ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 1 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.1)

dassetum bhummattham thalatthantiadina nayena matikam thapetva
bhummatthannama bhandam bhumiyam nikkhittam hotitiadina nayena tassa
vibhangam aha. {94} Tatrayam anuttanapadavannanaya saddhim vinicchayakatha.
Nikkhittanti bhumiyam nikkhanitva thapitam. Paticchannanti pamsuitthakadihi
paticchannam. Bhummattham bhandam .pe. Gacchati va apatti
dukkatassati tam evam nikkhanitva va paticchadetva va thapitatta
bhumiyam thitam bhandam yo bhikkhu kenacideva upayena natva
aharissamiti theyyacitto hutva rattibhage utthaya gacchati.
So bhandatthanam appatvapi sabbakayavacivikaresu dukkatam apajjati.
Katham. So hi tassa aharanatthaya utthahanto yamyam angapaccangam
phandapeti sabbattha dukkatameva. Nivasanaparupanam santhapeti
hatthavare hatthavare dukkatam. Mahantam nidhanam na sakka ekena
niharitum dutiyam pariyesissamiti kassaci sahayassa santikam gantukamo
dvaram vivarati padavare hatthavare ca dukkatam. Dvarapidahane
Pana annasmim va gamanassa anupakare anapatti. Tassa
nipannokasam gantva itthannamati pakkosati tamattham arocetva
ehi gacchamati vadati vacaya vacaya dukkatam. So tassa
vacanena utthahati tassapi dukkatam. Utthahitva tassa santikam
gantukamo nivasanaparupanam santhapeti dvaram vivaritva tassa
samipam gacchati hatthavarapadavaresu sabbattha dukkatam. So tam
pucchati asuko ca asuko ca kuhim asukanca asukanca pakkosahiti
vacaya vacaya dukkatam. Sabbe samagate disva maya asukasmim
nama thane evarupo nidhi upaladdho gacchama tam gahetva
punnani ca karissama sukhanca jivissamati vadati vacaya vacaya
dukkatameva. Evam laddhasahayo kuddalam pariyesati sace panassa
attano kuddalo atthi tam aharissamiti gacchanto ca ganhanto
ca aharanto ca sabbattha hatthavarapadavare dukkatam apajjati.
Sace natthi annam bhikkhum va gahattham va gantva yacati yacanto
ca kuddalam me dehi kuddalena me attho kinci katabbamatthi
tam katva paccaharissamiti musa bhananto yacati vacaya vacaya
dukkatam. Sace matika sodhetabba atthi vihare bhumikammam
katabbam atthiti musapi bhanati yamyam vacanam musa tattha tattha
pacittiyam. Mahaatthakathayampana saccepi alikepi dukkatameva vuttam.
Tam pamadalikhitanti veditabbam. Na hi adinnadanassa pubbappayoge
pacittiyatthane dukkatam nama atthi. Sace pana kuddalassa dando
Natthi dandam karissamiti vasim va pharasum va nighamseti tadatthaya
gacchati gantva sukkhakattham chindati tacchati akotteti sabbattha
hatthavarapadavaresu dukkatam. Allarukkham chindati pacittiyam. Tato
param sabbappayogesu dukkatam. Sankhepatthakathayam pana mahapaccariyanca
tattha jatakakatthalatachedanattham vasipharasum pariyesantanampi dukkatam
vuttam. Sace pana nesam evam hoti vasipharasukuddale yacanta
asankita bhavissama loham samutthapetva karomati tato akaram
gantva lohabijattham pathavim khananti. Akappiyapathavim khanantanam
dukkatehi saddhim pacittiyaniti mahapaccariyam vuttam. Yatha ca idha
evam sabbattha pacittiyatthane dukkata na muccati. Kappiyapathavim
khanantanam dukkataniyeva. Bijampana gahetva tato param sabbakiriyasu
payoge payoge dukkatam. Pitakapariyesanepi hatthavarapadavaresu
vuttanayeneva dukkatam. Musavade pacittiyam. Pitakam katukamataya
vallicchedane pacittiyanti sabbam purimanayeneva veditabbam. Gacchati
va apatti dukkatassati evam pariyitthasahayakuddalapitako nidhitthanam
gacchati padavare padavare dukkatam. Sace pana gacchanto imam
nidhim laddha buddhapujam va dhammapujam va sanghabhattam va karissamiti
kusalam uppadeti kusalacittena gamane anapatti. Kasma.
Theyyacitto dutiyam va .pe. Gacchati va apatti dukkatassati
vuttatta yatha idha evam sabbattha atheyyacittassa anapatti.
Maggato okkamma nidhanatthanagamanatthaya maggam karonto bhatagamam
Chindati pacittiyam sukkhakattham chindati dukkatam. Tattha jatakanti
ciranihitaya kumbhiya upari jatakam. Kattham va latam vati na kevalam
katthalatameva yankinci allam va sukkham va tinarukkhalatadim
chindantassa sahappayogatta dukkatameva hoti.
     Atthavidham hetam dukkatannama imasmim thane samodhanetva
therehi dassitam. Pubbappayogadukkatam sahappayogadukkatam
anamasadukkatam durupacinnadukkatam vinayadukkatam natadukkatam  nattidukkatam
patissavadukkatanti. Tattha theyyacitto dutiyam va kuddalam va
pitakam va pariyesati gacchati va apatti dukkatassati idam
pubbappayogadukkatannama. Ettha hi dukkatatthane dukkatam
pacittiyatthane pacittiyameva hoti. Tattha jatakam kattham va
latam va chindati apatti dukkatassati idam sahappayogadukkatannama.
Ettha pacittiyavatthu ca dukkatavatthu ca dukkatatthaneyeva
titthati. Kasma. Avaharassa sahappayogatta. Yam pana dasavidham
ratanam sattavidham dhannam sabbanca avudhabhandadim amasantassa dukkatam
vuttam idam anamasadukkatannama. Yam kadalinalikeraadinam tattha
jatakaphalani amasantassa dukkatam vuttam idam durupacinnadukkatannama.
Yam pana pindaya carantassa patte raje patite pattam
apatiggahetva va adhovitva va tattha bhikkham ganhantassa
dukkatam vuttam idam vinayadukkatannama. Sutva na vadanti
apatti dukkatassati idam natadukkatannama. Yam ekadasasu
Samanubhasanasu nattiya dukkatanti vuttam idam nattidukkatannama.
Tassa bhikkhave bhikkhuno purimika ca na pannayati patissave ca
apatti dukkatassati idam patissavadukkatannama.
     Idam pana sahappayogadukkatam. Tena vuttam yankinci allam
va sukkham va tinarukkhalatadim chindantassa sahappayogatta dukkatameva
hotiti. Sace panassa tattha jatake tinarukkhalatadimhi chinnepi
lajjidhammo okkamati samvaro uppajjati chedanapaccaya dukkatam
desetva muccati. Atha dhuranikkhepam akatva saussahova pamsum khanati
chedanadukkatam patippassambhati khananadukkate patitthati. Akappiyapathavim
khanantopi hi idha sahappayogatta dukkatameva apajjati.
Sace panassa sabbadisasu khanitva kumbhimulam pattassapi lajjidhammo
okkamati khananapaccaya dukkatam desetva muccati. Viyuhati vati
atha pana saussahova pamsum viyuhati ekapasse rasim karoti
khananadukkatam patippassambhati viyuhanadukkate patitthati. Tanca pamsum
tattha tattha punjam karonto payoge payoge dukkatam apajjati.
Sace pana rasim katva dhuranikkhepam karoti lajjidhammam apajjati
viyuhanadukkatam desetva muccati. Uddharati vati atha pana saussaho
pamsum uddharitva bahi pateti viyuhanadukkatam patippassambhati uddharanadukkate
patitthati. Pamsum pana kuddalena va hatthehi va pacchiya
va tahim tahim patento payoge payoge dukkatam apajjati. Sace
pana sabbapamsum niharitva kumbhim thalattham katvapi lajjidhammam apajjati
Uddharanadukkatam desetva muccati. Atha pana saussahova
kumbhim amasati uddharanadukkatam patippassambhati amasanadukkate
patitthati. Amasitvapi ca lajjidhammam apajjanto amasanadukkatam
desetva muccati. Atha saussahova kumbhim phandapeti amasanadukkatam
patippassambhati phandapeti apatti thullaccayassati vuttathullaccaye
patitthati.
     Tatrayam dukkatathullaccayanam dvinnampi vacanattho. Pathamantavettha
dutthu katam satthara vuttakiccam viradhetva katanti dukkatam. Athava
duttham katam virupa sa kiriya bhikkhukiriyanam majjhe na sobhatiti
evampi dukkatam. Vuttampi cetam
       dukkatanti ca yam vuttam      tam sunohi yathakatham
       aparaddham viraddhanca        khalitam yanca dukkatam
       yam manusso kare papam     avi va yadi va raho
       dukkatanti pavedenti      tenetam iti vuccatiti.
Itaram pana thulatta accayatta ca thullaccayam. Samparaye ca duggati
tam hoti katukapphalantiadisu viya cettha samyogabhavo veditabbo.
Ekassa santike desetabbesu hi accayesu tena samo thulo
accayo natthi tasma vuttam thulatta accayatta ca thullaccayanti.
Vuttancetam
       thullaccayanti yam vuttam      tam sunohi yathakatham
       ekassa mule yo deseti  yo ca tam patiganhati
     Accayo tena samo natthi tenetam iti vuccatiti
  phandapentassa ca payoge payoge thullaccayam. Phandapetvapi ca
  lajjidhammam okkanto thullaccayam desetva muccati. Sahappayogato
  patthayameva cettha purima purima apatti patippassambhati.
  Sahappayogam pana desetva lajjidhammam okkantena ya pubbappayoge
  dukkatapacittiya apanna sabba ta desetabba. Sahappayoge
  ca tattha jatakacchedane bahukanipi dukkatani pamsukhananam patva
  patippassambhanti ekam khananadukkatameva hoti. Khanane bahukanipi
  viyuhanam viyuhane bahukanipi uddharanam uddharane bahukanipi
  amasanam amasane bahukanipi phandapanam patva patippassambhanti.
  Pamsukhananadisu ca lajjidhamme uppanne bahukanipi apattiyo
  hontu ekameva desetva muccatiti kurundatthakathayam vuttam.
  Purimapattipatippassaddhi ca namesa nattiya dukkatam dvihi
  kammavacahi thullaccaya patippassambhantiti evam anussavanasuyeva
  sutte agata. Idha pana dutiyaparajike atthakathacariyappamanena
  gahetabbati.
     Thana caveti apatti parajikassati yo pana
phandapetvapi lajjidhammam anokkamitvava tam kumbhitthanato antamaso
kesaggamattampi caveti parajikameva apajjatiti attho. Thana
cavanancettha chahi akarehi veditabbam. Katham. Kumbhimukhavattiyam
gahetva attano abhimukham akaddhanto imina antena phatthokasam
Kesaggamattampi parimantena atikkameti parajikam. Tatheva
gahetva purato pelento parimantena phutthokasam kesaggamattampi
imina antena atikkameti parajikam. Vamato va dakkhinato
va apanamento vamantena phutthokasam kesaggamattampi dakkhinantena
atikkameti parajikam dakkhinantena phutthokasam kesaggamattampi
vamantena atikkameti parajikam. Uddham ukkhipanto kesaggamattampi
bhumito moceti parajikam. Khanitva hetthato osidanto bundhena
phutthokasam kesaggamattampi mukhavattiya atikkameti parajikanti
evam ekatthane thitaya kumbhiya. Yadi pana kumbhimukhavattiya
pasam katva lohakhanum va khadirasaradikhanum va pathaviyam akottetva
tattha sankhalikaya bandhitva thapenti. Ekissa disaya ekaya
sankhalikaya baddha dve thanani labhati. Dvisu tisu catusu disasu
sankhalikahi baddha pancatthanani labhati. Tattha ekakhanuke
baddhakumbhiya pathamam khanum va uddharati sankhalikam va chindati
thullaccayam. Tato kumbhim yathavuttena nayena kesaggamattampi thana
caveti parajikam. Atha pathamam kumbhim uddharati thullaccayam.
Tato khanukam kesaggamattampi thana caveti sankhalikam va chindati
parajikam. Etena upayena dvisu tisu catusu khanukesu
baddhakumbhiyapi pacchime thana cavane parajikam sesesu thullaccayam
veditabbam. Sace khanu natthi sankhalikaya agge valayam katva tattha
jatake mule pavesitam hoti. Pathamam kumbhim uddharitva paccha
Mulam chetva valayam niharati parajikam. Atha mulam acchetva
valayam itocitoca sareti rakkhati. Sace pana mulato aniharitvapi
hatthena gahetva akasagatam karoti parajikam. Ayamettha viseso.
Sesam vuttanayameva. Keci pana nimittatthaya kumbhimatthake
nigrodharukkhadini ropenti. Mulani kumbhim vinaddhitva thitani honti.
Mulani chinditva kumbhim gahessamiti chindantassa payoge payoge
dukkatam. Chinditva okasam katva kumbhim kesaggamattampi thana
caveti parajikam. Mulani chindatova luthitva kumbhi ninnatthanam
gata rakkhati tava gatatthanato uddharati parajikam. Sace
chinnesu mulesu ekamulamattena kumbhi titthati so ca tam imasmim
mule chinne patissatiti chindati chinnamatte parajikam. Sace
pana ekamuleneva pase baddhasukaro viya thita hoti annam
kinci lagganakam natthi tasmimpi mule chinnamatte parajikam.
Sace kumbhimatthake mahapasano thapito hoti tam dandena
ukkhipitva apanetukamo kumbhimatthake jatarukkham chindati dukkatam.
Tassa samipe jatakam chetva aharati na tattha jatakatta tam
chindato pacittiyam. Attano bhajanagatanti sace pana kumbhim
uddharitum asakkonto kumbhigatabhandaggahanattham attano bhajanam
pavesetva antokumbhiyam pancamasakam va atirekapancamasakam va
agghanakam theyyacitto amasati apatti dukkatassa. Paricchedo
cettha parajikaniyamattham vutto. Theyyacittena unapancamasakampi
Amasanto dukkatam apajjatiyeva. Phandapetiti ettha yava ekabaddham
katva attano bhajanam paveseti tava phandapetiti vuccati.
Apica itocitoca apabyuhantopi phandapetiyeva. So thullaccayam
apajjati. Yada pana ekabaddhabhavo chinno kumbhigatam kumbhiyameva
bhajanagatampi bhajaneyeva hoti tada attano bhajanagatannama hoti.
Evam katva kumbhito anihatepi bhajane parajikam apajjati.
Mutthim va chindatiti ettha yatha angulantarehi nikkhantakahapana
kumbhigate kahapane na samphusanti evam mutthim karonto mutthim
chindati nama. Sopi parajikam apajjati. Suttarulhanti
sutte arulham. Sutte avutassapi suttamayassapi etam adhivacanam.
Pamangadini sovannamayanipi honti rupiyamayanipi suttamayanipi
muttavaliadayopi ettheva sangaham gata. Vethananti sisavethanapato
vuccati. Etesu yankinci theyyacitto amasati dukkatam.
Phandapeti thullaccayam. Pamangakotiyam gahetva akasattham akaronto
uddhareti thullaccayam. Ghamsanto niharatiti ettha pana paripunnaya
kumbhiya upari samatittikam kumbhim katva thapitam va ekam kotim
bundhe ekam kotim mukhavattiyam katva thapitam va ghamsantassa niharato
thullaccayam. Kumbhimukha mocentassa parajikam. Yam pana
upaddhakumbhiyam va rittakumbhiyam va thapitam tassa attana phutthokasova
thanam na sakala kumbhi tasma tam ghamsantassapi niharato
patitthitokasato kesaggamatte mutte parajikameva. Kumbhiya pana
Paripunnaya va unaya va ujukameva uddharantassa hetthimakotiya
patitthitokasa muttamatte parajikam. Antokumbhiyam thapitam yankinci
parajikapahonakam bhandam sakalakumbhiyam calentassa pamangadini ca
ghamsitva niharantassa yava mukhavattim natikkamati tava thullaccayameva.
Tassa hi sabbapi kumbhi thananti sankhepamahapaccariyadisu vuttam.
Mahaatthakathayampana thapitatthanameva thanam no sakala kumbhi
tasma yathathitatthanato kesaggamattampi mocentassa parajikamevati
vuttam. Tam pamanam. Itaram pana akasagatam akarontassa
civaravamse thapitacivaravethakanayena vuttam. Tam na gahetabbam.
Vinayavinicchaye hi agate garuke thatabbam. Esa vinayadhammata.
Apica attano bhajanagatam va karoti mutthim va chindatiti vacanato
cetam veditabbam yatha antokumbhiyam thitassa na sabba kumbhi thananti.
Sappiadisu yankinci pivato ekappayogena pitamatte parajikanti
mahaatthakathayam vuttam. Mahapaccariyadisu pana ayam vibhago dassito
mukham anapanetva akaddhantassa pivato sace pana galagatam padam
na agghati mukhagatena saddhim agghati rakkhati tava kanthena pana
paricchinnakaleyeva parajikam hoti. Sacepi otthehi paricchindanto
otthe pidahati parajikameva. Uppaladandavelunalinalanaliadihi
pivantassapi sace pana galagatameva padam agghati parajikam. Sace saha
mukhagatena agghati uppaladandadigatena saddhim ekabaddhabhavam kopetva
otthehi paricchinnamatte parajikam. Sace uppaladandadigatena
Saddhim agghati uppaladandadinam bundhe anguliya pidahitamatte
parajikam. Padagghanake pana gale appavitthe uppaladandadisu ca
mukhe ca atirekapadampi ekabaddham hutva titthati rakkhatiyevati.
Tam sabbampi yasma attano bhajanagatam va karoti mutthim va
chindatiti imam nayam bhajati tasma sudassitameva. Esa tava
ekabaddhe nayo. Sace pana hatthena va pattena va thalakadina
va yena kenaci bhajanena gahetva pivati yamhi payoge padagghanakam
purati tamhi kate parajikam. Atha mahaggham hoti sippikayapi
ekappayogeneva padagghanakam gahetum sakka hoti ekuddhareyeva
parajikam. Bhajanam pana nimujjapetva ganhantassa yava ekabaddham
hoti tava rakkhati. Mukhavattiparicchedena va uddharena va
parajikam. Yada pana sappim va telam va accham telasadisameva
madhuphanitam va kumbhim avattetva attano bhajane paveseti
tada tesam acchataya ekabaddhata natthiti padagghanake mukhavattito
galitamatte parajikam. Pacitva thapitam pana madhuphanitam sileso
viya cikkanam akaddhanavikaddhanayoggam hoti uppanne kukkucce
ekabaddhameva hutva patiniharitum sakkoti. Etam mukhavattiya
nikkhamitva bhajane pavitthampi bahirena saddhim ekabaddhatta rakkhati.
Mukhavattito chinnamatte pana parajikam. Yopi theyyacittena parassa
kumbhiya padagghanakam sappim va telam va avassam pivanakam yankinci
dukulasatakam va cammakhandadinam va annataram pakkhipati hatthato
Muttamatte parajikam. Rittakumbhiya idani telam akirissantiti
natva yankinci bhandam theyyacitto pakkhipati tance tattha
tele akinne pancamasakaagghanakam pivati pivitamatte parajikanti
mahaatthakathayam vuttam. Tam pana tattheva sukkhatalake sukkhamatikaya
ujukaranavinicchayena virujjhati avaharalakkhanam cettha na pannayati
tasma na gahetabbam. Mahapaccariyadisu pana tassa uddhare
parajikam vuttam. Tam yuttam. Parassa rittakumbhiya sangopanatthaya
cammadibhandam thapetva tattha tele akinne sace ayam
janissati mam palibuddhissatiti bhito padagghanakam telapitam bhandam
theyyacittena uddharati parajikam. Suddhacittena uddharati pare 1-
aharapente bhandadeyyam. Bhandadeyyannama yam parassa nattham
tassa mulam va tadeva va bhandam databbanti attho. No ce
deti samikassa dhuranikkhepe parajikam. Sace panassa kumbhiyam
anno sappim va telam va akirati tatrapayam theyyacittena
telapivanakam bhandam pakkhipati vuttanayeneva parajikam. Attano
rittakumbhiya parassa sappim va telam va akinnabhavam natva
theyyacittena bhandam pakkhipati pubbanayeneva uddhare parajikam.
Suddhacitto nikkhipitva paccha theyyacittena uddharati parajikameva.
Suddhacittova uddharati neva avaharo na giva. Mahapaccariyam
pana anapattimattameva vuttam. Kissa mama kumbhiyam telam akirasiti
@Footnote: 1. parasmim.
Kupito anattamano bhandam uddharitva chaddeti no bhandadeyyanti
kurundiyam vuttam. Theyyacittena mukhavattiyam gahetva kumbhim avinjati
telam galetukamo padagghanake galite parajikam. Theyyacitteneva
jajjaram karoti savitva gamissatiti padagghanake savitva gate
parajikam. Theyyacitteneva chiddam karoti omattham va ummattham
va vemattham va. Idam pana sammohatthanam tasma sutthu
sallakkhetabbam. Ayam hettha vinicchayo. Omatthannama
adhomukhacchiddam. Ummatthannama uddham mukhacchiddam. Vematthannama
ulunkasseva ujugatacchiddam. Tattha omatthassa bahi patthaya
katassa abbhantarantato padagghanake tele galite bahi anikkhantepi
parajikam. Kasma. Yasma tato galitamattameva bahi gatam
nama hoti na kumbhigatasankham labhati na kumbhiyam santhati.
Anto patthaya katassa bahirantato padagghanake galite parajikam.
Umamatthassa yatha tatha va katassa bahirantato galite parajikam.
Tam hi yava bahirantato na galati tava kumbhigatameva hoti.
Vematthassa kapalamajjhato galitavasena karetabboti atthakathasu
vuttam. Tam pana anto ca bahi ca patthaya majjhe thapetva
katachidde talakassa mariyadabhedanena sameti. Anto patthaya kate
pana bahirantena bahi patthaya kate abbhantarantena karetabboti
idamettha yuttam. Yo pana vattetva gacchissatiti theyyacittena
kumbhiya adharakam va upatthambhanaledduke va apaneti vattetva
Gataya parajikam. Telakiranabhavam pana natva rittakumbhiya
jajjarabhavesu va chiddesu va katesu pacchanikkhantatelappamanena
bhandadeyyam hoti. Atthakathasu pana katthaci parajikantipi likhitam.
Tam pamadalikhitam. Punnaya kumbhiya upari kattham va pasanam
va patitva bhindissati tato telam paggharissatiti theyyacittena
dubbaddham va karoti dutthapitam va thapeti. Avassam patanakam tatha
karontassa katamatte parajikam. Rittakumbhiya upari karoti tam
paccha punnakale patitva bhindati bhandadeyyam. Idisesu hi
thanesu bhandassa natthikale katapayogatta aditova parajikam
na hoti. Bhandavinasanassa pana katatta bhandadeyyam hoti.
Aharapentesu adadato samikanam dhuranikkhepena parajikam.
Theyyacittena matikam ujum karoti vattetva gamissati telam va
uttarapessatiti vattetva va gacchatu telam va uttaratu
ujukaranakale parajikam. Idisa hi payoga pubbappayogavahare
sangaham gacchanti. Sukkhamatikaya ujukataya paccha udake agate
vattitva va gacchatu telam va uttaratu bhandadeyyam. Kasma.
Thanacavanappayogassa abhava. Tassa lakkhanam navatthe
avibhavissati. Tattheva bhindati vatiadisu atthakathayam tava vuttam
bhindati vati muggarena pothetva bhindati. Chaddeti vati udakam
va valikam va akiritva uttarapeti. Jhapeti vati daruni
aharitva jhapeti va. Aparibhogam va karotiti akhaditabbam
Apatabbam va karoti uccaram va passavam va visam va ucchittham
va kunapam va pateti. Apatti dukkatassati thana cavanassa
natthitaya dukkatam. Buddhavisayo nameso. Kincapi dukkatam
aharapente bhandadeyyanti. Tattha purimadvayam na sameti. Tam
hi kumbhijajjarakaranena ca matikaujukaranena ca saddhim ekalakkhanam.
Pacchimam pana dvayam thana caventenapi sakka katum. Tasma
ettha evam vinicchayam vadanti. Atthakathayam kira thana cavanassa
natthitaya dukkatanti idam pacchimadvayam sandhaya vuttam. Thana
cavanam akarontoyeva hi theyyacittena va vinasetukamataya va
jhapeyyapi aparibhogampi kareyya purimadvaye pana vuttanayena
bhindantassa va chaddentassa va thana cavanam atthi tasma
tatha karontassa vinasetukamataya bhandadeyyam theyyacittena
parajikanti. Paliyam dukkatanti vuttatta ayuttanti ce. Na
annatha gahetabbatthato. Paliyam hi theyyacittapakkhe bhindati
vati udakena sambhindati chaddeti vati tattha vamanam va uccaram
va passavam va chaddetiti evameke vadanti. Ayam panettha
saro. Vinitavatthumhi tinajajhapako viya thana accavetukamova
kevalam bhindati. Bhinnatta pana teladini nikkhamanti. Yam va
panettha patthinnam tam ekabaddhameva titthati achaddetukamoyeva
ca kevalam tattha udakavalikadini akirati. Akinnatta pana
telam chaddiyati. Tasma voharavasena bhindati va chaddeti
Vati vuccatiti. Evametesam padanam attho gahetabbo.
Nasetukamatapakkhe pana itarathapi yujjati. Evam hi kathiyamane
pali ca atthakatha ca pubbaparena samsanditva sukathita hoti.
Ettavatapi ca santosam akatva acariye payirupasitva vinicchayo
veditabboti.
                   Bhummatthakatha nitthita.
     {95} Thalatthe. Thale nikkhittanti bhumitale va pasadapabbatataladisu
va yattha katthaci paticchanne va apaticchanne va
thapitam thalatthanti veditabbam. Tam sace rasikatam hoti antokumbhiyam
bhajanagatakaranamutthicchedanavinicchayena vinicchinitabbam. Sace ekabaddham
silesaniyyasadi pakkamadhuphanitavinicchayena vinicchinitabbam. Sace garukam
hoti bharabaddham lohapindi gulapindi telamadhughatadi va kumbhiya
thana cavanavinicchayena vinicchinitabbam. Sankhalikabaddhassa ca thanabhedo
sallakkhetabbo. Pattharitva thapitam pana pavarattharakasatakadim
ujukam gahetva akaddhati parimante orimantena phutthokasam
atikkante parajikam. Evam sabbadisasu sallakkhetabbam. Vethetva
uddharati kesaggamattam akasagatam karontassa parajikam. Sesam
vuttanayamevati.
                    Thalatthakatha nitthita.
    {96}  Akasatthe. Morassa chahi akarehi thanaparicchedo veditabbo
purato mukhatundakena pacchato kalapaggena ubhayapassesu pakkhapariyantehi
Adho padanakhasikhaya uddham sikhaggenati. Bhikkhu sassamikam
akasattham moram gahessamiti purato va titthati hattham va pasareti.
Moro akaseyeva pakkhe pasareti vatam gahapetva gamanam
upacchinditva titthati. Tassa bhikkhuno dukkatam. Tam aphandento
hatthena amasati dukkatameva. Thana accavento phandapeti
thullaccayam. Hatthena pana gahetva va aggahetva va mukhatundakena
phutthokasam kalapaggam kalapaggena va phutthokasam mukhatundakam
atikkameti sace padam agghati parajikam. Tatha vamapakkhapariyantena
phutthokasam dakkhinapakkhapariyantam dakkhinapakkhapariyantena
va phutthokasam vamapakkhapariyantam atikkameti parajikam. Tatha
padanakhasikhaya phutthokasam sikhaggam sikhaggena va phutthokasam padanakhasikham
atikkameti parajikam. Akasena gacchanto moro sisadisu
yasmim ange niliyati tam tassa thanam. Tasma tam hatthe nilinam
itocitoca karontopi phandapetiyeva. Yadi pana itarena hatthena
gahetva thana caveti parajikam. Itaram hattham upaneti moro
sayameva oddetva tattha niliyati anapatti. Ange nilinabhavam
natva theyyacittena ekapadavaram gacchati thullaccayam dutiyam
parajikam. Bhumiyam thitamoro dvinnam padanam kalapassa ca vasena
tini thanani labhati. Tam ukkhipantassa yava ekampi thanam pathavim
phusati tava thullaccayam. Kesaggamattampi pathaviya mocitamatte
parajikam. Panjare thitam saha panjarena uddharati parajikam.
Yadi pana padam na agghati sabbattha agghavasena katabbam.
Antovatthumhi carantam moram theyyacittena uttarasetva padasava
bahivatthum niharanto dvaraparicchedam atikkameti parajikam. Vaje
thitassa balivaddassa hi vajo viya antovatthu tassa thanam.
Hatthena pana gahetva antovatthusmimpi akasagatam karontassa
parajikameva. Antogame carantampi gamaparikkhepam atikkamentassa
parajikam. Sayameva nikkhamitva gamupacare va vatthupacare va
carantam pana theyyacitto katthena va kathalaya va uttarasetva
atavimukham karoti. Moro uddetva antogame va antovatthumhi
va chadanapitthe va niliyati rakkhati. Sace pana atavimukho
uddeti va gacchati va atvim pavesetva gahessamiti parikappe
asati pathavito kesaggamattampi uppatitamatte dutiyapadavare va
parajikam. Kasma. Yasma gamato nikkhantassa thitatthanameva
thanam hoti. Kapinjaradisupi ayameva vinicchayo. Satakam vati
vatavegukkhittam pathavitale pattharitva thapitamiva akase gacchantam
khalitthaddham satakam abhimukhagatam hatthena ekasmim ante ganhati
itocitoca thanam avikopentoyeva gamanupacchede dukkatam thana
cavanam akaronto paleti phandapane thullaccayam thana caveti
parajikam. Thanaparicchedo cassa morasseva chahi akarehi
veditabbo. Atthaddhasatako pana ekasmim ante gahitamatteva
dutiyenantena papatitva bhumiyam patitthati tassa dve thanani
Honti hattho ceva bhumi ca. Tam yathagahitameva pathamam
gahitokasappadesato caleti thullaccayam. Paccha bhumito dutiyahatthena
va padena va ukkhipati parajikam. Pathamam va bhumito uddharati
thullaccayam. Paccha gahitokasappadesato caveti parajikam.
Gahanam va amuncanto ujukameva hattham onametva bhumigatam katva
teneva hatthena ukkhipati parajikam. Vetthanepi ayameva vinicchayo.
Hirannam va suvannam va chijjamananti manussanam alankarontanam
giveyyakadi pilandhanam va suvannasalakam chindantanam suvannakaranam
suvannakhandam va chijjamanam patati. Tance bhikkhu akasena
agacchantam theyyacitto hatthena ganhati gahanameva thanam
gahitappadesato hattham apaneti parajikam. Civare patitam hatthena
ukkhipati parajikam. Anuddharitvava yati dutiye padavare
parajikam. Patte patitepi eseva nayo. Sise va mukhe va
pade va patitam hatthena ganhati parajikam. Aggahetvava
yati dutiye padavare parajikam. Yattha yattha ca patati tassa
patitthitokasova thanam na sabbam angapaccangam pattacivaram vati.
                  Akasatthakatha nitthita.
     {97} Vehasatthe. Mancapithadisu thapitam bhandam amasam va hotu
anamasam va theyyacittena amasantassa dukkatam . Mancapithesu
thapitabhande cettha thalatthe vuttanayena vinicchayo veditabbo.
Ayam pana viseso. Sace khaliya thaddhasatako mance va pithe
Va patthato majjhena mancatalam na phusati mancapadeyeva phusati
tesam vasena thanam veditabbam. Padanam upari phutthokasameva hi
atikkamitamatte tattha parajikam hoti. Saha mancapithehi
harantassa pana mancapithapadanam patitthitokasavasena thanam veditabbam.
Civaravamse vati civaratthapanatthaya bandhitva thapite vamse va
katthadandake va. Tattha samharitva parato antam orato bhogam
katva thapitacivarassa patitthitokasena phutthokasova thanam na sabbo
civaravamso. Tasma theyyacittena tam bhoge gahetva akaddhantassa
parato vamse patitthitokasam orato civaravamsassa phutthappadesam
atikkamentassa ekadvangulamattakaddhaneneva parajikam. Ante
gahetva kaddhantassapi eseva nayo. Tattheva pana civaravamse
vamato va dakkhinato va osarentassa vamantena dakkhinantatthanam
dakkhinantena va vamantatthanam atikkantamatte dasadvadasangula-
mattasaraneneva parajikam. Uddham ukkhipantassa kesaggamattukkhepanena
parajikam. Civaravamsam phusantam va aphusantam va rajjukena bandhitva
thapitacivaram mocentassa thullaccayam mutte parajikam. Muttamattameva
hi tam thana muttanti sankhyam gacchati. Vamse vethetva thapitam
nibbethentassa thullaccayam nibbethitamatte parajikam. Valayam katva
thapite valayam chindati va moceti va ekam va vamsakotim mocetva
niharati thullaccayam chinnamatte muttamatte nihatamatte ca
parajikam. Tatha akatvava civaravamse itocitoca sareti rakkhati
Tava. Valayassa hi sabbopi civaravamso thanam. Kasma. Tattha
samsaranadhammataya. Yadi pana nam hatthena gahetva akasagatam
karoti parajikam. Pasaretva thapitassa patitthitokasena
phutthokasova thanam. Tattha samharitva thapite vuttanayena vinicchayo
veditabbo. Yam pana ekenantena bhumim phusitva thitam hoti tassa
civaravamse bhumiyanca patitthitokasavasena dve thanani. Tattha bhumiyam
ekenantena patitthite atthaddhasatake vuttanayeneva vinicchayo
veditabbo. Civararajjuyapi ayameva vinicchayo. Ankusake laggetva
thapitabhandam pana bhesajjaghato va bhesajjatthavika va sace bhittim
va bhumim va aphusitva thitam lagganakam ghamsantassa niharato ankusakotito
nikkhantamatte parajikam. Lagganakam thaddham hoti bundhena ukkhipitva
akasagatam karontasasa ankusakotito anikkhantepi parajikam.
Bhittinissitam hoti pathamam ankusakotito niharati thullaccayam paccha
bhittim moceti parajikam. Pathamam bhittim mocetva paccha
ankusato niharantassapi eseva nayo. Sace pana bhariyam bhandam
niharitumasakkonto sayam bhittinissitam katva ankusato niharati puna
bhittim amocetvapi ankusato nihatamatteyeva parajikam. Attana
katatthanam hi thanam na hoti. Bhumim phusitva thitassa pana
dve eva thanani. Tattha vuttoyeva vinicchayo. Yam pana sikkaya
pakkhipitva laggitam hoti tam sikkato niharantassapi saha sikkaya
ankusato niharantassapi parajikam. Bhittibhumisannissitavasena cettha
Thanabhedopi veditabbo. Bhittikhiloti ujukam katva bhittiyam
akottito va tattha jatako eva va. Nagadanto pana vanko
akottito eva. Tesu laggetva thapitam ankusake vuttanayena
vinicchinitabbam. Dvisu tisu pana patipatiya thitesu aropetva
thapitam kuntam va bhindim va valam va agge va bundhe va
gahetva akaddhati ekamekassa phutthokasamatte atikkante
parajikam. Phutthokasamattameva hi tesam thanam hoti na sabbe
khila va nagadanta va. Bhittiabhimukho thatva majjhe gahetva
akaddhati orimantena phutthokasam parimantena atikkantamatte
parajikam. Parato pelentassapi eseva nayo. Hatthena gahetva
ukkhipanto kesaggamattampi akasagatam karoti parajikam. Bhittim
nissaya thapitam bhittim ghamsanto kaddhati aggena phutthokasam bundham
bundhena va phutthokasam aggam atikkamentassa parajikam.
Bhittiabhimukho thatva akaddhanto ekenantena phutthokasam aparantam
atikkameti parajikam. Ujukam ukkhipanto kesaggamattam akasagatam
karoti parajikam. Rukkhe va laggitanti talarukkhadisu aropetva
laggitam. Ankusakadisu vuttanayena vinicchayo veditabbo. Tattha
jatakam pana talapindim calentassa yasmim phale parajikavatthu purati 1- tasmim
bandhana muttamatte parajikam. Pindim chindati parajikam. Aggena
pana pannantaram aropetva thapita dve thanani labhati thapitatthananca
@Footnote: 1. vatthum puretitipi dissati. hetukattuvacakam akhyatapadam.
Vantatthananca. Tattha vuttanayena vinicchayo  veditabbo. Yo
pana chinnamatta patamana saddam kareyyati bhayena sayam aggena
pannantaram aropetva chindati chinnamatte parajikam. Attana
katatthanam hi thanam na hoti. Etena upayena sabbarukkhanam
pupphaphalesu vinicchayo veditabbo. Pattadharakepiti ettha
rukkhadharako va hotu valayadharako va dandadharako va yankinci
pattatthapanakam pacchikapi hotu pattadharakotveva sankham gacchati.
Tattha thapitapattassa pattena phutthokaso eva thanam. Tassa
rukkhadharake pancahakarehi thanaparicchedo hoti. Tattha thitapattam
mukhavattiyam gahetva catusu disasu yato kutoci kaddhanto ekenantena
phutthokasam aparantam atikkameti parajikam. Uddham kesaggamattam
ukkhipato parajikam. Sabbattha ca bhandam agghapetva karetabbam.
Sahadharakena harantassapi eseva nayoti.
                  Vehasatthakatha nitthita.
     {98} Udakatthe. Udake nikkhittam hotiti rajabhayadihi bhitehi
udakena avinassanadhammesu tambalohabhajanadisu supaticchannam
katva pokkharaniadisu asandanake udake nikkhittam. Tassa
patitthitokasoyeva thanam na sabbam udakam. Gacchati va apatti
dukkatassati agambhire udake padasa gacchantassa padavare padavare
dukkatam. Gambhire hatthehi va padehi va payogam karontassa
hatthapadehi va payoge dukkatam. Eseva nayo kumbhigahanattham
Nimujjanummujjanesupi. Sace pana antara kinci udakasappam va
valamaccham va disva bhito palayati anapatti. Amasanadisu
bhumigataya kumbhiya vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Ayam pana
viseso. Tattha bhumiyam khanitva kaddhati idha kaddame osadeti.
Evam chahakarehi thanaparicchedo hoti. Uppaladisu yasmim pupphe
vatthu purati tasmim chinnamatte parajikam. Uppalajatikanancettha
yava ekasmimpi passe vako na chijjati tava rakkhati.
Padumajatikanam pana dande chinne abbhantare suttam acchinnampi na
rakkhati. Samikehi chinditva thapitani uppaladini honti yam
vatthum pureti tasmim uddhate parajikam. Hatthakabaddhani honti
yasmim hatthake vatthu purati tasmim uddhate parajikam. Bharabaddhani
honti tam bharam channam akaranam yenakenaci akarena thana
caventassa bhummatthakumbhiyam vuttanayena parajikam. Dighanalani
uppaladini pupphesu va nalesu va venim katva udakapitthe
rajjukesu tinani santharitva thapenti va bandhanti va tesam
dighato pupphaggena ca nalantena ca tiriyam pariyantehi hettha
patitthitokasena uddham uparitthimassa pitthiyati chahi akarehi
thana cavanaparicchedo veditabbo. Yopi udakapitthiyam
thapitapupphakalapam udakam caletva vicim utthapetva kesaggamattampi
yathathitatthanato caveti parajikam. Atha pana parikappeti ettha
gatam gahessamiti rakkhati tava. Gatatthane uddharato parajikam.
Udakato accuggatassa pupphassa sakalamudakam thanam. Tam uppatetva
ujukam uddharantassa nalante kesaggamattam udakato atikkante
parajikam. Puppham gahetva apanametva passato akaddhanto
uppateti na udakam thanam uppatitamatte parajikam.
Kalapabaddhani pupphani udakatthane va rukkhe va gacche va bandhitva
thapenti. Bandhanam amocetva itocitoca karontassa thullaccayam.
Bandhane muttamatte parajikam. Pathamam bandhanam mocetva
paccha harati ettha chahakarehi thanaparicchedoti idam ubhayam
mahapaccariyadisu vuttam. Paduminiyam pupphani saha paduminiya ganhitukamassa
pupphanalehi pattanalehi ca phutathaudakavasena uddhanceva tiriyanca
thanaparicchedo veditabbo. Tam panassa paduminim anuppatetva
pupphani va pattani va attano abhimukham akaddhantassa thullaccayam.
Uppatitamatte parajikam. Pupphapattanale thanato accavetvapi
pathamam paduminim uppatentassa thullaccayam. Paccha pupphapattanalesu
thana cavitesu parajikam. Uppatitaya paduminiya puppham
ganhanto pana bhandam agghapetva karetabbo. Bahi thapite
rasikatakalapabaddhabharabaddhapupphepi eseva nayo. Bhisam va mulalam
va yena vatthu purati tam uppatentassa parajikam. Kaddamena
phutthokasavasena cettha thanam paricchinditabbam. Tani uppatentassa
sukhumam mulampi acchinnam hoti rakkhati tava bhisapabbe jatam
pattam va puppham va hoti tampi rakkhatiti mahaatthakathayameva
Vuttam. Bhisaganthimhi pana kantako hoti yobbanappattanam
mukhapilaka viya ayam adighatta na rakkhati. Sesam uppaladisu
vuttanayameva. Macchakacchapanam sassamikanam vapiadisu sakalamudakam
thanam. Tasma yo patijagganatthane sassamikam maccham balisena va
jalena va kumminena va hatthena va ganhati tassa yena
macchena vatthu purati tasmim kesaggamattampi udakato uddhatamatte
parajikam. Koci maccho gayhamano itocitoca dhavati akasam
uppatati tire patati tam akase va thitam tire va patitam
ganhatopi parajikameva. Kacchapampi bahi gocarattham gatam ganhato
eseva nayo. Udakattham pana udaka mocayato parajikam. Tesu
tesu janapadesu sabbasadharanassa mahatalakassa niddhamanatumbam nissaya
sabbasadharanameva kunnadisadisam udakavahakam khananti. Tato
khuddakamatikayo niharitva matikakotiyam attano attano valanjanatthaya
avate khananti. Tesam pana yada udakena attho hoti tada
avate khuddakamatikayo udakavahakanca sodhetva niddhamanatumbam
ugghatenti. Tato udakena saddhim maccha nikkhamitva anupubbena
avate patva vasanti. Tattha talake ca udakavahake ca macche
ganhante na varenti. Khuddakasu pana attano attano matikasu
udakaavatesu ca pavitthamacche ganhitum na denti varenti.
Tattha yo talake va niddhamanatumbe va udakavahake va macche
ganhati avaharena karetabbo. Khuddakamatikasu pana avate
Va pavittham maccham ganhanto gahitassa agghavasena karetabbo.
Sace tato gayhamano maccho akase va uppatati tire va
patati tam akasattham tirattham va udakavinimuttam ganhato avaharo
natthi. Kasma. Yasma attano pariggahatthane thitasseva te
samika. Evarupa hi tattha katika. Kacchapepi eseva nayo.
Sace pana maccho gayhamano avatato khuddakamatikam aruhati
tattha nam ganhatopi avaharoyeva. Khuddakamatikato pana
udakavahakam tato ca talakam arulham ganhato avaharo natthi. Yo
avatato bhattasitthehi palobhetva matikam aropetva ganhati
avaharova. Tato pana palobhetva udakavahakam aropetva
ganhantassa avaharo natthi. Keci kutocideva sabbasadharanatthanato
macche anetva pacchimavatthubhage udakaavate khipitva posetva
divase divase dve tini uttaribhangatthaya marenti. Evarupam
maccham udake va akase va tire va yatthakatthaci thitam ganhato
avaharo eva. Kacchapepi eseva nayo. Nidaghakale pana nadiya
sote pacchinne katthaci ninnatthane udakam titthati. Tattha manussa
macchanam vinasaya madanaphalavisadini pakkhipitva gacchanti. Maccha
tani khadanta maritva uttana udake palavanta titthanti.
Yo tattha gantva yava samika nagacchanti tavime macche
ganhissamiti ganhati agghavasena karetabbo. Pamsukulasannaya
ganhato avaharo natthi. Aharapente pana bhandadeyyam.
Macchavisam pakkhipitva gatamanussa bhajanani aharitva puretva
gacchanti. Yava punapi agacchissamati salaya honti tava
te sassamikamacchava. Yada pana te alam amhakanti niralaya
pakkamanti tato patthaya theyyacittena ganhantassa dukkatam
pamsukulasannissa anapatti. Yatha ca macchakacchapesu evam
sabbayapi udakajatiya vinicchayo veditabbo.
                   Udakatthakatha nitthita.
     {99} Navatthe. Pathamam tava navam dassento nava nama yaya
taratiti aha. Tasma idha antamaso rajanadonikapi venukalapakopi
navatveva veditabbo. Simasammannane pana dhuvanava anto
khanitva va phalakehi bandhitva va kata sabbantimena paricchedena
tinnam vahanikaeva vattati. Idha pana ekassapi vahanika
navatveva vuccati. Navaya nikkhittanti yankinci indriyabaddham
va anindriyabaddham va. Tassa avaharalakkhanam thalatthe vuttanayeneva
veditabbam. Navam  avaharissamitiadimhi dutiyapariyesanagamanaamasana-
phandapanani vuttanayaneva. Bandhanam mocetiti ettha pana ya
bandhane mutte thana na cavati tassa bandhanam yava na muttam
hoti tava dukkatam mutte pana thullaccayampi parajikampi hoti.
Tam parato avibhavissati. Sesam vuttanayameva. Ayam tava
palivannana.
     Ayampanettha palimuttakavinicchayo. Candasote bandhitva
Thapitanavaya ekam thanam bandhanameva. Tasmim muttamatte parajikam.
Tattha yutti pubbe vuttayeva. Vippanattha nava pana yamyam
udakappadesam pharitva thita hoti svassa thanam. Tasma tam
uddham va uccarentassa adho va opilapentassa catusu va
disasu phutthokasam atikkamentassa atikkantamatte parajikam.
Niccale udake abandhanam attano dhammataya thitanavam purato va
pacchato va vamadakkhinapassato va kaddhantassa ekenantena
phutthokasam aparena udake patitthitantena atikkantamatte parajikam.
Uddham kesaggamattam udakato mocite adho navatalena phutthokasam
mukhavattim atikkantamatte parajikam. Tire bandhitva niccale
udake thapitanavaya bandhananca thitokaso cati dve thanani.
Tam pathamam bandhana moceti thullaccayam. Paccha channam akaranam
annatarena thana caveti parajikam. Pathamam thana cavetva
paccha bandhanamocanepi eseva nayo. Thale ussadetva ukkujjitva
thapitanavaya phutthokasova thanam. Tassa pancahakarehi
thanaparicchedo veditabbo. Nikujjitva thapitanavaya pana mukhavattiya
phutthokasoyeva thanam. Tassapi pancahakarehi thanaparicchedam
natva yato kutoci phutthokasam uddhanca kesaggamattam atikkantamatte
parajikam veditabbam. Thalam pana ussadetva dvinnam darughatikanam
upari thapitanavaya darughatikanam phutthokasoyeva thanam. Tasma
tattha mancapadamatthakesuyeva patitthitatthaddhasatake nagadantesu
Thapitabhindivale ca vuttanayena vinicchayo veditabbo. Yottabaddhaya
pana navaya satthisattatibyamappamanam yottam amocetvava
akaddhetva pathavilaggam katva saha yottena thale thapitaya
navaya na phutthokasamattameva thanam athakho yottakotito patthaya
yava navaya pathaviyam patitthitokasassa pacchimanto tava dighato
tiriyam pana navaya ca yottassa ca pathaviyam patitthitapariyantappamanam
thananti veditabbam. Tam dighato va tiriyato va kaddhantassa
ekenantena phutthokasam aparena pathaviyam patitthitantena atikkantamatte
uddham kesaggamattam saha yottena pathavito mocite parajikam.
Yo pana titthe thitanavam abhiruhitva theyyacitto arittena va
phiyena va pajeti parajikam. Sace pana chattam va panametva
civaram va padehi akkamitva hatthehi ukkhipitva lankarasadisam 1-
katva vatam ganhapeti balava vato agamma navam harati
vateneva sa hata hoti. Puggalassa natthi avaharo. Payogo
atthi. So pana thana cavanappayogo na hoti. Yadi pana
tam navam evam gacchantam pakatigamanam pacchinditva annam disabhagam
neti parajikam. Sayameva yankinci gamatittham sampattam thana
accaventova vikkinitva gacchati nevatthi avaharo bhandadeyyam
pana hotiti.
                   Navatthakatha nitthita.
@Footnote: 1. lakara itipi.
     {100} Yanatthe. Yanam tava dassento yanam nama
vayhantiadimaha. Tattha upari mandapasadisam padaracchannam sabbaparigunathimam
va chadetva katam vayham. Ubhosu passesu suvannarajatadimaya
gopanasiyo datva garulapakkhanayena kata sandamanika. Ratho ca
sakatanca pakatameva. Tesu yatthakatthaci savinnanakam va
avinnanakam va rasiadivasena thapitam bhandam theyyacittena thana
caventassa navatthe thalatthe ca vuttanayena parajikam veditabbam.
Ayam pana viseso. Yanattham tanduladibhandam pitake ganhato
pitake anukkhittepi pitakam paharitva tanduladinam ekabaddhabhave
vikopite parajikam. Thalatthadisupi ayam nayo labbhati. Yanam
avaharisasamitiadimhi dutiyapariyesanadini vuttanayaneva. Thana
cavetiti ettha pana dukayuttassa yanassa dvinnam gonanam attha pada
dve ca cakkaniti dasatthanani. Tam theyyacittassa aruhitva
dhure nisiditva pajayato gonanam paduddhare thullaccayam.
Cakkanam pana pathaviyam patitthitappadesato kesaggamatte atikkante
parajikam. Sace pana gona nayam amhakam samikoti natva
dhuram chaddetva akaddhanta titthanti va phandanti va rakkhati
tava. Gone puna ujukam patipadetva dhuram aropetva dalham
yojetva pacanena vijjhitva pajentassa vuttanayeneva tesam
paduddhare thullaccayam. Cakkatikkame parajikam. Sacepi sakaddame
magge ekam cakkam kaddame laggam hoti dutiyam cakkam gona
Parivattenta pavattanti. Ekassa thitatta na tava avaharo
hoti. Gone pana puna ujukam patipadetva pajentassa thitacakke
kesaggamattam phutthokasam atikkante parajike. Catuyuttakassa pana
attharasa thanani atthayuttakassa catuttimsati etenupayena yuttayanassa
thanabhedo veditabbo. Yam pana ayuttam dhure ekaya pacchato ca
dvihi upatthambhinihi upatthambhetva thapitam tassa tinnam upatthambhininam
cakkananca vasena pancatthanani. Sace dhure upatthambhini
hetthabhage kappakata hoti chatthanani. Pacchato pana
anupatthambhetva dhure upatthambhitasseva upatthambhinivasena tini va
cattari va thanani. Dhurena phalakassa va darukassa va upari
thapitassa tini thanani. Tatha pathaviyam thapitassa. Tam kaddhitva
va ukkhipitva va purato ca pacchato ca thana caventassa
thullaccayam. Cakkanam patitthitatthane kesaggamattam atikkante
parajikam. Cakkani apanetva dvihi akkhasisehi darunam upari
thapitassa dve thanani. Tam kaddhanto va ukkhipanto va
phutthokasam atikkameti parajikam. Bhumiya thapitassa dhurena catuhi
ca akkhuddhihi patitthitavasena pancatthanani. Tam dhure gahetva
kaddhato uddhinam pacchimantehi purimante atikkante parajikam.
Uddhisu gahetva kaddhato uddhinam purimantehi pacchimante atikkante
parajikam. Passe gahetva kaddhato uddhinamyeva tiriyam patitthitatthanassa
atikkame parajikam. Majjhe gahetva ukkhipato kesaggamatte
Pathavito mutte parajikam. Atha uddhikhanuka na honti samameva
baham katva majjhe vijjhitva akkhasisani pavesitani honti.
Tam hetthimatalassa samanta sabbam pathavim phusitva titthati. Tattha
catusu disasu uddhanca phutthatthanatikkamavasena parajikam veditabbam.
Bhumiyam nabhiya thapitacakkassa ekameva thanam. Tassa pancahakarehi
paricchedo. Nemipassena ca nabhiya ca phusitva thitassa dve
thanani. Nemiya utthitabhagam padena akkamitva bhumiyam phusapetva
aresu va nemiya va gahetva ukkhipantassa attana katatthanam
thanam na hoti. Tasma tasmim thitepi avasesatthane atikkantamatte
parajikam. Bhittim nissaya thapitacakkassapi dve thanani. Tattha
pathamam bhittito mocentassa thullaccayam. Paccha pathavito
kesaggamattuddhare parajikam. Pathamam bhumito mocentassa pana sace
bhittiyam patitthitatthanam na kuppati eseva nayo. Atha aresu
gahetva hettha kaddhantassa bhittim phusitva thitokasassa uparimo
anto hetthimam antam atikkamati parajikam. Maggapatipanne yane
yanassamiko kenacideva karaniyena orohitva magga okkanto
hoti. Athanno bhikkhu patipatham agacchanto arakkhasunnam passitva
yanam avaharissamiti arohati. Tassa payogam vinayeva gona
gahetva pakkanta. Avaharo natthi. Sesam navaya vuttasadisanti.
                   Yanatthakatha nitthita.
     {101} Ito param bharoyeva bharattham. So sisabharadivasena catuddha
Dassito. Tattha sisabharadisu asammohattham sisadinam paricchedo
veditabbo. Tattha sisassa tava purimagale galavatko pitthigale
kesanci kesante avatto hoti galavatakasseva ubhosu passesu
kesanci kesa oruyha jayanti ye kannaculikati vuccanti
tesam adhobhago cati ayam hetthimaparicchedo. Tato upari sisam.
Etthantare thitabharo sisabharo nama. Ubhosu passesu
kannaculikahi patthaya hettha kupparehi patthaya upari pitthigalavattato
ca galavatakato ca patthaya hettha pitthivemajjhavattato ca
uraparicchedamajjhe hadayaavatakato ca patthaya upari khandho.
Etthantare thitabharo khandhabharo nama. Pitthivemajjhavattato pana
hadayaavatato ca hettha yava padanakhasikha ayam katiparicchedo.
Etthantare samantato sarire thitabharo katibharo nama. Kupparato
patthaya pana hettha yava hatthanakhasikha ayam olambakaparicchedo.
Etthantare thitabharo olambako nama. Idani sise
bharantiadisu ayam anupubbavinicchayo. Yo bhikkhu idam gahetva ettha
yahiti samikehi ananatto sayameva mayham idannama detha aham
vo bhandam vahamiti tesam bhandam sisena adaya gacchanto
theyyacittena tam bhandam amasati dukkatam. Yathavuttasisaparicchedam
anatikkamentova itocitoca ghamsanto saretipi paccasaretipi
thullaccayam. Khandham oropitamatte kincapi samikanam vahatuti
cittam atthi tehi pana ananattatta parajikam. Khandham pana
Anoropetvapi sisato kesaggamattampi mocentassa parajikam.
Yamakabharassa pana eko bhago sise patitthati eko pitthiyam.
Tattha dvinnam thananam vasena vinicchayo veditabbo. Ayam pana
suddhasisabharadinamyeva vasena desana araddha. Yo cayam sisabhare
vutto khandhabharadisupi ayameva vinicchayo. Hatthe bharanti ettha
pana hatthena gahitatta olambako hatthabharoti vutto. So
pathamamyeva bhumito va gahito hotu suddhacittena sisadihi va
hatthabharotveva sankham gacchati. Tam theyyacittena tadisam gahanatthanam
disva bhumiyam va gacchadisu va nikkhipantassa hatthato muttamatte
parajikam. Bhumito ganhatiti ettha pana tesam bharanam yankinci
patarasadikarana suddhacittena bhumiyam nikkhipitva puna theyyacittena
kesaggamattampi uddharantassa parajikanti.
                   Bharatthakatha nitthita.
    {102}  Aramatthepi 1-. Aramam tava dassento aramo nama
puppharamo phalaramoti aha. Tesu vassikadinam pupphanako
puppharamo. Ambaphaladinam phalanako phalaramo. Aramepi catuhi
thanehi nikkhittassa vinicchayo bhummatthadisu vuttanayoeva. Tattha
jatake pana. Mulanti usirahiraveradikam yankinci mulam. Tam
uppatetva va uppatitam va ganhato yena mulena vatthu
purati tasmim gahite parajikam. Kandopi muleneva sangahito.
@Footnote: 1. pisaddo atireko khayati. evam ito paresupi.
Uppatentassa cettha appamattakepi acchinne thullaccayameva. Sesam
bhise vuttanayeneva veditabbam. Tacanti bhesajjatthaya va rajanatthaya
va upayogagamanakam yankinci rukkhattacam. Tam uppatetva va
uppatitam va ganhantassa mule vuttanayeneva parajikam. Pupphanti
vassikamallikadi yankinci puppham. Tam ocinitva va ocitam va
ganhantassa uppalapadumesu vuttanayeneva parajikam. Pupphanampi
hi vantam va bandhanam va acchinnam rakkhati. Vantabbhantare pana
kesanci sucika hoti sa na rakkhati. Phalanti ambaphalatalaphaladi
yankinci. Tam rukkhato ganhantassa vinicchayo rukkhe laggitakathayam
vutto. Apanetva thapitam bhummatthadisangahitameva. Aramam
abhiyunjatiti parasantakam mama santako ayanti musa bhanitva abhiyunjati
adinnadanassa payogatta dukkatam. Samikassa vimatim uppadetiti
vinicchayakusalataya balavanissitadibhavena va aramassamikassa samsayam
janeti. Katham. Tam hi tatha vinicchayappasutam disva samiko
cintesi sakkissami nukho aham imam aramam attano katum na
sakkissami nukhoti evam tassa vimati uppajjamana tena uppadita
hoti. Tasma thullaccayam apajjati. Dhuram nikkhipatiti yada
pana samiko ayam thaddho kakkhalo jivitabrahmacariyantarayampi me
kareyya alam dani mayham imina aramenati dhuram nikkhipati
abhiyunjako parajikam apajjati sace sayampi katadhuranikkhepo hoti.
Atha pana samikena dhure nikkhittepi abhiyunjako dhuram anikkhipitva
Imam sutthu piletva mama anapavattim dassetva kimkarapatissavibhave
nam thapetva dassamiti databbabhave saussahova rakkhati tava.
Athapi abhiyunjako acchinditva na dani imassa dassamiti
dhuram nikkhipati samiko pana na nikkhipati pakkham pariyesati kalam
agameti lajjiparisam tava labhami paccha janissamiti puna gahaneyeva
saussaho hoti rakkhatiyeva. Yada pana sopi na dassamiti
samikopi na lacchamiti evam ubho dhuram nikkhipanti tada abhiyunjakassa
parajikam. Atha pana abhiyunjitva vinicchayam kurumano anitthite
vinicchaye samikenapi dhuranikkhepe akate attano assamikabhavam
janantoyeva tato kinci puppham va phalam va ganhati bhandagghena
karetabbo. Dhammancarantoti bhikkhusanghe va rajakule va
vinicchayam karonto. Samikam parajetiti vinicchayakanam ukkocam
datva kutasakkhim otaretva aramassamikam jinatiti attho. Apatti
parajikassati na kevalam tasseva sancicca tassa atthasadhane
pavattanam kutavinicchayakanampi kutasakkhinampi sabbesam parajikam.
Ettha ca samikassa dhuranikkhepavaseneva parajayo veditabbo.
Anikkhittadhuro hi aparajitova hoti. Dhammancaranto parajjatiti
sacepi dhammena vinayena satthusasanena vinicchayassa pavattatta sayam
parajayam papunati. Evampi musavadena samikanam
pilakaranapaccaya thullaccayam apajjatiti.
                  Aramatthakatha nitthita.
     {103} Viharatthepi. Catuhi thanehi nikkhittam vuttanayameva.
Abhiyogepi cettha catuddisasangham uddissa bhikkhunam dinnam viharam
va parivenam va avasam va mahantampi khuddakampi abhiyunjato
abhiyogo na ruhati acchinditva ganhitumpi na sakkoti.
Kasma. Sabbesam dhuranikkhepabhavato. Na hettha sabbe catuddisa
bhikkhu dhuranikkhepam karontiti. Dighabhanakadibhedassa pana ganassa
va ekapuggalassa va santakam abhiyunjitva ganhanto sakkoti
te dhuram nikkhipapetum. Tasma tattha arame vuttanayeneva
vinicchayo veditabbo.
                   Viharatthakatha nitthita.
     {104} Khettatthepi. Khettam tava dassento khettannama yattha
pubbannam va aparannam va jayatiti aha. Tattha pubbannanti
saliadini satta dhannani. Aparannanti muggamasadini.
Ucchukkhettadikampi ettheva sangahitam. Idhapi catuhi thanehi
nikkhittam vuttanayameva. Tattha jatake pana salisisadini nirappitva
va ekamekam hattheneva chinditva va asitena layitva va bahuni
ekato uppatetva va ganhantassa yasmim bije va sise va
mutthiyam va muggamasadiphale va vatthu purati tasmim bandhana
mocitamatte parajikam. Acchijjamano pana dandako va vako
va taco va appamattakopi rakkhati. Vihinalam dighampi hoti
yava anto nalato vihisisadandako na nikkhamati tava rakkhati.
Kesaggamattampi nalato dandakassa hetthimatale nikkhante
bhandagghavasena karetabbo. Asitena layitva ganhato pana
mutthigatesu hettha chinnesupi sace sisani jatitani rakkhanti tava.
Vijatetva pana kesaggamattampi ukkhipato sace vatthu purati
parajikam. Samikehi pana layitva thapitam sabhusam 1- va abhusam va
katva ganhato yena vatthu purati tasmim gahite parajikam.
Sace parikappeti idam madditva papphotetva sarameva ganhissamiti
rakkhati tava. Maddanapapphotanesu thana caventassapi parajikam
natthi . Paccha bhajanagate katamatte parajikam. Abhiyogo
panettha vuttanayoeva. Khilasankamanadisu pathavi nama anaggha
tasma sace ekeneva khilena kesaggamattampi pathavippadesam samikanam
passantanam va apassantanam va attano santakam karoti tasmim
khile namam chinditva va acchinditva va sankamitamatte tassa
ca ye cassa ekacchanda sabbesam parajikam. Sace pana dvihi
khilehi gahetabbam hoti pathame khile thullaccayam dutiye parajikam.
Sace tihi gahetabbam hoti pathame dukkatam dutiye thullaccayam tatiye
parajikam. Evam bahukesupi avasane dve thapetva purimehi dukkatam
avasane dvinnam ekena thullaccayam itarena parajikam veditabbam. Tancakho
samikanam dhuranikkhepena. Evam sabbattha. Rajjum vati mama
santakam idanti napetukamo rajjum va pasareti yatthim va pateti
@Footnote: 1. sakkatam upanidhaya sabusam bhaveyya.
Dukkatam idani dvihi payogehi attano santakam karissamiti tesam
pathame thullaccayam dutiye parajikam. Vatim vati parassa khettam
parikkhepavasena attano katukamo daruni nikhanati payoge payoge
dukkatam ekasmim anagate thullaccayam tasmim agate parajikam.
Sace tattakena asakkonto sakhaparivareneva attano katum sakkonti
sakhapatanepi eseva nayo. Evam yena kenaci parikkhipitva
attano katum sakkoti tattha tattha pathamappayogehi dukkatam
avasane dvinnam ekena thullaccayam itarena parajikam veditabbam.
Mariyadam vati parassa khettam mama idanti napetukamo attano
khettamariyadam kedarapali yatha parassa khettam atikkamati evam
sankameti pamsumattikadihi va vaddhetva vitthatam karoti akatam
va pana patitthapeti purimappayogesu dukkatam dvinnam pacchimanam
ekena thullaccayam itarena parajikanti.
                   Khettatthakatha nitthita.
     {105} Vatthutthepi. Vatthum tava dassento vatthu nama aramavatthu
viharavatthuti aha. Tattha bijam va uparopake va aparopetvava
kevalam bhumim sodhetva tinnam pakaranam yena kenaci parikkhipitva
va puppharamadinam atthaya thapito bhumibhago aramavatthu nama.
Eteneva nayena ekaviharaparivenaavasanam atthaya thapito bhumibhago
viharavatthu nama. Yopi pubbe aramo ca viharo ca hutva
paccha vinassitva bhumibhagamatto thito aramaviharakiccam na karoti
Sopi aramavatthuviharavatthusangaheneva sangahito. Vinicchayo panettha
khette vuttasadisoyevati.
                   Vatthutthakatha nitthita.
     {106} Gamatthe yam vattabbam tam vuttameva.
     {107} Arannatthe. Arannam tava dassento arannam nama yam
manussanam pariggahitam hoti tam arannanti aha. Tattha yasma
arannam nama manussanam pariggahitampi atthi apariggahitampi idha
pana yam pariggahitam sarakkham yato na vina mulena katthalatadini
gahetum labbhanti tam adhippetam tasma yam manussanam pariggahitam
hotiti vatva puna arannanti vuttam. Tena imamattham dasseti
na pariggahitabhavo arannassa lakkhanam yam pana attano
arannalakkhanena arannam manussananca pariggahitam tam imasmim atthe
arannanti. Tattha vinicchayo aramatthadisu vuttasadiso. Tattha
jatakesu panettha ekasmimpi mahaggharukkhe chinnamatte parajikam.
Latam vati ettha ca vettopi latapi lataeva. Tattha yo
vetto va lata va digha hoti maharukkhe ca gacche ca
vinivijjhitva va vethetva va gata sa mule chinnapi avaharam
na janeti agge chinnapi. Yada pana aggepi mulepi chinna
hoti tada avaharam janeti sace na vethetva thita hoti.
Vethetva thita pana rukkhato mocitamatta avaharam janeti. Tinam
vati ettha tinam va hotu pannam va sabbam tinaggahanena
Sangahitam. Tam gehacchadanadinamatthaya parehi chinnam va attana
chinditva va ganhanto bhandagghena karetabbo. Na kevalanca
tinapannameva annampi yankinci vakacchalliadim. Yattha
samika salaya tam ganhanto bhandagghena karetabbo. Tacchetva
thapito addhagatopi rukkho na gahetabbo. Yo pana agge ca
mule ca chinno hoti sakhapissa putika jata challiyopi
galita ayam samikehi chadditoti gahetum vattati. Lakkhanacchinnassapi
yada lakkhanam challiya pariyonaddham hoti tada gahetum vattati.
Gehadinam atthaya rukkhe chinditva yada tani katani
ajjhavutthani ca honti darunipi aranne vassena ca atapena ca
vinassanti. Idisanipi disva chadditaniti gahetum vattati.
Kasma. Yasma arannassamika etesam anissara. Yehi
arannassamikanam deyyadhammam datva chinnani teeva issara
tehi ca tani chadditani niralaya tattha jatati. Yopi bhikkhu
pathamamyeva arannapalanam deyyadhammam datva arannam pavisitva
yatharucite rukkhe gahapeti tassa tesam arakkhatthanam agantvapi
yatharucitena maggena gantum vattati. Athapi pavisanto adatva
nikkhamanto dassamiti rukkhe gahapetva nikkhamanto tesam databbam
datva gacchati vattatieva. Athapi abhogam katva gacchati
dehiti vutte dassamiti dehiti vutte databbameva. Sace
koci attano dhanam datva bhikkhussa gantum dethati vadati
Laddhakappameva gantum vattati. Sace pana koci issarajatiko
dhanam adatvava bhikkhunam bhagam ma ganhathati vareti.
Arannapala ca mayam bhikkhunam tapasananca agganhanta kuto
lacchama detha bhanteti vadanti databbameva. Yo pana
arannapalesu niddayantesu va kilapasutesu va katthaci pakkantesu
va agantva kuhim arannapalati pakkositvapi adisva gacchati
bhandadeyyam. Yopi arakkhatthanam patva kammatthanadini
manasikaronto va annavihito va asatiya atikkamati bhandadeyyameva.
Yassapi tam thanam pattassa coro va hatthi va valamigo
va mahamegho va utthahati so tamha upaddava muccitukamataya
sahasa tam thanam atikkamati rakkhati tava bhandadeyyam pana
hoti. Idam pana aranne arakkhatthanam nama sunkaghatatopi
garukataram. Sunkaghatakassa hi paricchedam anokkamitva durato
pariharanto dukkatameva apajjati. Idam pana theyyacittena
pariharantassa akasena gacchatopi parajikameva. Tasma ettha
appamattena bhavitabbanti.
                   Arannatthakatha nitthita.
     {108} Udake pana. Bhajanagatanti udakam dullabhakale
udakamanikadisu bhajanesu sangopitva thapitam. Tam yasmim bhajane
thapitam hoti tam bhajanam avijjhitva va chiddam va katva tattha
pokkharanitalakesu ca attano bhajanam pavesetva va ganhantassa
Sappitelesu vuttanayeneva vinicchayo veditabbo. Mariyadacchedane
pana tattha jatabhutagamena saddhimpi mariyadam chindantassa
adinnadanappayogatta dukkatam. Tanca pana pahare pahare hoti.
Anto thatva bahimukho chindanto bahiantena karetabbo.
Bahi thatva antomukho chindanto antoantena karetabbo.
Anto ca bahi ca mukho chindanto majjhe thatva tam bhindanto
majjhena karetabbo. Mariyadam dubbalam katva gavo pakkosati
gamadarakehi va pakkosapeti. Te agantva khurehi mariyadam
chindanti. Teneva chinna hoti. Mariyadam dubbalam katva gavo
udake paveseti gamadarakehi va pavesapeti. Tehi utthapitaviciyo
mariyadam bhinditva gacchanti. Gamadarake va udake kilathati
vadati kilante va uttaseti. Tehi utthapitaviciyo mariyadam
bhinditva gacchanti. Antoudake jatarukkham chindati annena va
chindapeti. Tenapi patantena utthapitaviciyo mariyadam bhinditva
gacchanti. Teneva chinna hoti. Mariyadam dubbalam katva
talakarakkhanatthaya talakato nibbahanaudakam va niddhamanatumbam va
pidahati annato gacchantam udakam yatha ettha pavisati evam
palim va bandhati matikam va ujukam karoti tassa uparibhage thitam
attano talakam va bhindati. Ussannam udakam mariyadam gahetva
gacchati teneva chinna hoti. Sabbattha nikkhantaudakagghanurupena
avaharena karetabbo. Niddhamananalim ugghatetva niharantassapi
Eseva nayo. Sace pana tena mariyadaya dubbalaya kataya
attanoyeva dhammataya agantva va ananattehi gamadarakehi
aropita va gaviyo khurehi mariyadam chindanti attanoyeva
dhammataya ananattehi va gamadarakehi udake pavesita viciyo
utthapenti gamadaraka va sayameva pavisitva kilanta utthapenti
antoudake va rukkho annehi chijjamano patitva utthapeti
ta viciyo mariyadam chindanti. Sacepi mariyadam dubbalam katva
sukkhatalakassa udakanibbahanatthanam udakaniddhamanatumbam va pidahati
annato gamanamagge va palim bandhati sukkhamatikam va ujukam karoti
paccha deve vutthe udakam agantva mariyadam bhindati sabbattha
bhandadeyyam. Yo pana nidaghe sukkhavapiya mariyadam yavatalam
papetva bhindati paccha deve vutthe agatagatam udakam palayati
bhandadeyyam. Yattakam tappaccaya sassam uppajjati tato
padamattagghanakampi adento samikanam dhuranikkhepena assamano
hoti. Yam 1- pana sabbasadharanam talakam hoti talake udakassa
sabbepi manussa issara. Hetthato panassa sassani karonti.
Sassapalanattham talakato mahamatika nikkhamitva khettamajjhena
yati. Sapi sada sandanakale sabbasadharana. Tato pana
khuddakamatika niharitva attano attano kedaresu udakam pavesenti.
Tam annesam gahetum na denti. Nidaghasamayeva udake mandabhute
@Footnote: 1. idam padam niratthakam khayati. sadharanam pana talakam hotiti vattabbam.
Varena udakam denti. Yo udakavare sampatte na labhati tassa
sassani milayanti. Tasma annesam vare anno gahetum na
labhati. Tattha yo bhikkhu paresam khuddakamatikato va kedarato va
udakam theyyacittena attano va parassa va matikam va kedaram
va paveseti atavimukham va vaheti avaharovassa hoti. Yopi
cirena me udakavaro bhavissati idanca sassam milayatiti paresam
kedare pavisantassa udakassa pavisanamaggam pidahitva attano
kedaram paveseti avaharoeva. Sace pana talakato aniggate
paresam matikamukham asampatte va udake sukkhamatikamyeva yatha
agacchantam udakam annesam kedare appavisitva attanoyeva
kedare pavisati evam tattha tattha bandhati anikkhante baddha
subaddha nikkhante baddha bhandadeyyam. Talakam gantva
sayameva niddhamananalim ugghatetva attano kedaram pavesentassapi
natthi avaharo. Kasma. Talakam nissaya khettassa katatta.
Kurundiadisu pana avaharoti vuttam. Tam vatthu kalanca
desancati imina lakkhanena na sameti. Tasma mahaatthakathayam
vuttameva yuttanti.
                    Udakakatha nitthita.
     {109} Dantaponam aramatthakavinicchayena vinicchinitabbam. Ayam panettha
viseso. Yo sanghassa vettanabhato hutva devasikam va
pakkhamasavarena va dantakattham aharati so tam aharitva chinditvapi
Yava bhikkhusangham na paticchapeti tava tasseva hoti. Tasma
tam theyyacittena ganhanto bhandagghena karetabbo. Tattha
jatakam pana garubhandam tampi bhikkhusanghena rakkhitam gopitam ganhanto
bhandagghena karetabbo. Eseva nayo ganapuggalagihimanussasantakepi
chinnake acchinnake ca tesam aramuyyanabhumisu jate. Samanera
varena bhikkhusanghassa dantakattham aharanta acariyaupajjhayanampi
aharanti. Tam yava chinditva sangham na paticchapenti tava
sabbam tesamyeva hoti. Tasma tampi theyyacittena ganhanto
bhandagghena karetabbo. Yada pana te chinditva sanghassa
paticchapetva dantakatthamalake nikkhipanti yathasukham bhikkhusangho
paribhunjatuti tato patthaya avaharo natthi. Vattam pana
janitabbam. Yo hi devasikam sanghamajjhe osarati tena divase
divase ekameva dantakattham gahetabbam. Yo pana devasikam na osarati
padhanaghare vasitva dhammassavane va uposathagge va dissati tena
pamanam sallakkhetva cattari panca dantakatthani attano vasanatthane
thapetva khaditabbani. Tesu khinesu sace pana dantakatthamalake
bahuni hontiyeva puna aharitva khaditabbani. Yadi pamanam
asallakkhetva aharati tesu akkhinesuyeva malake khiyati tato
keci thera yehi gahitani te patiaharantuti vadeyyum keci
khadantu puna samanera aharissantiti. Tasma vivadapariharattham
pamanam sallakkhetabbam. Gahane pana doso natthi.
Maggam gacchantenapi ekam va dve va thavikaya pakkhipitva
gantabbanti.
                   Dantakatthakatha nitthita.
     {110} Vanappatiti vanassa pati vanappati. Vanajetthakarukkhassetam
adhivacanam. Idha pana sabbopi manussehi pariggahitarukkho adhippeto
ambalabujapanasadiko. Yattha va pana maricavalliadini aropenti
so chijjamano sace ekayapi challiya va vakena va sakalikaya
va phegguna va sambaddhova hutva bhumiyam patati rakkhati tava.
Yo pana chinnopi vallihi va samantarukkhasakhahi va sandharitatta
ujukameva titthati patanto va bhumim na papunati natthi tattha
pariharo avaharoeva hoti. Yopi kakacena chinno acchinno
viya hutva tattheva titthati tasmimpi eseva nayo. Yo pana
rukkham dubbalam katva paccha caletva pateti annena va
calapeti annam vassa santike rukkham chinditva ajjhottharati
parena va ajjhottharapeti makkate va paripapetva tattha
aropeti annena va aropapeti vagguliyo va tattha
aropeti parena va aropapeti ta tam rukkham patenti
tasseva avaharo. Sace pana tena rukkhe dubbale kate anno
ananattoeva tam caletva pateti rukkhena va ajjhottharati
attano dhammataya makkata va vagguliyo va arohanti paro
va ananatto aropeti sayam va esa vatamukham sodheti
Balavavato agantva rukkham pateti sabbattha bhandadeyyam.
Vatamukhasodhanam panettha asampatte vate sukkhamatikaya ujukaranadihi
sameti no annatha. Rukkham avijjhitva satthena va
akotteti aggim va deti mandukantakam va visam akotteti
yena so marati sabbattha bhandadeyyamevati.
                   Vanappatikatha nitthita.
     {111} Haranake. Annassa haranakam bhandam. Theyyacitto
amasatiti param sisabharadihi bhandam adaya gacchantam disva
etam harissamiti vegena gantva amasati ettavatassa dukkatam.
Phandapetiti akaddhanavikaddhanam karoti samiko na muncati
tenassa thullaccayam. Thana cavetiti akaddhitva samikassa
hatthato moceti tenassa parajikam. Sace pana tam bhandasamiko
utthahitva pothetva puna nam bhandam mocapetva ganheyya
bhikkhu pathamagahaneneva parajiko. Sisato va kannato va
givato va hatthato va alankaram chinditva va mocetva va
ganhantassa sisadihi mocitamatte parajikam. Hatthe pana valayam
va katakam va aniharitva aggabaham ghamsantova aparaparam va
sareti akasagatam va karoti rakkhati tava. Rukkhamulacivaravamsesu
valayamiva na parajikam janeti. Kasma. Savinnanakatta.
Savinnanakakotthasagatam hi yava tato na nihatam tava tattheva
hoti. Eseva nayo angulimuddike padupagakatupagapilandhanesu.
Yo pana parassa nivatthasatakam acchindati paro ca salajjataya
sahasa na muncati ekenantena coro kaddhati ekenantena
paro rakkhati tava. Parassa hatthato muttamatte parajikam.
Athapi akaddhantassa chijjitva ekadeso hatthagato hoti so
ca padam agghati parajikameva. Sahabhandaharakanti
sahabhandaharakam bhandam nessamiti cintetva ito yahiti bhanda
harakam tajjeti. So bhito corena adhippetadisabhimukho hutva
ekam padam sankameti corassa thullaccayam dutiye parajikam.
Patapetiti athapi coro bhandaharakassa hatthe avudham disva
sasanko hutva patapetva tam gahetukamo ekamantam patikkamma
santajjetva patapeti parassa hatthato muttamatte parajikam.
Patapeti apatti dukkatassatiadi pana parikappavasena vuttam.
Yo hi bhandam patapetva yam mama ruccati tam gahessamiti
parikappetva patapeti tassa patapane ca amasane ca dukkatam
phandapane thullaccayam padagghanakassa thana cavane parajikam.
Tam paccha paripatiyamanassa muncatopi natthiyeva samanabhavo.
Yopi bhandaharakam atikkamantam disva anubandhanto tittha tittha
bhandam patehiti vatva patapeti tassapi tena hatthato
muttamatte parajikam. Yo pana tittha titthati vadati patehiti
na vadati itaro ca nam oloketva sace esa mam papuneyya
ghateyyapi manti salayova hutva tam bhandam gahanatthane pakkhipitva
Puna nivattitva gahessamiti pakkamati patanapaccaya parajikam
natthi. Agantva pana theyyacittena ganhato uddhare parajikam.
Atha panassa evam hoti maya patapenteneva idam mama santakam
katanti tato nam sakasannaya ganhati gahane rakkhati bhandadeyyam
pana hoti. Dehiti vutte adentassa samikanam dhuranikkhepe
parajikam. So imam chaddetva gato anajjhavutthakam dani idanti
pamsukulasannaya ganhatopi eseva nayo. Atha pana samiko
tittha titthati vuttamatteneva olokento tam disva na dani
idam mayhanti dhuranikkhepam katva niralayo chaddetva palayati tam
theyyacittena ganhato uddhare dukkatam aharapente databbam
adentassa parajikam. Kasma. Tassa payogena chadditattati
mahaatthakathayam vuttam. Annesu pana vicaranaeva natthi.
Purimanayeneva sakasannaya va pamsukulasannaya va ganhantepi
ayameva vinicchayoti.
                    Haranakatha nitthita.
     {112} Upanidhimhi. Naham ganhamiti sampajanamusavadepi
adinnadanassa pubbappayogatta dukkatam. Kim tumhe bhanatha nevidam
mayham anurupam na tumhakantiadini vadantassapi dukkatameva.
Raho maya etassa hatthe thapitam na anno koci janati
dassati nu kho me noti samiko vimatim uppadeti bhikkhussa
thullaccayam. Tassa pharusadibhavam disva samiko na mayham dassatiti
Dhuram nikkhipati. Tattha sacayam bhikkhu kilametva nam dassamiti
dane saussaho rakkhati tava. Sacepi so dane nirussaho
bhandasamiko pana gahane saussaho rakkhateva. Yadi pana
tasmim dane nirussaho bhandasamiko na mayham dassatiti dhuram
nikkhipati evam ubhinnam dhuranikkhepena bhikkhuno parajikam. Yadipi
mukhena dassamiti vadati cittena pana adatukamo evampi
samikassa dhuranikkhepe parajikam. Tam pana upanidhim nama sangopanatthaya
attano hatthe parehi thapitam bhandam aguttadesato thana cavetva
gutte thane thapanatthaya harato anapatti. Theyyacittenapi thana
caventassa avaharo natthi. Kasma. Attano hatthe nikkhittatta
bhandadeyyam pana hoti. Theyyacittena paribhunjatopi eseva nayo.
Tavakalikaggahanepi tatheva. Dhammam carantotipiadi vuttanayameva.
Ayam tava palivannana.
     Palimuttakavinicchayo panettha pattacatukkadivasena evam vutto.
Eko kira bhikkhu parassa mahagghe patte lobham uppadetva tam
haritukamo thapitatthanamassa sutthu sallakkhetva attanopi pattam
tasseva santike thapesi. Sopi paccusasamaye agantva dhammam
vacapetva niddayamanam mahatheram evamaha vandami bhanteti.
Ko esoti. Aham bhante agantukabhikkhu kalassevamhi gantukamo
asukasminca me thane idisena nama amsavaddhakena idisaya
pattatthavikaya patto thapito sadhaham bhante tam labheyyanti.
Thero pavisitva tam ganhi. Uddhareyeva corassa parajikam.
Sace agantva kosi tvam avelayam agatoti vutte bhito palayati
parajikam patvava palayati. Therassa pana suddhacittatta anapatti.
Thero tam ganhissamiti annam ganhi tatthapi eseva nayo.
Ayam pana annam tadisameva ganhante yujjati manussaviggahe
anattasadisavatthu viya. Kurundiyam pana padavarena karetabboti
vuttam. Tam atadisameva ganhante yujjati. Tam mannamano
attano pattam ganhitva adasi. Corassa samikena dinnatta
parajikam natthi. Asuddhacittena gahitatta dukkatam. Tam mannamano
corasseva pattam ganhitva adasi. Idhapi corassa attano
santakatta parajikam natthi. Asuddhacittena pana gahitatta
dukkatameva. Sabbattha therassa anapatti. Aparo pattam
coressamiti tatheva niddayamanam theram vandi. Ko ayanti ca
vutto aham bhante gilanabhikkhu ekam tava me pattam detha
gamadvaram gantva bhesajjam aharissamiti. Thero idha gilano
natthi coro ayam bhavissatiti sallakkhetva imam haratuti attano
veribhikkhussa pattam niharitva adasi. Dvinnampi uddhareyeva
parajikam. Veribhikkhussa pattoti sannaya annassa pattam
uddharantepi eseva nayo. Sace pana verissayanti sannaya
corasseva pattam uddharitva deti vuttanayeneva therassa parajikam
corassa dukkatam. Athassa verissayanti manjhamano attano
Pattam deti vuttanayeneva ubhinnampi dukkatam. Eko mahathero
upatthakam daharabhikkhum pattacivaram ganha asukannama gamam
gantva pindaya carissamati aha. Daharo gahetva therassa
pacchato gacchanto theyyacittam uppadetva sace sise bharam
khandhe karoti parajikam natthi. Kasma. Anattiya
gahitatta. Sace pana maggato okkamma atavim pavisati padavarena
karetabbo. Atha nivattitva viharabhimukho palayitva viharam
pavisitva gacchati upacaratikkame parajikam. Athapi mahatherassa
nivasanaparivattanatthanato gamabhimukho palayati gamupacaratikkame
parajikam. Yadi pana ubhopi pindaya caritva bhutva va
gahetva va nikkhamanti thero ca punapi tam vadeti pattacivaram
ganha viharam gamissamati tattha ceso purimanayeneva sise bharam
khandhe karoti rakkhati tava. Atavim pavisati padavarena
karetabbo. Nivattitva gamabhimukhoyeva palayati gamupacaratikkame
parajikam. Purato viharabhimukho palayitva vihare atthatva
anisiditva avupasanteneva theyyacittena gacchati upacaratikkame
parajikam. Yo pana ananatto ganhati tassa sise bharam
khandhe karanadisu parajikam. Sesam purimasadisameva. Yo
pana asukannama viharam gantva civaram dhovitva rajitva va
ehiti vutto sadhuti gahetva gacchati tassapi antaramagge
theyyacittam uppadetva sise bharam khandhe karanadisu parajikam
Natthi. Magga okkamane padavarena karetabbo. Tam viharam
gantva tattheva vasanto theyyacittena paribhunjanto jirapeti.
Cora vassa tam haranti. Avaharo natthi bhandadeyyam pana hoti.
Tato nikkhamitva agacchantopi eseva nayo. Yo pana ananatto
therena nimitte va kate sayameva va kilittham sallakkhetva detha
bhante civaram amukannama gamam gantva rajitva aharissamiti
gahetva gacchati tassa antaramagge theyyacittam uppadetva
sise bharam khandhe karanadisu parajikam. Kasma. Ananattiya
gahitatta. Magga okkamatopi patinivattitva tameva viharam
agantva viharasimam atikkamatopi vuttanayameva parajikam. Tattha
gantva rajitva paccagacchatopi theyyacitte uppanne eseva
nayo. Sace pana yattha gato tattha va antaramagge vihare
va tameva viharam paccagantva tassa ekapasse va upacarasimam
anatikkamitva vasanto theyyacittena paribhunjanto jirapeti cora
vassa tam haranti yatha va tatha va nassati bhandadeyyam.
Upacarasimam atikkamato pana parajikam. Yo pana therena nimitte
kariyamane detha bhante aham rajitva aharissamiti vatva
kattha gantva 1- bhante rajamiti pucchati. Thero pana nam yattha
icchasi tattha gantva rajati vadati. Ayam visatthaduto nama.
@Footnote: 1. idam padam atirekam khayati. tasmim asante bhanteti padam yuttatthane likhitam
@hoti. ayuttatthane va. tathahi kattha bhante gantva rajamiti likhitabbam.
Theyyacittena palayantopi na avaharena karetabbo. Theyyacittena
pana palayatopi paribhogena va annatha va nasayatopi
bhandadeyyameva hoti. Bhikkhu bhikkhussa hatthe kanci parikkharam pahinati
asukavihare asukabhikkhussa dehiti. Tassa theyyacitte uppanne
sabbatthanesu asukannama viharam gantva civaram dhovitva rajitva
va ehiti ettha vuttasadiso vinicchayo. Aparo bhikkhu
pahinitukamo nimittam karoti ko nu kho gahetva gamissatiti. Tatra
ceko detha bhante aham gahetva gamissamiti gahetva gacchati.
Tassa theyyacitte uppanne sabbatthanesu detha bhante civaram
asukannama gamam gantva rajitva aharissamiti ettha vuttasadiso
vinicchayo. Therena civaratthaya vattham labhitva upatthakakule thapitam
hoti. Athassa antevasiko vattham haritukamo tattha gantva
tam kira vattham dethati therena pesito viya vadati. Tassa vacanam
saddahitva upasakena thapitam upasika va upasikaya thapitam
upasako va anno va koci niharitva deti. Uddhareyevassa
parajikam. Sace pana therassa upatthakehi imam therassa dassamati
attano vattham thapitam hoti. Athassa antevasiko tam haritukamo
tattha gantva therassa kira vattham datukamattha nam dethati
vadati. Te cassa saddahitva mayam bhante bhojetva dassamati
thapayimha handa ganhahiti denti. Samikehi dinnatta parajikam
natthi. Asuddhacittena pana gahitatta dukkatam bhandadeyyanca
Hoti. Bhikkhu bhikkhussa vatva gamam gacchati itthannamo mama
vassavasikam dassati tam gahetva thapeyyasiti. Sadhuti so bhikkhu
tena dinnam mahagghasatakam attana laddhena appagghasatakena saddhim
thapetva tena agatena attano mahagghasatakassa laddhabhavam natva
va anatva va dehi me vassavasikanti vutto tava thulasatako
laddho mayham pana satako mahaggho dvepi asukasmim nama
okase thapita pavisitva ganhahiti vadati. Tena pavisitva
thulasatake gahite itarassa itaram ganhato uddhare parajikam.
Athapi tassa satake attano namam attano ca satake tassa
namam likhitva gaccha namam vacetva ganhahiti vadati. Tatrapi
eseva nayo. Yo pana attana ca tena ca laddhasatake ekato
thapetva tam evam vadati taya ca maya ca laddhasataka dvepi
antogabbhe thapita gaccha yam icchasi tam vicinitva ganhahiti.
So ca lajjaya avasikena laddham thulasatakameva ganheyya.
Tatravasikassa vicinitva gahitavasesam itaram ganhato anapatti.
Agantuko bhikkhu avasikanam civarakammam karontanam samipe pattacivaram
thapetva ete sangopissantiti mannamano nahayitum va annatra
va gacchati. Sace nam avasika sangopenti iccetam kusalam
no ce natthe giva na hoti. Sacepi so idam bhante
thapethati vatva gacchati itare ca kiccappasutatta na jananti
eseva nayo. Athapi te idam bhante thapethati vutta mayam
Byavatati patikkhipanti itaro ca avassam thapessantiti anadiyitva
gacchati eseva nayo. Sace pana tena yacita va ayacita
va mayam thapessama tvam gacchati vadanti tam sangopitabbam.
No ce sangopenti natthe giva. Kasma. Sampaticchitatta.
Yo bhikkhu bhandagariko hutva paccusasamayeva bhikkhunam pattacivarani
hetthapasadam oropetva dvaram apidahitva tesampi anarocetva
dure bhikkhacaram gacchati tani ce cora haranti tasseva
giva. Yo pana bhikkhuhi oropetha bhante pattacivarani kalo
salakaggahanassati vutto samagatatthati pucchitva ama
samagatamhati vutte pattacivarani niharitva nikkhipitva
bhandagaradvaram bandhitva tumhe pattacivarani gahetva
hetthapasadadvaram patijaggitva gaccheyyathati vatva gacchati tatra
ceko alasajatiko bhikkhu bhikkhusu gatesu paccha akkhini punchanto
utthahitva udakatthanam va mukhadhovanatthanam va gacchati. Tamkhanam
disva cora tassa pattacivaram haranti suhatam. Bhandagarikassa
giva na hoti. Sacepi koci bhandagarikassa anarocetvava
bhandagare attano parikkharam thapeti. Tasmimpi natthe
bhandagarikassa giva na hoti. Sace pana bhandagariko tam disva
atthane thapitanti gahetva thapeti natthe tassa giva. Sace
thapitabhikkhuna 1- maya bhante idiso nama parikkharo thapito
@Footnote: 1. thapanakabhikkhuna.
Upadhareyyathati vutto sadhuti sampaticchati dunnikkhittam va
mannamano annasmim thane thapeti tasseva giva. Naham
janamiti patikkhipantassa pana natthi giva. Yopi tassa passantasseva
thapeti bhandagarikanca na sampaticchapeti nattham sunatthameva.
Sace tam bhandagariko annatra thapeti natthe giva. Sace
bhandagaram suguttam sabbo  sanghassa ca cetiyassa ca parikkharo
tattheva thapiyati bhandagariko ca balo abyatto dvaram
vivaritva dhammakatham va sotum annam va kinaci katum katthaci
gacchati tamkhanam disva yattakam cora haranti sabbantassa
giva. Bhandagarato nikkhamitva bahi cankamantassa va dvaram
vivaritva sariram utum gahapentassa va tattheva samanadhammanuyogena
nisinnassa va tattheva nisiditva kenaci kammena byavatassa va
uccarapassavapilitassapi sato tattheva upacare vijjamane bahi
gacchato va annena va kenaci akarena pamattassa sato dvaram
vivaritva va vivatameva pavisitva va sandhim chinditva va yattakam
tassa pamadapaccaya cora haranti sabbam tasseva giva.
Unhasamaye pana vatapanam vivaritva nipajjitum vattatiti vadanti.
Uccarapassavapilitassa pana tasmim upacare asati annattha gacchantassa
gilanapakkhe thitatta avisayo tasma giva na hoti. Yo pana
anto unuhapilito dvaram suguttam katva bahi nikkhamati. Cora
ca nam gahetva dvaram vivarati vadanti. Yavatatiyam na vivaritabbam.
Yadi pana te cora sace na vivarasi tanca maressama
dvaranca bhinditva parikkharam harissamati pharasuadini ukkhipanti.
Mayi ca mate sanghassa ca senasane vinatthe guno natthiti vivaritum
vattati. Idhapi avisayatta giva natthiti vadanti. Sace koci
agantuko kuncikam va deti dvaram va vivarati yattakam cora
haranti sabbam tassa giva. Sanghena bhandagaraguttatthaya
suciyantakam ca kuncikamuddika ca yojetva dinna hoti.
Bhandagariko ghatikamattam datva nipajjati. Cora vivaritva
parikkharam haranti. Tasseva giva. Suciyantakanca kuncikamuddikanca
yojetva nipannam panetam sace cora agantva vivarati vadanti
tattha purimanayeneva patipajjitabbam. Evam guttim katva nipanne
pana sace bhittim va chadanam va bhinditva ummangena va pavisitva
haranti na tassa giva. Sace bhandagare annepi thera
vasanti vivate dvare attano parikkharam gahetva gacchanti
bhandagariko tesu gatesu dvaram na jaggati sace tattha kinci
avahariyati bhandagarikassa issarataya bhandagarikasseva giva.
Therehi pana sahayehi bhavitabbam. Ayam tattha samici. Yadi pana
bhandagariko tumhe bahi thatvava tumhakam parikkharam ganhatha
ma pavisathati vadati tesanca eko lolamahathero samanerehi
ceva upatthakehi ca saddhim bhandagaram pavisitva nisidati ceva
nipajjati ca yattakam bhandam nassati sabbantassa giva.
Bhanadagarikena pana avasesattherehi ca sahayehi bhavitabbam.
Atha bhandagarikova lolasamanere ca upatthake ca gahetva
bhandagare nisidati ceva nipajjati ca yam tattha nassati sabbantasseva
giva. Tasma bhandagarikeneva tattha vasitabbam. Avasesehi
mandape ca rukkhamule ca vasitabbam na ca bhandagareti. Ye
pana attano attano sabhagabhikkhunam vasanagabbhesu parikkharam thapenti
parikkhare natthe yehi thapito tesamyeva giva. Itarehi pana
sahayehi bhavitabbam. Yadi pana sangho bhandagarikassa vihareyeva
yagubhattam dapeti so ca bhikkhacaratthaya gamam gacchati natthantasseva
giva. Bhikkhacaram pavisantehi atirekacivaram rakkhanatthaya
thapitaviharavarikassapi yagubhattam va nivapam va labhamanasseva bhikkhacaram
gacchato yam tattha nassati sabbam giva. Na kevalanca etameva
bhandagarikassa viya yam tassa ca pamadapaccaya nassati sabbam
giva. Sace viharo maha hoti annam padesam rakkhitum gacchantassa
annasmim padese nikkhittam haranti avisayatta giva na hoti.
Idise pana viharavemajjhe sabbesam osaranatthane parikkhare
thapetva nisiditabbam. Viharavarika va dve tayo thapetabba.
Sace tesampi appamattanam itocitoca rakkhatamyeva kinci nassati
giva na hoti. Viharavarike bandhitva haritabhandampi coranam
patipatham gatesu annena maggena haritabhandampi na tesam giva.
Sace viharavarikanam vihare databbam yagubhattam va nivapo va
Na hoti tehi pattabbalabhato atireka dve tisso yagusalaka
tesam pahonakabhattasalaka ca thapetum vattati. Nibaddham katva pana
na thapetabba. Manussa hi vipatisarino honti viharavarikayeva
amhakam bhattam bhunjantiti. Tasma parivattetva parivattetva
thapetabba. Sace tesam sabhaga salakabhattani aharitva denti
iccetam kusalam no ce denti varam gahapetva niharapetabbani.
Sace viharavariko dve tisso yagusalaka cattari panca
salakabhattani ca labhamanova bhikkhacaram gacchati bhandagarikassa viya
sabbam nattham giva hoti. Sace sanghassa viharapalanam databbam
bhattam va nivapo va natthi bhikkhu viharavaram gahetva attano
attano nissitake jagganti 1- sampattam varam aggahetum na labhanti
yatha anne bhikkhu karonti tatheva katabbam. Bhikkhuhi pana
asahayassa va attadutiyassa va yassa sabhago bhikkhu bhattam
anetva data natthi evarupassa varo na papetabbo.
Yampi pakavattatthaya vihare thapenti tam gahetva upajivantena
thatabbam. Yo tam na upajivati varam na gahapetabbo.
Phalaphalatthayapi vihare bhikkhum thapenti jaggitva gopetva phalavarena
bhajetva khadanti. Yo tani khadati tena thatabbam. Anupajivanto
na gahapetabbo. Senasanamancapithapaccattharanarakkhanatthayapi
thapenti. Avase vasantena thatabbam. Abbhokasiko pana
@Footnote: 1. jaggapenti.
Rukkhamuliko va na gahapetabbo. Eko navako hoti bahussuto
pana bahunam dhammam vaceti paripuccham deti palim vanneti dhammakatham
katheti sanghassa bharam nittharati ayam labham paribhunjantopi avase
vasantopi varam na gahetabbo purisaviseso nama natabboti
vadanti. Uposathagarapatimagharajaggakassa pana dvegunam yagubhattam
devasikam tandulanali samvacchare ticivaram dasavisagghanakam kappiyabhandanca
databbam. Sace pana tam labhamanasseva pamadena tattha kinci
nassati sabbam giva. Bandhitva balakkarena acchinnam pana na
giva tassa. Tattha cetiyassa va sanghassa va santakena cetiyassa
santakam rakkhapetum vattati. Cetiyassa santakena sanghassa santakam
rakkhapetum na vattati. Yam pana cetiyassa santakena saddhim sanghassa
santakam thapitam hoti tam cetiyassa santake rakkhapite rakkhitameva
hotiti evam vattati. Pakkhavarena uposathagaradini rakkhatopi
pamadavasena nattham givayevati.
                    Upanidhikatha nitthita.
     {113} Sunkam tato hanantiti 1- sunkaghatam. Sunkatthanassetam adhivacanam.
Tam hi yasma tato sunkaraham bhandam sunkam adatva niharanta
ranno sunkam hananti vinasenti tasma sunkaghatanti vuttam.
Tatra pavisitvati tatra pabbatakhandadisu ranna paricchedam katva
thapite sunkatthane pavisitva. Rajaggham bhandanti rajaraham
@Footnote: 1. sunkam ghattenti ahacca ganhanti etthatiti amhakam mati.
Bhandam. Yato ranno pancamasakam va atirekapancamasakam va
agghanakam sunkam databbam hoti tam bhandanti attho. Rajakantipi
patho. Ayamevattho. Theyyacitto ito ranno sunkam na
dassamiti theyyacittam uppadetva tam bhandam amasati dukkatam.
Thapitatthanato gahetva thavikaya va pakkhipati paticchannatthane va
uruna saddhim bandhati thullaccayam. Sunkatthanena paricchinnatta
thana cavanam na hoti. Sunkatthanaparicchedam dutiyam padam atikkameti
parajikam. Bahi sunkaghatam patetiti rajapurisanam annavihitabhavam
passitva anto thitova bahi patanatthaya khipati tance avassam
patanakam hatthato muttamatte parajikam. Tanca rukkhe va
khanumhi va patihatam balavavatavegukkhittam va hutva puna antoyeva
patati rakkhati. Puna ganhitva khipati pubbe vuttanayeneva
parajikam. Bhumiyam patitva vattantam puna anto pavisati
parajikameva. Kurundisankhepatthakathasu pana sace bahi patitam
thatva vattantam pavisati parajikam sace atitthamanamyeva vattitva
pavisati rakkhatiti vuttam. Anto thatva hatthena va padena
va yatthiya va vatteti annena va vattapeti sace atthatva
vattamanam gatam parajikam. Anto thatva bahi gacchantam rakkhati.
Vattitva gamissatiti va anno nam vattessatiti va anto thapitam
paccha sayam va vattamanam annena va vattitam bahi gacchati
rakkhatiyeva. Suddhacittena thapite pana tatha gacchante vattabbameva
Natthi. Dve putake ekabaddhe katva sunkatthanasimantare
thapeti. Kincapi bahiputake sunkam padam agghati tena saddhim
ekabaddhataya anto putako rakkhati. Sace pana parivattetva
abbhantarimam bahi thapeti parajikam. Kajepi ekabaddham katva
thapite eseva nayo. Sace pana abandhitva kajakotiyam
thapitamattameva hoti parajikam. Gacchante yane va assapitthiadisu
va thapeti bahi nihariyissatiti nihatepi avaharo natthi
bhandadeyyampi na hoti. Kasma. Atra pavitthassa sunkam ganhantuti
vuttatta idanca sunkatthanassa bahi thitam 1- na ca tena nitam
tasma neva bhandadeyyam na parajikam. Thitayanadisu thapitepi tesu
vina tassa payogam gatesu theyyacittepi sati nevatthi avaharo.
Yadi pana thapetva yanadini pajento atikkameti hatthisuttadisu
va kataparicayatta purato thatva ehi reti pakkosati simatikkame
parajikam. Elakalomasikkhapade imasmim thane annam harapetiti
anapatti idha parajikam. Tatra annassa yane va bhande
va ajanantassa pakkhipitva tiyojanam atikkameti nissaggiyani
hontiti pacittiyam idha anapatti. Sunkatthane sunkam datvava
gantum vattati. Eko abhogam katva gacchati sace sunkam dehiti
vakkhanti dassami no ce vakkhanti gamissamiti. Tam disva
eko sunkiko eso bhikkhu gacchati ganhatha nam sunkanti 2- vadati.
@Footnote: 1. thapitam .   2. ganhatha nanti va ganhatha sunkanti va vattabbam.
Aparo kuto pabbajitassa sunkam gacchatuti vadati laddhakappam hoti
gantabbam. Bhikkhunam sunkam adatva gantum na vattatiti ganhatha
upasakati vutte pana bhikkhussa sunkam ganhantehi pattacivaram
gahetabbam bhavissati kintena gacchatuti vuttepi laddhakappameva.
Sace sunkika niddayanti va jutam va kilanti katthaci va gata
ayanca kuhim sunkikati pakkositvapi na passati laddhakappameva.
Sacepi sunkatthanam patva annavihito kinci cintento va
sajjhayanto va manasikaram anuyunjanto va corahatthisihabyagghadihi
sahasa vutthaya samanubaddho va mahamegham utthitam disva purato
salam pavisitukamo va hutva tam thanam atikkamati laddhakappameva.
Sunkam pariharatiti ettha upacaram okkamitva kincapi pariharati
avaharoyevati kurundatthakathayam vuttam. Mahaatthakathayam pana
pariharantam rajapurisa vihethentiti kevalam adinavam dassetva upacaram
okkamitva pariharato dukkatam anokkamitva pariharato
anapattiti vuttam. Idam paliya sameti. Ettha dvihi leddupatehi
upacaro paricchinditabboti.
                   Sunkaghatakatha nitthita.
     {114} Ito parasmim ekamsena avaharapahonakam panam dassento
manussapanoti aha. Tampi bhujissam harantassa avaharo natthi.
Yopi bhujisso matara va pitara va athapito hoti attana
va attano upari katva pannasam va satthim va aggahesi
Tampi harantassa avaharo natthi. Dhanam pana gatatthane vaddhati.
Antojatakadhanakkitakakaramaranitakappabhedam pana dasamyeva harantassa
avaharo hoti. Tameva hi sandhaya idam vuttam pano nama
manussapano vuccatiti. Ettha ca gehadasiya kucchimhi jato
antojatako dhanena kito dhanakkitako paradesato aharitva anetva
dasabyam upagamito karamaranitoti veditabbo. Evarupam panam
harissamiti amasati dukkatam. Hatthe va pade va gahetva
ukkhipanto phandapeti thullaccayam. Ukkhipitva palayitukamo
kesaggamattampi thitatthanato atikkameti parajikam. Kesesu
va hatthesu va gahetva kaddhati padavarena karetabbo. Padasa
nessamiti tajjento va paharanto va ito gacchahiti vadati.
Tena vuttam disabhagam gacchantassa dutiyapadavare parajikam. Yepi
tena saddhim ekacchanda honti sabbesam ekakkhane parajikam.
Bhikkhu dasam disva sukhadukkham pucchitva va apucchitva va gaccha
palayitva sukham jivati vadati. So ce palayati dutiyapadavare
parajikam. Tam attano samipam agatam anno palahiti vadati.
Sace bhikkhusatam patipatiya attano attano samipagatam vadati
sabbesam parajikam. Yo pana vegasa palayantamyeva palaya yava
tam samika na ganhantiti bhanati anapatti parajikassa.
Sace pana sanikam gacchantam bhanati so ca tassa vacanena sigham
gacchati parajikam. Palayitva annam gamam va desam va gatam
Disva tatopi palapentassa parajikameva. Adinnadanannama
pariyayena muccati. Yo hi evam vadeti tvam idha kim karosi
kinte palayitum na vattatiti va kim katthaci gantva sukham jivitum
na vattatiti va dasadasiyo palayitva amukannama padesam
gantva sukham jivantiti va so ca tassa vacanam sutva palayati
avaharo natthi. Yopi mayam asukannama desam gacchama tatra
gata sukham jivanti amhehi ca saddhim gacchantanam antaramaggepi
patheyyadihi kilamatho natthiti vatva attana saddhim agacchantam
gahetva gacchati maggagamanavasena na theyyacittena nevatthi
avaharo. Antaramagge ca coresu utthitesu are cora
utthita vegena palahi ehi yahiti vadantassapi
corantarayamocanatthaya vuttatta avaharam na vadantiti.
                    Panakatha nitthita.
     Apadesu ahi nama sassamiko ahitundikadihi 1- gahitasappo
yam kilapenta addhampi padampi kahapanampi labhanti muncantapi
hirannam va suvannam va gahetvava muncanti. Te kassaci bhikkhuno
nisinnokasam gantva sappakarandakam thapetva niddayanti va katthaci
va gacchanti. Tatra ce so bhikkhu theyyacittena tam karandam amasati
dukkatam phandapeti thullaccayam thana caveti parajikam. Sace
pana karandam ugghatetva sappam givayam ganhati dukkatam uddharati
thullaccayam ujum katva uddharantassa karandatalato sappassa nangutthe
@Footnote: 1. ahitundiko ahigunthakoti dve patha yebhuyyena valanjiyati. ahikundikotipi
@dissati.
Kesaggamattam mutte parajikam. Ghamsitva kaddhantassa nangutthe
mukhavattito muttamatte parajikam. Karandamukham isakam vivaritva
paharam va datva ehi reti namena pakkositva va nikkhameti
parajikam. Tatheva vivaritva mandukasaddam va musikasaddam va lajavikiranam
va katva namena pakkosati va accharam va paharati evam nikkhantepi
parajikam. Mukham avivaritva evam kate chato sappo sisena
karandaputam ahacca okasam katva palayati parajikameva.
Sace pana mukhe vivarite sayameva sappo nikkhamitva palayati
bhandadeyyam. Athapi mukham vivaritva va avivaritva va kevalam
mandukamusikasaddam lajavikiranameva va karoti na namam gahetva
pakkosati na accharam va paharati sappo chatatta mandukadini
khadissamiti nikkhamitva palayati bhandadeyyameva. Maccho kevalam
idha apadaggahanena agato. Yam panettha vattabbam tam udakatthe
vuttamevati.
                    Apadakatha nitthita.
     {115} Dvipadesu ye avaharitum sakka te dassento manussa
pakkhajatati aha. Devata pana avaharitum na sakka. Pakkha jata
etesanti pakkhajata. Te lomapakkha cammapakkha atthipakkhati
tividha. Tattha morakukkutadayo lomapakkha vagguliadayo cammapakkha
bhamaradayo 1- atthipakkhati veditabba. Te sabbe manussa ca
@Footnote: 1. kincapi pakkhajata na pana dvipada honti.
Pakkhajata ca kevalam idha dvipadaggahanena agata. Yam panettha
vattabbam tam akasatthe ca pane ca vuttamevati.
                    Dvipadakatha nitthita.
     {116} Catuppadesu pasukati paliyam agatavasesa sabba catuppadajati
veditabba. Hatthiadayo pakatayeva. Tattha theyyacittena hatthim
amasantassa dukkatam phandapentassa thullaccayam. Yo pana mahabalo
balamadena tarunam bhikacchapam nabhimule sisena uccaretva ganhanto
cattaro pade sondanca bhumito kesaggamattampi moceti parajikam.
Hatthi pana koci hatthisalayam bandhitva thapito hoti koci
abaddhova titthati koci antovatthumhi titthati koci rajangane.
Tattha hatthisalayam givayam bandhitva thapitassa givabandhananca
cattaro pada cati pancatthanani honti. Givaya ca ekasminca
pade ayasankhalikaya baddhassa chatthanani. Givayanca dvisu ca
padesu baddhassa sattatthanani. Tesam vasena phandapanatthanacavanani 1-
veditabbani. Abaddhassa sakalahatthisala thanam. Tato atikkamane
parajikam. Antovatthumhi thitassa sakalam antovatthueva thanam.
Tassa vatthudvaratikkamane parajikam. Rajangane thitassa sakalanagaram
thanam. Tassa nagaradvaratikkamane parajikam. Bahinagare thitassa
thitatthanameva thanam. Tam haranto padavarena karetabbo.
Nipannassa ekameva thanam. Theyyacittena utthapentassa
@Footnote: 1. idam samasalakkhanato virujjhati. thanati hi vibhattipadam.
Utthitamatte parajikam. Assepi ayameva vinicchayo. Sace pana
so catusu padesu baddhova hoti atthatthanani veditabbani.
Esa nayo otthepi. Gonopi koci gehe bandhitva thapito
hoti koci abaddhova titthati koci pana vaje bandhitva thapito
hoti koci abaddhova titthati. Tattha gehe bandhitva thapitassa
cattaro pada bandhanancati pancatthanani. Abaddhassa sakalam
geham. Vajepi baddhassa pancatthanani. Abaddhassa sakalo
vajo. Tam vajadvaram atikkameti parajikam. Vajam bhinditva
haranto khandhadvaram atikkameti parajikam. Dvaram va vivaritva
vajam bhinditva va bahi thito namena pakkositva nikkhameti
parajikam. Sakhabhangam dassetva pakkosantassapi eseva nayo.
Dvaram avivaritva vajam abhinditva sakhabhangam caletva pakkosati.
Gono chatataya langhetva nikkhamati parajikameva. Sace pana
dvare vivarite vaje va bhinne sayameva nikkhamati bhandadeyyam.
Dvaram vivaritva va avivaritva va vajam bhinditva va abhinditva
va kevalam sakhabhangam caleti na pakkosati. Gono chatataya
padasa va langhetva va nikkhamati bhandadeyyameva. Eko
majjhegame 1- baddho thito eko nipanno. Thitagonassa
pancatthanani honti. Nipannassa dve. Tesam vasena
phandapanatthanacavanani veditabbani. Yo pana nipannam anutthapetva
@Footnote: 1. gamamajjhe.
Tattheva ghateti bhandadeyyam. Suparikkhitte pana dvarayutte
game thitagonassa sakalagamo thanam. Aparikkhitte thitassa va carantassa
va padehi akkantakkantatthanameva thanam. Gadrabhapasukadisupi
ayameva vinicchayoti.
                   Catuppadakatha nitthita.
     {117} Bahupadesu. Sace ekaya satapadiya vatthu purati tam padasa
nentassa navanavuti thullaccayani ekam parajikam. Sesam vuttanayamevati.
                    Bahupadakatha nitthita.
     {118} Ocaratiti ocarako. Tattha tattha anto anupavisatiti vuttam
hoti. Ocaritvati sallakkhetva upadharetvati attho.
Acikkhatiti parakulesu va viharadisu va dutthapitam asamvihitarakkham
bhandam annassa corakammam katum patibalassa aroceti. Apatti
ubhinnam parajikassati avassam hariye bhande ocarakassa
anattikkhane itarassa thana cavaneti evam apatti ubhinnam
parajikassa. Yo pana bhikkhu puriso gehe natthi bhandam
amukannama padese thapitam asamvihitarakkham dvaram asamvutam gatamaggeneva
sakka haritum natthi nama koci purisakarupajivi yo tam gantva
hareyyatiadina nayena pariyayam karoti. Tanca sutva anno
aham dani harissamiti gantva harati. Tassa thana cavane parajikam.
Itarassa pana anapatti. Pariyayena hi adinnadanato muccatiti.
                   Ocarakakatha nitthita.
     Onim rakkhatiti onirakkho. Yo parena attano vasanatthane
abhatam bhandam idam tava bhante muhuttam oloketha yava aham
idannama kiccam katva agacchamiti vutto rakkhati tassetam
adhivacanam. Tenevaha onirakkho nama ahatam bhandam gopentoti.
Tattha onirakkho yebhuyyena bandhitva lancetva thapitabhandam
amocetvava hettha pasibbakam va putakam va chinditva kincimattam
gahetva sibbanadim puna pakatikam karoti. Evam ganhissamiti
amasanadini karontassa anurupa apattiyo veditabbati.
                   Onirakkhakatha nitthita.
     Samvidhaya avaharo samvidhavaharo. Annamannam sannattiya
katavaharoti vuttam hoti. Samvidahitvati ekacchandataya
ekajjhasayataya sammantayitvati attho. Tatrayam vinicchayo. Sambahula
bhikkhu asukannama geham gantva chadanam va bhittim va bhinditva
sandhim va chinditva bhandam harissamati samvidahitva gacchanti.
Tesu eko bhandam avaharati. Tassuddhare sabbesam parajikam.
Parivarepi cetam vuttam
            caturo jana samvidhaya    garubhandam avaharum
                tayo parajika eko na parajiko
                panha mesa kusalehi cintitati
tassayam attho cattaro jana acariyantevasika chammasakam garubhandam
avaharitukama jata. Tattha acariyo tvam ekam masakam hara
Tvam ekam tvam ekam aham tayo harissamiti aha. Antevasikesu
pana pathamo tumhe bhante tayo haratha tvam ekam hara tvam
ekam hara aham ekam harissamiti aha. Itarepi dve evameva
ahamsu. Tattha antevasikesu ekamekassa eko masako sahatthiko
hoti. Tena tesam dukkatapattiyo. Panca anattika. Tehi
tinnampi parajikam. Acariyassa pana tayo sahatthika.
Tehissa thullaccayam. Tayo anattika. Tehipi thullaccayameva.
Imasmim hi adinnadanasikkhapade sahatthikam va anattiyassa
anattiyam va sahatthikassa angam na hoti. Sahatthiyampana
sahatthiyeneva karetabbam. Anattiyam anattiyeneva. Teneva
vuttam caturo jana samvidhaya .pe. Panha mesa kusalehi
cintitati. Apica samvidhavahare asammohattham ekabhandam ekatthanam
ekabhandam nanathanam nanabhandam ekatthanam nanabhandam
nanathananti idampi catukkam atthato sallakkhetabbam. Tattha ekabhandam
ekatthananti ekakulassa apanaphalake pancamasakam bhandam dutthapitam
disva sambahula ekam anapenti gacchetam aharati. Tassuddhare
sabbesam parajikam. Ekabhandam nanathananti ekakulassa pancasu
apanaphalakesu ekekam masakam dutthapitam disva sambahula ekam
anapenti gacchete aharati. Pancamassa masakassa uddhare
sabbesam parajikam. Nanabhandam ekatthananti bahunam santakam
pancamasakam va atirekapancamasakam va agghanakam bhandam ekasmim
Thane dutthapitam disva sambahula ekam anapenti gacchetam
aharati. Tassuddhare sabbesam parajikam. Nanabhandam
nanathananti pancannam kulanam pancasu apanaphalakesu ekekam masakam
dutthapitam disva  sambahula ekam anapenti gacchete aharati.
Pancamassa masakassa uddhare sabbesam parajikanti.
                  Samvidhavaharakatha nitthita.
     {119} Sanketakammanti sanjananakammam. Kalaparicchedavasena
sannanakarananti attho. Ettha ca purebhattam avaharati vutte ajja
va purebhattam avaharatu sve va anagate va samvacchare natthi
visanketo ubhinnampi ocarake vuttanayeneva parajikam. Sace
pana ajja purebhattam avaharati vutte sve harati ajjati niyamitam
tam sanketam atikkamma paccha avahatam hoti. Sace sve purebhattam
avaharati vutte ajja purebhattam harati sveti niyamitam tam sanketam
appatva pure avahatam hoti. Evam avaharantassa avaharakasseva
parajikam mulatthassa anapatti. Sve purebhattanti vutte tadaheva
va sve pacchabhattam va harantopi tam sanketam pure ca paccha ca
haratiti veditabbo. Eseva nayo pacchabhattarattindivesupi.
Purimayamamajjhimayamapacchimayamakalajunhamasautusamvaccharadivasenapi
cettha sanketavisanketata veditabba. Purebhattam harati vutte
purebhattameva harissamiti vayamantassa paccha bhattam hoti ettha
kathanti. Mahasumatthero tava aha purebhattappayogova eso
Tasma mulattho na muccatiti. Mahapadumatthero panaha
kalaparicchedam atikkantatta visanketam tasma mulattho muccatiti.
                  Sanketakammakatha nitthita.
     {120} Nimittakammanti sannuppadanattham kassaci nimittassa karanam.
Tam akkhim va nikkhanissamitiadina nayena tidha vuttam.
Annampi panettha hatthalanghanapanippaharaangulipothanagivupanamana-
khipitaukkasanadimanekappakaram sangahetabbam. Sesamettha sanketakamme
vuttanayamevati.
                  Nimittakammakatha nitthita.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 1 page 373-449. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=7842&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=7842&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=90              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=6336              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1672              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1672              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]