ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 12 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.2)

                       2. Dutiyadasabalasuttavannana
    [22] Dutiyam bhagavata attano ajjhasayavasena vuttam. Tattha dasabalasamannagatoti
dasahi balehi samannagato. Balanca nametam duvidham kayabalanca
@Footnote: 1 Si. potalikadayo, cha.Ma. potthalikadayo    2 cha.Ma. attani
@3 cha.Ma., i. annatarappakaro             4 cha.Ma., i. kankhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Nanabalanca. Tesu tathagatassa kayabalam hatthikulanusarena veditabbam. Vuttanhetam poranehi:- "kalavakanca gangeyyam pandaram tambapingalam gandham mangalahemanca uposatham chaddantime dasa"ti 1- imani dasa hatthikulani. Tattha kalavakanti pakatihatthikulam datthabbam. Yam dasannam purisanam kayabalam, tam ekassa kalavakassa hatthino balam. 2- Yam dasannam kalavakanam balam, tam ekassa gangeyyassa. Yam dasannam gangeyyanam, tam ekassa pandarassa. Yam dasannam pandaranam, tam ekassa tambassa. Yam dasannam tambanam, tam ekassa pingalassa. Yam dasannam pingalanam, tam ekassa gandhahatthino. Yam dasannam gandhahatthinam, tam ekassa mangalassa. Yam dasannam mangalanam, tam ekassa hemavatassa. Yam dasannam hemavatanam, tam ekassa uposathassa. Yam dasannam uposathanam, tam ekassa chaddantassa. Yam dasannam chaddantanam, tam ekassa tathagatassa. Narayanasankhatam balantipi 3- idameva vuccati. Tadetam pakatihatthigananaya hatthinam 4- kotisahassanam, purisagananaya pana dasannam purisakotisahassanam balam hoti. Idam tava tathagatassa kayabalam. "dasabalasamannagato"ti ettha pana etam sangaham na gacchati. Etam hi bahirakam lamakam tiracchanagatanam sihadinampi hoti. Etam hi nissaya dukkhaparinna va samudayappahanam va maggabhavana va phalasacchikiriya va natthi. Annam pana dasasu thanesu akampanatthena upatthambhanatthena ca dasavidham nanabalannama atthi, tam sandhaya vuttam "dasabalasamannagato"ti. Katamam pana tanti? thanatthanadinam yathabhutam jananam. Seyyathidam? thananca Thanato atthananca atthanato jananam ekam, atitanagatapaccuppannanam @Footnote: 1 pa.su. 1/148/346, sammo. vi. 515, mano:pu. 3/21/325 @2 cha.Ma., i. ayam patho na dissati 3 cha.Ma. narayanasanghatabalantipi @4 Ma. pakatihatthinam 5 cha.Ma.,i. atthanam atthanato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Kammasamadananam thanaso hetuso yathabhutam vipakajananam ekam, sabbatthagaminipatipadajananam ekam, anekadhatunanadhatulokajananam ekam, sattanam 1- nanadhikamuttijananam ekam, tesamyeva indriyaparopariyattijananam ekam, jhanavimokkhasamadhisamapattinam sankilesavodanavutthanajananam ekam, tesamyeva 2- pubbenivasajananam ekam, sattanam cutupapatajananam ekam, asavakkhayajananam ekam. 3- Abhidhamme pana:- "idha tathagato thananca thanato atthananca atthanato yathabhutam pajanati. Yampi tathagato thananca thanato atthananca atthanato yathabhutam pajanati. Idampi tathagatassa tathagatabalam hoti, yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati, parisasu sihanadam nadati, brahmacakkam pavatteti"ti 4- adina nayena vittharato agato. 5- Atthavannanapi nesam vibhangatthakathaya 6- ceva papancasudaniya ca majjhimatthakathayam 7- sabbakarato vutta. Sa tattha vuttanayeneva gahetabba. Catuhi ca vesarajjehiti ettha sarajjapatipakkham vesarajjam, catusu thanesu vesarajjabhavam paccavekkhantassa uppannasomanassamayananassetam namam. Katamesu catusu? "sammasambuddhassa te patijanato ime dhamma anabhisambuddha"tiadisu codanavatthusu. Tatrayam pali:- "cattarimani bhikkhave tathagatassa vesarajjani .pe. Katamani cattari? `sammasambuddhassa te patijanato ime dhamma Anabhisambuddha'ti tatra vata mam samano va brahmano va devo @Footnote: 1 cha.Ma., i. parasattanam parapuggalanam @2 cha.Ma., i. ayam patho na dissati 3 cha.Ma., i. ekanti @4 abhi.vi. 35/760/384 5 cha.Ma. agataneva @6 sammo. vi. 514 (sya) 7 pa. su 1/148/346

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Va maro va brahma va koci va lokasmim saha dhammena paticodissatiti 1- nimittametampi 2- bhikkhave na samanupassami. Etamaham bhikkhave nimittam asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesarajjappatto viharami. `khinasavassa Te patijanato ime asava aparikkhina'ti tatra vata mam .pe. `ye Kho pana te antarayika dhamma vutta, te patisevato nalam antarayaya'ti tatra vata mam .pe. `yassa kho pana te atthaya dhammo desito, so na niyyati takkarassa samma dukkhakkhayaya'ti tatra vata mam samano va brahmano va .pe. Vesarajjappatto viharami"ti. 3- Asabhanthananti setthatthanam uttamatthanam. Asabha va pubbabuddha, tesam thananti attho apica gavasatajetthako usabho, gavasahassajetthako vasabho, vajasatajetthako va usabho, vajasahassajetthako vasabho, sabbagavasettho sabbaparissayasaho seto pasadiko mahabharavaho asanisatasaddehipissa 4- asampakampiyo nisabho, so idha usabhoti adhippeto. Idam 5- hi tassa pariyayavacanam. Usabhassa idanti asabham. Thananti catuhi padehi pathavim uppiletva avatthanam. 6- Idha 7- pana asabham viyati asabham. Yatheva hi nisabhasankhato usabho usabhabalena samannagato catuhi padehi pathavim uppiletva acalatthanena titthati, evam tathagatopi dasahi tathagatabalehi samannagato catuhi vesarajjapadehi atthaparisapathavim uppiletva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. paticodessatiti. @2 cha.Ma., i. apisaddo na dissati 3 an. catukka. 21/8/10 @4 cha.Ma., i. assati patho na dissati 5 cha.Ma.,i. idampi @6 acalatthanam pa. su. 1/148/347 7 cha.Ma.,i. idam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Sadevake loke kenaci paccatthikena paccamittena akampiyo acalatthanena titthati. Evam titthamano ca tam asabhanthanam patinajati upagacchati na paccakkhati, attani aropeti. Tena vuttam "asabhanthanam patijanati"ti. Parisasuti "attha kho ima sariputta parisa. Katama attha? khattiyaparisa Brahmanaparisa gahapatiparisa samanaparisa catummaharajikaparisa tavatimsaparisa maraparisa brahma parisa"ti 1- imasu atthasu parisasu. Sihanadam nadatiti setthanadam abhitanadam nadati, sihanadasadisam va nadam nadati. Ayamattho sihanadasuttena dipetabbo. Yatha va siho sahanato ceva hananato ca sihoti vuccati, evam tathagato lokadhammanam sahanato parappavadananca hananatopi 2- sihoti vuccati. Evam vuttassa sihassa nadam sihanadam. Tattha yatha siho sihabalena samannagato sabbattha visarado vigatalomahamso sihanadam nadati, evam tathagatasiho 3- tathagatabalehi samannagato atthasu parisasu visarado vigatalomahamso "iti rupan"tiadina nayena nanavidham vilasadhammadesanam vilasasampannam 4- sihanadam nadati. Tena vuttam "parisasu sihanadam nadati"ti. Brahmacakkam pavattetiti ettha brahmanti settham uttamam, visuddhassa dhammacakkassetam adhivacanam. Tam pana dhammacakkam duvidham hoti pativedhanananca desananananca. Tattha pannapabhavitam attano ariyaphalavaham pativedhananam, karunapabhavitam savakanam ariyaphalavaham desanananam. Tattha pativedhananam uppajjamanam uppannanti duvidham. @Footnote: 1 Ma.mu. 12/151/112 @2 cha.Ma., i. hananato 3 cha.Ma., i. tathagatasihopi @4 cha.Ma., i. nanavidhadesanavilasasampannam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Tam hi abhinikkhamanato patthaya yava arahattamagga uppajjamanam, phalakkhane uppannam nama. Tusitabhavanato patthaya 1- yava mahabodhipallanke arahattamagga uppajjamanam, phalakkhane uppannam nama. Dipankarato va patthaya yava arahattamagga uppajjamanam, phalakkhane uppannam nama. Desanananam 2- pavattamanam pavattanti duvidham. Tam hi yava annakondannassa 3- sotapattimagga pavattamanam, phalakkhane pavattam nama. Tesu pativedhananam lokuttaram, desanananam lokiyam. Ubhayampi panetam annehi asadharanam buddhanamyeva orasananam. Imani yam imina nanena samannagato sihanadam nadati, tam dassetum iti rupantiadimaha. Tattha iti rupanti idam rupam ettakam rupam, ito uddham rupam natthiti ruppanasabhavanceva bhutupadayabhedanca adim katva lakkhanarasapaccupatthana- padatthanavasena anavasesarupapariggaho vutto. Iti rupassa samudayoti imina evam pariggahitassa 5- rupassa samudayo vutto. Tattha ititi evam samudayo hotiti attho. Tassa vittharo "avijjasamudaya rupasamudayo, tanhasamudaya, kammasamudaya, 4- aharasamudaya rupasamudayoti nibbattilakkhanam passantopi rupakkhandhassa udayam passati"ti 5- evam veditabbo. Atthangamepi "avijjanirodha rupanirodho .pe. Viparinamalakkhanam passantopi rupakkhandhassa nirodham passati"ti ayam vittharo. Iti vedanatiadisupi ayam vedana ettaka vedana, ito uddham vedana natthi, ayam sanna, ime sankhara, idam vinnanam ettakam vinnanam, @Footnote: 1 cha.Ma., i. va @2 cha.Ma., i. desanananampi 3 cha.Ma. annasikondannassa @4 Si., Ma. kammasamudayo 5 khu.pati. 31/106/79 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Ito uddham vinnanam natthiti vedayitasanjananaabhisankharanavijananasabhavanceva sukhadirupasannadipasadacakkhuvinnanadibhedanca 1- adim katva lakkhanarasapaccupatthana- padatthanavasena anavasesavedanasannasankharavinnanapariggaho vutto. Iti vedanaya samudayotiadihi pana evam pariggahitanam vedanasannasankharavinnananam samudayo vutto. Tatrapi ititi evam samudayo hotiti attho. Tesampi vittharo "avijjasamudaya vedanasamudayo"ti 2- rupe vuttanayeneva veditabbo. Ayam pana viseso:- tisu khandhesu "aharasamudaya"ti avatva "phassasamudaya"ti vattabbam, vinnanakkhandhe "namarupasamudaya"ti, atthangamapadampi tesamyeva vasena yojetabbam. Ayamettha sankhepo, vittharato pana udayabbayavinicchayo sabbakaraparipuro visuddhimagge vutto. Imasmim sati idam hotiti ayampi aparo sihanado. Tassattho:- imasmim avijjadike paccaye sati idam sankharadikam phalam hoti. Imassuppada idam uppajjatiti imassa avijjadikassa paccayassa uppada idam sankharadikam phalam uppajjati. Imasmim asati idam na hotiti imasmim avijjadike paccaye asati idam sankharadikam phalam na hoti. Imassa nirodha idam nirujjhatiti imassa avijjadikassa paccayassa nirodha idam sankharadikam phalam nirujjhati. Idani yatha tam hoti ceva nirujjhati ca, tam vittharato desento yadidam avijjapaccaya sankharatiadimaha. @Footnote: 1 cha.Ma., i. sukhadirupasannadiphassadicakkhuvinnanadibhedanca @2 khu. pati. 13/108/80 (sya) 3 cha.Ma. dassetum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Evam svakkhatoti evam pancakkhandhavibhajanadivasena sutthu akkhato sukathito. Dhammoti pancakkhandhapaccayakaradhammo. Uttanoti anikujjito. Vivatoti vivaritva thapito. Pakasitoti dipito jotito. Chinnapilotikoti pilotika vuccati chinnam bhinnam tattha tattha sibbitaganthikam jinnavattham, tam yassa natthi. Atthahattham va navahattham va ahatasatakam nivattho, so chinnapilotiko nama. Ayampi dhammo tadiso. Na hettha kohannadivasena chinnabhinnasibbitaganthitabhavo atthi. Apica khuddakasatakopi pilotika vuccati, sa yassa natthi, atthanavahattho mahapato atthi, sopi chinnapilotiko, apagatapilotikoti attho. Tadiso ayam dhammo. Yatha hi catuhattham satakam labhitva 1- pariggahanam karonto puriso ito cito ca anchanto kilamati, evam bahirakasamaye pabbajita attano parittakadhammam "evam sati evam bhavissati"ti pakappetva pakappetva vaddhenta kilamanti. Yatha pana atthahatthanavahatthena satakena pariggahanam karonto yatharucim 2- parupati na kilamati, natthi tattha anchitva vaddhanakiccam, evam imasmimpi dhamme pakappetva pakappetva vibhajanakiccam natthi, tehi tehi karanehi mayava ayam dhammo suvibhatto suvittharitoti idampi sandhaya "../../bdpicture/chinnapilotiko"ti aha. Apica kacavaropi pilotika 3- vuccati, imasmim ca sasane samanakacavaram nama patitthatum na labhati. Tenevaha:- "karandavam niddhamatha kasambum avakassatha 4- tato palape 5- vahetha assamane samanamanine. @Footnote: 1 Ma. gahetva @3 cha.Ma.,i. pilotikati 2 cha.Ma. yatharuci @4 Si. kasambuncapakassatha, cha.Ma. apakassatha 5 ka. kalape

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Niddhamitvana papicche papaacaragocare suddha suddhehi samvasam kappayavho patissata tato samagga nipaka dukkhassantam karissatha"ti. 1- Iti samanakacavarassa chinnattapi ayam dhammo chinnapilotiko nama hoti. Alamevati yuttameva. Saddhapabbajitenati saddhaya pabbajitena. Kulaputtenati dve kulaputta acarakulaputto jatikulaputto ca. Tattha yo yato kutoci kula pabbajitva siladayo panca dhammakkhandhe pureti, ayam acarakulaputto nama. Yo pana yasakulaputtadayo viya jatisampannakula pabbajito, ayam jatikulaputto nama. Tesu idha acarakulaputto adhippeto. Sace pana jatikulaputto acarava hoti, ayam uttamoyeva. Evarupena kulaputtena. Viriyam arabhitunti caturangasamannagatam viriyam katum. Idani 2- caturangam dassento kamam taco catiadimaha. Ettha hi taco ekam angam, nharu ekam, atthi ekam, mamsalohitam ekanti. Idanca pana caturangasamannagatam viriyam adhitthahantena navasu thanesu samodhatabbam 3- purebhatte pacchabhatte purimayame majjhimayame pacchimayame gamane thane nisajjaya sayaneti. Dukkham bhikkhave kusito viharatiti imasmim sasane yo kusito puggalo, so dukkham viharati. Bahirasamaye pana yo kusito, so sukham viharati. Vokinnoti missibhuto. Sadatthanti sobhanam va attham sakam va attham, ubhayenapi arahattameva adhippetam. Parihapetiti hapeti na papunati. Kusitapuggalassa hi cha dvarani aguttani 4- honti, tini kammani aparisuddhani, ajivatthamakam silam apariyodatam, bhinnajivo kulupako hoti. So sabrahmacarinam akkhimhi patitarajam viya upaghatakaro hutva @Footnote: 1 an.atthaka. 23/100/173 (sya) 2 cha.Ma., i. idanissa @3 cha.Ma., i. samadhatabbam 4 Si. aguttani arakkhitani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Dukkham viharati, pithamaddano 1- ceva hoti landasadano 2- ca, satthu ajjhasayam gahetum na sakkoti, dullabham khanam viradheti, tena bhutto ratthapindopi na mahapphalo hoti. Araddhaviriyo ca kho bhikkhaveti araddhaviriyo puggalo imasmimyeva sasane sukham viharati. Bahirasamaye pana yo araddhaviriyo viharati, 3- so dukkham viharati. Pavivittoti vivitto viyutto hutva. Sadattham paripuretiti arahattam papunati. Araddhaviriyassa hi cha dvarani suguttani honti, tini kammani parisuddhani, ajivatthamakam silam pariyodatam, sabrahmacarinam va akkhisu sitalanjanam 4- viya dhatuggatacandanam viya ca manapo hutva sukham viharati, satthu ajjhasayam gahetum sakkoti. Sattha hi:- "ciram jiva mahavira kappam tittha mahamuni"ti 5- evam gotamiya vandito "na kho gotami tathagata evam vanditabba"ti patikkhipitva taya yacito vanditabbakaram acikkhanto evamaha:- "araddhaviriye pahitatte niccam dalhaparakkame samagge savake passa esa buddhana vandana"ti. 5- Evam araddhaviriyo satthu ajjhasayam gahetum sakkoti, dullabham khanam na viradheti. Tassa hi buddhuppado dhammadesana samghasupatipatti ca saphala hoti saudraya, ratthapindopi tena bhutto mahapphalo hoti. Hinena aggassati hinaya saddhaya hitena viriyena hinaya satiya hinena samadhina hinaya pannaya aggasankhatassa arahattassa patti nama na hoti. @Footnote: 1 Si. sivamaddano 2 Si.,i. leddupatano, cha.Ma. landapurako @3 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 4 Si. bahugatasandanam viya, cha.Ma.,i. akkhamhi @susitalanjanam 5 pali. etam buddhana vandanam, khu. apa. 33/157/288 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Aggena ca khoti aggehi saddhadihi aggassa arahattassa patti hoti. Mandapeyyanti pasannatthena mandam, patabbatthena peyyam. Yam hi pivitva antaravithiyam patito visanni attano satakadinampi assamiko hoti, tam pasannampi na patabbam, mayham pana sasanam evam pasannanca patabbancati dassento "mandapeyyan"ti aha. Tattha tividho mando desanamando patiggahamando brahmacariyamandoti. Katamo desanamando? catunnam ariyasaccanam acikkhana desana pannapana patthapana Vivarana vibhajana uttanikammam, catunnam satipatthananam .pe. Ariyassa atthangikassa maggassa acikkhana .pe. Uttanikammam, ayam desanamando. Katamo patiggahamando? bhikkhubhikkhuniyo upasakaupasikayo deva manussa ye va panannepi keci vinnataro, ayam patiggahamando. Katamo brahmacariyamando? ayameva ariyo atthangiko maggo, seyyathidam? sammaditthi .pe. Sammasamadhi, ayam brahmacariyamando. Apica adhimokkhamando saddhindriyam, assaddhiyam kasato, assaddhiyam kasatam chaddetva saddhindriyassa adhimokkhamandam pivatiti mandapeyyanti- adinapi 1- nayenettha attho veditabbo. Sattha sammukhibhutoti idamettha karanavacanam. Yasma sattha sammukhibhuto, tasma viriyapayogam 2- katva pivatha tam mandam. Bahirakam hi bhesajjamandampi vejjassa asammukha pivantanam pamanam va uggamanam va niggamanam va na janamati asanka hoti, vejjasammukha pana "vejjo janissati"ti nirasanka pivanti, evameva amhakam dhammassami sattha sammukhibhutoti viriyam katva pivathati mandapanepi nesam niyojento tasmatiha bhikkhavetiadimaha. Tattha saphalati sanisamsa. Saudrayati savaddhi. Tattha attatthanti attano @Footnote: 1 khu.pati. 31/531/425 (sya) 2 cha.Ma.,i. viriyasampayogam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Atthabhutam. Arahattam. Appamadena sampadetunti appamadena sabbakiccani katum. Paratthanti paccayadayakanam mahapphalanisamsam. Sesam sabbattha uttanamevati. Dutiyam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 12 page 49-60. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=1099&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=1099&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=65              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=662              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=681              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=681              Contents of The Tipitaka Volume 16 http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]