutto"ti vissakammam amantetva "gaccha tata,
mahasattassa kilabhumiyam pokkharaniyo mapehi"ti aha. Kidisa hontu devati
aha. Apagatakalalakaddama hontu vippakinnamanimuttapavalaka sattaratanamayapakara-
parikkhitta pavalamayaunhisehi manimayasopanabahukehi suvannarajatamayamanimayaphalakehi
sopanehi samannagata. Suvannarajatamanipavalamaya cettha navayo hontu,
suvannanavaya rajatapallanko hotu, rajatanavaya suvannapallanko, maninavaya
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. uppalam ropeti, Si. uppalam pupphatiti niluppalam byapiyati
@2 padumanti rattapadumam. pundarikanti pandarapadumanti pathena bhavitabbamyeva
Pavalapallanko, pavalanavaya  manipallanko, suvannarajatamanipavalamayava
udakasecananalika hontu, pancavannehi ca padumehi  sanchanna hontuti. "sadhu
deva"ti vissakammadevaputto sakkassa patissunitva rattibhage otaritva ranna 1-
gahapitapokkharanitthanesuyeva teneva niyamena pokkharaniyo mapesi.
     Nanu ceta apagatakalalakaddama, kathamettha padumani pupphimsuti? so kira tasu
Pokkharanisu tattha tattha suvannarajatamanipavalamaya khuddakanavayo mapetva
"eta kalalakaddamapurita ca hontu, pancavannani cettha padumani pupphantu"ti
adhitthasi. Evam pancavannani padumani pupphimsu, renuvattiyo uggantva
udakapittham ajjhottharitva vicaranti. Pancavidha bhamaragana upakujanta vicaranti.
Evam ta mapetva vissakammo devapurameva gato. Tato vibhataya rattiya mahajano
disva "mahapurisassa mapita bhavissanti"ti gantva ranno arocesi. Raja
mahajanaparivaro gantva pokkharaniyo disva "mama puttassa punniddhiya devatahi
mapita bhavissanti"ti attamano ahosi. Tato patthaya mahapuriso udakakilikam agamasi.
     Yavadeva mamatthayati ettha yavadevati payojanavidhiniyamavacanam, yava mameva
atthaya, natthettha annam karananti attho. Na kho panassahanti na kho panassa
aham. Kasikam candananti susanham candanam. 2- Kasikam su me tam bhikkhave vethananti
bhikkhave vethanampi me kasikam hoti. Ettha hi suiti ca tanti ca nipatamattam, meti
samivacanam. Vethanam me sanhameva hotiti dasseti. Kasika kancukati parupanakancukopi
sanhakancukova. 3- Setacchattam dhariyatiti manusakasetacchattampi dibbasetacchattampi
uparidharitameva 4- hoti. Ma nam sitam vati ma etam bodhisattam sitam
va unhadisu va annataram phusatuti attho.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. ranno                     2 cha.Ma. asanham candanam
@3 ka. parupanakancuko ca sisakancuko ca        4 Si.,i. upadharitameva
     Tayo  pasada ahesunti bodhisatte kira solasavassuddesike jate suddhodana-
raja "puttassa vasanakapasade karessami"ti vaddhakino sannipatapetva
bhaddakena nakkhattamuhuttena navabhumikataparikammam 1- karetva tayo pasade karapesi.
Te sandhayetam vuttam. Hemantikotiadisu yattha sukham hemante vasitum, ayam hemanti
koti. Itaresupi eseva nayo. Ayam panettha vacanattho:- hemante vaso hemanto, 2-
hemantam arahatiti hemantiko. Itaresupi eseva nayo.
     Tattha hemantiko pasado navabhumiko ahosi, bhumiyo panassa unhautugahapanatthaya
nicanica 3- ahesum. Tattha dvaravatapanani suphusitakavatani ahesum nibbivarani.
Cittakammampi karonta tattha tattha pajjalite aggikkhandheyeva akamsu. Bhummattharanam
panettha kambalamayam. Tatha sanivitananivasanaparupanavethanani.  vatapanani
unhaggahapanattham diva vivatani rattim pihitani honti.
     Gimhiko pancabhumiko ahosi. Sitautuggahapanattham panettha bhumiyo ucca
asambadha ahesum. Dvaravatapanani natisuphusitani savivarani sajalani ahesum.
Cittakamme uppalani padumani pundarikaniyeva akamsu. 4- Bhummattharanam panettha
dukkulamayam, tatha sanivitananivasanaparupanavethanani. Vatapanasamipesu cettha nava catiyo
thapetva udakassa puretva niluppaladihi 5- sanchadenti. Tesu tesu padesesu
udakayantani karonti,  yehi deve vassante viya udakadhara nikkhamanti. Antopasade
tattha tattha kalalapura doniyo thapetva pancavannani padumani ropayimsu. Pasada-
matthake sukkhamahimsacammam bandhitva yantehi 6- parivattetva yava chadanapitthiya pasane
aropetva yehi deve vassante viya udakadhara nikkhamanti. Saddo meghagajjitam
viya hoti. 7- Dvaravatapanani panettha diva pihitani honti rattim vivatani.
@Footnote: 1 Si. bhumikammam               2 cha.Ma. hemantam          3 cha.Ma. nica
@4 Si.,i. cittakamme uppalinipaduminipundarikiniyo ca      5 ka. niluppaladini
@6 cha.Ma.,i. yantam    7 cha.Ma.,i. aropetva tasmim visajjenti. tesam camme
@pavattantanam saddo meghagajjitam hoti
     Vassiko sattabhumiko ahosi. Bhumiyo panettha dvinnampi utunam gahapanatthaya
natiucca natinica ca akamsu. Ekaccani dvaravatapanani suphusitani, 1- ekaccani
savivarani. 2- Tattha cittakammampi kesuci thanesu pajjalitaaggikkhandhavasena, kesupi
jatassaravasena katam. Bhummattharanadini panettha kambaladukulavasena ubhayamissakani.
3- Ekaccani dvaravatapanani rattim vivatani diva pihitani, ekaccani diva
vivatani rattim pihitani. 3- Tayopi pasada ubbedhena samappamana. Bhumikasu pana
nanattam ahosi.
     Evam nitthitesu pasadesu raja cintesi "putto me vayappatto, chattamassa
ussapetva rajjasirim passissami"ti. So sakiyanam pannani pahini "putto
me vayappatto, rajje nam patitthapessami, sabbe attano attano gehesu darika
imam geham pesentu"ti. Te sasanam sutva "kumaro kevalam dassanakkhamo rupasampanno,
na kinci sippam janati, darabharanam katum na sakkhissati, na mayam dhitaro dassama"ti
ahamsu. Raja tam pavuttim sutva puttassa santikam gantva arocesi. Bodhisatto
"kim sippam dassetum vattati tata"ti aha.  sahassathamadhanum aropetum vattati
tatati. Tenahi aharapethati. Raja aharapetva adasi. Dhanum purisasahassam
aropeti, purisasahassam oropeti. Mahapuriso dhanum aharapetva pallanke nisinnova
jiyam padangutthake vethetva kaddhanto padangutthakeneva dhanum aropetva vamena
hatthena dandam 4- gahetva dakkhinena hatthena kaddhitva jiyam pothesi. Sakalanagaram
uppatanakarappattam ahosi. "kim saddo eso"ti ca vutte "devo gajjati"ti
ahamsu. Athanne "tumhe na janatha, na devo gajjati, angirasassa kumarassa
sahassathamadhanum aropetva jiyam pothentassa jiyappaharasaddo eso"ti ahamsu.
Sakiya tavattakeneva araddhacitta ahesum.
@Footnote: 1 Si. suphussitani       2 Ma. suvivarani      3-3 cha.Ma.,i. ekacce
@dvaravatapana rattim vivata diva pihita, ekacce diva vivata rattim pihita
@4 cha.Ma.,i. dande
     Mahapuriso "annam kim katum vattati"ti aha. Atthangulamattam bahalam ayopattam
kandena vinivijjhitum vattatiti. Tam vinivijjhitva "annam kim katum vattati"ti aha.
Caturangulabahalam asanaphalakam vinivijjhitum vattatiti. Tam vinivijjhitva "annam kim
katum vattati"ti aha. Vidatthibahalam udumbaraphalakam vinivijjhitum vattatiti. Tam
vinivijjhitva "annam kim katum vattati"ti aha. Yante baddham phalakasatam vinivijjhitum
vattatiti. Tampi vinivijjhitva "annam kim katum vattati"ti aha. Satthipatalam
sukkhamahisacammam vinivijjhitum vattatiti. Tampi vinivijjhitva "annam kim katum
vattati"ti aha. Tato valikasakatadini acikkhimsu. Mahasatto valikasakatampi
palalasakatampi vinivijjhitva udake ekusabhappamanam kandam pesesi, thale attha-
usabhappamane 1-. Atha nam "idani vatinganasannaya valam vijjhitum vattati"ti ahamsu.
Tenahi bandhapethati. Saddantare bajjhatu tatati purato gacchantu, gavutantare
bandhantuti. Purato gacchantu, addhayojane bandhantuti, purato gacchantu, 2- yojane
bandhantuti bandhapetha tatati. Yojanamatthake vatinganasannaya valam bandhapetva
rattandhakare meghapatalasanchannasu disasu kandam khipi, kando 3- gantva yojanamatthake
valam phaletva pathavim pavisi. Na kevalanca ettakameva, tam divasam pana mahasatto
loke vattamane sippam sabbameva sandassesi. Sakyarajano attano attano
dhitaro alankaritva pesayimsu, cattalisasahassa natakitthiyo ahesum. Mahapuriso
tisu pasadesu devo manne paricarento mahasampattim anubhavati.
     Nippurisehiti purisavirahitehi. Na kevalancettha turiyaneva nippurisani,
sabbatthananipi nippurisaneva. Dovarikapi itthiyova, nhapanadiparikammakara
itthiyova. Raja kira "tatharupam issariyasukhasampattim anubhavamanassa purisam disva
parisanka uppajjati, sa me puttassa ma ahosi"ti sabbakiccesu itthiyova thapesi.
Paricarayamanoti modamano. Na hetthapasadam orohamiti pasadato hettha
na otarami. Iti mam cattaro mase anno sikhabaddho puriso nama passitum
@Footnote: 1 cha.Ma.,i.....pamanam     2 Si.,Ma. gacchanto    3 cha.Ma.,i. tam
Nalattha. Yathati yena niyamena. Dasakammakaraporisassati dasananceva
avasitthabhattavetanabhatanam 1- kammakarananca nissaya jivamanapurisananca. Kanajakanti
sakundakabhattam. Bilangadutiyanti kanjikadutiyam.
     Evarupaya iddhiyati evam jatikaya punniddhiya samannagatassa. Evarupena
ca sukhumalenati evamjatikena ca niddukkhabhavena. Sokhumalenatipi patho. Evam
tathagato ettakena thanena attano sirisampattim kathesi. Kathento ca na
ubbillavitabhavattham kathesi, "evarupayapi pana sampattiyam thito pamadam akatva
appamattova ahosin"ti appamadalakkhanasseva dipanattham kathesi. Teneva assutava
kho puthujjanotiadimaha. Tattha paranti parapuggalam. Jinnanti jarajinnam. Attiyatiti
atto pilito hoti. Harayatiti hirim karoti lajjati. Jigucchatiti asucim viya
disva jiguccham uppadeti. Attanamyeva atisitvati 2- jaradhammampi samanam attana
atikkamitva attiyati harayatiti attho. Jaradhammoti jarasabhavo. Jaram anatitoti
jaram anatikkanto, anto jaraya vattami. Iti patisancikkhatoti evam paccavekkhan-
tassa. Yobbanamadoti yobbanam nissaya uppajjanako manamado. Sabbaso pahiyiti
sabbakarena pahino. Maggena pahinasadiso 3- katva dassito. Na panesa maggena pahino,
patisankhanena pahinova kathitoti veditabbo. Bodhisattassa hi devata jarapattam
dassesum. Tato patthaya yava arahatta antara mahasattassa yobbanamado nama na
uppajji. 4- Sesapadadvayepi eseva nayo. Ettha pana arogyamadoti aham nirogoti
arogyam nissaya uppajjanako manamado. Jivitamadoti aham ciram jiviti jivitam 5-
nissaya uppajjanako manamado. Sikkham paccakkhayati sikkham patikkhipitva.
Hinayavattatiti hinaya lamakaya gihibhavaya avattati.
     Yathadhammati byadhiadihi yathasabhava. Tathasantati yatha santa evam 6-
aviparitabyadhiadisabhavava hutvati attho. Jigucchantiti parapuggalam
jigucchanti. Mama
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. devasikabhattavetanabhatanam  2 Si. atiyitvati  3 Si.,i. pahinasadise
@4 cha.Ma. uppajjati   5 cha.Ma. tam   6 cha.Ma. eva
Evamviharinoti mayham evam jigucchaviharena viharantassa evam jigucchanam na patirupam
bhaveyya nanucchavikam. Soham evam viharantoti so aham evam param jigucchamano
viharanto, evam va imina patisankhanaviharena viharanto. Natva dhammam nirupadhinti
sabbupadhivirahitam nibbanadhammam natva. Sabbe made abhibhosmiti sabbe tayopi
made abhibhavim samatikkamim. Nekkhamme datthu khematanti nibbane khemabhavam disva.
Nekkhammam datthu khematotipi patho, nibbanam khemato disvati attho. Tassa me
ahu ussahoti tassa mayham tam nekkhammasankhatam nibbanam abhipassantassa ussaho
ahu, vayamo ahositi attho. Naham bhabbo etarahi, kamani patisevitunti aham
idani duvidhepi kame patisevitum abhabbo. Anivatti bhavissamiti pabbajjato 1- ceva
sabbannutananato ca na nivattissami, anivattako bhavissami. Brahmacariyaparayanoti
maggabrahmacariyaparayano jatosmiti  attho. Iti imahi gathahi mahabodhipallanke
attano agamaniyam viriyam kathesi.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 140-146. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=3174&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=3174&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=478              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=3773              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=3810              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=3810              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]