ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 11 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.1)

                         9. Susimasuttavannana
     [110] Navame tuyhampi no ananda sariputto ruccatiti sattha therassa
vannam kathetukamo, vanno ca namesa visabhagapuggalassa santike kathetum na
vattati. Tassa santike kathito hi matthakam na papunati. So hi "asuko nama
bhikkhu silava"ti vutte "kim tassa silam, gorupasilo so, kim taya anno silava
na ditthapubbo"ti va, "pannava"ti vutte "kim panna 6- so, kim taya
@Footnote: 1-1 cha.Ma., i.....vattiyam             2-2 cha.Ma., i. akkamati
@3 cha.Ma., i. dhovitva kale sampatte      4 cha.Ma., i.....kalo
@5 cha.Ma.  catu...., i. catum....          6 cha.Ma. panno
Anno pannava na ditthapubbo"ti 1- adini vatva vannakathaya antarayam karoti.
Anandatthero pana sariputtattherassa sabhago, panitani civaradini 2- labhitva
therassa deti, attano upatthakadarake pabbajetva therassa santike upajjham
ganhapeti, 3- sariputtattheropi anandattherassa tatheva karoti. Kimkarana?
annamannassa gunesu pasiditva. 4- Anandatthero hi "amhakam jetthabhatiko ekam
asankheyyam satasahassanca kappam 5- paramiyo puretva solasavidham pannam pativijjhitva
dhammasenapatitthane thito"ti therassa gunesu pasiditva ca 6- theram mamayati.
Sariputtattheropi "sammasambuddhassa maya kattabbam mukhodakadanadikiccam sabbam
anando karoti, anandam nissayaham icchiticchitam samapattim samapajjitum labhami"ti
tassayasmato 7- gunesu pasiditva 8- tam mamayati. Tasma bhagava sariputtattherassa
vannam kathetukamo anandattherassa santike kathetum araddho.
      Tattha tuyhampiti sampindanatthe 9- pikaro. Idam vuttam hoti:- ananda
sariputtassa acaro gocaro viharo abhikkamo patikkamo alokitavilokitam
samminjitapasaranam mayham ruccati, asitimahatheranam ruccati, sadevakassa lokassa
ruccati, tuyhampi ruccatiti.
      Tato thero satakantare laddhokaso balavamallo viya tutthamanaso
hutva "sattha mayhampi sahayassa 10- vannam kathapetukamo, labhissami no ajja
dipadhajabhutam mahajambum vidhunanto viya balahakantarato candam niharitva dassento
viya sariputtattherassa vannam kathetun"ti cintetva pathamataram tava catuhi padehi
puggalapalape 11- haranto kassa hi nama bhante abalassatiadimaha. Balo
hi balataya, duttho dosataya, mulho mohena, vipallatthacitto ummattako
cittavipallasena vannam "vanno"ti va avannam "avanno"ti va "ayam buddho,
@Footnote: 1 cha.Ma., i. na ditthapubbo"ti va    2 cha.Ma. ayam saddo na dissati
@3 cha.Ma., i. ganhapeti, upasampadeti    4 Si., i., Ma. pasiditvava mamayanti
@5 cha.Ma., i. kappe    6 cha.Ma., i. va     7 cha.Ma. ayasmato anandassa
@8 cha.Ma. pasiditva va   9 cha.Ma., i. sampindanattho
@10 cha.Ma., i. mayham piyasahaya ssa  11 Ma.  puggalapalase
Ayam savako"ti va na janati, abaladayo nama 1- jananti, tasma
abalassatiadimaha. Na rucceyyati baladinamyeva hi so na rucaceyya, annassa
kassa 2- na rucceyya.
       Evam puggalapalape haritva idani solasahi padehi yathabhutam vannam
kathento pandito bhantetiadimaha. Tattha panditoti pandiccena samannagato,
catusu kosallesu thitassetam namam. Vuttam hetam:- "yato kho ananda bhikkhu
dhatukusalo ca hoti ayatanakusalo ca paticcasamuppadakusalo ca thanathanakusalo ca,
ettavata kho ananda `pandito bhikkhu'ti alam vacanaya"ti. 3-  Mahapannotiadisu
mahapannadihi samannagatoti attho. Tatridam mahapannadinam nanattam 4- :- katama
mahapanna? mahante silakkhandhe parigganhatiti mahapanna, mahante samadhikkhandhe,
pannakkhandhe, vimuttikkhandhe, vimuttinanadassanakkhandhe parigganhatiti
mahapanna. Mahantani thanathanani, mahaviharasamapattiyo, mahantani ariyasaccani,
mahante satipatthane, sammappadhane, iddhipade, mahantani indriyani, balani,
bojjhangani, mahante ariyamagge, mahantani samannaphalani, mahaabhinnayo,
mahantam paramatthanibbanam parigganhatiti mahapanna.
       Sa pana therassa devorohanam katva sankassanagaradvare thitena satthara
puthujjanapancake 5-  panhe pucchite tam vissajjentassa pakata jata.
       Katama puthupanna? puthu nanakhandhesu nanam pavattatiti puthupanna, puthu
Nanadhatusu, puthu nanaayatanesu, puthu nanapaticcasamuppadesu, puthu
nanasunnatamanupalabbhesu, puthu nanaatthesu, dhammesu, niruttisu, patibhanesu, puthu
nanasilakkhandhesu, puthu nanasamadhipannavimuttivimuttinanadassanakkhandhesu, puthu
nanathanathanesu, puthu nanaviharasamapattisu, puthu nanaariyasaccesu, puthu
nanasatipatthanesu, sammappadhanesu, iddhipadesu, indariyesu, balesu,
bojjhangesu, puthu nanaariyamaggesu, samannaphalesu, abhinnasu, puthu
nanajanasadharanadhamme 6- samatikkamma paramatthe nibbane nanam pavattatiti puthupanna.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. pana    2 cha.Ma., i. kassaci  3 Ma. upari. 14/124/111 bahudhatukasutta
@4 khu. pati. 31/665/570 mahapannakatha (sya)  5 Si. puthujjanadike pancake
@6 Si. sadharane siladhamme
      Katama hasapanna? idhekacco hasabahulo vedabahulo tutthibahulo
pamojjabahulo silam paripureti, indriyasamvaram paripureti, bhojane
mattannutajagariyanuyogam, 1- silakkhandham, samadhikkhandham, pannakkhandham,
vimuttikkhandham, vimuttinanadassanakkhandham paripuretiti hasapanna. Hasabahulo
pamojjabahulo thanathanani 2- pativijjhatiti hasapanna. Hasabahulo viharasamapattiyo
paripuretiti hasapanna. Hasabahulo ariyasaccani pativijjhatiti 3- hasapanna. 4-
Satipatthane, sammappadhane, iddhipade, indriyani, balani, bojjhangani,
ariyamaggam bhavetiti hasapanna. Hasabahulo samannaphalani sacchikaroti, abhinnayo
pativijjhatiti hasapanna, hasabahulo vedatutthipamojjabahulo paramatthanibbanam
sacchikarotiti hasapanna.
      Thero ca sarado nama tapaso hutva anomadassissa bhagavato padamule
aggasavakapatthanam patthesi, 5- tamkalato patthaya hasabahulo silaparipuranadini akasiti
hasapanna. 6-
      Katama javanapanna? yamkinci rupam atitanagatapaccuppannam .pe. Yam dure
santike va, sabbam rupam aniccato khippam javatiti javanapanna. Dukkhato khippam,
anattato khippam javatiti javanapanna. Yakaci vedana .pe. Yamkinci vinnanam
atitanagatapaccuppannam .pe. Sabbam vinnanam aniccato, dukkhato, anattato
khippam javatiti javanapanna. Cakkhum 7- .pe. Jaramaranam atitanagatapaccuppannam
aniccato, dukkhato, anattato khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam
aniccam khayatthena, dukkham bhayatthena, anatta asarakatthenati tulayitva
tirayitva vibhavayitva vibhutam katva rupanirodhe nibbane khippam javatiti javanapanna.
Vedana, sanna, sankhara, vinnanam, cakkhum 7- .pe. Jaramaranam atitanagata-
paccuppannam aniccam khayatthena .pe. Vibhutam katva jaramarananirodhe nibbane
khippam javatiti javanapanna. Rupam atitanagatapaccuppannam .pe. Vinnanam. Cakkhum 7-
@Footnote: 1 cha.Ma., i. bhojane mattannutam,jagariyanuyogam,
@2 cha.Ma. thanatthanam, i. thanatthanani  3 cha.Ma., i. pativijjhati
@4 cha.Ma., i. ayam saddo na dissati   5 cha.Ma., i patthapesi
@6 cha.Ma. hasapanno      7 cha.Ma. cakkhu
.pe. Jaramaranam aniccam sankhatam paticcasamuppannam khayadhammam vayadhammam viragadhammam
nirodhadhammanti tulayitva tiratva  vibhavayitva vibhutam katva jaramarananirodhe
nibbane khippam javatiti javanapanna.
      Katama tikkhapanna? khippam kilese chindatiti tikkhapanna. Uppannam
Kamavitakkam nadhivaseti, uppannam byapadavitakkam, uppannam vihimsavitakkam,
uppannuppanne papake akusale dhamme, uppannam ragam, dosam, moham, kodham,
upanaham, makkham, palasam, issam, macchariyam, mayam, satheyyam, thambham, sarambham, manam,
atimanam, madam, pamadam, sabbe kilese, sabbe duccarite, sabbe abhisankhare
sabbe bhavagamikamme nadhivaseti pajahati vinodeti, byantikaroti, anabhavangametiti
tikkhapanna. Ekasmim asane cattaro ca ariyamagga, cattari ca samannaphalani,
catasso ca patisambhidayo, cha ca abhinnayo adhigata honti sacchikata phusita 1-
pannayati tikkhapanna.
       Thero ca bhagineyyassa dighanakhaparibbajakassa vedanapariggahasutte desiyamane
thitakova sabbakilese chinditva savakaparaminanam patividdhakalato patthaya
tikkhapanno nama jato. Tenaha "tikkhapanno bhante ayasma sariputto"ti.
        Katama nibbedhikapanna? idhekacco sabbasankharesu ubbegabahulo hoti
Utrasabahulo 2- ukkanthabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati
sabbasankharesu, anibbidhapubbam appadalitapubabam lobhakkhandham nibbijjhati padaletiti
nibbedhikapanna. Anibbidhapubbam appadalitapubbam dosakkhandham, mohakkhandham, kodham,
upanaham .pe. Sabbe bhavagamikamme nibbijjhati padaletiti nibbedhikapanna.
        Appicchoti santagunaniguhanata, paccayapatiggahane ca mattannuta, etam
appicchalakkhananti 3- imina lakkhanena samannagato. Santutthoti catusu paccayesu
yathalabhasantoso yathabalasantoso yathasaruppasantosoti imehi tihi santosehi
samannagato. Pavivittoti kayaviveko ca vivekatthakayanam nekkhammabhiratanam,
cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanapattanam, upadhiviveko ca nirupadhinam
@Footnote: 1 cha.Ma. phassita   2 cha.Ma., i. uttasa....   3 Ma. appicchatalakkhananti
Puggalanam visankharagatananti imesam tinnam vivekanam labhi. Asamsatthogi dassana-
samsaggo savanasamsaggo samullapasamsaggo 1- paribhogasamsaggo kayasamsaggoti imehi
pancahi samsaggehi virahito. Ayanca pancavidho samsaggo rajuhi rajamahamattehi
titthiyehi titthiyasavakehi upasakehi upasikahi bhikkhuhi bhikkhunihiti atthahi
puggalehi saddhim jayati, so sabbopi therassa natthiti asamsattho.
       Araddhaviriyoti paggahitaviriyo paripunnaviriyo. Tattha araddhaviriyo bhikkhu
gamane uppannakilesassa thanam papunitum na deti, thane uppannassa nisajjam,
nisajjaya uppannassa sayanam 2- papunitum na deti, tasmim tasmim iriyapathe uppannam
tattha tattheva nigganhati. Thero pana catucattalisavassani mance pitthim na
pasaresi. 3- Tam sandhaya "araddhaviriyo"ti aha. Vattati odhunanavatta. Bhikkhunam
ajjhacaram disva "ajja kathessami, sve kathessami"ti tinavattharam 4- na karoti,
tasmim tasmimyeva  thane ovadati anusasatiti attho.
       Vacanakkhamoti vacanam khamati. Eko hi parassa ovadam deti, sayam pana
annena ovadiyamano kujjhati. Thero pana parassapi ovadam deti, sayam
ovadiyamanopi sirasa sampaticchati. Ekadivasam kira sariputtattheram sattavassiko
samanero "bhante sariputta tumhakam nivasanakanno olambati"ti aha. Thero
kinci avatvava ekamantam gantva parimandalam nivasetva agamma "ettakam
vattati acariya"ti anjalim paggayha atthasi.
             "tadahupabbajito  santo,    jatiya sattavassiko.
              Sopi mam anusaseyya,     sampaticchami matthakena"ti 5- aha.
       Codakoti vatthusmim otinne va anotinne va vitikkamam disva
"avuso bhikkhuna nama evam nivasetabbam, evam parupitabbam, evam gantabbam
evam thatabbam, evam nisiditabbam, evam khaditabbam, evam bhunjitabban"ti tantivasena
anusitthim deti.
@Footnote: 1 samullapana...., i. samullapa.....    2 cha.Ma. seyyam     3 cha.Ma.,i. pasareti
@4 cha.Ma. kathavavatthanam           5 cha.Ma., i.matthaketi, milindapanha hanra 382
      Papagarahiti "papapuggale na passe na tesam vacanam sune, tehi saddhim
ekacakkavalepi na vaseyyam.
            "ma me kadaci papiccho 1-    kusito hinaviriyo.
             Appassuto anacaro 2-      sameto ahu katthaci"ti 3-
     evam papapuggalepi garahati, samanena nama ragavasikena dosamohavasikena
na hotabbam, uppanno rago doso moho pahatabbo"ti evam papadhammepi
garahatiti dvihi karanehi "papagarahi bhante ayasma sariputto"ti vadati.
     Evam ayasmata anandena solasahi padehi therassa yathabhutam
vannappakasane kate "kim anando attano piyasahayassa vannam kathetum na labhati,
kathetu  kim pana tena kathitam tatheva hoti, kim so sabbannu"ti koci papapuggalo
vattum ma labhiti. 4- Sattha tam vannabhananam akuppam sabbannubhasitam karonto
jinamuddikaya lanchanto evametantiadimaha.
     Evam tathagatena ca anandattherena ca mahasavakassa 5- vanne kathiyamane
bhumatthaka devata utthahitva eteheva solasahi padehi vannam kathayimsu,
tato akasatthakadevata sitabalahaka unhabalahaka  catummaharajikati yava
akanitthabrahmaloka devata utthahitva eteheva solasahi padehi vannam kathayimsu.
Etenupayena ekacakkavalam adim katva dasasu cakkavalasahassesu devata
utthahitva kathayimsu. Athayasmato sariputtassa saddhivihariko susimo devaputto
cintesi "ime devaputta 6- attano attano nakkhattakilam pahaya tattha thatva 7-
mayham upajjhayasseva vannam kathenti, gacchami tathagatassa santikam, gantva
etadeva vannabhananam devata bhasitam karomi"ti, so tatha akasi. Tam dassetum
athakho susimo devaputtoti 8- adi vuttam.
@Footnote: 1 ka. mekatadassi dussilo      2 cha.Ma. anadaro, ka. anadano
@3 ka. samanta katthaci ahuti, khu. apa. 32/365/44 sariputtattherapadana
@4 cha.Ma. labhatuti  5 cha.Ma. mahatherassa   6 cha.Ma., i. ima devata
@7 cha.Ma., i. tattha tattha gantva  8 cha.Ma., i. devaputtoti patho na dissati
       Uccavacati annesu thanesu panitam uccam vuccati, hinam avacam. Idha
pana uccavacati nanavidha vannanibha. Tassa kira devaparisaya nilatthanam
atinilam, pitakatthanam atipitakam, lohitatthanam atilohitam, odatatthanam accodatanti
cutubbidha vannanibha patubhavi. Teneva seyyathapi namati catsso upama
agata. Tattha subhoti sundaro. Jatimati jatisampanno. Suparikammakatoti
dhovanadiparikammena sutthu parikammakato. Pandukambale thapito. 1- Evamevanti
ratkambale nikkhittamani viya sabba ekappahareneva virocitum araddha. Nikkhanti 2-
atirekapancasuvannena katapilandhanam. Tam hi ghattanamajjanakkhamam hoti. Jambonadanti
mahajambusakhaya pavattanadiyam nibbattam, mahajambuphalarase va pathaviyam pavitthe
suvannankura utthahanti, tena suvannena katam pilandhanantipi attho.
Dakkhakammaraputtaukkamukhasukusalasampahatathanti sukusalena kammaraputtena ukakamukhe
pacitva sampahattham. Dhatuvibhange 3- akatabhandam gahitam, idha pana katabhandam.
       Viddheti duribhute. Deveti akase. Nabham abbhussakkamanoti 4- akasam
abhilanghanto. Imina tarunasuriyabhavo dassito. Soratoti soraccena samannagato.
Dantoti nibbisevano. Satthuvannabhatoti satthara abhatavanno. Sattha hi
atthaparisamajjhe nisiditva "sevatha bhikkhave sariputtamoggallane"ti adina 5-
nayena therassa vannam aharati. Thero abhatavanno nama hoti. Kalam kankhatiti
parinibbanakalam pattheti. Khinasavo hi neva maranam abhinandati, na jivitam pattheti,
divase 6- vetanam gantva 7- thitapuriso viya kalam pana pattheti, olokento
titthatiti attho. Tenaha:- 8-
            "nabhinandami  maranam         nabhinandami jivitam.
             Kalam ca patikankhami        nibbisam bhatako yatha"ti. 9- Navamam.
@Footnote: 1 cha.Ma., i. pandukambale nikkhittoti rattakambale thapito     2 ka. nekkhanti
@3 Ma. upari. 14/360/311 dhatuvibhangasutta  4 ka. abbhussukkamano....
@5 Ma. upari. 14/371/316 saccavibhangasutta  6 cha.Ma., i. divasasankhepam, Si. divase
@divase  7 cha.Ma., i. gahetva  8 cha.Ma., i. tenevaha
@9 khu. thera. 26/1002/397 sariputtatheragatha



             The Pali Atthakatha in Roman Book 11 page 112-119. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=2947&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=2947&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=303              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=2026              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=1720              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=1720              Contents of The Tipitaka Volume 15 http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]