ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

page225.

3. Tatiyavagga [209] Tatiyavaggassa pathame sikkhakamananti tisso sikkha kamayamananam sampiyayitva sikkhantananti attho. Rahuloti attano puttam rahulattheram dasseti. Thero hi 1- pabbajitadivasato patthaya patova utthahantova hatthapuram valikam ukkhipitva "aho vataham ajja dasabalassa ceva acariyupajjhayananca santika 2- ettakam ovadanceva anusasaninca labheyyan"ti pattheti. Tasma sikkhakamanam aggo nama jatoti. [210] Dutiye saddhapabbajitananti saddhaya pabbajitanam. Ratthapaloti rattham paletum samattho, bhinnam va rattham sandharetum samatthe kule jatotipi ratthapaloti sankham gato. So hi satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho cuddasa bhattacchede 3- katva matapitaro pabbajjam anujanapetva pabbajito. Tasma saddhapabbajitanam aggo nama jato. Rahula-ratthapalattheravatthu imesam pana ubhinnampi theranam panhakamme ayamanupubbikatha:- ete kira dvepi atite padumuttarabuddhakale hamsavatinagare gahapatimahasalakule nibbattimsu. Tesam daharakale namam va gottam va na kathiyati. Te vayappatta pana gharavase patitthaya attano 4- pituaccayena ubhopi attano ratanakotthagarakammike pakkosapetva aparimanam dhanam disva "imam ettakam dhanarasim ayyakapeyyakadayo 5- attana saddhim gahetva gantum nasakkhimsu, amhehi dani yena kenaci upayena imam dhanam gahetva gantum vattati"ti te ubhopi jana catusu thanesu 6- kapanaddhikadinam mahadanam datum araddha. Eko attano danagge agatagatam janam apucchitva yagukhajjakadisu yassa yam patibhati, tassa tam adasi, tassa teneva karanena agatavacakoti 7- @Footnote: 1 cha.Ma. thero kira 2 Ma. santike 3 Ma. cuddasabhattacchedam 4 Si.,cha.Ma. attano attano @5 cha.Ma. ayyakapayyakadayo 6 Si. dvaresu 7 Si. agatayacakoti, cha.Ma. agatapakoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Namam jatam. Itaro apucchitvava gahitagahitam bhajanam puretva puretva deti, tassapi teneva karanena anagatavacakoti 1- namam jatam, appamadavacakoti 2- attho. Te ubhopi ekadivasam patova mukhadhovanattham bahigamam agamamsu. Tasmim samaye himavantato dve mahiddhika tapasa bhikkhacaratthaya akasena agantva tesam sahayakanam avidure otarayamana 3- "ete passimsu"ti ekapasse atthamsu. Te ubhopi jana tesam alabubhajanadiparikkharam 4- samvidhaya antogamam sandhaya samupayatanam 5- santikam agamma vandimsu. Atha ne tapasa "kaya velaya agatattha mahapunna"ti ahamsu. Te "adhunava bhante"ti vatva tesam hatthato alabubhajanani 6- gahetva attano attano geham netva bhattakiccapariyosane nibaddham bhikkhagahanattham patinnam ganhimsu. Tesu eko tapaso saparilahakayadhatuko hoti, so attano anubhavena mahasamuddassa udakam dvidha katva pathavindharanagarajassa bhavanam gantva divaviharam nisidi. 7- So utusappayam gahetva paccagantva attano upatthakassa gehe bhattanumodanam karonto "pathavindharanagarajassa bhavanam viya hotu"ti vadati. Atha nam ekadivasam upatthako pucchi "bhante tumhe anumodanam karonta `pathavindharanagarajassa bhavanam viya hotu'ti vadatha, mayam 8- attham na janama, kim vuttam hoti idam bhante"ti. Ama kutumbika aham "tuyham 9- sampatti pathavindharanagarajasampattisadisa hotu"ti vadamiti. Kutumbiko tato patthaya pathavindharanagarajassa bhavane cittam thapesi. Itaro tapaso tavatimsabhavanam gantva sunne serisakkavimane divaviharam karoti. So agacchanto ca gacchanto ca sakkassa devarajassa sampattim disva attano upatthakassa anumodanam karonto "sakkavimanam viya hotu"ti vadati. Atha @Footnote: 1 Ma. anaggatapakoti 2 cha.Ma. appamanapakoti 3 Ma. otariyamana, cha. otaritva ma no @ete... 4 cha.Ma. labubhajana... 5 cha.Ma. sandhaya bhikkhaya gatanam 6 cha.Ma. labubhajanam @7 cha.Ma. nisidati 8 cha.Ma. mayamassa 9 cha.Ma. tumhakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Nam sopi kutumbiko itaro sahayako tam tapasam viya pucchi. Atha so tassa vacanam sutva sakkabhavane cittam thapesi. Te ubhopi patthitatthanesuyeva nibbatta. Pathavindharabhavane nibbatto pathavindharanagaraja nama jato. So nibbattakkhane attano attabhavam disva "amanapassa vata me thanassa kulupako tapaso vannam kathesi, udarena parisakkitva vicaranatthanametam, nuna so annam thanam na janati"ti vippatisari ahosi. Athassa tamkhananneva alankatapatiyattani naganatakani sabbadisasu turiyani pagganhimsu. So tasmimyeva khane tam attabhavam vijahitva manavakavanni ahosi. Addhamasanca cattaro maharajano sakkassa upatthanam gacchanti. Tasma sopi virupakkhena nagaranna saddhim sakkassa upatthanam gato. Sakko tam duratova agacchantam disva sanjani. Atha nam samipe agantva thitakale "kaham nibbattosi samma"ti pucchi. Ma kathesi maharaja, urena parisakkatthane nibbattomhi, tumhe pana kalyanamittam labhitthati. Samma tvam "atthane nibbattomhi"ti ma vitakkayi, 1- padumuttaradasabalo loke nibbatti, 2- tvam 3- tassa adhikarakammam katva imamyeva thanam patthehi, ubho sukham vasissamati. So "evam deva karissami"ti gantva padumuttaradasabalam nimantetva attano nagabhavane nagaparisaya saddhim sabbarattim sakkarasammanam sajjesi. Sattha punadivase utthite arune attano upatthakam sumanattheram amantesi "sumana ajja tathagato duram bhikkhacaram gamissati, ma puthujjanabhikkhu agacchantu, tipitakapatisambhidappatta chalabhinna ca 4- agacchantu"ti. Thero satthu vacanam sutva sabbesam arocesi. Satthara saddhim satasahassabhikkhu akasam pakkhandimsu. Pathavindharo nagaparisaya saddhim dasabalassa paccuggamanam agantva 5- sattharam parivaretva samuddamatthakena 6- manivanna umiyo maddamanam bhikkhusamgham oloketva adito sattharam, @Footnote: 1 Ma. vitakkahi 2 cha.Ma. nibbatto 3 cha.Ma. ayam patho na dissati @4 cha.Ma.,i. tepitaka patisambhidappatta chalabhinnava 5 cha.Ma.,i. agato @6 cha.Ma. samuddamatthake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Pariyosane samghanavakam tathagatassa puttam uparevatasamaneram nama olokento "anacchariyo sesakanam evarupo iddhanubhavo, imassa pana tarunabaladarakassa 1- evarupo iddhanubhavo ativiya acchariyo"ti pitipamojjam uppadesi. Athassa bhavane dasabale nisinne sesabhikkhusu kotito patthaya nisidantesu satthu sammukhatthaneyeva uparevatasamanerassa asanam papuni. Nagaraja yagum dentopi khajjakam dentopi sakim dasabalam oloketi, sakim uparevatasamaneram. Tassa kira sarire satthu sarire viya dvattimsa mahapurisalakkhanani pannayanti. Tato nagaraja "ayam samanero buddhanam sadiso pannayati, kim nu kho hoti"ti cintetva avidure nisinnam annataram bhikkhum pucchi "ayam bhante samanero dasabalassa kim hoti"ti. Putto maharajati. So cintesi "maha vatayam bhikkhu, evarupassa sobhaggappattassa 2- tathagatassa puttabhavam labhi. Sariram cassa 3- ekadesena buddhanam sarirasadisam pannayati, mayapi anagate evarupena bhavitum vattati"ti sattaham mahadanam datva "bhante aham imassa adhikarakammassanubhavena ayam uparevato viya anagate ekassa buddhassa putto bhaveyyan"ti patthanam akasi. Sattha anantarayam disva "anagate gotamabuddhassa putto bhavissasi"ti byakaritva pakkami. Pathavindharopi puna addhamase sampatte virupakkhena saddhim sakkassa upatthanam gato. Atha nam samipe thitam sakko pucchi "patthito te samma ayam devaloko"ti. Na patthito sammati. 4- Kim dosam addasati. Doso natthi maharaja, aham pana dasabalassa puttam uparevatam samaneram passim. Tassa me ditthakalato patthaya annattha cittam na namati, 5- svaham "anagate ekassa buddhassa evarupo putto bhaveyyan"ti patthanam akasim. Tvampi maharaja ekam patthanam karohi, te mayam nibbattatthane na vina bhavissamati. Sakko tassa vacanam sampaticchitva ekam mahanubhavam bhikkhum @Footnote: 1 Si.,i. tarunalalitadarakassa 2 Si.,i. evam rupaggayasaggapattassa @3 cha.Ma. sarirampissa 4 cha.Ma. maharajati 5 cha.Ma.,i. na nami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Disva "katarakula nu kho nikkhamitva ayam kulaputto pabbajito"ti avajjento "ayam bhinnam rajjam 1- sandharetum samatthassa kulassa putto hutva cuddasa bhattacchede katva matapitaro pabbajjam anujanapetva pabbajito"ti annasi. Natva ca pana ajananto viya dasabalam pucchitva sattaham mahasakkaram katva "bhante aham imassa kalyanakammassa nissandena tumhakam sasane ayam kulaputto viya anagate ekassa buddhassa sasane saddhapabbajitanam aggo bhaveyyan"ti patthanam akasi. Sattha anantarayam disva "tvam maharaja anagate gotamabuddhasasane saddhapabbajitanam aggo bhavissasi"ti byakaritva pakkami. Sakko ca 2- attano devapurameva gato. Te ubhopi nibbattatthanato cavitva devamanussesu samsaranta anekasahassakappe atikkamimsu. Ito pana dvanavutikappamatthake pusso nama buddho loke udapadi. Tassa pita mahindo nama raja ahosi, vematika tayo kanitthabhataro. Raja divase 3- "mayhamyeva buddho mayham dhammo mayham samgho"ti mamayanto sayameva dasabalam nibaddham bhojanam bhojeti. Athassa ekadivasam paccanto kupito. Raja tayo putte amantesi 4- "tata paccanto kupito, tumhehi va maya va gantabbam. Yadi aham gacchami, tumhehi imina niyamena dasabalo paricaritabbo"ti. Te tayopi ekappahareneva ahamsu "tata tumhakam gamanakiccam natthi, mayam core vidhamissama"ti pitaram vanditva paccantam gantva core vidhamitva vijitasangama hutva nivattimsu. Te antaramagge padamulakehi saddhim mantayimsu "tata amhakam agatakkhaneyeva pita varam dassati, kataram varam ganhama"ti. Ayya 5- tumhakam pitu accayena dullabham nama natthi, tumhakam pana jetthabhatikam pussabuddham patijagganavaram ganhatha"ti ahamsu. "kalyanam tumhehi @Footnote: 1 cha.Ma.,i. rattham 2 cha.Ma.,i. sakkopi 3 cha.Ma. raja divase divase @4 cha.Ma.,i. so putte amantesi 5 cha.Ma. ayya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Vuttan"ti sabbepi ekacitta hutva gantva pitaram addasamsu. Tada pita tesam pasiditva varam adasi. Te "temasam tathagatam patijaggissama"ti varam yacimsu. Raja "ayam datum na sakka, annam varam ganhatha"ti aha. Tata amhakam annena varena kiccam natthi, sace tumhe datukama, etamyeva no varam dethati. Raja tesu punappunam kathentesu attana patinnatatta "na sakka na datun"ti cintetva aha "tata aham tumhakam varam demi, apica kho pana buddha nama durasada honti siho 1- viya ekacara, dasabalam patijagganta appamatta bhaveyyatha"ti. Te cintayimsu "amhehi tathagatam patijaggantehi anucchavikam katva patijaggitum vattati"ti sabbepi ekacitta hutva dasasilani ca samadaya niramagandha hutva satthu danaggapariggahanake 2- tayo purise thapayimsu. Tesu eko dhanadhannuppadako ahosi, eko mapako, eko danasamvidhayako. Tesu dhanadhannuppadako 3- paccuppanne bimbisaramaharaja jato, mapako visakho upasako, danasamvidhayako ratthapalattheroti. So tattha yavajivam kusalam katva devapure nibbatto. Ayam pana rahulatthero nama kassapadasabalakale kimkissa ranno 4- jetthaputto hutva nibbatti, pathavindharakumarotissa namam akamsu. Tassa satta bhaginiyo ahesum. Ta dasabalassa satta parivenani karayimsu. Pathavindharo uparajjam labhi. So ta bhaginiyo aha "tumhehi karitaparivenesu mayhampi ekam detha"ti. Bhatika tumhe uparajatthane thita, tumhehi nama amhakam databbam, tumhe annam parivenam karothati. So tasam vacanam sutva panca viharasatani karesi. Panca parivenasatanitipi vadanti. So tattha yavajivam kusalam katva devapure nibbatti. Imasmim pana buddhuppade pathavindharakumaro amhakam bodhisattassa aggamahesiya kucchismim patisandhim ganhi, tassa sahayako kururatthe thullakotthitanigame ratthapalasetthigehe nibbatti. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. siha 2 Si.,i.,cha.Ma. danaggaparivahanake 3 Si.,i. tesam uppadako @4 cha.Ma.,i. kikissa kasiranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Atha amhakam dasabalo abhisambodhim patva pavattitapavaradhammacakko anupubbena 1- kapilavatthum agantva rahulakumaram pabbajesi. Tassa pabbajjavidhanam paliyam 2- agatameva. Evam pabbajitassa panassa sattha abhinhovadavasena rahulovadasuttam abhasi. Rahulopi patova utthaya hatthena valukam ukkhipitva "dasabalassa ceva acariyupajjhayananca santika ajja ettakam ovadam labheyyan"ti vadati. Bhikkhusamghamajjhe katha udapadi "ovadakkhamo vata rahulasamanero pitu anucchaviko putto"ti. Sattha bhikkhunam cittavaram natva "mayi gate eka dhammadesana ca vaddhissati, rahulassa ca guno pakato bhavissati"ti gantva dhammasabhayam buddhasane nisinno bhikkhu amantesi "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna"ti. Rahulasamanerassa ovadakkhamabhavam kathema bhagavati. Sattha imasmim thane thatva rahulassa gunadipanattham migajatakam aharitva kathesi:- "migantipallatthamanekamayam atthakkharam addharattapapayim 3- ekena sotena chamassasanto chahi kalahatibhoti bhagineyyo"ti. 4- Athassa sattavassikasamanerakale "ma heva kho rahulo daharabhavena kilanatthayapi sampajanamusa bhaseyya"ti ambalatthiyarahulovadam 5- desesi. Attharasavassikasamanera- kale tathagatassa pacchato pindaya pavisantassa satthu ceva attano ca rupasampattim disva gehasitam vitakkam vitakkentassa "yankinci rahula rupan"tiadina nayena maharahulovadasuttantam 6- kathesi. Samyuttake 7- pana rahulovadopi anguttare 8- rahulovadopi therassa vipassanacaroyeva. Athassa sattha nanaparipakam natva @Footnote: 1 Si.,i. anukkamena 2 vi.maha. 4/105/119 rahulavatthu @3 Si.,i. addharattavapayim, cha.Ma. atthakkhuram addharatta papayim @4 khu.ja. 27/16/6 tipallatthamigajataka (sya) 5 Ma.Ma. 13/107/84 cularahulovadasutta @6 Ma.Ma. 13/113/91 maharahulovadasutta 7 sam.sala. 18/187 /132 (sya) @8 an.catukka. 21/177/188 rahulasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Avassikabhikkhukale andhavane nisinno cularahulovadam 1- kathesi. Desanapariyosane rahulatthero kotisatasahassahi devatahi saddhim arahattam papuni, sotapanna- sakidagamianagamidevatanam ganana nama natthi. Atha sattha aparabhage ariyasamghamajjhe nisinno theram imasmim sasane sikkhakamanam aggatthane thapesi. Satthari pana kururatthe carikaya nikkhamitva thullakotthitam anuppatte ratthapalo kulaputto satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho matapitaro anujanapetva dasabalam upasankamitva satthu anattiya annatarassa therassa santike pabbaji. Tassa pabbajitadivasato patthaya setthigahapati bhikkhu attano nivesanadvare 2- gacchante disva "kim tumhakam imasmim gehe kammam, ekova puttako ahosi, tam ganhitva gatattha, idani kim karissatha"ti akkosati paribhasati. Sattha addhamasam thullakotthite vasitva puna savatthimyeva agamasi. Athayasma ratthapalo yoniso manasikare 3- kammam katva vipassanam vaddhetva arahattam papuni. So sattharam anujanapetva matapitaro dassanattham thullakotthitam gantva tattha sapadanacarikam pindaya vicaranto pitu nivesane abhidosikam putikummasam 4- labhitva tam amatam viya paribhunjanto pitara nimantito adhivasetva dutiyadivase pitu nivesane pindapatam paribhunjitva alankatapatiyatte itthijane asubhasannam uppadetva thitakova dhammam desetva jiya mutto viya naraco 5- akase 6- uppatitva korabyassa ranno migaparam 7- gantva mangalasilapatte nisinno dassanatthaya agatassa ranno catuparijunnapatimanditam dhammam 8- desetva anupubbena carikancaramano puna satthu santikamyeva agato. Evametam vatthu samutthitam. Atha sattha aparabhage ariyaganamajjhe nisinno theram imasmim sasane saddhapabbajitanam kulaputtanam aggatthane thapesiti. @Footnote: 1 Ma.u. 14/416/356 salayatanavagga 2 cha.Ma.,i. nivesanadvarena 3 cha.Ma. manasikaronto @4 cha.Ma.,i. kummasam 5 i. narago 6 cha.Ma.,i. akasam @7 Si. migaciram, Ma. migajinam, cha.,i. migaciram 8 Ma.Ma. 13/304/278 ratthapalasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Kundadhanattheravatthu [211] Tatiye pathamam salakam ganhantananti sabbapathamam salakagahakanam bhikkhunam kundadhanatthero aggoti dasseti. So kira thero mahasubhaddaya nimantanadivase 1- tathagate ugganagaram gacchante "ajja sattha duram bhikkhacaram gamissati, puthujjana salakam ma ganhantu, pancasata khinasava ganhantu"ti vutte pathamameva sihanadam naditva salakam ganhi. Culasubhaddaya nimantanadivase tathagate saketam gacchantepi pancannam bhikkhusatanam antare pathamameva salakam ganhi, sunaparantajanapadam gacchantepi. Imehi karanehi thero pathamam salakam ganhantanam aggo nama jato. Kundadhanoti panassa namam. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe nibbatto vuttanayeneva viharam gantva dhammam sunanto sattharam ekam bhikkhum pathamasalakam ganhantanam aggatthane thapentam disva buddhanam adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva satthara anantarayam disva byakato yavajivam kusalam katva devesu ca manussesu ca samsaranto kassapabuddhakale bhummatthadevata hutva nibbatti. Dighayukabuddhananca nama na anvaddhamasiko uposatho hoti. Vipassidasabalassa hi chabbassantare chabbassantare uposatho ahosi, kassapadasabalo pana chatthe chatthe mase patimokkham osaresi. Tassa patimokkham osaranakale disavasika dve sahayaka bhikkhu "uposatham karissama"ti gacchanti. Ayam bhummadevata cintesi "imesam dvinnam bhikkhunam metti ativiya dalha, kim nu kho bhedake sati bhijjeyya, na bhijjeyya"ti tesam okasam olokayamana tesam avidureva 2- gacchati. Atheko thero ekassa hatthe pattacivaram datva sariravalanjanattham @Footnote: 1 cha.Ma.,i. nimantitadivase. evamuparipi 2 cha.Ma. avidureneva, i. avidureyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Udakaphasukatthanam gantva dhotahatthapado hutva gumbasabhagato nikkhamati. Bhummadevata tassa therassa pacchato pacchato uttamarupitthi hutva kese vidhunitva samvidhaya bandhanti viya pitthito pamsum punchamana viya satakam samvidhaya nivasayamana viya ca hutva therassa padanupadika hutva gumbato nikkhanta. Ekamante thito sahayakatthero imam karanam disva domanassajato "natthodani me imina bhikkhuna saddhim digharattanugato sineho. Sacaham evamvidhabhavam janeyyam, 1- ettakam addhanam imina saddhim vissasam na kareyyan"ti cintetva agacchantassevassa "handavuso tuyham pattacivaram, tadisena papena sahayena saddhim ekamaggam na gacchami"ti aha. Tam katham sutva tassa lajjibhikkhuno hadayam tikhinasattim gahetva viddham viya hoti. 2- Tato nam aha "avuso kim nametam vadasi, aham ettakam kalam dukkatamattampi apattim na janami. Tvam pana mam ajja `papo'ti vadasi, kinte ditthan"ti. Kim annena ditthena, kim tvam evamvidhena alankatapatiyattena matugamena saddhim ekatthane hutva nikkhantoti. Natthetam avuso mayham, naham evarupam matugamam passamiti. Tassa yavatatiyam kathentassapi itaro thero katham asaddahitva attana ditthakaranamyeva attham gahetva 3- tena saddhim ekamaggena agantva annena maggena satthu santikam gato. Itaropi bhikkhu annena maggena satthu santikamyeva gato. Tato bhikkhusamghassa uposathagaram pavisanavelaya so bhikkhu tam bhikkhum uposathagge sanjanitva "imasmim uposathagge evarupo nama papabhikkhu atthi, naham tena saddhim uposatham karissami"ti nikkhamitva bahi atthasi. Bhummadevata "bhariyam maya kammam katan"ti mahallakaupasakavannena tassa santikam gantva "kasma bhante ayyo imasmim thane thito"ti aha. Upasaka imam uposathaggam eko papabhikkhu pavittho, aham tena saddhim uposatham na karomiti vatva nikkhamitva bahi thitomhiti. Bhante ma evam ganhatha, parisuddhasilo esa bhikkhu. Tumhehi ditthamatugamo nama @Footnote: 1 Ma. evam thitabhavam janeyyam 2 cha.Ma.,i. ahosi 3 Ma. atthim katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Aham, maya tumhakam vimamsanatthaya "dalha nu kho imesam theranam metti, no dalha"ti lajjialajjibhavam olokentena tam kammam katanti. Ko pana tvam sappurisati. Aham eka bhummadevata bhanteti. Devaputto kathentova dibbanubhavena thatva therassa padesu nipatitva 1- "mayham bhante khamatha, etam dosam thero na janati, uposatham karotha"ti theram yacitva uposathaggam pavesesi. So thero uposatham tava ekatthane akasi, mittasanthavavasena na puna tena saddhim ekatthane ahositi. Imassa therassa kammam na kathitam, 2- cuditakatthero pana aparaparam vipassanaya kammam karonto arahattam papuni. Bhummadevata tassa kammassa nissandena ekabuddhantaram apayabhayato na muccati. 3- Sace pana kalena kalam manussattam agacchati, annena yena kenaci kato doso tasseva upari patati. So amhakam bhagavato kale savatthiyam brahmanakule nibbatti, dhanamanavotissa namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhitva mahallakakale satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho pabbaji, tassa upasampannadivasato patthaya eka alankatapatiyatta itthi tasmim gamam pavisante saddhimyeva gamam pavisati, nikkhamante nikkhamati. Viharam pavisantepi pavisati, titthantepi titthatiti evam niccanubaddha 4- pannayati. Thero tam na passati, tassa pana purimakammassa nissandena sa annesam 5- upatthati. Game yagubhikkham dadamana itthiyo "bhante ayam eko yaguullunko tumhakam, eko imissa tumhakam sahayikaya"ti parihasam karonti. Therassa mahati vihesa hoti. Viharagatampi nam samanera ceva daharabhikkhu ca parivaretva "dhano kondo jato"ti parihasam karonti. Athassa teneva karanena kundadhanattheroti namam jatam. So utthaya samutthaya tehi kariyamanam kelim sahitum asakkonto ummadam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. patitva 2 cha.Ma. kathiyati 3 cha.Ma. apayato na muccittha, i. apayato na @mucci 4 cha.Ma. niccanubandha 5 Si. so annesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Gahetva "tumhakam upajjhayo kondo, acariyo kondo"ti 1- vadati. Atha nam satthu arocesum "kundadhano daharasamanerehi saddhim evam pharusavacam vadati"ti. Sattha tam pakkosapetva "saccam bhikkhu"ti pucchitva "saccam bhagava"ti vutte "kasma evam vadesi"ti aha. Bhante nibaddham vihesam asahanto evam kathemiti. "tvam pubbe katakammam yavajjadivasa jirapetum na sakkosi, puna evarupam pharusam ma vada bhikkhu"ti vatva aha:- "mavoca pharusam kanci vutta pativadeyyu tam dukkha hi sarambhakatha patidanda phuseyyu tam. Sace neresi attanam kamso upahato yatha esa pattosi nibbanam sarambho te na vijjati"ti. 2- Imanca pana tassa therassa matugamena saddhim vicaranabhavam kosalarannopi kathayimsu. Raja "gacchatha bhane vimamsatha"ti pesetva sayampi mahanteneva 3- parivarena saddhim therassa vasanatthanam gantva ekamante olokento atthasi. Tasmim khane thero sucikammam karonto nisinno hoti, sapissa itthi avidure thane thita viya pannayati. Raja tam disva "atthidam karanan"ti tassa thitatthanam agamasi. Sa tasmim agacchante therassa vasanapannasalam pavittha viya ahosi. Rajapi taya saddhimyeva pannasalam pavisitva sabbattha olokento adisva "nayam matugamo, therassa eko kammavipako"ti sannam katva pathamam therassa samipena agacchantopi 4- theram avanditva tassa karanassa abhutabhavam natva agamma theram vanditva ekamantam nisinno "kacci bhante pindapatena 5- na kilamittha"ti 6- pucchi. Thero @Footnote: 1 cha.Ma.,i. tumhe konda, tumhakam upajjhaya konda, acariya kondati @2 khu.dha. 25/133-4/40 3 cha.Ma. mandeneva 4 cha.Ma.,i. gacchantopi @5 cha.Ma.,i. pindakena 6 cha.Ma.,i. kilamathati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

"vattati maharaja"ti aha. "janami bhante ayyassa katham, evarupena ca parikkilesikena 1- saddhim carantanam tumhakam ke nama pasidissanti, ito patthaya te 2- katthaci gamanakiccam natthi, aham catuhi paccayehi upatthahissami, tumhe yoniso manasikarena ma pamajjatha"ti 3- nibaddham bhikkham pesesi. 4- Thero rajanam upatthambham 5- labhitva bhojanasappayena ekaggacitto hutva vipassanam vaddhetva arahattam papuni. Tato patthaya sa itthi antaradhayi. Mahasubhadda ugganagare micchaditthikule vasamana "sattha mam anukampatu"ti uposatham adhitthaya niramagandha hutva uparipasadatale thita "imani pupphani antare athatva dasabalassa matthake vitanani 6- hutva titthantu, dasabalo imaya sannaya sve pancahi bhikkhusatehi saddhim mayham bhikkham ganhatu"ti saccakiriyam katva attha pupphamutthiyo 7- vissajjesi. Pupphani gantva dhammadesanavelaya satthu matthake vitanani hutva atthamsu. Sattha tam sumanapupphavitanam disva citteneva subhaddaya bhikkham adhivasetva punadivase arune utthite anandattheram aha "ananda mayam ajja duram bhikkhacaram gamissama, puthujjananam adatva ariyanamyeva salakam dehi"ti. Thero bhikkhunam arocesi "avuso sattha ajja duram bhikkhacaram gamissati, puthujjana ma ganhantu, ariyava salakam ganhantu"ti. Kundadhanatthero "ahara avuso salakan"ti pathamamyeva hattham pasaresi. "avuso 8- sattha tadisanam bhikkhunam salakam na dapeti, 9- ariyanamyeva dapeti"ti vitakkam uppadetva gantva satthu arocesi. Sattha "aharapentassa salakam dehi"ti aha. Thero cintesi "sace kundadhanassa salakam datum na yutto assa, 10- addha sattha nam patibaheyya, bhavissati ekam karanan"ti "kundadhanassa salakam dassami"ti agamanam 11- abhinihari. Kundadhanatthero @Footnote: 1 cha.Ma.,i. parikkilesena 2 cha.Ma.,i. vo 3 cha.Ma.,i. manasikare ma pamajjitthati @4 cha.Ma.,i. patthapesi 5 cha.Ma. upatthambhakam 6 cha.Ma.,i. vitanam. evamuparipi @7 cha.Ma. sumanapupphamutthiyo 8 cha.Ma. anando 9 Ma. na gahapesi 10 cha.Ma.,i. salaka @datum na yutta assa 11 Si.,i.,cha.Ma. gamanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Tassa pure agamanava abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva iddhiya akase thatva "aharavuso ananda, sattha mam janati, madisam bhikkhum pathamam salakam ganhantam sattha na vareti"ti hattham pasaretva salakam ganhi. Sattha tam atthuppattim katva theram imasmim sasane pathamam salakam ganhantanam aggatthane thapesiti. Vangisattheravatthu [212] Catutthe patibhanavantananti sampannapatibhananam vangisatthero aggoti dasseti. Ayam kira thero dasabalassa santikam upasankamanto cakkhupathato patthaya candena saddhim upametva, suriyena, akasena, mahasamuddena, hatthinagena, sihena migaranna saddhim upametvapi anekehi padasatehi padasahassehi satthu vannam vadantoyeva upasankamati. Tasma patibhanavantanam aggo nama jatoti. 1- Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi kira padumuttarabuddhakale hamsavatinagare mahabhogakule patisandhim ganhi 2- purimanayeneva viharam gantva dhammam sunanto sattharam ekam bhikkhum patibhanavantanam aggatthane thapentam disva satthu adhikarakammam katva "ahampi anagate patibhanavantanam aggo bhaveyyan"ti patthanam katva satthara byakato yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade savatthiya brahmanakule nibbatti. Vangisamanavotissa namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhanto acariyam aradhetva chavisisamantam nama sikkhitva chavasisam nakhena akotetva "ayam satto asukayoniyam nama nibbatto"ti janati. Brahmana "ayam amhakam jivikanam maggo"ti natva vangisamanavam paticchannayane nisidapetva gamanigamarajadhaniyo gantva 3- nagaradvare va nigamadvare @Footnote: 1 cha.Ma.,i. jato 2 cha.Ma.,i. ganhitva 3 cha.Ma.,i. caranta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Va thapetva mahajanassa rasibhutabhavam natva "yo vangisam passati, so dhanam va labhati, yasam va labhati, saggam va gacchati"ti vadanti. Tesam katham sutva bahu jana lancam datva passitukama honti. Rajarajamahamatta tesam santikam gantva "acariyassa jananaviseso kin"ti 1- pucchanti. Tumhe na janatha, sakalajambudipe amhakam acariyasadiso anno pandito nama natthi, tivassamatthake matakanampi 2- sisam aharapetva nakhena akotetva 3- "ayam satto asukatthane 4- nibbatto"ti janati. Vangisopi mahajanakankhachedanattham te te jane avahetva 5- attano attano gatim kathapeti. Tam nissaya mahajanassa hatthato satampi sahassampi labhati. Brahmana vangisamanavam adaya yatharucim vicaritva puna savatthim agamimsu. Vangiso jetavanamahaviharassa aviduratthane thito cintesi "samano gotamo panditoti vadati, kim nu kho pana 6- sabbakalam maya imesamyeva vacanam karontena caritum vattati, panditanampi santikam gantum vattati"ti. So brahmane aha "tumhe gacchatha, aham na bahukehi saddhim gantva samanam gotamam passissami"ti. Te ahamsu "vangisa ma te rucci samanam gotamam passitum. Yo hi nam passati, tam so mayaya avatteti"ti. Vangiso tesam katham anadayitva 7- satthu santikam gantva madhurapatisantharam katva ekamantam nisidi. Atha nam sattha pucchi "vangisa kinci sippam janasi"ti. Ama bho gotama chavasisamantam nametam janamiti. Kim so manto karotiti. Tivassamatthake matanampi tam mantam jappitva sisam nakhena akotetva nibbattatthanam janamiti. Sattha tassa ekam niraye uppannassa sattassa sisam dassesi, ekam manussesu uppannassa, ekam devesu, ekam parinibbutassa sisam dassesi. So pathamam sisam akotetva "bho gotama ayam satto nirayam gato"ti aha. Sadhu sadhu vangisa sudittham taya, ayam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. ko acariyassa jananavisesoti 2 cha.Ma. matakanam 3 i. kottetva @4 cha.Ma. asukayoniyam 5 cha.Ma. avahetva 6 cha.Ma.,i. na kho pana @7 cha.Ma.,i. anadiyitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Satto kaham gatoti pucchi. Manussaloke 1- bho gotamati. Ayam satto kaham gatoti. Devaloke bho gotamati tinnampi gatatthanam kathesi. Parinibbutassa pana sisam nakhena akotento neva aggam 2- na kotim passati. Atha nam sattha "na sakkosi tvam vangisa"ti pucchi. "passatha bho gotama, upaparikkhami tava"ti punappunam parivatteti. 3- Bahirakamantena khinasavassa gatim katham janissati, athassa matthakato sedo mucci. So lajjitva tunhibhuto atthasi. Atha nam sattha "kilamasi tvam vangisa"ti aha. Ama bho gotama, imassa sattassa gatatthanam janitum na sakkomi. Sace tumhe janatha, kathethati. "vangisa aham etampi janami ito uttaritarampi"ti vatva dhammapade ima dve gatha abhasi:- "cutim yo vedi sattanam upapattim ca sabbaso asattam sugatam buddham tamaham brumi brahmanam. Yassa gatim na jananti deva gandhabbamanusa khinasavam arahantam tamaham brumi brahmanan"ti. 4- Tato vangiso aha "bho gotama vijjaya vijjam dentassa parihani nama natthi, aham attana jananakamantam tumhakam dassami, tumhe etam mantam mayham kathetha"ti. 5- Vangisa na mayam mantena mantam dema, evameva demati. "sadhu bho gotama, detha mama 6- mantan"ti apacitim dassetva hatthakacchapakam 7- katva nisidi. Kim vangisa tumhakam samaye mahagghamantam va kinci va ganhantanam parivaso nama na hotiti. Na 8- hoti bho gotamati. Amhakam pana manto nipparivasoti sannam karositi. Brahmana nama mantehi atitta honti, tasma so bhagavantam "aham bho gotama tumhehi kathitaniyamam karissami"ti aha. Bhagava aha "vangisa @Footnote: 1 cha.Ma.,i. manussalokam. evamuparipi 2 cha.Ma.,i. antam 3Si.,i. parivattetvapi @4 khu.dha. 25/419-20/90 vangisattheravatthu 5 Si.,i.,cha.Ma. dethati 6 cha.Ma. me @7 Ma. hatthakucapakam, cha.,i. hatthakacchapakam 8 cha.Ma.,i. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Mayam imam mantam denta amhehi samanalingassa dema"ti. Vangiso "yankinci katva maya imam mantam ganhitva gantum vattati"ti brahmane aha. "tumhe mayi pabbajite ma cintayittha, aham mantam ugganhitva 1- sakalajambudipe jetthako bhavissami. Evam sante tumhakampi bhaddakam 2- bhavissati"ti mantatthaya satthu santike pabbaji. Sattha "mantaparivasam tava vasahi"ti dvattimsakaram acikkhi. Pannava satto dvattimsakaram sajjhayantova tattha khayavayam patthapetva vipassanam vaddhetva arahattam papuni. Tasmim arahattam patte brahmana "kim 3- nu kho vangisassa pavatti, passissama 4- nan"ti tassa santikam gantva "kim bho vangisa samanassa gotamassa santike sippam sikkhitan"ti pucchimsu. Ama sikkhitanti. Tenahi ehi gamissamati. Gacchatha tumhe, tumhehi saddhim gantabbakiccam mayham nitthitanti. Pathamameva amhehi tuyham kathitam "samano gotamo attanam passitum agate mayaya avatteti"ti. Tvampi 5- idani samanassa gotamassa vasam apanno, kim mayam tava santike karissamati agatamaggeneva pakkamimsu. Vangisattheropi yam yam velam dasabalam passitum gacchati, ekam thutim karontova gacchati. Tena tam sattha samghamajjhe nisinno patibhanavantanam aggatthane thapesiti. Upasenavangantaputtattheravatthu [213] Pancame samantapasadikananti sabbapasadikanam. Upasenoti tassa therassa namam. Vangantabrahmanassa pana so putto, tasma vangantaputtoti vuccati. Ayam pana thero na kevalam attanava pasadiko, parisapissa pasadika, iti parisam nissaya laddhanamavasena samantapasadikanam aggo nama jato. @Footnote: 1 cha.Ma. imam mantam ganhitva 2 Ma. satthakam 3 cha.Ma.,i. ka @4 Si.,i. vimamsissama 5 cha.Ma.,i. tvam hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Panhakamme panassa ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe nibbatto vayappatto 1- purimanayeneva satthu santikam gantva dhammam sunanto sattharam ekam bhikkhum samantapasadikanam aggatthane thapentam disva satthu adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade nalakabrahmanagame saribrahmaniya kucchismim patisandhim ganhi, upasenadarakotissa namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhitva dasabalassa santike dhammam sutva patiladdhasaddho pabbaji. So upasampadaya ekavassiko hutva "ariyagabbham vaddhemi"ti ekam kulaputtam attano santike pabbajetva upasampadesi. So pavaretva saddhiviharikassa ekavassikakale attana duvasso "dasabalo mam passitva tussissati"ti saddhiviharikam adaya dasabalassa santikam 2- agato. Sattha tam vanditva ekamantam nisinnam pucchi "kativassosi tvam bhikkhu"ti. Duvasso aham bhagavati. Ayam pana bhikkhu kativassoti. Ekavasso bhagavati. Kintayam bhikkhu hotiti. Saddhivihariko me bhagavati. Atha nam sattha "atilahum kho tvam moghapurisa bahullaya avatto"ti vatva anekapariyayena vigarahi. Thero satthu santika garaham labhitva bhagavantam vanditva "iminava punnacandasassirikena mukhena sattharam parisameva nissaya sadhukaram dapessami"ti tamdivasamyeva ekam thanam gantva vipassanakammam katva na cirasseva arahattam papuni. Tato yasma thero mahakulato ca nikkhamitva pabbajito pathaviyuttadhammakathiko 3- ca, tasma tassa dhammakathaya ceva pasiditva mittamaccabhinatikulehi 4- ca nikkhamitva bahu kuladaraka therassa santikam 5- gantva pabbajanti. "aham aranniko, 6- tumhepi arannika bhavitum sakkonta pabbajatha"ti terasa dhutangani acikkhi 7- "sikkhissama @Footnote: 1 cha.Ma.,i. vayam agamma 2 cha.Ma.,i. dasabalam passitum @3 cha.Ma.,i. pathavighutthadhammakathikova 4 cha.Ma.,i. mittamaccanatikulehi @5 cha.Ma.,i. santike 6 cha.Ma. arannako. evamuparipi 7 cha.Ma.,i. acikkhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Bhante"ti vadante pabbajeti. Te attano balena tam tam dhutangam adhitthahanti. Theropi attano dasavassikakale 1- vinayam pagunam katva sabbeva upasampadesi. Evam upasampannavassa 2- pancasatamatta bhikkhu parivara ahesum. Tasmim samaye sattha jetavanamahavihare vasanto "icchamaham bhikkhave addhamasam patisalliyitun"ti bhikkhusamghassa arocetva ekavihari hoti. Bhikkhusamghopi "yo bhagavantam dassanaya upasankamati, so pacittiyam desapetabbo"ti 3- katikam akasi. Tada upasenatthero "bhagavantam passissami"ti attano parisaya saddhim jetavanam gantva sattharam upasankamitva abhivadetva ekamantam nisidi. Sattha kathasamutthapanattham annataram therassa saddhiviharikam amantesi "manapani te bhikkhu pamsukulani"ti. "na kho me bhante manapani pamsukulani"ti vatva satthu upajjhayagaravena 4- pamsukulikabhavam arocesi. Imasmim thane sattha "sadhu sadhu upasena"ti therassa sadhukaram datva anekapariyayena gunakatham kathesi. Ayamettha sankhepo, vittharato pana idam vatthu paliyam agatameva. Atha sattha aparabhage ariyaganamajjhe nisinno imasmim sasane theram samantapasadikanam aggatthane thapesiti. Dabbattheravatthu [214] Chatthe senasanapannapakananti senasanam pannapentanam. Therassa kira senasanapannapakakale 5- attharasasu mahaviharesu asammatthaparivenam va appatijaggitam senasanam va asodhitam mancapitham va anupatthitam paniyaparibhojaniyam va nahosi. Tasma senasanapannapakanam aggo nama jato. Dabboti tassa namam. Mallarajakule pana uppannatta mallaputto nama jato. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. dasavassakale 2 cha.Ma. upasampanna cassa @3 vi.mahavi. 2/565/50 nissaggiyakanda 4 cha.Ma. vatva upajjhaye garavena @5 cha.Ma. senasanapannapanakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayanhi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe nibbattitva vayappatto vuttanayeneva viharam gantva dhammam sunanto sattharam ekam bhikkhum senasanapannapakanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva satthara byakato yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaritva kassapadasabalassa sasane 1- osakkanakale pabbaji, tada tena saddhim apare cha janati sattabhikkhu ekacitta hutva te 2- anne sasane agaravam karonte disva "idha kim karoma, ekamante samanadhammam katva dukkhassantam karissama"ti nissenim bandhitva uccam pabbatasikharam abhiruhitva "attano cittabalam jananta nissenim patentu, jivite salaya otarantu, ma pacchanutapino ahuvattha"ti vatva sabbe ekacitta hutva nissenim patetva "appamatta hotha avuso"ti annamannam ovaditva cittaruciyesu thanesu nisiditva samanadhammam katum arabhimsu. Tatreko thero pancame divase arahattam patva "mama kiccam nipphannam, aham imasmim thane kim karissami"ti iddhiya uttarakuruto pindapatam aharitva "avuso imam pindapatam paribhunjatha, bhikkhacarakiccam mamayattam hotu, tumhe attano kammam karotha"ti aha. Kim nu kho mayam avuso nissenim patetva 3- evam avocumha "yo pathamam dhammam sacchikaroti, so bhikkham aharatu, tenabhatam sesa paribhunjitva samanadhammam karissama"ti. 4- Natthi avusoti. Tumhe attano pubbahetu alabhittha, 5- mayampi sakkonta vattassantam karissama, gacchatha tumheti. Thero tesam 6- sannapetum asakkonto phasukakthane pindapatam paribhunjitva gato. Aparo thero sattame divase anagamiphalam patva tato cuto suddhavasabrahmaloke nibbatto. Itarepi thera tato cuta ekam buddhantaram devamanussesu samsaranta 7- imasmim buddhuppade tesu tesu kulesu nibbatta. Eko gandhararatthe takkasilanagare 8- @Footnote: 1 cha.Ma. sasanassa 2 cha.Ma. ayam patho na dissati 3 cha.Ma. patenta 4 cha.Ma. karissantiti @5 cha.Ma. pubbahetuna labhittha 6 cha.Ma.,i. te 7 cha.Ma.,i. samsaritva @8 cha.Ma.,i. takkasilanagare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Rajagehe nibbatto, eko pabbateyyaratthe 1- paribbajikaya kucchismim nibbatto, eko bahiyaratthe kutumbikassa gehe nibbatto, eko rajagahe 2- nibbatto. Ayam pana dabbatthero mallaratthe anupiyanagare ekassa mallaranno gehe patisandhim ganhi. Tassa mata upavijaya 3- kalamakasi, matasariram susanam netva darucitakam aropetva aggim adamsu. Tassa aggito 4- santattam udarapatalam dvedha ahosi. Darako attano punnabalena uppatitva ekasmim dabbathambhe nipati. Tam darakam gahetva ayyikaya adamsu. Sa tassa namam ganhanti dabbathambhe patitva 5- laddhajivitatta dabbotissa namam akasi. Tassa vassikakale 6- sattha bhikkhusamghaparivaro mallaratthe carikancaramano anupiyanigamam patva anupiyavane 7- viharati. Dabbakumaro sattharam disva buddhasasaneyeva 8- pasiditva pabbajitukamo hutva "aham dasabalassa santike pabbajissami"ti ayyikam apucchi. Sa "sadhu tata"ti dabbakumaram adaya satthu santikam gantva "bhante imam kumaram pabbajetha"ti aha. Sattha annatarassa bhikkhuno sannamadasi "bhikkhu imam darakam pabbajehi"ti. So thero satthu vacanam sutva dabbakumaram pabbajento tacapancakakammatthanam acikkhi. Pubbahetusampanno katabhiniharo satto pathamakesavattioropanakkhane 9- sotapattiphale patitthahi, 10- dutiyakesavattiya oropiyamanaya sakidagamiphale, tatiyaya anagamiphale. Sabbakesanam pana oropananca arahattaphalasacchikiriya ca apaccha apure ahosi. Sattha mallaratthe yathabhirantam viharitva rajagaham gantva veluvane vasam kappesi. Tatrayasma dabbo mallaputto rahogato attano kiccanipphattim oloketva samghassa veyyavaccakarane kayam yojetukamo cintesi "yannunaham samghassa senasananca @Footnote: 1 Si. pabbatiyaratthe 2 Si. rajagahe kutumbiyagehe, cha.Ma.,i. rajagahe kutumbikagehe @3 Si.,cha.Ma. upavijannakale 4 cha.Ma. aggivegasantattam 5 cha.Ma. dabbatthambhe @nipatitva 6 cha.Ma. sattavassikakale 7 cha.Ma. anupiyambavane 8 cha.Ma.,i. dassaneneva @9 cha.Ma. pathamakesavattiya oropiyamanaya 10 cha.Ma. patitthasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Pannapeyyam, bhattani ca uddiseyyan"ti. So satthu santikam gantva attano parivitakkam arocesi. Sattha tassa sadhukaram datva senasanapannapakatanca bhattuddesakatanca sampaticchi. Atha nam "ayam dabbo daharova samano mahante thane thito"ti sattavassikakaleyeva upasampadesi. Thero upasampannakalatoyeva patthaya rajagaham upanissaya viharantanam sabbabhikkhunam senasanani ca pannapeti, bhikkhanca sampaticchitva uddisati. Tassa senasanapannapakabhavo sabbadisasu pakato ahosi. "dabbo kira mallaputto sabhagasabhaganam 1- bhikkhunam ekekatthane 2- senasanani pannapeti, durepi senasanam pannapetiyeva. Gantum asakkonte iddhiya neti"ti. Atha nam bhikkhu vikalepi "amhakam avuso jivakambavane senasanam pannapehi, amhakam maddakucchismim migadaye"ti evam senasanam uddisapetva tassa iddhim passanta gacchanti. Sopi iddhiya manomayena kayena 3- abhisankharitva ekekassa therassa ekekam attana sadisam bhikkhum nimminitva 4- anguliya jalamanaya purato gantva "ayam manco idam pithan"tiadini vatva senasanam pannapetva puna attano vasanatthanameva agacchati. Ayamettha sankhepo, vittharato panidam vatthum paliyam 5- agatameva. Sattha idameva karanam atthuppattim katva aparabhage ariyaganamajjhe nisinno theram senasanapannapakanam aggatthane thapesiti. Pilindavacchattheravatthu [215] Sattame devatanam piyamanapananti devatanam piyananceva manapananca pilindavacchatthero 6- aggoti dasseti. So kira anuppanne buddhe cakkavattiraja hutva mahajanam pancasilesu patitthapetva saggaparayanam 7- akasi. Yebhuyyena kira chasu kamavacarasaggesu 8- nibbattadevata tasseva ovadam labhitva nibbattatthanesu 9- @Footnote: 1 Ma. sabhaganam sabhaganam 2 cha.Ma. ekatthane 3 cha.Ma.,i. manomaye kaye 4 Si. datva @5 vi.mahavi. 1/380/284 pathamadutthadosasikkhapada, vi.cula. 6/189/222 sativinaya @6 Si. pilindivacchatthero 7 cha.Ma. saggaparayanam 8 cha.Ma. kamasaggesu @9 cha.Ma.,i. nibbattanibbattatthane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Attano sampattim oloketva "kim 1- nu kho nissaya imam saggasampattim labhimha"ti avajjamana imam theram disva "theram nissaya amhehi sampatti laddha"ti sayam patam theram namassanti. Tasma so devatanam piyamanapanam aggo jato. Pilindoti panassa namam, vacchoti gottam. Tadubhayam samsandetva pilindavacchoti vuccati. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatinagare mahabhogakule nibbatto purimanayeneva satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum devatanam piyamanapatthane thapentam disva tam thanantaram patthetva yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade savatthiyam brahmanakule nibbatti. Pilindavacchotissa namam akamsu. So aparena samayena satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho pabbajitva upasampanno vipassanam vaddhetva arahattam papuni. So gihihipi bhikkhuhipi saddhim kathento "ehi vasala, gaccha vasala, hara 2- vasala, ganha vasala"ti vasalavadeneva samudacarati. Tam katham sutva 3- aharitva tathagatam pucchimsu "bhagava ariya nama pharusavaca 4- na honti"ti. Bhikkhave ariyanam paravambhanavasena pharusavaca nama natthi, apica kho pana bhavantare acinnavasena bhaveyyati. Bhante pilindavacchatthero utthaya samutthaya gihihipi bhikkhuhipi saddhim kathento "vasala vasala"ti katheti, kimettha karanam bhagavati. Na bhikkhave mayham puttassa etam idaneva acinnam, atite panesa panca jatisatani vasalavadibrahmanakule nibbatti. 5- Iccetassa acinneneva katheti, 5- na pharusavasena. Ariyananhi voharo pharusopi samano cetanaya apharusabhavena parisuddhova, appamattakampettha papam na upalabbhatiti vatva dhammapade imam gathamaha:- "akakkasam vinnapanim giram saccam udiraye yaya nabhisaje kanci tamaham brumi brahmanan"ti. 6- @Footnote: 1 cha.Ma. kam 2 cha.Ma. ahara 3 cha.Ma.,i. sutvati patho na dissati @4 cha.Ma. pharusavacana 5 cha.Ma. iccesa bhavacinneneva kathesi 6 khu.dha. 25/408/88

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Athekadivasam thero rajagaham pindaya pavisanto ekam purisam pipphalinam patim 1- puretva adaya antonagaram pavisantam disva "kim te vasala bhajane"ti aha. So cintesi "ayam hi samano maya saddhim patova pharusakatham katheti, imassa anucchavikameva vattum vattati"ti "musikavaccam me bhante bhajane"ti aha. Evam bhavissati vasalati. Tassa therassa dassanam vijahantassa sabbam musikavaccameva ahosi. So cintesi "ima pipphaliyo musikavaccasadisa pannayanti, sabhavo nu kho no"ti vimamsanto hatthena uppilesi. Athassa unduravaccabhavam natva balavadomanassam uppajji. So "imayeva nu kho evarupa, udahu sakatepi"ti gantva olokento sabbapi pipphaliyo tadisava disva hadayam hatthena sandharetva "idam na annassa kammam, maya patova ditthabhikkhussetam kammam, addha ekam mayam bhavissati, 2- tassa gatatthanam anuvijjitva ekam karanam janissami"ti therassa gatamaggam pucchitva payasi. Atheko puriso tam ativiya canditam 3- gacchantam disva "bho purisa ativiya candito gacchasi, kena kammena gacchasi"ti pucchi. So tassa tam pavuttim arocesi. So tassa tam katham sutva evamaha "bho ma cintayi, mayham ayyo pilindavaccho bhavissati, tvam etadeva bhajanam puretva adaya gantva therassa purato tittha. `kim Nametam vasala'ti vuttakalepi `pipphaliyo bhante'ti vada, thero `evam bhavissati vasala'ti vakkhati. Puna sabba pipphaliyo bhavissanti"ti. So tatha akasi. Sabba pipphaliyo patipakatika ahesum. Idam ettakam vatthum. Aparabhage pana sattha devatanam piyamanapakaranameva vatthum katva theram devatanam piyamanapanam aggatthane thapesiti. Bahiyadaruciriyattheravatthu [216] Atthame khippabhinnananti khippamadhigatabhinnanam daruciriyatthero aggoti dasseti. Ayanhi thero sankhittadhammadesanapariyosane arahattam papuni, @Footnote: 1 cha.Ma. pippalinam bhajanam 2 Si.,i. janissati, cha.Ma. ekam upayam bhavissati @3 Si.,i. candigatam, cha.Ma. candikatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Maggaphalanam parikammakiccam nahosi. Tasma khippabhinnanam aggo nama jato. Bahiyaratthe pana jatatta bahiyotissa namam akamsu. 1- So aparabhage darucirani 2- nivasesi, 3- tasma daruciriyo nama jato. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe nibbatto dasabalassa dhammam 4- sunanto sattharam ekam bhikkhum khippabhinnanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva yavajivam kusalam kammam katva devamanussesu samsaranto kassapadasabalassa sasane 5- osakkanakale hettha vuttehi bhikkhuhi saddhim samanadhammam katva paripunnasilo jivitakkhayam patva devaloke nibbatti. So ekam buddhantaram devaloke vasitva imasmim buddhuppade bahiyaratthe kulagehe nibbatto. Vayam agamma gharavasam vasanto "voharam karissami"ti suvannabhumigamaniyam navam abhiruhi. Nava icchitadesam appatvava samuddassa majjhe bhinna, mahajano macchakacchapabhakkho ahosi. Ayam pana ekam darukhandam gahetva sattame divase supparakapattane uttinno manussavasabhavam natva 6- "acelakaniyamena manusse upasankamitum 7- ayuttan"ti avidure thane ekasmim talake 8- sevalam gahetva sariram vethetva ekasmim devatthane 9- patitam ekam kapalam adaya bhikkhaya pavisi. Manussa tam disva cintesum "sace loke arahanto nama atthi, evamvidhehi bhavitabbam. Kim nu kho ayyo ukkatthabhavena vattham na ganhati, udahu diyamanam ganheyya"ti vimamsanta nanadisahi vatthani adamsu. 10- So cintesi "sacaham na imina niyamena agamissam, na me ete pasideyyum, yankinci vatva ime vancetva jivitupayam 11- katum vattati"ti vatthani na patigganhi. Manussa bhiyyoso mattaya @Footnote: 1 cha.Ma. ahosi 2 cha.Ma. daruciram 3 Si.,i. dharesi 4 cha.Ma.,i. dhammadesanam @5 cha.Ma. sasanassa 6 cha.Ma. manussavasam patva 7 Si. passitum 8 Si.,i. ekam @mahatalaka, cha.Ma. ekam mahatalaka 9 cha.Ma. thane, i. ekasmimyeva thane @10 cha.Ma.,i. aharimsu 11 Si. jivikopayam, cha.Ma. jivikupayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Pasanna mahasakkaram 1- karimsu. Sopi bhattakiccam katva avidure thane devakulam gato. Mahajano tena saddhimyeva gantva devakulam patijaggitva adasi. So cintesi "ime mayham sevalanivasanamatte pasiditva evamvidham sakkaram karonti, etesam maya ukkattheneva bhavitum vattati"ti sallahukani rukkhaphalakani gahetva tacchetva vakesu avunitva civaram katva nivasetva parupitva jivitam 2- kappento vasi. Atha yo so kassapabuddhakale sattasu janesu samanadhammam karontesu eko bhikkhu suddhavasabrahmaloke nibbatto, so nibbattasamanantarameva attano brahmasampattim oloketva agatatthanam avajjento sattannam jananam pabbatam abhiruyha 3- samanadhammakaranatthanam disva sesanam channam nibbattatthanam avajjento 4- ekassa parinibbutabhavam itaresam pancannam kamavacaradevaloke nibbattabhavam natva kalanukalam te pancajane avajjeti. Imasmim pana kale "kaham nu kho"ti avajjento daruciriyam supparakapattanam upanissaya kuhanakammena jivitam kappentam disva "nattho vatayam balo, pubbe samanadhammam karonto atiukkatthabhavena arahatapi abhatam pindapatam aparibhunjanto 5- idani udaratthaya anarahava arahattam patijanitva lokam vancento carati, 6- dasabalassa ca nibbattabhavam na janati, gacchami nam samvejetva dasabalassa nibbattabhavam janapemi"ti tamkhaneneva brahmalokato supparakapattane rattibhagasamanantare daruciriyassa sammukhe paturahosi. So attano vasanatthane obhasam disva bahi nikkhamitva thito mahabrahmam oloketva anjalim sampaggayha "ke tumhe"ti pucchi. Aham tuyham poranakasahayo anagamiphalam patva brahmaloke nibbatto. Amhakam pana sabbajetthako arahattam patva parinibbuto, tumeeha pancajana devaloke nibbatta. Svaham tam imasmim thane kuhanakammena jivantam disva dametum agatoti vatva idam karanamaha "na @Footnote: 1 ka. mattaya pasannakaram 2 cha.Ma.,i. jivakam 3 cha.Ma.,i. aruyha @4 Ma. avajjetva 5 cha.Ma.,i. aparibhunjitva 6 cha.Ma.,i. vicarati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Kho tvam bahiya araha, napi arahattamaggam 1- samapanno, sapi te patipada natthi, yaya tvam araha va assaarahattamaggam 2- va samapanno"ti. Athassa satthu uppannabhavam savatthiyam vasanabhavanca acikkhitva "satthu santikam gacchahi"ti tam uyyojetva brahmalokameva agamasi. Daruciriyopi mahabrahmuna samvejito "mokkhamaggam gavesissami"ti visatiyojanasatam maggam ekarattivasena gantva sattharam pindaya pavittham antaraghare sampapunitva satthu padesu nipatitva "desetu me bhante bhagava dhammam, desetu sugato dhamman"ti yavatatiyam yaci. Sattha "ettavata bahiyassa nanam paripakam gatan"ti natva "tasmatiha te bahiya evam sikkhitabbam ditthe ditthamattam bhavissati"ti 3- imina ovadena ovadi. Sopi desanapariyosane antaravithiyam thitova desananusarena nanam pesetva saha patisambhidahi arahattam papuni. So attano kiccamatthakam patva 4- bhagavantam pabbajjam yacitva aparipunnapattacivarataya pattacivaram pariyesanto sankaratthanato colakkhandani 5- sankaddhati. Atha nam pubbe veriko amanusso ekissa tarunavacchaya gaviya sarire adhimuccitva jivitakkhayam papesi. Sattha savatthito nikkhamanto antaravithiyam bahiyam sankaratthane patitam disva "ganhatha bhikkhave bahiyassa 6- sariran"ti niharapetva sarirakiccam karetva catummahapathe cetiyam 7- karapesi. Tato samghamajjhe katha udapadi "tathagato bhikkhusamghena bahiyassa sarirajjhapanakiccam karesi, dhatuyo gahetva cetiyam karesi, kataramaggo nu kho tena sacchikato, samanero nu kho so, bhikkhu nu kho"ti cittam uppadayimsu. Sattha tam atthuppattim katva "pandito bhikkhave bahiyo"ti upari dhammadesanam vaddhetva tassa parinibbutabhavam pakasesi. Sa puna samghamajjhe katha udapadi "na ca satthara bahiyassa bahu dhammo desito, arahattam pattoti @Footnote: 1 Si.,i. arahamaggam 2 Si.,i. assasi 3 khu.u. 25/10/102 bahiyasutta @4 cha.Ma.,i. kiccam matthakappattam natva 5 Ma. colakkhandam 6 cha.Ma.,i. bahiyassa @daruciriyassa 7 pali. thupa..,khu.u.25/10/103

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Ca vadati, kim nametan"ti. Sattha "dhammo mando bahuti akaranam, visapitakassa agado viya ceso"ti 1- vatva dhammapade gathamaha:- "sahassamapi ce gatha anatthapadasanhita ekam gathapadam seyyo yam sutva upasammati"ti. 2- Desanapariyosane caturasitipanasahassani amatapanam pivimsu. Idanca pana bahiyattherassa vatthu sutte 3- agatatta vittharena na kathitam. Aparabhage pana sattha samghamajjhe nisinno bahiyattheram khippabhinnanam aggatthane thapesiti. Kumarakassapattheravatthu [217] Navame cittakathikananti vicittam katva dhammam kathentanam. Thero hi 4- ekassapi dvinnampi dhammam kathento bahuhi upamahi ca karanehi ca mandayitva bodhento kathesi. 5- Tasma cittakathikanam aggo nama jato. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe patisandhim gahetva 6- vayappatto dasabalassa dhammakatham sunanto sattharam ekam bhikkhum cittakathikanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthetva devamanussesu samsaranto kassapabuddhassa sasane osakkanakale sattannam bhikkhunam abbhantaro hutva pabbatamatthake samanadhammam katva aparihinasilo tato cuto devaloke nibbattitva ekam buddhantaram sampattim anubhavamano amhakam satthukale rajagahe ekissa kuladarikaya kucchimhi uppanno. Sa ca pathamam matapitaro yacitva pabbajjam alabhamana kulagharam gata gabbham ganhi. Tampi 7- ajananti samikam arocetva 8- tena anunnata bhikkhunisu pabbaji. 9- Tassa gabbhanimittam disva @Footnote: 1 i. esoti 2 khu.dha. 25/101/35 bahiyadaruciriyattheravatthu @3 khu.u. 25/10/101 bahiyasutta 4 cha.Ma.,i. kira 5 cha.Ma.,i. katheti @6 cha.Ma.,i. ganhitva 7 Si. gabbham santhitampi 8 cha.Ma. aradhetva @9 cha.Ma.,i. pabbajita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Bhikkhuniyo devadattam pucchimsu, so "assamani"ti aha. Dasabalam pucchimsu, sattha upalittheram paticchapesi. Thero savatthinagaravasini kulani visakhanca upasikam pakkosapetva sodhento "pure laddho gabbho, pabbajja aroga"ti aha. Sattha "suvinicchitam adhikaranan"ti therassa sadhukaram adasi. Sa bhikkhuni suvannabimbasadisam puttam vijayi. Tam gahetva raja pasenadikosalo posapesi, kassapoti cassa namam katva aparabhage alankaritva satthu santikam netva pabbajesi. Kumarakale pabbajitatta pana bhagavata "kassapam pakkosatha, idam phalam va khadaniyam va kassapassa detha"ti vutte "katarassa kassapassa bhanteti. 1- Kumarakassapassa"ti evam gahitanamatta tato patthaya vuddhakalepi kumarakassapotveva vuccati. Apica ranno posavanikaputtattapi kumarakassapoti tam sanjanimsu. So pabbajitakalato patthaya vipassanaya ceva kammam karoti, buddhavacananca ugganhati. 2- Atha so tena saddhim pabbatamatthake samanadhammam katva anagamiphalam patva suddhavase nibbatto mahabrahma tasmim samaye avajjento kumarakassapam disva "sahayako me vipassanaya kilamati, gantva tassa vipassanamukham 3- dassetva maggaphalapattiya 4- upayam karissami"ti brahmaloke thitova pancadasa panhe abhisankharitva rattibhagasamanantare kumarakassapattherassa nivasanatthane 5- paturahosi. Thero alokam disva "ko ettha"ti aha. "aham pubbe taya saddhim samanadhammam katva anagamiphalam patva suddhavase nibbattabrahma"ti aha. Kena kammena agatatthati. Mahabrahma attano agatakaranam dipetum te panhe acikkhitva "tvam ime panhe ugganhitva arune utthite tathagatam upasankamitva vanditva puccha, thapetva hi tathagatam anno ime panhe kathetum samattho nama natthi"ti vatva brahmalokameva gato. @Footnote: 1 cha.Ma. katarakassapassati, i. kattarakassapassa kumarakassapassati 2 cha.Ma.,i. ganhati @3 cha.Ma.,i. vipassanaya nayamukham 4 Si.,i. maggaphaluppattiya 5 cha.Ma.,i. vasanatthane @andhavane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Theropi punadivase sattharam upasankamitva vanditva mahabrahmuna kathitaniyamena panhe pucchi. Sattha kumarakassapattherassa arahattam papetva panhe kathesi. Thero satthara kathitaniyameneva ugganhitva andhavanam gantva vipassanam gabbham gahapetva arahattam papuni. Tato patthaya catunnam 1- parisanam dhammakatham kathento bahukanampi abahukanampi 2- upamahi ca karanehi ca mandetva cittakathikameva 3- katheti. Atha nam sattha payasiranno pancadasahi panhehi patimandetva suttante 4- sudesite 5- tam suttantam atthuppattim katva imasmim sasane cittakathikanam aggatthane thapesiti. Mahakotthitattheravatthu [218] Dasame patisambhidappattananti catasso patisambhida patva thitanam mahakotthitatthero aggoti dasseti. Ayampi hi 6- thero attano patisambhidasu cinnavasibhavena 7- abhinnate abhinnate mahasavake upasankamitva panham pucchantopi dasabalam upasanakmitva panham pucchantopi patisambhidasuyeva panham pucchati. Iti imina cinnavasena 8- patisambhidappattanam aggo nama jato. Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare mahabhogakule nibbatto. Aparena samayena satthu dhammakatham sunanto sattharam ekam bhikkhum patisambhidappattanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade savatthiyam brahmanakule nibbatti. Kotthitamanavotissa namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhitva ekadivasam satthu dhammakatham sutva @Footnote: 1 catassannanti patho yuttataro 2 cha.Ma. bahukahi 3 cha.Ma.,i. cittakathameva @4 di.Ma. 10/406/270 payasisutta 5 cha.Ma.,i. desite 6 cha.Ma.,i. ayam hi @7 Si.,i. cinnavasena 8 cha.Ma.,i. cinnavasibhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Patiladdhasaddho pabbaji. So upasampannakalato patthaya vipassanaya kammam karonto saha patisambhidahi arahattam patva niccakalam patisambhidasuyeva 1- cinnavasi hutva panham pucchanto patisambhidasuyeva pucchi. 2- Atha nam sattha aparabhage mahavedallasuttam 3- atthuppattim katva patisambhidappattanam aggatthane thapesiti. Tatiyavaggavannana. --------------- @Footnote: 1 cha.Ma. patisambhidasu 2 cha.Ma.,i. pucchati 3 Ma.mu. 12/449/401


             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 225-255. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=5351&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=5351&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=148              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=660              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=637              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=637              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]