ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

                       5. Panihitaacchavaggavannana
      [41] Pancamassa pathame seyyathapiti opammatthe nipato. Tatra bhagava katthaci
atthena upamam parivaretva dasseti vatthasutte 1- viya, 2- paricchattakopamaaggik-
khandhopamadisuttesu 3- viya ca, katthaci upamaya attham parivaretva dasseti
lonambilasutte 4- viya, suvannakarasuttasuriyopamadisuttesu  5- viya ca. Imasmim
pana salisukopame upamaya attham parivaretva dassento seyyathapi bhikkhavetiadimaha.
Tattha salisukanti saliphalassa 6- sukam. Yavasukesupi eseva nayo. Vasaddo vikappattho.
Micchapanihitanti miccha thapitam. Yatha vijjhitum sakkoti, na evam uddhaggam
katva thapitanti attho. Bhecchatiti 7- bhindissati, chavim chindissatiti attho.
Micchapanihitena cittenati miccha thapitena cittena. Vattavasena uppannacittam
sandhayetam vuttam. Avijjanti atthasu thanesu annanabhutam ghanabahulam mahaavijjam.
Vijjam uppadessatiti ettha vijjanti arahattamaggananam. Nibbananti tanhavanato
nikkhantabhavena evam vuttam amatam. Sacchikarissatiti paccakkham karissati.
      [42]  Dutiye sammapanihitanti yatha bhinditum sakkoti, evam uddhaggam katva
sutthu thapitam. Akkantanti ettha padeneva akkantam nama hoti, hatthena uppilitam.
Rulhisaddavasena pana akkantantveva vuttam. Ayanhettha ariyavoharo. Kasma pana
anne sepannikantakadayo 8- mahante aggahetva sukhumam dubbalam salisukayavasukameva
gahitanti? appamattakassapi kusalakammasseva vadhaya 9- samatthabhavadassanattham. Yatha hi
sukhumam dubbalam salisukam va yavasukam va hotu, mahanta 10- sepannikantakamadanakantakadayo
va, etesu yankinci miccha thapitam hattham va padam va chinditum lohitam va
@Footnote: 1 pali. vatthupasutta, Ma.mu. 12/70/48  2 an.sattaka. 23/66/118 (sya)
@3 an.sattaka. 23/69/129 (sya)  4 pali. lonaphalasutta,
@an.tika. 20/101/242  5 an.sattaka. 23/63/102 mahavagga (sya)  6 Ma. saliphale
@7 ka.,Ma. bhijjissati...  8 cha.Ma.,i. sepannikantakamadanakantakadayo
@9 cha.Ma.,i. kusalakammassa vivattaya  10 cha.Ma.,i. mahantamahanta
Uppadetum na sakkoti, sammapanihitampi 1- sakkoti, evameva appamattakam
pannamutthimattakadanam kusalam 2- va hotu, mahantam velamadanadikusalam va, sace
vattasampattim patthetva vattasannissitavasena miccha thapitam hoti, vattameva
aharitum sakkoti, no vivattam. "idam me danam asavakkhayavaham hotu"ti evam pana
vivattam patthentena vivattavasena samma thapitam arahattampi paccekabodhinanampi
sabbannutannanampi datum sakkotiyeva. Vuttanhetam:-
           "patisambhida vimokkha ca         ya ca savakaparami
            paccekabodhi buddhabhumi           sabbametena labbhati"ti. 3-
Imasmim suttadvaye ca vattavivattam kathitam.
      [43] Tatiye padutthacittanti dosena padutthacittam. Cetasa ceto pariccati
attano cittena tassa cittam paricchinditva. Yathabhatam nikkhittoti yatha aharitva
thapito. Evam nirayeti evam niraye thitoyevati datthabbo. 4-
      Apayantiadi sabbam nirayavevacanametam. 5- Nirayo hi ayasankhata sukha apetoti
apayo, dukkhassa gati patisarananti duggati, dukkatakarino ettha vivasa nipatantiti
vinipato, nirassadatthena nirayo.
       [44] Catutthe pasannanti saddhapasadena pasannam. Sugatinti sukhassa gatim.
Saggam lokanti rupadihi sampattihi sutthu aggam lokam.
       [45] Pancame udakarahadoti udakadaho. Aviloti avippasanno. Lulitoti
aparisuddho. 6- Kalalibhutoti kaddamibhuto. Sippisambukantiadisu sippiyo ca
sambuka ca sippisambukam. Sakkharani 7- ca kathalani ca sakkharakathalam. Macchanam gumbam
ghatati
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. samma thapitam pana  2 cha.Ma.,i. tinamutthimattadanakusalam
@3 pali. vimokkho (cula.), khu.khu. 25/15/13 nidhikandasutta  4 cha.Ma. vattabbo
@5 cha.Ma.,i. nirayavevacanameva  6 cha.Ma. aparisanthito  7 cha.Ma.,i. sakkhara ca kathalani ca
@sakkharakathalam
Macchagumbam. Carantampi titthantampiti ettha sakkharakathalam titthatiyeva, itarani
carantipi titthantipi. Yatha pana antarantara thitasupi nisinnasupi nipajjamanasupi
"eta gaviyo caranti"ti carantiyo upadaya itarapi "caranti"ti vuccanti, evam
titthantameva sakkharakathalam upadaya itarampi dvayam "titthantan"ti vuttam, itaradvayam
carantam upadaya sakkharakathalampi "carantan"ti vuttam.
      Avilenati pancahi nivaranehi pariyonaddhena. Attattham vatiadisu attano
ditthadhammiko lokiyalokuttaramissako attho attattho nama. Attano samparaye
lokiyalokuttaramissako attho parattho nama hoti. Sopi paratthayuttoti parattho. 1-
Tadubhayam ubhayattho nama. Apica attano ditthadhammikasamparayiko lokiyalokuttaro attho
attattho nama, parassa tadisova attho parattho nama, tadubhayampi ubhayattho nama. Uttarim
va manussadhammati dasakusalakammapathasankhata manussadhamma uttarim. Ayanhi dasavidho
dhammo vinapi annasamadapake 2- satthantarakappavasane jatasamvegehi manussehi sayameva
samadinnatta manussadhammoti vuccati, tato uttarim pana jhanavipassanamaggaphalani
veditabbani. Alamariyananadassanavisesanti ariyanam yuttam, ariyabhavam va katum samattham
nanadassanasankhatam visesam. Nanameva hi jananatthena nanam, dassanatthena dassananti
veditabbam, dibbacakkhunanavipassanananamaggananaphalananapaccavekkhananananametam
adhivacanam.
       [46] Chatthe acchoti amalo, 3- pasannotipi vattati. Vippasannoti sutthu
pasanno. Anaviloti na avilo, parisuddhoti attho, phenapubbulasankhasevalapanakarahitoti
vuttam hoti. Anavilenati pancanivaranavippayuttena. 4- Sesam catutthe vuttanayameva.
Imasmim suttadvaye vattavivattameva kathitam.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. so hi parattha atthoti parattho  2 cha.Ma.,i. annam samadapakam  3 cha.Ma. abahalo
@4 cha.Ma. pancanivaranavimuttena
      [47] Sattame rukkhajatananti paccatte samivacanam, rukkhajataniti attho.
Rukkhanametam adhivacanam. Yadidanti nipatamattam. Mudutayati mudubhavena. Koci hi rukkho
vannenapi aggo hoti, koci gandhena, koci rasena, koci thaddhataya. 1- Candano 2-
pana mudutaya ceva kammannataya ca aggo setthoti dasseti. Cittam bhikkhave
bhavitam bahulikatanti ettha samathavipassanavasena bhavitanceva punappunam katanca cittam
adhippetam. Kurundakavasipussamittatthero panaha "ekantam mudu ceva kammaniyanca
cittam nama abhinnapadakacatutthajjhanacittameva avuso"ti.
      [48] Atthame evam lahuparivattanti evam lahum uppajjitva lahum nirujjhanakam.
Yavancati adhimattasamanatthe nipato, ativiya na sukaroti attho. Idanti nipatamattam.
Cittanti ekacce tava acariya "bhavangacittan"ti vadanti, tam pana patikkhipitva
"idha cittanti yankinci antamaso cakkhuvinnanampi adhippetameva"ti vuttam.
Imasmimpana thane 3- milindaraja dhammakathikam nagasenattheram pucchi "bhante nagasena
ekasmim accharakkhane pavattitacittasankhara sace rupino assu, 4- kativa maharasi
bhaveyya"ti. "vahasatanam kho maharaja vihinam addhaculavaha vihinam satta ambanani
dve ca tumba ekaccharakkhane pavattitassa cittassa sankhampi na upenti,
kallampi na upenti, kallabhagampi na upenti"ti. 5- Atha kasma sammasambuddhena
"upamapi na sukara"ti vuttam. Yatheva vihiupamam 6- patikkhipitvapi kappadighabhavassa
yojanikapabbatena yojanikasasapapunnanagarena, ca nirayadukkhassa sattisatahatopamena,
sattasukhassa 7- ca cakkavattisampattiya upama kata, evamidhapi katabbati? tattha
"sakka pana bhante upama katun"ti evam pucchavasena upama kata, imasmim sutte
pucchaya abhavena na kata. Idanhi suttam dhammadesanapariyosane vuttam. Iti imasmim
sutte cittarasi nama kathitoti.
@Footnote: 1 Ma. phutthataya  2 cha.Ma. phandano  3 cha.Ma.,i. imasmim panatthe  4 Ma. pindo assa
@5 milinda. 2/109 sabbannubhavapanha (cula.)  6 cha.Ma.,i. yatheva hi upamam
@7 cha.Ma.,i. saggasukhassa
      [49] Navame pabhassaranti pandaram parisuddham. Cittanti bhavangacittam. Kim pana
cittassa vanno nama atthiti? natthi. Niladinanhi annataravannam hotu suvannavannam
va 1- yankinci parisuddhataya "pabhassaran"ti vuccati. Idampi nirupakkilesataya
parisuddhanti pabhassaram. Tanca khoti tam bhavangacittam. Agantukehiti asahajatehi paccha
javanakkhane uppajjanakehi. Upakkilesehiti ragadihi upakkilitthatta
upakkilittham namati vuccati. Katham? yatha hi silavanto acarasampanna matapitaro
va acariyupajjhaya va dussilanam duracaranam avattasampannanam puttananceva
antevasikasaddhiviharikananca vasena "attano putte va antevasikasaddhiviharike va
na tajjenti na sikkhapenti na ovadanti nanusasanti"ti avannam akittim labhanti,
evam sampadamidam veditabbam. Acarasampanna matapitaro viya ca acariyupajjhaya
viya ca bhavangacittam datthabbam, puttadinam vasena tesam akittilabho viya javanakkhane
rajjanadussanamuyhanasabhavanam lobhadosamohasahagatanam cittanam vasena uppannehi
agantukehi upakkilesehi pakatiparisuddhampi bhavangacittam upakkilittham nama
hotiti.
      [50] Dasame bhavangacittameva cittam. Vippamuttanti javanakkhane arajjamanam
adussamanam amuyhamanam tihetukananasampayuttadikusalavasena uppajjamanam agantukehi
upakkilesehi vimuttam nama hotiti. 2- Idhapi yatha silavantanam acarasampannanam
puttadinam vasena matadayo "sobhana eteyeva attano puttakadayo sikkhapenti
ovadanti anusasanti"ti vannakittilabhino honti, evam javanakkhane
uppannakusalacittavasena idam bhavangacittam agantukehi upakkilesehi
vippamuttanti vuccatiti.
                     Panihitaacchavaggavannana nitthita.
                           Pancamo vaggo.
@Footnote: 1 cha.,i. avannam va, Ma. suvannam va  2 cha.Ma.,i. vippamuttam nama hoti



             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 49-53. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=1149&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=1149&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=42              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=161              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=166              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=166              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]