ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 10 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.4)

                      5. Culakammavibhangasuttavannana
      [289] Evamme sutanti culakammavibhangasuttam. Tattha subhoti so kira
dassaniyo ahosi pasadiko tenassa angasubhataya subhotveva namam akamsu.
Manavoti pana tam tarunakale voharimsu, so mahallakakalepi teneva
voharena vohariyati. Todeyyaputtoti todeyyassa nama pasenadiranno
purohitabrahmanassa putto. So kira savatthiya avidure tudigamo nama
atthi, tassa adhipatitta todeyyoti sankham gato. Mahadhano pana hoti
sattasitikotivibhavo paramamacchari, "dadato bhoganam aparikkhayo nama natthi"ti
cintetva kassaci kinci na deti. Vuttampi cetam:-
            "anjananam khayam disva     vammikananca sancayam
             madhunanca samaharam       pandito gharamavase"ti.
@Footnote: 1 Si., ka. devaputtassa
      Evam adanameva sikkhapesi. Dhuravihare vasato sammasambuddhassa
yaguulunkamattam va bhattakatacchumattam va adatva dhanalobhena kalam katva
tasmimyeva ghare sunakho hutva nibbatto. Subho tam sunakham ativiya piyayati,
attano bhunjanakabhattamyeva bhojeti, ukkhipitva varasayane sayapesi. Atha bhagava
ekadivasam paccusasamaye lokam volokento tam sunakham disva "todeyyabrahmano
dhanalobhena attanova ghare sunakho hutva nibbatto, ajja mayi subhassa gharam
gate mam disva sunakho bhukkaram karissati, athassaham ekam vacanam vakkhami, so
`janati mam samano gotamo'ti  gantva uddhanatthane 1- nipajjissati. Tatonidanam
subhassa maya saddhim eko kathasallapo bhavissati, so dhammam sutva saranesu
patitthahissati, sunakho pana kalam katva niraye nibbattissati"ti imam manavassa
saranesu patitthanabhavam natva bhagava tam divasam sarirapatijagganam  katva ekatova
gamam pavisitva nikkhante manave tam gharam pindaya pavisi.
      Sunakho bhagavantam disva bhukkaram karonto bhagavato samipam gato, tato
nam bhagava etadavoca "todeyya tvam pubbepi mam bho bhoti paribhavitva sunakho
jato, idanipi bhukkaram katva avicim gamissasi"ti. Sunakho tam sutva "janati
mam samano gotamo"ti vippatisari hutva givam onametva uddhanantare 2-
charikayam nipanno. Manussa ukkhipitva varasayane sayapetum nasakkhimsu. Subho
agantva "kenayam sunakho sayana oropito"ti aha. Manussa na kenaciti
vatva tam pavattim arocesum. Manavo sutva "mama pita brahmaloke nibbatto,
todeyyo nama sunakho natthi. Samano pana gotamo pitaram sunakham karoti, yam
kinci esa mukharulham bhasati"ti kujjhitva bhagavantam musavadena niggahetukamo
viharam gantva tam pavattim pucchi.
      Bhagavapissa tatheva vatva avisamvadanattham aha "atthi pana te manava
pitara anakkhatam dhanan"ti. Atthi bho gotama satasahassagghanika suvannamala
satasahassagghanika suvannapaduka satasahassagghanika suvannapati satasahassanca
@Footnote: 1 Si. uddhanadvare           2 Ma. uddhanatthane
Kahapananti. Gaccha tam 1- sunakham appodakapayasam bhojapetva sayane aropetva
isakam niddam okkantakale puccha, sabbante acikkhissati. Atha nam janenyasi
"pita me eso"ti. Manavo "sace saccam bhavissati, dhanam lacchami, no ce,
samanam gotamam musavadena nigganhissami"ti dvihipi karanehi 2- tuttho gantva
tatha akasi. Sunakho "natomhi imina"ti roditva hum hunti karonto
dhananidhanatthanam gantva padena pathavim khanitva sannam adasi, manavo dhanam
gahetva "bhavapaticchannam nama evam sukhumam patisandhiantaram pakatam samanassa
gotamassa, addha esa sabbannu"ti bhagavati pasannacitto cuddasapanhe
abhisankhari. Angavijjapathako kiresa, tenassa etadahosi "idam dhammapannakaram
gahetva samanam gotamam panhe pucchissami"ti. Dutiyagamanena yena bhagava
tenupasankami, tena putthapanhe pana bhagava ekappahareneva te vissajjento
kammassakatiadimaha.
      Tattha kammam etesam sakam attano bhandakanti kammassaka. Kammassa
dayadati kammadayada, kammam etesam dayajjam bhandakanti attho. Kammam
etesam yoni karananti kammayoni. Kammam etesam bandhuti kammabandhu,
kammanatakati attho. Kammam etesam patissaranam patitthati kammapatisarana. Yadidam
hinappanitatayati yam idam "tvam hino bhava, tvam panito, tvam appayuko bhava,
tvam dighayuko .pe. Tvam duppanno bhava, tvam pannava"ti evam hinappanitataya
vibhajanam, tam na anno koci karoti, kammameva evam satte vibhajatiti attho.
Na manavo kathitassa attham sanjanasi, ghanadussapattenassa mukham bandhitva madhuram
purato thapitam viya ahosi. Mananissito kiresa panditamani, attana samam na
passati. 3- Athassa 4- "kim samano gotamo katheti, yamaham janami, tadeva kathetiti
ayam mano ma ahosi"ti manabhanjanattham bhagava "aditova duppativijjham
katva kathessami, tato `naham bho gotama janami, vittharena me pakatam
@Footnote: 1 Ma. gaccha tvam   2 Ma. dvihakarehi   3 Si. attana samanupassati
@4 tenassa (?)
Katva kathetha'ti mam yacissati, athassaham yacitakale kathessami, evam cassa
satthakam bhavissati"ti duppativijjham katva kathesi.
      Idani so attano appatividdhabhavam pakasento na kho ahantiadimaha.
      [290] Samattenati paripunnena. Samadinnenati gahitena paramatthena.
Appayukasamvattanika esa manava patipada yadidam panatipatiti yam idam
panatipatakammam, esa appayukasamvattanika patipadati.
      Katham panesa appayukatam karoti? cattari hi kammani upapilakam
Upacchedakam janakam upatthambhakanti. Balavakammena hi nibbattam pavatte upapilakam
agantva atthato evam vadati nama "sacaham pathamataram janeyyam, na te idha
nibbattitum dadeyyam, catusuyeva tam apayesu nibbattapeyyam. Hotu, tvam yattha
katthaci nibbatto, 1- aham upapilakakammam nama tam pilitva nirojam niyusam kasatam
karissami"ti. Tato patthaya tam tadisam karoti. Kim karoti? parissayam upaneti,
bhoge vinaseti.
      Tattha darakassa matukucchiyam nibbattakalato patthaya matu assado 2-
va sukham va na hoti, matapitunam pilava uppajjati. Evam parissayam upaneti.
Darakassa pana matukucchimhi nibbattakalato patthaya gehe bhoga udakam
patva lonam viya rajadinam vasena nassanti, kumbhadohanadhenuyo khiram na denti,
surata gona 3- canda honti, kana honti, khujja honti, gomandale
rogo patati, dasadayo vacanam na karonti, vapitam sassam na jayati, gehagatam
gehe, arannagatam aranne nassati, anupubbena ghasacchadanamattam dullabham hoti,
gabbhapariharo na hoti, vijatakale matuthannam chijjati, darako pariharam
alabhanto pilito nirojo niyuso kasato hoti idam upapilakakammam nama.
      Dighayukakammena pana nibbattassa upacchedakakammam agantva ayum
chindati. Yatha hi puriso atthusabhagamanam katva saram khipeyya, tamanno dhanuto
vimuttamattam muggarena paharitva tattheva pateyya, evam dighayukakammena
@Footnote: 1 Ma. nibbattam, cha. nibbattam    2 Si. assaso      3 Ma. sudantagona
Nibbattassa upacchedakakammam ayum chindati. Kim karoti? coranam 1- atavim
paveseti, valamacchodakam otareti, annataram va pana saparissayatthanam
upaneti, idam upacchedakakammam nama, "upaghatakan"tipi etasseva namam.
      Patisandhinibbattakam pana kammam janakakammam nama. Appabhogakuladisu
nibbattassa bhogasampadadikaranena upatthambhakakammam upatthambhakakammam nama.
      Imesu catusu purimani dve akusalaneva, janakam kusalampi akusalampi,
upatthambhakam kusalameva. Tattha panatipatakammam upacchedakakammena
appayukasamvattanikam hoti. Panatipatina va katam kusalakammam ularam na hoti,
dighayukam patisandhim janetum na sakkoti. Evam panatipato appayukasamvattaniko
hoti. Patisandhimeva va niyametva appayukam karoti, sannitthanacetanaya va
niraye nibbattati, pubbaparacetanahi vuttanayena appayuko hoti.
      Dighayukasamvattanika esa manava patipadati ettha parittakammenapi
nibbattam pavatte etam panatipata viratikammam agantva atthato evam
vadati nama "sacaham pathamataram janeyyum, na te idha nibbattitum dadeyyum,
devalokeyeva tam nibbattapeyyam. Hotu, tvam yattha katthaci nibbatto aham
upatthambhakakammam nama thambham te karissami"ti upatthambham karoti, kim karoti?
parissayam naseti, bhoge uppadeti.
      Tattha darakassa matukucchiyam nibbattakalato patthaya matapitunam
sukhameva satameva hoti. Yepi pakatiya manussamanussaparissaya 2- honti, te
sabbe apagacchanti. Evam parissayam naseti. Darakassa pana matukucchimhi
nibbattakalato patthaya gehe bhoganam pamanam na hoti, nidhikumbhiyo puratopi
pacchatopi geham pavattamana pavisanti. Matapitaro parehi thapitadhanassapi
sammukhibhavam gacchanti. Dhenuyo bahukhira honti, gona sukhasila honti,
vappatthane sassani sampajjanti, vaddhiya va sampayuttam, tavakalikam va
dinnam dhanam acodita sayameva aharitva denti, dasadayo suvaca honti,
@Footnote: 1 Si. coratavim       2 Si. manussanam parissaya, Ma. manussanam manussaparissaya
Kammanta na parihayanti, darako gabbhato patthaya pariharam labhati, komarikavejja
sannipatitava honti. Gahapatikule jato setthitthanam, amaccakuladisu jato
senapatitthanadini labhati. Evam bhoge uppadeti. So aparissayo sabhogo
ciram jivatiti. Evam apanatipatakammam dighayukasamvattanikam hoti.
      Apanatipatina va katam annampi kusalam ularam hoti, dighayukapatisandhim
janetum sakkoti, evampi dighayukasamvattanikam hoti. Patisandhimeva va niyametva
dighayukam karoti. Sannitthanacetanaya va devaloke nibbattati, pubbaparacetanahi
vuttanayena dighayuko hoti. Imina nayena sabbapanhavissajjanesu
attho veditabbo.
      Vihethanakammadinipi hi pavatte agantva atthato tatheva vadamanani viya
upapilanena nibbhogatam apadetva patijagganam alabhantassa roguppadanadihi
va, vihethakadihi katassa kusalassa anularataya va, aditova patisandhiniyamanena
va, vuttanayeneva pubbaparacetanavasena va bahvabadhatadini
karonti, apanatipato viya ca avihethanadinipi appabadhatadiniti.
      [293] Ettha pana issamanakoti issasampayuttacitto. Upadussatiti
issavaseneva upakkosanto dussati. Issam bandhatiti yavakalapam bandhanto
viya yatha na nassati, evam bandhitva viya thapeti. Appesakkhoti apparivaro,
rattim khitto viya saro na pannayati, ucchitthahattho nisiditva udakadayakampi
na labhati.
      [294] Na data hotiti macchariyavasena na data hoti. Tena
kammenati tena macchariyakammena.
      [295] Abhivadetabbanti abhivadanaraham buddham va paccekabuddham va
ariyasavakam va. Paccutthatabbadisupi eseva nayo. Imasmim pana panhavissajjane
upapilakaupatthambhakakammani na gahetabbani. Na hi pavatte nicakulinam va
uccakulinam va sakka katum, patisandhimyeva pana niyametva nicakuliyam kammam
nicakule nibbatteti, uccakuliyam kammam uccakule.
      [296] Na paripucchita hotiti ettha pana aparipucchanena niraye
na nibbattati. Aparipucchako pana "idam katabbam, idam na katabban"ti na
janati, ajananto katabbam na karoti, akatabbam karoti. Tena niraye
nibbattati, itaro sagge. Iti kho manava .pe. Yadidam hinappanitatayati
sattha desanam yathanusandhim papesi. Sesam sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                    culakammavibhangasuttavannana nitthita.
                         Subhasuttantipi vuccati.
                           ----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 179-185. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=4555&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=4555&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=579              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=7623              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=7484              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=7484              Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]