ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
no pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 1 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.1)

page1.

Samantapasadika nama vinayatthakatha mahavibhangavannanaya pathamabhago -------- arambhakatha yo kappakotihipi appameyyam kalam karonto atidukkarani khedam gato lokahitaya natho namo mahakarunikassa tassa. Asambudham buddhanisevitam yam bhavabhavam gacchati jivaloko namo avijjadikilesajala- viddhamsino dhammavarassa tassa. Gunehi yo silasamadhipanna- vimuttinanappabhutihi yutto khettanjananam kusalatthikanam tamariyasangham sirasa namami. Iccevamaccantanamassaneyyam namassamano ratanattayam yam punnabhisandam vipulam alattham tassanubhavena hatantarayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Yasmim thite sasanamatthitassa patitthitam hoti susanthitassa tam vannayissam vinayam amissam nissaya pubbacariyanubhavam. Kamanca pubbacariyasabhehi nanambuniddhotamalasavehi visuddhavijjapatisambhidehi saddhammasamvannanakovidehi sallakkhiye no sulabhupamehi mahaviharassa dhajupamehi samvannitoyam vinayo nayehi cittehi sambuddhavaranvayehi. Samvannana sihaladipakena vakyena esa pana sankhatatta na kinci attham abhisambhunati dipantare bhikkhujanassa yasma tasma imam palinayanurupam samvannanamdani samarabhissam ajjhesanam buddhasirivhayassa therassa sammasamanussaranto. Samvannanam tanca samarabhanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Tassa mahaatthakatham sariram katva mahapaccariyam tatheva kurundinamadisu vissutasu vinicchayo atthakathasu vutto yo yuttamattham apariccajanto tatopi antogadhatheravadam samvannanam sammasamarabhissam. Tamme nisamentu pasannacitta thera ca bhikkhu navamajjhima ca dhammappadipassa tathagatassa sakkacca dhammam patimanayanta. Buddhena dhammo vinayo ca vutto yo tassa puttehi tatheva nato so yehi tesam matimaccajanta yasma pure atthakatha akamsu tasma hi yam atthakathasu vuttam tam vajjayitvana pamadalekham sabbampi sikkhasu sagaravanam yasma pamanam idha panditanam tato ca bhasantarameva hitva vittharamagganca samasayitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Vinicchayam sabbamasesayitva tantikkamam kinci avokkamitva suttantikanam vacananamattham suttanurupam paridipayanti yasma ayam hessati vannanapi sakkacca tasma anusikkhitabbati. Tattha tam vannayissam vinayanti vuttatta vinayo tava vavatthapetabbo ko so vinayoti. Tenetam vuccati vinayo nama idha sakalam vinayapitakam adhippetanti. Samvannanattham panassa ayam matika vuttam yena yada yasma dharitam yena cabhatam yatthappatitthitanceta- metam vatva vidhintato tenatiadipathassa attham nanappakarato dassayanto karissami vinayassatthavannananti. Tattha vuttam yena yada yasmati idantava vacanam tena samayena buddho bhagava veranjayam viharatiti evamadivacanam sandhaya vuttam. Idam hi buddhassa bhagavato attapaccakkhavacanam na hoti. Tasma vattabbametam idam vacanam kena vuttam kada kasma ca vuttanti. Ayasmata upalittherena vuttam. Tanca pana pathamamahasangitikale. Pathamamahasangiti nama cesa kincapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Pancasatikasangitikkhandhake 1- vutta nidanakosallattham pana idhapi imina nayena veditabba. Bahiranidanavannana dhammacakkappavattanam hi adim katva yava subhaddaparibbajakavinayana katabuddhakicce kusinarayam upavattane mallanam salavane yamakasalanamantare visakhapunnamidivase paccusasamaye anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbute bhagavati lokanathe bhagavato parinibbane sannipatitanam sattannam bhikkhusatasahassanam sanghatthero ayasma mahakassapo sattahaparinibbute bhagavati subhaddena vuddhapabbajitena alam avuso ma socittha ma paridevittha sumutta mayam tena mahasamanena upadduta ca homa idam vo kappati idam vo na kappatiti idani pana mayam yam icchissama tam karissama yam na icchissama tam na karissamati vuttavacanamanussaranto thanam kho panetam vijjati yam papabhikkhu atitasatthukam pavacananti mannamana pakkham labhitva nacirasseva saddhammam antaradhapeyyum yava ca dhammavinayo titthati tava anatitasatthukameva pavacanam hoti vuttam hetam bhagavata yo vo ananda maya dhammo ca vinayo ca desito pannatto so vo mamaccayena satthati 2- yannunaham dhammanca vinayanca sangayeyyam yathayidam sasanam addhaniyam assa ciratthitikam yancaham bhagavata dharessasi pana @Footnote: 1. vi. cul. 7/379. 2. di. maha. 10/178.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Me tvam kassapa sanani pamsukulani nibbasananiti 1- vatva civare sadharanaparibhogena aham bhikkhave yavadeva akankhami vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja viharami kassapopi bhikkhave yavadeva akankhati vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja viharatiti 2- evamadina nayena navanupubbaviharachalabhinnapabhede uttarimanussadhamme attana samasamatthapanena ca anuggahito tassa me kimannam ananyam bhavissati nanu mam bhagava raja viya sakakavacaissariyanuppadanena attano kulavamsapatitthapakam puttam saddhammavamsapatitthapako me ayam bhavissatiti mantva imina asadharanena anuggahena anuggahesiti cintayanto dhammavinayasangayanattham bhikkhunam ussaham janesi. Yathaha. Athakho ayasma mahakassapo bhikkhu amantesi ekamidaham avuso samayam pavaya kusinaram addhanamaggapatipanno mahata bhikkhusanghena saddhim pancamattehi bhikkhusatehiti 3- sabbam subhaddakandam vittharato veditabbam. Tato param aha handa mayam avuso dhammanca vinayanca sangayama pure adhammo dippati dhammo patibahiyati avinayo dippati vinayo patibahiyati pure adhammavadino balavanto honti dhammavadino dubbala honti avinayavadino balavanto honti vinayavadino dubbala hontiti 4-. Bhikkhu ahamsu tenahi bhante thero bhikkhu uccinatuti. Thero sakalanavangasatthusasanapariyattidhare @Footnote: 1. sam. ni. 16/260. 2. sam. ni. 16/248. 3-4. vi. cul. 7/379-380.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Puthujjanasotapannasakadagamianagamisukkhavipassakakhinasavabhikkhu anekasate anekasahasse ca vajjetva tipitakasabbapariyattippabhedadhare patisambhidappatte mahanubhave yebhuyyena bhagavata etadaggam aropite tevijjadibhede khinasavabhikkhuyeva ekunapancasate pariggahesi. Ye sandhaya idam vuttam athakho ayasma mahakassapo ekenunapanca- arahantasatani ucciniti. Kissa pana thero ekenunamakasiti. Ayasmato anandattherassa okasakaranattham. Tena hayasmata sahapi vinapi na sakka dhammasangiti katum. So hayasma sekkho sakaraniyo tasma saha na sakka. Yasma panassa kinci dasabaladesitam suttageyyadikam bhagavato asammukhapatiggahitam nama natthi tasma vina na sakka. Yadi evam sekkhopi samano dhammasangitiya bahukaratta therena uccinitabbo assa atha kasma na uccinitoti. Parupavadam vivajjanato. Thero hi ayasmante anande ativiya vissattho ahosi. Tathahi nam sirasmim palitesu jatesupi na vayam kumarako mattamannasiti 1- kumarakavadena vadati. Sakyakulappasuto cayamayasma anando tathagatassa bhata culapituputto tatra hi bhikkhu chandagamanam viya mannamana bahu asekkhapatisambhidappatte bhikkhu thapetva anandam sekkhapatisambhidappattam thero ucciniti upavadeyyum tam parupavadam parivajjento anandam vina sangiti na sakka katum bhikkhunamyeva anumatiya gahessamiti tam na uccini. Atha sayameva bhikkhu anandassatthaya theram yacimsu. @Footnote: 1. sam. ni. 16/258.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Yathaha. Bhikkhu ayasmantam mahakassapam etadavocum ayam bhante ayasma anando kincapi sekkho abhabbo chanda dosa moha bhaya agatim gantum bahu canena bhagavato santike dhammo ca vinayo ca pariyatto tenahi bhante thero ayasmantampi anandam uccinatuti. Athakho ayasma mahakassapo ayasmantampi anandam uccini. Evam bhikkhunam anumatiya uccinitena tenayasmata saddhim panca therasatani ahesum. Athakho theranam bhikkhunam etadahosi kattha nukho mayam dhammanca vinayanca sangayeyyamati. Athakho theranam bhikkhunam etadahosi rajagaham kho mahagocaram pahutasenasanam yannuna mayam rajagahe vassam vasanta dhammanca vinayanca sangayeyyama na anne bhikkhu rajagahe vassam upagaccheyyunti. Kasma pana nesam etadahosi. Idam amhakam thavarakammam koci visabhagapuggalo sanghamajjham pavisitva ukkoteyyati. Athayasma mahakassapo nattidutiyena kammena savesi. Tam sangitikkhandhake 1- vuttanayeneva natabbam. Atha tathagatassa parinibbanato sattasu sadhukilanadivasesu sattasu ca dhatupujadivasesu vitivattesu addhamaso atikkanto idani gimhanam diyaddho maso seso upakattha vassupanayikati mantva mahakassapatthero rajagaham avuso gacchamati upaddham bhikkhusangham gahetva ekam maggam gato. Anuruddhatthero upaddham gahetva ekam maggam gato. Anandatthero bhagavato pattacivaram @Footnote: 1. vi. cul. 7/379.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Gahetva bhikkhusanghaparivuto savatthim gantva rajagaham gantukamo yena savatthi tena carikam pakkami. Anandattherena gatagatatthane mahaparidevo ahosi bhante ananda kuhim sattharam thapetva agatositi. Anupubbena pana savatthimanuppatte there bhagavato parinibbanadivase viya mahaparidevo ahosi. Tatra sudam ayasma anando aniccatadipatisamyuttaya dhammiya kathaya tam mahajanam sannapetva jetavanam pavisitva dasabalena vasitagandhakutiya dvaram vivaritva mancapitham niharitva papphotetva gandhakutim sammajjitva milatamalakacavaram chaddetva mancapitham atiharitva puna yathatthane thapetva bhagavato thitakale viya karaniyam vattam sabbamakasi. Atha thero bhagavato parinibbanato pabhuti thananisajjabahulatta ussannadhatukam kayam samassasetum dutiyadivase khiravirecanam pivitva vihareyeva nisidi yam sandhaya subhena manavena pahitam manavakam etadavoca akalo kho manavaka atthi me ajja bhesajjamatta pita appevanama svepi upasankameyyamati. Dutiyadivase cetakattherena pacchasamanena gantva subhena manavena puttho dighanikaye subhasuttam 1- nama dasamam suttamabhasi. Atha thero jetavanavihare khandaphullapatisankharanam karapetva upakatthaya vassupanayikaya rajagaham gato. Tatha mahakassapatthero ca anuruddhatthero ca sabbam bhikkhusangham gahetva rajahameva gato. Tena kho pana samayena rajagahe attharasa mahavihara @Footnote: 1. di. Si. 9/250.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Honti. Te sabbepi chadditapatitauklapa ahesum. Bhagavato hi parinibbane sabbe bhikkhu attano attano pattacivaram gahetva vihare ca parivene ca chaddetva agamamsu. Tattha thera bhagavato vacanapujanattham titthiyavadaparimocanatthanca pathamam masam khandaphullapatisankharanam karomati cintesum. Titthiya hi vadeyyum samanassa gotamassa savaka satthari thiteyeva vihare patijaggimsu parinibbute chaddesunti. Tesam vadaparimocanatthanca cintesunti vuttam hoti. Vuttampi cetam athakho theranam bhikkhunam etadahosi bhagavata kho avuso khandaphullapatisankharanam vannitam handa mayam avuso pathamam masam khandaphullapatisankharanam karoma majjhimam masam sannipatitva dhammanca vinayanca sangayissamati. Te dutiyadivase gantva rajadvare atthamsu. Ajatasattu raja agantva vanditva kim bhante agatatthati attana kattabbakiccam patipucchi. Thera attharasamahaviharapatisankharanatthaya hatthakammam pativedesum. Sadhu bhanteti raja hatthakammakarake manusse adasi. Thera pathamamasam sabbavihare patisankharapetva ranno arocesum nitthitam maharaja viharapatisankharanam idani dhammavinayasangaham karomati. Sadhu bhante vissattha karotha mayham anacakkam tumhakam dhammacakkam hotu anapetha mam bhante kim karomiti. Sangaham karontanam bhikkhunam sannisajjanatthanam maharajati. Kattha karomi bhanteti. Vebharapabbatapasse sattapannaguhadvare katum yuttam maharajati. Sadhu bhanteti kho raja ajatasattu vissakammuna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Nimmitasadisam suvibhattabhittitthambhasopanam nanavidhamalakamma- latakammavicittam abhibhavantamiva rajabhavanavibhutim avahasantamiva devavimanasirim siriya niketamiva ekanipatatitthamiva ca devamanussanayanavihanganam lokaramaneyyakamiva sampinditam datthabbasaramandam mandapam karapetva vividhakusumadamaolambakaviniggalantacaruvitanam ratanavicittamanikotimatalamiva ca nam nanapupphupaharavicittam suparinitthitabhumikammam brahmavimanasadisam alankaritva tasmim mahamandape pancasatanam bhikkhunam anagghani pancakappiyapaccattharanasatani pannapetva dakkhinabhagam nissaya uttarabhimukham therasanam mandapamajjhe puratthabhimukham buddhassa bhagavato asanaraham dhammasanam pannapetva dantakhacittam 1- vijanim cettha thapetva bhikkhusanghassa arocapesi nitthitam bhante mama kiccanti. Bhikkhu ayasmantam anandam ahamsu sve avuso sannipato tvanca sekkho sakaraniyo tena te na yuttam sannipatam gantum appamatto hohiti. Athakho ayasma anando sve sannipato na kho pana me tam patirupam yvaham sekkho samano sannipatam gaccheyyanti bahumeva rattim kayagatasatiya vitinametva rattiya paccusasamayam cankama orohitva viharam pavisitva nipajjissamiti kayam avattesi. Dve pada bhumito mutta asampattanca sisam bimbohanam 2- etasmim antare anupadaya asavehi cittam vimucci. Ayam hi ayasma cankamena bahi vitinametva visesam nibbattetumasakkonto @Footnote: 1. dantakhacitanti yuttataram. khac bandhaneti dhatu . 2. bibbohanantipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Cintesi nanu mam bhagava etadavoca katapunnosi tvam ananda padhanamanuyunja khippam hohisi anasavoti buddhananca kathadoso nama natthi mama accaraddham viriyam tena me cittam uddhaccaya samvattati handaham viriyasamattam yojemiti cankama orohitva padadhovanatthane thatva pade dhovitva viharam pavisitva mancake nisiditva thokam vissamissamiti kayam mancake upanamesi. Dve pada bhumito mutta sisam bibbohanamasampattam etasmim antare anupadaya asavehi cittam vimuttam. Catuiriyapathavirahitam therassa arahattam. Tena imasmim sasane anipanno anisinno atthito acankamanto ko bhikkhu arahattam pattoti vutte anandattheroti vattum vattati. Atha thera bhikkhu dutiyadivase katabhattakicca pattacivaram patisametva dhammasabhayam sannipatita. Anandatthero pana attano arahattappattim napetukamo bhikkhuhi saddhim na gato. Bhikkhu yathavuddham attano attano asane nisidanta anandat- therassasanam thapetva nisinna. Tattha kehici etamasanam kassati vutte anandassati. Anando pana kuhim gatoti. Tasmim samaye thero cintesi idani mayham gamanakaloti tato attano anubhavam dassento pathaviyam nimujjitva attano asaneyeva attanam dassesi. Akasenagantva nisiditipi eke. Evam nisinne tasmim ayasmante mahakassapatthero bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Amantesi avuso kim pathamam sangayama dhammam va vinayam vati. Bhikkhu ahamsu bhante mahakassapa vinayo nama buddhasasanassa ayu vinaye thite buddhasasanam thitam hoti tasma pathamam vinayam sangayamati. Kam dhuram katvati. Ayasmantam upalinti. Kim anando nappahotiti. No nappahoti apica kho pana sammasambuddho dharamanoyeva vinayapariyattim nissaya ayasmantam upalim etadagge thapesi etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam vinayadharanam yadidam upaliti 1- tasma upalittheram pucchitva vinayam sangayamati. Tato thero vinayam pucchanatthaya attanava attanam sammanni. Upalittheropi visajjanatthaya sammanni. Tatrayam pali athakho ayasma mahakassapo sangham napesi sunatu me avuso sangho yadi sanghassa pattakallam aham upalim vinayam puccheyyanti. Ayasmapi upali sangham napesi sunatu me bhante sangho yadi sanghassa pattakallam aham ayasmata mahakassapena vinayam puttho visajjeyyanti. Evam attanam sammannitva ayasma upali utthayasana ekamsam civaram katva there bhikkhu vanditva dhammasane nisidi dantakhacittam vijanim gahetva. Tato mahakassapo therasane nisiditva ayasmantam upalim vinayam pucchi pathamam avuso upali parajikam kattha pannattanti. Vesaliyam bhanteti. Kam arabbhati. Sudinnam kalandaputtam arabbhati. @Footnote: 1. an. eka. 20/32.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Kismim vatthusminti. Methunadhammeti. Athakho ayasma mahakassapo ayasmantam upalim pathamassa parajikassa vatthumpi pucchi nidanampi pucchi puggalampi pucchi pannattimpi pucchi anuppannattimpi pucchi apattimpi pucchi anapattimpi pucchi. Yatha ca pathamassa tatha dutiyassa yatha tatiyassa tatha catutthassa parajikassa vatthumpi pucchi .pe. Anapattimpi pucchi. Puttho puttho upalitthero visajjesi. Tato imani cattari parajikani parajikakandam nama idanti sangaham aropetva terasa sanghadisesani terasakandanti thapesum dve sikkhapadani aniyataniti thapesum timsa sikkhapadani nissaggiyapacittiyaniti thapesum dvenavuti sikkhapadani pacittiyaniti thapesum cattari sikkhapadani patidesaniyaniti thapesum pancasattati sikkhapadani sekkhiyaniti thapesum satta dhamme adhikaranasamathati thapesum. Evam mahavibhangam sangaham aropetva bhikkhunivibhange attha sikkhapadani parajikakandam nama idanti thapesum sattarasa sikkhapadani sattarasakandanti thapesum timsa sikkhapadani nissaggiya- pacittiyaniti thapesum chasatthisatasikkhapadani 1- pacittiyaniti thapesum atatha sikkhapadani patidesaniyaniti thapesum pancasattati sikkhapadani sekkhiyaniti thapesum satta dhamme adhikaranasamathati thapesum. Evam bhikkhunivibhangam sangaham aropetva eteneva upayena khandhakaparivarepi aropesum. Evametam saubhatovibhangakkhandhaparivaram vinayapitakam @Footnote: 1. poranapotthake chasatthisatanitipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Sangahamarulham. Sabbam mahakassapatthero pucchi. Upalitthero visajjesi. Pucchavisajjanapariyosane panca arahantasatani sangaham aropitanayeneva ganasajjhayamakamsu. Vinayasangahavasane upalitthero dantakhacittam vijanim nikkhipitva dhammasana orohitva vuddhe bhikkhu vanditva attano pattasane nisidi. Vinayam sangayitva dhammam sangayitukamo ayasma mahakassapo bhikkhu pucchi dhammam sangayantehi kam puggalam dhuram katva dhammo sangayitabboti. Bhikkhu anandattheram katvati ahamsu. Athakho ayasma mahakassapo sangham napesi sunatu me avuso sangho yadi sanghassa pattakallam aham anandam dhammam puccheyyanti. Athakho ayasma anando sangham napesi sunatu me bhante sangho yadi sanghassa pattakallam aham ayasmata mahakassapena dhammam puttho visajjeyyanti. Athakho ayasma anando utthayasana ekamsam civaram katva there bhikkhu vanditva dhammasane nisidi dantakhacittam vijanim gahetva. Mahakassapatthero anandattheram dhammam pucchi brahmajalam avuso ananda kattha bhasitanti. Antara ca bhante rajagaham antara ca nalandam rajagarake ambalatthikayanti. Kam arabbhati. Suppiyanca paribbajakam brahmadattanca manavakanti. Athakho ayasma mahakassapo ayasmantam anandam brahmajalassa nidanampi pucchi puggalampi pucchi. Samannaphalam panavuso ananda kattha bhasitanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Rajagahe bhante jivakambavaneti. Kena saddhinti. Ajatasattuna vedehiputtena saddhinti. Athakho ayasma mahakassapo ayasmantam anandam samannaphalassa nidanampi pucchi puggalampi pucchi. Eteneva upayena panca nikaye pucchi. Pancanikaya nama dighanikayo majjhimanikayo samyuttanikayo anguttaranikayo khuddakanikayoti. Tattha khuddakanikayo nama cattaro nikaye thapetva avasesam buddhavacanam. Tattha vinayo ayasmata upalittherena visajjito. Seso khuddakanikayo cattaro ca nikaya anandattherena. Tadetam sabbampi buddhavacanam rasavasena ekavidham dhammavinayavasena duvidham hoti pathamamajjhimapacchimavasena tividham tatha pitakavasena nikayavasena pancavidham angavasena navavidham dhammakkhandhavasena caturasitisahassavidhanti veditabbam. Katham rasavasena ekavidham. Yam hi bhagavata anuttaram sammasambodhim abhisambujjhitva yava anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayantena etthantare cattalisavassani devamanussanagayakkhadayo anusasantena paccavekkhantena va vuttam sabbantam ekarasam vimuttirasameva hoti. Evam rasavasena ekavidham. Katham dhammavinayavasena duvidham. Sabbameva cetam dhammo ceva vinayo cati sankhyam gacchati. Tattha vinayapitakam vinayo. Avasesam buddhavacanam dhammo. Tenevaha yannuna mayam avuso dhammanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Vinayanca sangayeyyama aham upalim vinayam puccheyyam anandam dhammam puccheyyanti ca. Evam dhammavinayavasena duvidham. Katham pathamamajjhimapacchimavasena tividham. Sabbameva hidam pathamabuddhavacanam majjhimabuddhavacanam pacchimabuddhavacananti tippabhedam hoti. Tattha anekajatisamsaram sandhavissam anibbisam gahakaram gavesanto dukkha jati punappunam gahakaraka ditthosi puna geham na kahasi sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhatam visankharagatam cittam tanhanam khayamajjhagati 1- idam pathamabuddhavacanam. Keci yada have patubhavanti dhammati 2- khandhake udanagatham ahu. Esa pana patipadadivase sabbannubhavappattassa somanassamayanane paccayakaram paccavekkhantassa uppanna udanagathati veditabba. Yam pana parinibbanakale abhasi handadani bhikkhave amantayami vo vayadhamma sankhara appamadena sampadethati 3- idam pacchimabuddhavacanam. Ubhinnamantare yam vuttametam majjhimabuddhavacanam. Evam pathamamajjhimapacchimavasena tividham. Katham pitakavasena tividham. Sabbampi hetam vinayapitakam suttantapitakam abhidhammapitakanti tippabhedameva hoti. Tattha pathamasangitiyam sangitanca anusangitanca sabbampi samodhanetva ubhayani patimokkhani dve vibhangani dvavisatikkhandhaka solasa parivarati idam vinayapitakam @Footnote: 1. khu. dha. 25/35. 2. vi. maha. 4/4. 3. di. maha. 10/180.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Nama. Brahmajaladi catuttimsasuttasangaho dighanikayo. Mulapariyayasuttadidiyaddhasatadvesuttasangaho majjhimanikayo. Oghatarana- suttadi sattasuttasahassa sattasata dvasatthisuttasangaho samyuttanikayo. Cittapariyadanasuttadinavasuttasahassapancasatasattapannasasuttasangaho anguttaranikayo. Khuddakapathadhammapadaudanaitivuttakasuttanipata- vimanavatthupetavatthutheragathatherigathajatakaniddesapatisambhidaapadana- buddhavamsacariyapitakavasena pannarasabhedo khuddakanikayoti idam suttantapitakam nama. Dhammasangani vibhango dhatukatha puggalapannatti kathavatthu yamakam patthananti idam abhidhammapitakam nama. Tattha vividhavisesanayatta vinayanato ceva kayavacanam vinayatthaviduhi ayam vinayo vinayoti akkhato. Vividha hi ettha pancavidhapatimokkhuddesaparajikadisattaapattik- khandhamatikavibhangadippabhedanaya visesabhuta ca dalhikamma- sithilakaranappayojana anuppannattinaya. Kayikavacasikaajjhacara- nisedhanato cesa kayam vacanca vineti. Tasma vividhanayatta visesanayatta kayavacanam ca vinayanato cesa vinayoti akkhato. Tenetametassa vacanatthakosallattham vuttam vividhavisesanayatta vinayanato ceva kayavacanam vinayatthaviduhi ayam vinayo vinayoti akkhatoti. Itaram pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Atthanam sucanato suvuttato savanatotha sudanato suttana suttasabhagato ca suttam suttanti akkhatam. Tam hi attatthaparatthadibhede atthe suceti. Suvutta cettha attha veneyyajjhasayanulomena vuttatta. Savati cetam atthe sassamiva phalam savatiti vuttam hoti. Sudati ca te dhenu viya khiram paggharatiti vuttam hoti. Sutthu ca ne tayati rakkhatiti vuttam hoti. Suttasabhagancetam. Yatha hi tacchakanam suttam pamanam hoti evametampi vinnunam. Yatha ca suttena sangahitani pupphani na vikiriyanti na viddhamsiyanti evametena sangahita attha. Tenetametassa vacanatthakosallattham vuttam atthanam sucanato suvuttato savanatotha sudanato suttana suttasabhagato ca suttam suttanti akkhatanti. Itaro pana yam ettha vuddhimanto salakkhana 1- pujita paricchinna vuttadhika ca dhamma abhidhammo tena akkhato. Ayam hi abhisaddo vuddhisalakkhanapujitaparicchinnadhikesu dissati. Tatha hesa balha me dukkha vedana abhikkamantitiadisu 2- vuddhiyam agato. Ya ta rattiyo abhinnata abhilakkhitatiadisu 3- salakkhane 4-. Rajabhiraja manujindotiadisu 5- pujite. Patibalo vinetum abhidhamme abhivinayetiadisu 6- paricchinne. Annamannasankaravirahite dhamme ca vinaye cati vuttam hoti. Abhikkantena vannenatiadisu 7- @Footnote: 1. sallakkhanatipi. evamuparipi. 2. sam. maha. 19/114. 3. Ma. mu. 12/36. @4. sallakkhane. 5. khu. su. 25/444. 6. vi. maha. 4/142. 7. khu. vimana. 26/13.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Adhike. Ettha ca rupupapattiya maggam bhaveti 1- mettasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharatitiadina 2- nayena vuddhimantopi dhamma vutta. Ruparammanam va saddarammanam vatiadina 2- nayena arammanadihi sallakkhaniyatta sallakkhanapi. Sekkha dhamma asekkha dhamma lokuttara dhammatiadina 3- nayena pujitapi. Pujarahati adhippayo. Phasso hoti vedana hotitiadina 4- nayena sabhavaparicchinnatta paricchinnapi. Mahaggata dhamma appamana dhamma 5- anuttara dhammatiadina 6- nayena adhikapi dhamma vutta. Tenetametassa vacanatthakosallattham vuttam yam ettha vuddhimanto salakkhana pujita paricchinna vuttadhika ca dhamma abhidhammo tena akkhatoti. Yam panettha avisittham tam pitakam pitakatthavidu pariyattibhajanatthato ahu tena samodhanetva tayopi vinayadayo neyya. Pariyattipi hi ma pitakasampadanenatiadisu 7- pitakanti vuccati. Atha puriso agaccheyya kuddalapitakamadayatiadisu 8- yankinci bhajanampi. Tasma pitakam pitakatthavidu pariyattibhajanatthato ahu. Idani tena samodhanetva tayopi vinayadayo neyyati. Tena evam duvidhatthena pitakasaddena saha samasam katva vinayo ca so pitakanca @Footnote: 1. abhi. san. 34/44. 2. abhi. vi. 35/369. 3. abhi. san. 34/3. @4. abhi. san. 34/9. 5. abhi. san. 34/1. 6. abhi. san. 34/7. @7. an. catuk. 21/259. 8. sam. ni. 16/106.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Pariyattibhavato tassa tassa atthassa bhajanato cati vinayapitakam yathavutteneva nayena suttanca tam pitakancati suttapitakam abhidhammo ca so pitakancati abhidhammapitakanti evamete tayopi vinayadayo neyya. Evam natva ca punapi tesveva pitakesu nanappakarakosallattham desanasasanakatha- bhedantesu yatharaham sikkhapahanagambhira- bhavanca paridipaye. Pariyattibhedam sampattim vipattincapi yam yahim papunati yatha bhikkhu tampi sabbam vibhavaye. Tatrayam paridipana vibhavana ca. Etani hi tini pitakani yathakkamam anavoharaparamatthadesanayathaparadhayathanulomayatha- dhammasasanani samvarasamvaraditthivinivethananamarupaparicchedakatha cati vuccanti. Ettha hi vinayapitakam anarahena bhagavata anabahullato desitatta anadesana suttapitakam voharakusalena bhagavata voharabahullato desitatta voharadesana abhidhammapitakam paramatthakusalena bhagavata paramatthabahullato desitatta paramatthadesanati vuccati. Tatha pathamam ye te pacuraparadha satta te yathaparadham ettha sasitati yathaparadhasasanam dutiyam anekajjhasayanusayacariyadhimuttika satta yathanulomam ettha sasitati yathanulomasasanam tatiyam dhammapunjamatte aham mamati sannino satta yathadhammam ettha sasitati yathadhammasasananti vuccati. Tatha pathamam ajjhacarapatipakkhabhuto samvarasamvaro ettha kathitoti samvarasamvarakatha dutiyam dvasatthiditthipatipakkhabhuta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Ditthivinivethana ettha kathitati ditthivinivethanakatha tatiyam ragadipatipakkhabhuto namarupaparicchedo ettha kathitoti namarupaparicchedakathati vuccati. Tisupi ca etesu tisso sikkha tini pahanani catubbidho gambhirabhavo veditabbo. Tathahi vinayapitake visesena adhisilasikkha vutta. Suttapitake adhicittasikkha. Abhidhammapitake adhipannasikkha. Vinayapitake ca vitikkamappahanam kilesanam vitikkamapatipakkhatta silassa. Suttapitake pariyutthanappahanam pariyutthanapatipakkhatta samadhissa. Abhidhammapitake anusayappahanam anusayapatipakkhatta pannaya. Pathame ca tadangappahanam kilesanam. Itaresu vikkhambhanasamucchedappahanani. Pathame ca duccaritasankilesassa pahanam. Itaresu tanhaditthisankilesanam. Ekamekasmim cettha catubbidhopi dhammatthadesanapativedhagambhirabhavo veditabbo. Tattha dhammoti pali. Atthoti tassayeva attho. Desanati tassa manasa vavatthapitaya paliya desana. Pativedhoti paliya paliatthassa ca yathabhutavabodho. Tisupi cetesu ete dhammatthadesana- pativedha yasma sasadihi viya mahasamuddo mandabuddhihi dukkhogalha alabbhaneyyapatittha ca tasma gambhira. Evamekekasmincettha catubbidho gambhirabhavo veditabbo. Aparo nayo. Dhammoti hetu. Vuttam hetam hetumhi nanam dhammapatisambhidati 1-. Atthoti hetuphalam. Vuttam hetam hetuphale nanam atthapatisambhidati 2-. Desanati @Footnote: 1-2. abhi. vi. 35/399.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Pannatti yathadhammam dhammabhilapoti adhippayo. Pativedhoti abhisamayo. So ca lokiyalokuttaro. Visayato asammohato ca atthanurupam dhammesu dhammanurupam atthesu pannattipathanurupam pannattisu avabodho. Idani yasma etesu pitakesu yam yam dhammajatamatthajatam va yo cayam yatha yatha napetabbo attho sotunam nanassa abhimukho hoti tatha tatha tadatthajotika desana yo cettha aviparitavabodhasankhato pativedho sabbampetam anupacitakusalasambharehi duppannehi sasadihi mahasamuddo viya dukkhogalham alabbhaneyyapatitthanca tasma evampi ekamekasmim ettha catubbidhopi gambhirabhavo veditabbo. Ettavata ca desanasasanakatha- bhedantesu yatharaham sikkhapahanagambhira- bhavanca paridipaye iti ayam gatha vuttattha hoti. Pariyattibhedam sampattim vipattincapi yam yahim papunati yatha bhikkhu tampi sabbam vibhavaye iti ettha pana tisu pitakesu tidha pariyattibhedo datthabbo. Tisso hi pariyattiyo alagaddupama nissaranattha bhandagariyapariyattiti. Tattha duggahita uparambhadihetupariyaputa alagaddupama yam sandhaya vuttam seyyathapi bhikkhave puriso alagaddatthiko .pe. So passeyya mahantam alagaddam tamenam bhoge va nangutthe va ganheyya tassa so alagaddo parivattitva hatthe va bahayam va annatarasmim va angapaccange damseyya so tatonidanam maranam va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Nigaccheyya maranamattam va dukkham tam kissahetu duggahitatta bhikkhave alagaddassa evameva kho bhikkhave idhekacce moghapurisa dhammam pariyapunanti suttam .pe. Vedallam te tam dhammam pariyapunitva tesam dhammanam pannaya attham na upaparikkhanti tesam te dhamma pannaya attham anupaparikkhatam na nijjhanam khamanti te uparambhanisamsa ceva dhammam pariyapunanti itivadappamokkhanisamsa ca yassa catthaya dhammam pariyapunanti tancassa attham nanubhonti tesam te dhamma duggahita digharattam ahitaya dukkhaya samvattanti tam kissahetu duggahitatta bhikkhave dhammananti 1-. Ya pana sugahita silakkhandhadiparipurimyeva akankhamanena pariyaputa na uparambhadihetu ayam nissaranattha nama. Yam sandhaya vuttam tesam te dhamma sugahita digharattam hitaya sukhaya samvattanti tam kissahetu sugahitatta bhikkhave dhammananti 2-. Yam pana parinnatakkhandho pahinakileso bhavitamaggo patividdhakuppo sacchikatanirodho khinasavo kevalam pavenipalanatthaya vamsanurakkhanatthaya pariyapunati ayam bhandagarikapariyattiti. Vinaye pana supatipanno bhikkhu silasampattim nissaya tisso vijja papunati tasamyeva ca tattha pabhedavacanato. Sutte supatipanno samadhisampadam nissaya chalabhinna papunati tasamyeva ca tattha pabhedavacanato. Abhidhamme supatipanno pannasampadam nissaya catasso patisambhida papunati tasanca tattheva pabhedavacanato. @Footnote: 1-2. Ma. mu. 12/268-269.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Evametesu supatipanno yathakkamena imam vijjattayachalabhinna- catuppatisambhidabhedam sampattim papunati. Vinaye pana duppatipanno anunnatasukhasamphassaattharanapapuranadisamaphassasamannato patikkhittesu upadinnaphassadisu anavajjasanni hoti. Vuttampi hetam tathaham bhagavata dhammam desitam ajanami yatha yeme antarayika dhamma vutta bhagavata te patisevato nalam antarayayati 1-. Tato dussilabhavam papunati. Sutte duppatipanno cattaro me bhikkhave puggala santo samvijjamanatiadisu 2- adhippayam ajananto duggahitam ganhati. Yam sandhaya vuttam attana duggahitena amhe ceva abbhacikkhati attananca khanati bahunca apunnam pasavatiti 3-. Tato micchaditthitampapunati. Abhidhamme duppatipanno dhammacintam atidhavanto acinteyyanipi cinteti tato cittakkhepam papunati. Vuttam hetam cattarimani bhikkhave acinteyyani na cintetabbani yani cintento ummadassa vighatassa bhagi assati evametesu duppatipanno yathakkamena imam dussilabhava micchaditthitacittakkhepabhedam vipattim papunati. Ettavata pariyattibhedam sampattim vipattincapi yam yahim papunati yatha bhikkhu tampi sabbam vibhavaye iti ayampi gatha vuttattha hoti. Evam nanappakarato pitakani natva tesam vasenetam buddhavacanam tividhanti natabbam. @Footnote: 1. vi. maha. 2/434 2. tikanayena an. catuk. 21/124. 3. Ma. mu. 12/266. @4. catuk. 21/104.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Katham nikayavasena pancavidham. Sabbameva cetam dighanikayo majjhimanikayo samyuttanikayo anguttaranikayo khuddakanikayoti pancappabhedam hoti. Tattha katamo dighanikayo. Tivaggasangahani brahmajaladini catuttimsa suttani. Catuttimseva suttanta tivaggo yassa sangaho esa dighanikayoti pathamo anulomiko. Kasma panesa dighanikayoti vuccati. Dighappamananam suttanam samuhato nivasato ca. Samuhanivasa hi nikayoti vuccanti. Naham bhikkhave annam ekanikayampi samanupassami evancittam yathayidam bhikkhave tiracchanagata pana ponikanikayo cikkhallikanikayoti evamadini cettha sadhakani sasanato ca lokato ca. Evam sesanampi nikayabhave vacanattho veditabbo. Katamo majjhimanikayo. Majjhimappamanani pancadasavaggasangahani mulapariyayasuttadini diyaddhasatam dve ca suttani. Diyaddhasatasuttanta dve ca suttani yattha so nikayo majjhimo panca dasavaggapariggaho. Katamo samyuttanikayo. Devatasamyuttadivasena thitani oghataranasuttadini satta suttasahassani satta ca suttasatani dvasatthi ceva suttani. Satta suttasahassani satta suttasatani ca dvasatthi ceva suttanta eso samyuttasangaho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Katamo anguttaranikayo. Ekekaangatirekavasena thita cittapariyadanadini nava suttasahassani panca suttasatani sattapannasa ca suttani. Nava suttasahassani pancasuttasatani ca sattapannasa suttani sankha anguttare ayam. Katamo khuddakanikayo. Sakalam vinayapitakam abhidhammapitakam khuddakapathadayo ca pubbe nidassita pancadasabheda thapetva cattaro nikaye avasesam buddhavacananti. Thapetva caturopete nikaye dighaadike tadannam buddhavacanam nikayo khuddako matoti. Evam nikayavasena pancavidham. Katham angavasena navavidham. Sabbameva hidam suttam geyyam veyyakaranam gatha udanam itivuttakam jatakam abbhutadhammam vedallanti navappabhedam hoti. Tattha ubhatovibhanganiddesakkhandhakaparivara suttanipate mangalasuttaratanasuttanalakasuttatuvatakasuttadini annampi ca suttantanamakam tathagatavacanam suttanti veditabbam. Sabbampi sagathakam suttam geyyanti veditabbam. Visesena samyuttake sakalopi sagathakavaggo. Sakalam abhidhammapitakam niggathakasuttam yanca annampi atthahi angehi asangahitam buddhavacanam tam veyyakarananti veditabbam. Dhammapadatheragathatherigatha suttanipate nosuttanamika suddhikagatha ca gathati veditabbam. Somanassananamayikagathapatisamyutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Dveasitisuttanta udananti veditabbam. Vuttam hetam bhagavatati adinayap- pavatta dasuttarasatasuttanta itivuttakanti veditabbam. Apannakajatakadini pannasadhikani pancajatakasatani jatakanti veditabbam. Cattarome bhikkhave acchariya abbhutadhamma anandetiadinayappavatta sabbepi acchariyabbhutadhammapatisamyuttanta suttanta abbhutadhammanti veditabbam. Culavedallamahavedallasammaditthisakkapanhasankharabhajaniyamahapunnamasuttadayo sabbepi vedanca tutthinca laddha laddha pucchitasuttanta vedallanti veditabbam. Evam angavasena navavidham. Katham dhammakkhandhavasena caturasitisahassavidham. Sabbameva cetam buddhavacanam dvasiti buddhato ganhim dve sahassani bhikkhuto caturasitisahassani ye me dhamma pavattinoti evam paridipitadhammakkhandhavasena caturasitisahassappabhedam hoti. Tattha ekanusandhikam suttam eko dhammakkhandho. Yam anekanusandhikam tattha anusandhivasena dhammakkhandhaganana. Gathabandhesu panhapucchanam eko dhammakkhandho visajjanam eko. Abhidhamme ekamekam tikadukabhajanam ekamekanca cittavarabhajanam eko dhammakkhandho. Vinaye atthi vatthu atthi matika atthi padabhajaniyam atthi antarapatti atthi apatti atthi anapatti atthi tikacchedo. Tattha ekameko kotthaso ekameko dhammakkhandhoti veditabbo . Evam dhammakkhandhavasena caturasitisahassavidham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Evametam abhedato rasavasena ekavidham bhedato dhammavinayadivasena duvidhadibhedam buddhavacanam sangayantena mahakassapappamukhena vasiganena ayam dhammo ayam vinayo idam pathamabuddhavacanam idam majjhimabuddhavacanam idam pacchimabuddhavacanam idam vinayapitakam idam suttantapitakam idam abhidhammapitakam ayam dighanikayo .pe. Ayam khuddakanikayo imani suttadini navangani imani caturasitidhammakkhandhasahassaniti imam pabhedam vavatthapetvava sangitam. Na kevalanca imameva annampi udanasangahavaggasangahapeyyalasangahaekanipatadukanipatadinipatasangaha- samyuttasangahapannasakasangahadimanekavidham tisu pitakesu sandissamanam sangahappabhedam vavatthapetva evam sattahi masehi sangitam. Sangitipariyosane cassa idam mahakassapattherena dasabalassa sasanam pancavassasahassappamanakalam pavattanasamattham katanti sanjatappamoda sadhukaram viya dadamana ayam mahapathavi udakapariyantam katva anekappakaram sankampi sampakampi sampavedhi. Anekani ca acchariyani paturahesunti. Ayam pathamamahasangiti nama ya loke satehi pancahi kata tena pancasatati ca thereheva katatta ca therikati pavuccatiti. Imissa pathamamahasangitiya vattamanaya vinayam pucchantena ayasmata mahakassapena pathamam avuso upali parajikam kattha pannattanti evamadivacanapariyosane vatthumpi pucchi nidanampi pucchi puggalampi pucchiti ettha nidane pucchite tam nidanam adito pabhuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Vittharetva yena ca pannattam yasma ca pannattam sabbametam kathetukamena ayasmata upalittherena vuttam. Tena samayena buddho bhagava veranjayam viharatiti sabbam vattabbam evamidam ayasmata upalittherena vuttam. Tanca pana pathamamahasangitikale vuttanti veditabbam. Ettavata ca idam vacanam kena vuttam kada ca vuttanti etesam padanam attho pakasito hoti. Idani kasma vuttanti ettha vuccate. Yasma ayamayasma mahakassapattherena nidanam puttho tasma tena tam nidanam adito pabhuti vittharetum vuttanti. Evamidam ayasmata upalittherena pathamamahasangitikale vadantenapi imina karanena vuttanti veditabbam. Ettavata ca vuttam yena yada yasmati imesam matikapadanam attho pakasito hoti. Idani dharitam yena cabhatam yattha patitthitancetametam vatva vidhinti etesam atthappakasanattham idam vuccati. Tam panetam tena samayena buddho bhagava veranjayam viharatiti evamadivacanapatimanditanidanam vinayapitakam kena dharitam kenabhatam kattha patitthitanti. Vuccate. Adito tava idam bhagavato sammukha ayasmata upalittherena dharitam. Tassa sammukhato aparinibbuteva tathagate chalabhinnadibhedehi anekehi bhikkhusahassehi parinibbute tathagate mahakassapappamukhehi dhammasangahakattherehi. Kenabhatanti. Jambudipe tava upalittheramadim katva acariyaparamparaya yava tatiyasangiti tava abhatam. Tatrayam acariyaparampara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Upali dasako ceva sonako siggavo tatha tisso moggaliputto ca pancete vijitavino paramparaya vinayam dipe jambusirivhaye acchijjamanam anesum tatiyo yava sangaho. Ayasma hi upali imam vinayavamsam vinayatantim vinayappavenim bhagavato sammukha uggahetva bahunam hadaye patitthapesi. Tassa hayasmato santike vinayavamsam uggahetva vinaye pakatannutam pattesu puggalesu puthujjanasotapannasakadagamianagamino gananapatham vitivatta. Khinasavanam sahassamekam ahosi. Dasakattheropi tasseva saddhivihariko ahosi. So upalittherassa sammukha uggahetva tatheva vinayam vacesi. Tassapi ayasmato santike uggahetva vinaye pakatannutam patta puthujjanadayo gananapatham vitivatta. Khinasavanam sahassamekam ahosi. Sonakatthero pana dasakattherassa saddhivihariko ahosi. Sopi attano upajjhayassa dasakattherassa sammukha uggahetva tatheva vinayam vacesi. Tassapi ayasmato santike uggahetva vinaye pakatannutam patta puthujjanadayo gananapatham vitivatta. Khinasavanam sahassameva ahosi. Siggavattheropi sonakattherassa saddhivihariko therassa santike vinayam uggahetva arahantasahassassa dhuraggaho ahosi. Tassa panayasmato santike uggahetva vinaye pakatannutam patta puthujjanasotapannasakadagamianagaminopi khinasavapi ettakani sataniti va ettakani sahassaniti va aparicchinna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Ahesum. Tada kira jambudipe atimahabhikkhusamudayo ahosi. Moggaliputtatissattherassa anubhavo tatiyasangitiyam pakato bhavissati. Evamidam vinayapitakam jambudipe tava imaya acariyaparamparaya yava tatiyasangiti tava abhatanti veditabbam. Dutiyasangitivijananattham pana ayamanukkamo veditabbo. Yada hi sangayitvana saddhammam jotayitva ca sabbadhi yavajivitapariyantam thatva pancasatapi te khinasava jutimanto thera kassapaadayo khinasneha padipava nibbayimsu analaya. Athanukkamena gacchantesu rattindivesu vassasataparinibbute bhagavati vesalika vajjiputta bhikkhu vesaliyam kappati singilonakappo kappati dvangulakappo kappati gamantarakappo kappati avasakappo kappati anumatikappo kappati acinnakappo kappati amathitakappo kappati jalogim patum kappati adasakam nisidanam kappati jataruparajatanti 1- imani dasa vatthuni dipesum. Tesam susunagaputto kalasoko nama raja pakkho ahosi. Tena kho pana samayena ayasma yaso kakandakaputto vajjisu carikancaramano vesalika kira vajjiputtaka bhikkhu vesaliyam dasa vatthuni dipentiti sutva na kho pana me tam patirupam yvaham dasabalassa sasanavipattim sutva appossukko bhaveyyam handaham adhammavadino niggahetva dhammam dipemiti cintento yena @Footnote: 1. vi. cul. 7/396.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Vesali tadavasari. Tatra sudam ayasma yaso kakandakaputto vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam. Tena kho pana samayena vesalika vajjiputtaka bhikkhu tadahuposathe kamsapatim udakena puretva majjhe bhikkhusanghassa thapetva agatagate vesalike upasake evam vadenti dethavuso sanghassa kahapanampi addhampi padampi masakarupampi bhavissati sanghassa parikkharena karaniyanti. Sabbantava vattabbam yava imaya pana vinayasangitiya satta bhikkhusatani anunani anadhikani ahesum tasmayam vinayasangiti sattasatikati vuccatiti. Etasminca sannipate dvadasa bhikkhusatasahassani sannipatimsu ayasmata yasena kakandakaputtena samussahitani. Tesam majjhe ayasmata revatena putthena sabbakamittherena vinayam visajjentena tani dasavatthuni vinicchitani adhikaranam vupasamitam. Atha thera puna dhammanca vinayanca sangayissamati tipitakadhare pattapatisambhide sattasate bhikkhu uccinitva vesaliyam valikarame sannisiditva mahakassapattherena sangayitasadisameva sabbam sasanamalam sodhetva puna pitakavasena nikayavasena angavasena dhammakkhandhavasena ca sabbam dhammanca vinayanca sangayimsu. Ayam sangiti atthahi masehi nitthita ya loke satehi sattahi kata tena sattasatati ca pubbe katam upadaya dutiyati ca vuccatiti. Sa panayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Yehi therehi sangita sangiti te 1- suvissuta sabbakami ca salho ca revato khujjasobhito yaso ca sanasambhuto ete saddhiviharika thera anandatherassa ditthapubba tathagatam. Sumano vasabhagami ca neyya saddhiviharika dve ime anuruddhassa ditthapubba tathagatam. Dutiyo pana sangito yehi therehi sangaho sabbepi pannabhara te katakicca anasavati. Ayam dutiyasangiti. Evamimam dutiyasangitim sangayitva te thera uppajjissati nu kho anagatepi sasanassa evarupam abbudanti olokayamana idam addasamsu ito vassasatassa upari attharasame vasse pataliputte dhammasoko nama raja uppajjitva sakalajambudipe rajjam karessati so buddhasasane pasiditva mahantam labhasakkaram pavattayissati tato titthiya labhasakkaram patthayamana sasane pabbajitva sakam sakam ditthim paridipessanti evam sasane mahantam abbudam uppajjissatiti. Atha tesam etadahosi kinnukho mayam etasmim abbude uppanne sammukha bhavissama na bhavissamati. Atha sabbeva tada attano asammukhibhavam natva ko nu kho tam adhikaranam vupasametum samattho bhavissatiti sakalam manussalokanca chakamavacaradevalokanca olokenta na kanci disva brahmaloke tissam nama mahabrahmanam addasamsu @Footnote: 1. tikayanceva yojanayanca tesuti dissati sukaro vibhattivasena kato na upasaggavasena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Parittayukam uparibrahmalokupapattiya bhavitamaggam. Disvana nesam etadahosi sace mayam etassa brahmuno manussaloke nibbattanatthaya ussaham kareyyama addha esa moggalibrahmanassa gehe patisandhim gahessati tato ca mantehi palobhito nikkhamitva pabbajissati so evam pabbajitva sakalam buddhavacanam uggahetva adhigatapatisambhido hutva titthiye madditva tam adhikaranam vinicchinitva sasanam pagganhissatiti. Te brahmalokam gantva tissam mahabrahmanam etadavocum samma marisa ito vassasatassa upari attharasame vasse sasane mahantam abbudam uppajjissati mayanca sakalam manussalokam chakamavacaradevalokanca olokayamana kanci sasanam paggahetum samattham adisva brahmalokam vicinanta bhavantam addasama sadhu sappurisa manussaloke nibbattitva dasabalassa sasanam paggahetum patinnam dehiti. Evam vutte mahabrahma aham kira sasane uppannam abbudam sodhetva sasanam paggahetum samattho bhavissamiti hatthappahattho udaggudaggo hutva sadhuti patissunitva patinnam adasi. Thera brahmaloke tam karaniyam tiretva puna paccagamimsu. Tena kho pana samayena siggavatthero ca candavajjitthero ca dvepi navaka honti. Te thera daharabhikkhu tipitakadhara pattapatisambhida khinasava sonakassa saddhiviharika. Te tam adhikaranam na sampapunimsu. Thera tumhe avuso amhakam imasmim adhikarane no sahayaka ahuvattha tena vo idam dandakammam hotu tisso nama mahabrahma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Moggalibrahmanassa gehe patisandhim ganhissati tam tumhakam eko niharitva pabbajetu eko buddhavacanam ugganhapetuti vatva sabbepi yavatayukam thatva sabbakamippabhutayo tepi thera mahiddhika aggikkhandhava lokamhi jalitva parinibbuta. Dutiyasangaham katva visodhetvana sasanam anagatepi katvana hetum saddhammavuddhiya khinasava vasippatta pabhinnapatisambhida aniccatavasam thera tepi nama upagata. Evam aniccatam jammim natva durabhisambhavam tam pattum vayame dhiro yam niccam amatam padanti. Ettavata sabbakarena dutiyasangitivannana nitthita hoti. Tissopi kho mahabrahma brahmaloka cavitva moggalibrahmanassa gehe patisandhim aggahesi. Siggavattheropi tassa patisandhigahanato pabhuti satta vassani brahmanassa geham pindaya pavisi. Ekadivasampi ulunkamattam va yagum katacchumattam va bhattam nalattha. Sattannam pana vassanam accayena ekadivasam aticchatha bhanteti vacanamattam alattha. Tamdivasameva brahmanopi bahiddha kinci karaniyam katva agacchanto patipathe theram disva bho pabbajita amhakam geham agamitthati aha. Ama brahmana agamimhati. Api kinci labhitthati. Ama brahmana labhimhati. So geham gantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Pucchi api tassa pabbajitassa kinci adatthati. Na kinci adamhati. Brahmano dutiyadivase gharadvareyeva nisidi ajja pabbajitam musavadena niggahessamiti. Thero dutiyadivase brahmanassa gharadvaram sampatto. Brahmano theram disvava evamaha tumhe hiyyo amhakam gehe kinci aladdhayeva labhimhati avocuttha vattati nukho tumhakam musavadoti. Thero aha mayam brahmana tumhakam gehe satta vassani aticchathati vacanamattampi alabhitva hiyyo aticchathati vacanamattam labhimha athetam patisantharam 1- upadaya evamavocumhati. Brahmanopi cintesi ime patisantharamattampi labhitva labhimhati pasamsanti annam kinci khadaniyam bhojaniyam labhitva kasma na pasamsantiti 2- evam pasiditva attano atthaya patiyaditabhattato katacchubhikkham tadupiyanca byanjanam dapetva imam bhikkham sabbakalam tumhe labhissathati aha. So punadivasato pabhuti upasankamantassa therassa upasamam disva bhiyyoso mattaya pasiditva theram niccakalam attano ghare bhattavissaggakaranatthaya yaci. Thero adhivasetva divase divase bhattakiccam katva gacchanto thokam thokam buddhavacanam kathetva gacchati. Sopi kho manavako solasavassuddesikoyeva tinnam vedanam paragu ahosi. Brahmalokato agatassa suddhasattassa asane va sayane va anno koci nisajjita va nipajjita va natthi. So yada acariyagharam gacchati tadassa mancapitham @Footnote: 1. poranapotthakesu patisantharantipi likhiyati . 2. na pasamsissantiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Setena vatthena paticchadetva laggetva thapenti. Thero cintesi samayodani manavakam pabbajetum ciranca me idhagacchantassa na ca kaci manavakena saddhim katha uppajjati handadani imina upayena pallankam nissaya uppajjissatiti. Geham gantva yatha tasmim gehe thapetva manavakassa pallankam annam na kinci asanam dissati tatha adhitthasi. Brahmanassa gehajano theram disva annam kinci asanam apassanto manavakassa pallankam attharitva therassa adasi. Nisidi thero pallanke. Manavakopi kho tamkhanamyeva acariyaghara agamma theram attano pallanke nisinnam disva kupito anattamano ko mama pallankam samanassa pannapesiti aha. Thero bhattakiccam katva vupasante manavakassa candikabhave evamaha kim pana tvam manavaka kinci mantam janasiti. Manavo bho pabbajita mayidani mante ajanante anne ke janissantiti vatva theram pucchi tumhe pana mantam janathati. Puccha manava pucchitva sakka janitunti. Athakho manavo tisu vedesu sanighanduketubhesu sakkharappabhedesu itihasapancamesu yani ganthitthanani yesam nayam neva attana passati napissa acariyo addasa tesu theram pucchi. Thero pakatiyapi tinnam vedanam paragu idani pana patisambhidappatto tenassa natthi tesam panhanam visajjane bharoti tavadeva te panhe visajjetva manavam aha manava aham taya bahu pucchito ahampidani tam ekam panaham pacchani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Byakarissasi meti. Ama bho pabbajita puccha byakarissamiti. Thero cittayamake imam panham pucchi yassa cittam uppajjati na nirujjhati tassa cittam nirujjhissati nuppajjissati yassa va pana cittam nirujjhissati nuppajjissati tassa cittam uppajjati na nirujjhatiti. Manavo uddham va adho va haritum asakkonto kinnama bho pabbajita idanti aha. Buddhamanto namayam manavati. Sakka panayam bho mayhampi datunti. Sakka manava amhehi gahitapabbajjam ganhantassa datunti. Tato manavo matapitaro upasankamitva aha ayam pabbajito buddhamante nama janati na ca attano santike apabbajitassa deti aham etassa santike pabbajitva mantam ugganhissamiti. Athassa matapitaro pabbajitvapi no putto mante ganhatu gahetva punagamissatiti mannamana ganha puttati anujanimsu. Thero darakam pabbajetva dvattimsakarakammatthanam tava acikkhi. So tattha parikammam karonto nacirasseva sotapattiphale patitthasi. Tato thero cintesi samanero sotapattiphale patitthito abhabbodani sasanato nivattitum sace panassaham kammatthanam vaddhetva katheyyam arahattam papuneyya appossukko bhaveyya buddhavacanam gahetum 1- samayodani nam candavajjittherassa santikam pesetunti. Tato nam aha ehi tvam samanera therassa santikam gantva buddhavacanam @Footnote: 1. uggahitum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Ugganha mama vacanena arogyam puccha evanca vadehi upajjhayo mam bhante tumhakam santikam pahiniti ko nama te upajjhayoti ca vutte siggavatthero nama bhanteti vadeyyasi aham ko namati vutte evam vadeyyasi mama upajjhayo bhante tumhakam namam janatiti. Evam bhanteti kho tisso samanero theram abhivadetva padakkhinam katva anupubbena candavajjittherassa santikam gantva vanditva ekamantam atthasi. Thero samanera kuto agatositi aha. Upajjhayo mam bhante tumhakam santikam pahiniti. Ko nama te upajjhayoti. Siggavatthero nama bhanteti. Aham ko namati. Mama upajjhayo bhante tumhakam namam janatiti. Pattacivaramdani patisamehiti. Sadhu bhanteti. Samanero pattacivaram patisametva punadivase parivenam sammajjitva udakadantaponam upatthapesi. Thero sammajjanatthanam puna sammajji tam udakam chaddetva annam udakam ahari tanca dantakattham apanetva annam dantakattham ganhi. Evam satta divasani katva sattame divase puna pucchi. Samanero punapi pubbe kathitasadisameva kathesi. Thero suvaco vatayam brahmanoti sanjanitva kimattham agatositi aha. Buddhavacanam ugganhanatthaya bhanteti. Thero ugganhadani samanerati vatva punadivasato pabhuti buddhavacanam patthapesi. Tisso samanerova hutva thapetva vinayapitakam sabbam buddhavacanam ugganhi saddhim atthakathaya. Upasampannakale pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Avassikova samano tipitakadharo ahosi. Acariyupajjhaya moggali- puttatissattherassa hatthe sakalam buddhavacanam patitthapetva yavatayukam thatva parinibbayimsu. Moggaliputtatissattheropi aparena samayena kammatthanam vaddhetva arahattam patto bahunam dhammavinayam vacesi. Tena kho pana samayena bindusarassa ekasatam putta ahesum. Te sabbe asoko attana saddhim ekamatikam tissakumaram thapetva ghatesi. Ghatento cattari vassani anabhisittova rajjam karetva catunnam vassanam accayena tathagatassa parinibbanato dvinnam vassasatanam upari attharasame vasse sakalajambudipe ekarajjabhisekam papuni. Abhisekanubhavena cassa ima rajiddhiyo agata. Mahapathaviya hettha yojanappamane ana pavattati tatha upari akase. Anottattadahato atthahi kajehi solasa paniyaghate divase divase devata aharanti yato sasane uppannasaddho hutva attha ghate bhikkhusanghassa adasi. Dve ghate satthimattanam tipitakadharanam bhikkhunam. Dve ghate aggamahesiya asandhimittaya. Dve ghate solasannam natakitthisahassanam. Dve ghate attana paribhunji. Devataeva himavante nagalatadantakatthannama atthi siniddham mudukam rasavantam tam divase divase aharanti yena ranno ca mahesiya ca solasannanca natakitthisahassanam satthimattananca bhikkhusahassanam devasikam dantaponakiccam nippajjati. Devasikameva cassa devata agadamalakam agadaharitakam suvannavannanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Gandharasasampannam ambapakkam aharanti. Tatha chandantadahato pancavannam nivasanaparupanam pitakavannam hatthapunchanapatakam dibbanca panakam aharanti. Devasikameva panassa sisanahanagandham anulepanagandham parupanatthaya asuttamayikam sumanapupphapatam maharahanca anjanam nagabhavanato nagarajano aharanti. Chaddantadaheva utthitassa salino nava vahasahassani divase divase suvaka aharanti. Musika nitthusakane karonti. Ekopi khandatandulo na hoti. Ranno sabbatthanesu ayameva tandulo paribhogam gacchati. Madhumakkhika madhum karonti. Kammarasalasu accha kattham paharanti. Karavikasakuna agantva madhurassaram vikujanta ranno balikammam karonti. Imahi iddhihi samannagato raja ekadivasam suvannasankhalikabandhanam pesetva catunnam buddhanam adhigatarupadassanam kappayukam kalanagarajanam anayitva setacchattassa hettha maharahe pallanke nisidapetva anekasatavannehi jalajathalajapupphehi ca suvannapupphehi ca pujam katva sabbalankarapatimanditehi ca solasanatakitthisahassehi samantato parikkhipitva anantananassa tava me saddhammavaracakkappavattino sammasambuddhassa rupam imesam akkhinam apatham karohiti vatva tena nimmitam sakalasariravippakinnapunnappabhavanibbattasityanubyanjana- patimanditadvattimsamahapurisalakkhanasassirikataya vikasitakamaluppalapundarikapatimanditamiva salilatalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Taraganaramsijalavisaravipphuritasobhasamujjalitamiva gaganatalam nilapitalohitadibheda- vicitravannaramsivinaddhabyamappabhaparikkhepavilasitaya sajjhappabhanuraga- indadhanuvijjulataparikkhittamiva kanakagirisikharam nanaviragavimalaketumala- samujjalitacarumatthakasobham nayanarasayanamiva brahmadevamanujanagayakkhagananam buddharupam passanto satta divasani akkhipujam nama akasi. Raja kira abhisekam papunitva tiniyeva samvaccharani bahirapasandam parigganhi. Catutthe samvacchare buddhasasane pasidi. Tassa kira pita bindusaro brahmanabhatto ahosi. So brahmanananca brahmanajatiyapasandananca pandarangaparibbajakadinam satthisahassamattanam niccabhattam patthapeti. Asokopi pitara pavattitam danam attano antepure tatheva dadamano ekadivasam sihapanjare thito te upasamaparibahirena acarena bhunjamane asamyatindriye avinitairiyapathe disva cintesi idisam danam upaparikkhitva yuttatthane datum vattatiti evam cintetva amacce aha gacchatha bhane attano attano sadhusammate samanabrahmane antepuram atiharatha danam dassamati. Amacca sadhu devati ranno patissunitva te te pandarangaparibbajakajivakanigganthadayo anetva ime maharaja amhakam arahantoti ahamsu. Atha raja antepure uccavacani asanani pannapetva agacchantuti vatva agatagate aha attano attano patirupe asane nisidathati. Tesu ekacce bhaddapithakesu ekacce phalakapithakesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Nisidimsu. Tam disva raja natthi tesam antosaroti natva tesam anurupam khadaniyam bhojaniyam datva uyyojesi. Evam gacchante kale ekadivasam sihapanjare thito addasa nigrodhasamaneram rajanganena gacchantam dantam guttam santindriyam iriyapathasampannam. Ko panayam nigrodho nama. Bindusararanno jetthaputtassa sumanarajakumarassa putto. Tatrayam anupubbikatha. Bindusararanno kira dubbalakaleyeva asokakumaro attana laddham ujjenirajjam pahaya agantva sabbam nagaram attano hatthagatam katva sumanam rajakumaram aggahesi. Tam divasameva sumanassa rajakumarassa sumana nama devi paripunnagabbha ahosi. Sa annatakavesena nikkhamitva avidure annataram candalagamam sandhaya gacchanti jetthakacandalassa gehato avidure annatarasmim nigrodharukkhe adhivatthaya devataya ito ehi sumaneti vadantiya saddam sutva tassa samipam gata. Devata attano anubhavena ekam salam nimminitva ettha vasahiti adasi. Sa tam salam pavisi. Gatadivaseyeva puttam vijayi. Sa tassa nigrodhadevataya pariggahitatta nigrodhotveva namam akasi. Jetthacandalo ditthadivasato pabhuti tam attano samidhitaram viya mannamano nibaddhavattam patthapesi. Rajadhita tattha satta vassani vasi. Nigrodhakumaropi sattavassiko jato. Tada mahavarunatthero nama eko araha darakassa hetusampadam disva vicaramano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Sattavassikodani darako kalo nam pabbajetunti cintetva rajadhitaya arocapetva nigrodhakumaram pabbajesi. Kumaro khuraggeyeva arahattam papuni. So ekadivasam patova sariram patijaggitva acariyupajjhayavattam katva pattacivaramadaya matu upasikaya gehadvaram gacchamiti nikkhami. Matu nivasatthanancassa dakkhinadvarena nagaram pavisitva nagaramajjhena gantva pacinadvarena nikkhamitva gantabbam hoti. Tena ca samayena asoko dhammaraja pacinadisabhimukho sihapanjare cankamati. Tamkhanamyeva nigrodho rajanganam sampapuni santindriyo santamanaso yuggamattam 1- pekkhamano. Tena vuttam ekadivasam sihapanjare thito addasa nigrodhasamaneram rajanganena gacchantam dantam guttam santindriyam iriyapathasampannanti. Disvanassa etadahosi ayam jano sabbopi vikkhittacitto bhantamigapatibhago ayam pana darako avikkhittacitto ativiyassa alokitam vilokitam samminjitam pasarananca 2- sobhati addha etassa abbhantare lokuttaradhammo bhavissatiti. Ranno saha dassaneneva samanere cittam pasidi pemam santhahi. Kasma. Pubbepi kira punnakaranakale esa ranno jetthabhata vanijako ahosi. Vuttampi hetam 3- @Footnote: 1. poranapotthakepi idisameva dissati. yugamattanti pana yuttataram sabbattha tatheva @dissamanatta . 2. pasaritanca . 3. khu. ja. 27/91. tadatthakatha 3/313.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Pubbeva sannivasena paccuppannahitena va evantam jayate pemam uppalamva yathodaketi. Atha raja sanjatapemo sambahumano etam samaneram pakkosathati amacce pesesi. Te aticirayantiti puna dve tayo pesesi turitam agacchatuti. Samanero attano pakatiyaeva agamasi. Raja patirupamasanam natva nisidathati aha. So itocitoca viloketva natthidani anne bhikkhuti samussitasetacchattam rajapallankam upasankamitva pattaggahanatthaya ranno akaram dassesi. Raja tam pallankasamipam upagacchantamyeva disva cintesi ajjeva dani ayam samanero imassa gehassa samiko bhavissatiti. Samanero ranno hatthe pattam datva pallankam abhiruhitva nisidi. Raja attano atthaya sampaditam sabbam yagukhajjakabhattavikatim upanamesi. Samanero attano yapaniyamattakameva sampaticchi. Bhattakiccavasane raja aha satthara tumhakam dinnam ovadam janathati. Janami maharaja ekadesenati. Tata mayhampi nam kathehiti. Sadhu maharajati ranno anurupam dhammapade appamadavaggam anumodanatthaya abhasi. Raja appamado amatam padam pamado maccuno padanti sutvava annatam tata pariyosapehiti aha. Anumodanavasane ca attha te tata dhuvabhattani dammiti aha. Samanero aha etani aham upajjhayassa dammi maharajati. Ko ayam tata upajjhayo namati. Vajjavajjam disva codeta sareta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Ca maharajati. Annanipi te tata attha dammiti. Etani acariyassa dammi maharajati. Ko ayam tata acariyo namati. Imasmim sasane sikkhitabbadhammesu patitthapeta maharajati. Sadhu tata annanipi te attha dammiti. Etani bhikkhusanghassa dammi maharajati. Ko ayam tata bhikkhusangho namati. Yam nissaya maharaja amhakam acariyupajjhayananca mamanca pabbajja ca upasampada cati. Raja bhiyyoso mattaya tutthacitto aha annanipi te tata attha dammiti. Samanero sadhuti sampaticchitva punadivase dvattimsa bhikkhu gahetva rajantepuram pavisitva bhattakiccam akasi. Raja annepi dvattimsa bhikkhu tumhehi saddhim sve bhikkham ganhantuti eteneva upayena divase divase vaddhapento satthisahassanam brahmanaparibbajakadinam bhattam upacchinditva antonivesane satthisahassanam bhikkhunam niccabhattam patthapesi nigrodhattheragateneva pasadena. Nigrodhattheropi rajanam saparisam tisu saranesu pancasu ca silesu patitthapetva buddhasasane pothujjanikena pasadena acalappasadam katva patitthapesi. Puna raja asokaramam nama mahaviharam karapetva satthisahassanam bhikkhunam bhattam patthapesi. Sakalajambudipe ca caturasitiya nagarasahassesu caturasiti viharasahassani karapesi caturasitisahassacetiyapatimanditani dhammeneva no adhammena. Ekadivasam kira raja asokarame mahadanam datva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Satthisahassasankhayassa bhikkhusanghassa majjhe nisajja sangham catuhi paccayehi pavaretva imam panham pucchi bhante bhagavata desitadhammo nama kittako hotiti. Angato maharaja navangani khandhato caturasitidhammakkhandhasahassaniti. Raja dhamme pasiditva ekekam dhammakkhandham ekekaviharena pujessamiti ekadivasameva channavutikotidhanam visajjetva amacce anapesi etha bhane ekamekasmim nagare ekamekam viharam karapenta caturasitiya nagarasahassesu caturasiti- viharasahassani karapethati sayanca asokarame asokamahaviharatthaya kammam patthapesi. Sangho indaguttattherannama mahiddhiyam mahanubhavam khinasavam navakammadhitthayakam adasi. Thero yamyam na nitthati tam tam attano anubhavena nitthapesi. Evampi tihi samvaccharehi viharakammam nitthapesi. Ekadivasameva sabbanagarehi pannani agamimsu. Amacca ranno arocesum nitthitani deva caturasitiviharasahassaniti. Raja nagare bherincarapesi ito sattannam divasanam accayena viharamaho bhavissati sabbe attha silangani samadiyitva antonagare bahinagare ca viharamaham patiyadentuti. Tato sattannam divasanam accayena sabbalankaravibhusitaya anekasatasahassasankhaya caturanginiya senaya parivuto raja devaloke amaravatiya rajadhaniya sirito adhikatarasassirikam viya nagaram katukamena ussahajatena mahajanena alankatapatiyattam nagaram anuvicaranto viharam gantva bhikkhusanghassa majjhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Atthasi. Tasminca khane sannipatita asiti bhikkhukotiyo ahesum. Bhikkhuninanca pana channavutisatasahassani. Tattha khinasavabhikkhuyeva satasahassasankha ahesum. Tesam etadahosi sace raja attano adhikaram anavasesam passeyya ativiya buddhasasane pasideyyati tato lokavivaranam nama patihariyam akamsu. Raja asokarame thitova catuddisa anuvilokento samantato samuddapariyantam jambudipam passati caturasitinca viharasahassani ularaya viharamahapujaya virocamanani. So tam vibhutim passamano ularena pitipamujjena samannagato atthi pana annassapi kassaci evarupam pitipamujjam uppannapubbanti cintento bhikkhusangham pucchi bhante amhakam lokanathassa dasabalassa sasane ko mahapariccagam pariccaji kassa pariccago mahantoti. Bhikkhusangho moggaliputtatissattherassa bharam akasi. Thero aha maharaja dasabalassa sasane paccayadayako nama taya sadiso dharamanepi tathagate na koci ahosi taveva pariccago mahati. Raja therassa vacanam sutva ularena pitipamujjena nirantaram phutthasariro hutva cintesi natthi kira maya sadiso paccayadayako mayham kira pariccago maha aham kira deyyadhammena sasanam pagganhami kim panaham evam sati sasanassa dayado homi na homiti. Tato bhikkhusangham pucchi bhavami nu kho aham bhante sasanassa dayadoti. Tato moggaliputtatissatthero ranno idam vacanam sutva rajaputtassa mahindassa upanissayasampattim sampassamano sace ayam rajakumaro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Pabbajissati sasanassa ativiya vuddhi bhavissatiti cintetva rajanam etadavoca na kho maharaja ettavata sasanassa dayado hoti apica kho paccayadayakoti va upatthakoti va sankhyam gacchati yopi hi maharaja pathavito yavabrahmalokaparimanam paccayarasim dadeyya sopi sasane dayadoti sankhyam na gacchatiti. Atha kathancarahi bhante sasanassa dayado hotiti. Yo hi koci maharaja addho va daliddo va attano orasam puttam pabbajeti ayam vuccati maharaja dayado sasanassati. Evam vutte asoko dhammaraja aham kira evarupam pariccagam katvapi neva sasanassa dayadabhavam pattoti sasane dayadabhavam patthayamano itocitoca viloketva addasa mahindam kumaram avidure thitam. Disvanassa etadahosi kincapi aham imam kumaram tissakumarassa pabbajitakalato pabhuti uparajje thapetukamo athayo uparajjatopi pabbajjava uttamati. Tato kumaram aha sakkasi tvam tata pabbajitunti. Kumaro pakatiyapi tissakumarassa pabbajitakalato pabhuti pabbajitukamova ranno vacanam sutva ativiya pamujjajato hutva aha pabbajami deva mam pabbajetva tumhe sasane dayada hothati. Tena ca samayena rajadhita sanghamittapi tasmimyeva thane thita hoti. Tassava samiko aggibrahma nama kumaro uparajena tissakumarena saddhim pabbajito hoti. Raja tam disva aha tvampi amma pabbajitum sakkasiti. Sadhutata sakkomiti. Raja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Puttanam manam labhitva pahatthacitto bhikkhusangham etadavoca bhante ime darake pabbajetva mam sasane dayadam karothati. Sangho ranno vacanam sampaticchitva kumaram moggaliputtatissattherena upajjhayena mahadevattherena ca acariyena pabbajapesi 1- majjhantikattherena acariyena upasampadesi. Tada kira kumaro paripunnavisativasso hoti. So tasmimyeva upasampadamandale saha patisambhidahi arahattam papuni. Sanghamittayapi rajadhitaya acariya ayupalittheri nama upajjhaya pana dhammapalittheri nama ahosi. Tada kira sanghamitta attharasavassa hoti. Tam pabbajitamattam tasmimyeva simamandale sikkhaya patitthapesum. Ubhinnam pabbajitakale raja chavassabhiseko hoti. Atha mahindatthero upasampannakalato pabhuti attano upajjhayasseva santike dhammanca vinayanca pariyapunanto dvepi sangitiyo arulham tipitakasangahitam satthakatham sabbam theravadam tinnam vassanam abbhantare uggahetva attano upajjhayassa antevasikanam sahassamattanam bhikkhunam pamokkho ahosi. Tada asoko dhammaraja navavassabhiseko hoti. Ranno pana atthavassabhisekakaleyeva kontaputtatissatthero byadhipatikammattham bhikkhacaravattena ahinditva pasatamattam sappi alabhitva byadhibalena parikkhinayusankharo bhikkhusangham appamadena ovaditva akase pallankena nisiditva tejodhatum samapajjitva @Footnote: 1. pabbajesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Parinibbayi. Raja tam pavuttim sutva therassa sakkaram katva mayi nama rajjam karente evam bhikkhunam paccaya dullabhati nagarassa catusu dvaresu pokkharaniyo karetva bhesajjassa purapetva dapesi. Tena kira samayena pataliputtassa catusu dvaresu cattari satasahassani sabhayam satasahassanti divase divase panca satasahassani ranno uppajjanti. Tato raja nigrodhattherassa devasikam satasahassam visajjesi. Buddhassa cetiye gandhamaladihi pujanatthaya satasahassam dhammassa satasahassam. Tam dhammadharanam bahussutanam catuppaccayatthaya upaniyati. Sanghassa satasahassam. Catusu dvaresu bhesajjattham satasahassam. Evam sasane ularo labhasakkaro nibbatti. Titthiya parihinalabhasakkara antamaso ghasacchadanamattampi alabhanta labhasakkaram patthayamana sasane pabbajitva sakani sakani ditthigatani ayam dhammo ayam vinayoti dipenti. Pabbajjam alabhamanapi sayameva mundetva kasayani acchadetva viharesu vicaranta uposathampi pavaranampi sanghakammampi ganakammampi pavisanti. Bhikkhu tehi saddhim uposatham na karonti. Tada moggaliputtatissatthero uppannamdani adhikaranam tam nacirasseva kakkhalam bhavissati na kho panetam sakka imesam majjhe vasantena vupasametunti mahindattherassa ganam niyyadetva attana phasukaviharena viharitukamo adhogangam pabbatam agamasi. Tepi kho titthiya bhikkhusanghena dhammena vinayena satthu sasanena niggayhamanapi dhammavinayanulomaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Patipattiya asanthahanta anekarupam sasanassa abbudanca malanca kantakanca samutthapesum. Keci aggim paricaranti. Keci pancatape tappanti. Keci adiccam anuparivattanti. Keci dhammanca vinayanca vo bhindissamati 1- pagganhimsu. Tada bhikkhusangho na tehi saddhim uposatham va pavaranam va akasi. Asokarame satta vassani uposatho upacchijji. Rannopi etamattham arocesum. Raja ekam amaccam anapeti viharam gantva adhikaranam vupasametva uposatham karapehiti. Amacco rajanam patipucchitum avisahanto anne amacce upasankamitva aha raja mam viharam gantva adhikaranam vupasametva uposatham karohiti pahini kathannukho adhikaranam vupasammatiti. Te ahamsu mayam evam sallakkhema yatha nama paccantam vupasamenta core ghatenti evameva ye uposatham na karonti te marapetukamo raja bhavissatiti. Atha so amacco viharam gantva bhikkhusangham sannipatetva aha aham ranna uposatham karapehiti pesito karotha dani bhante uposathakammanti. Bhikkhu na mayam titthiyehi saddhim uposatham karomati ahamsu. Amacco therasanato patthaya asina sisani patetum araddho. Addasa kho tissatthero tam amaccam tatha vipatipannam. Tissatthero nama na yo so ranno ekamatiko bhata tissakumaro nama. Tam kira raja pattabhiseko uparajje thapesi. So ekadivasam vanacaram gato addasa mahantam migasangham cittaya kilikaya @Footnote: 1. vobhindissama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Kilantam. Disvanassa etadahosi ime tava tinabhakkha miga evam kilanti ime pana samana rajakule panitani bhojanani bhunjitva mudukasu seyyasu sayamana kimva manapam kilitam na kilissantiti. So tato agantva imam attano vitakkam ranno arocesi. Raja atthane kukkuccayitam kumarena handa nam evam sannapessamiti ekadivasam kenaci karanena kuddho viya ehi satta divase rajjam sampaticcha tato tam ghatessamiti maranabhayena tajjetva tamattham sannapesi. So kira kumaro sattame divase mam marapessatiti na cittarupam nahayi na bhunji na supi ativiya lukhasariro ahosi. Tato nam raja pucchi kissa tvam evarupo jatoti. Maranabhayena devati. Are tvam nama paricchinnamaranam sampassamano vissattho na kilasi bhikkhu assasappassasupanibaddham maranam pekkhamana katham kilissantiti. Tato pabhuti kumaro sasane pasidi. So punekadivasam migavam nikkhamitva aranne anuvicaramano addasa yonakamahadhammarakkhittattheram annatarena hatthinagena salasakham gahetva vijiyamanam nisinnam. Disvana pamujjajato cintesi kada nukho ahampi ayam mahathero viya pabbajeyyam siya nukho so divasoti. Thero tassa ajjhasayam viditva tassa passantasseva akase uppatitva asokarame pokkharaniya udakatale thatva civaranca uttarasanganca akase laggetva nahayitum araddho. Kumaro therassanubhavam disva ativiya pasanno ajjeva pabbajissamiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Nivattitva ranno arocesi pabbajissamaham devati. Raja anekappakaram yacitva tam nivattetum asakkonto asokaramagamaniyam maggam alankarapetva kumaram chanavesam gahapetva alankataya senaya parivarapetva viharam nesi. Yuvaraja kira pabbajissatiti sutva bahu bhikkhu pattacivarani patiyadesum. Kumaro padhanagharam gantva mahadhammarakkhitattherasseva santike pabbaji saddhim purisasatasahassena. Kumarassa pana anupabbajitakanam gananaparicchedo natthi. Kumaro ranno catuvassabhisekakale pabbajito. Atha anno ranno bhagineyyo sanghamittaya samiko aggibrahma nama kumaro atthi. Sanghamitta tassa ekameva puttam vijayi. Sopi yuvaraja pabbajitoti sutva rajanam upasankamitva ahampi deva pabbajissamiti yaci. Pabbaja tatati ca ranna anunnato tam divasameva pabbaji. Evam anupabbajito ularavibhavena khattiyajanena ranno kanitthabhata tissattheroti vinneyyo. So tam amaccam tatha vipatipannam disva cintesi na raja there maretum pahineyya addha imassevetam amaccassa duggahitam bhavissatiti gantva sayam tassa asanne asane nisidi. So theram sanjanitva sattham nipatetum avisahanto gantva ranno arocesi aham deva uposatham katum anicchantanam ettakanannama bhikkhunam sisani patesim atha ayyassa tissattherassa patipati sampatta kinti karomiti. Raja sutvava are kimpana tvam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Maya bhikkhu ghatetum pesitoti tavadeva sarire uppannadaho hutva viharam gantva there bhikkhu pucchi ayam bhante amacco maya ananattova evam akasi kassa nukho imina papena bhavitabbanti. Ekacce thera ayam tava vacanena akasi tuyhametam papanti ahamsu. Ekacce ubhinnampi vo etam papanti ahamsu. Ekacce evamahamsu kim pana te maharaja atthi cittam ayam gantva bhikkhu ghatetuti. Natthi bhante kusaladhippayo aham pesesim samaggo bhikkhusangho uposatham karotuti. Sace tvam kusaladhippayo natthi tuyham papam amaccassevetam papanti. Raja dvelhakajato aha atthi nukho bhante koci bhikkhu mametam dvelhakam chinditva sasanam paggahetum samatthoti. Atthi maharaja moggaliputtatissatthero nama so te imam dvelhakam chinditva sasanam pagganhitum samatthoti. Raja tadaheva cattaro dhammakathike ekekam bhikkhusahassaparivaram cattaro ca amacce ekekapurisasahassaparivaram 1- theram ganhitva agacchathati pesesi. Te gantva raja tumhe pakkosatiti ahamsu. Thero na aganchi. Dutiyampikho raja attha dhammakathike attha ca amacce sahassasahassaparivareyeva pesesi raja bhante pakkosatiti vatva ganhitvava agacchathati. Te tatheva ahamsu. Dutiyampikho thero naganchi. Raja there pucchi aham bhante dvikkhattum pahinim kasma thero nagacchatiti. Raja pakkosatiti vuttatta maharaja @Footnote: 1. ekekam purisasahassaparivaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Nagacchati evam pana vutte agaccheyya sasanam bhante osidati amhakam sasanam pagganhanatthaya sahayaka hothati. Atha raja tatha vatva solasa dhammakathike solasa ca amacce sahassasahassaparivare pesesi. Bhikkhu puna patipucchi mahallako nukho bhante thero daharo nukhoti. Mahallako maharajati. Vayham va sivikam va abhiruhissati bhanteti. Nabhiruhissati maharajati. Kuhim bhante thero vasatiti. Upari gangaya maharajati. Raja aha tenahi bhane navasanghatam bandhitva tattheva theram nisidapetva dvisupi tiresu arakkham samvidhaya theram anethati. Bhikkhu ca amacca ca therassa santikam gantva ranno sasanam arocesum. Thero sutva yam kho aham mulato patthaya sasanam pagganhissamiti pabbajitomhi ayam dani me so kalo anuppattoti cammakhandam gahetva utthahi. Atha thero sve pataliputtam sampapunissatiti rattibhage raja supinam addasa. Evarupo supino ahosi sabbaseto hatthinago agantva rajanam sisato patthaya paramasitva dakkhinahatthe aggahesi. Punadivase raja supinajjhayake pucchi maya evarupo supino dittho kim me bhavissatiti. Eko tam maharaja samananago dakkhinahatthe ganhissatiti. Atha raja tavadeva thero agatoti sutva gangatiram gantva nadim otaritva abbhuggacchanto janumatte udake theram sampapunitva therassa navato otarantassa hattham adasi. Thero rajanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Dakkhinahatthe aggahesi. Tam disva asiggaha therassa sisampatessamati kosato asim abbahimsu. Kasma. Etam kira carittam rajakulesu yo rajanam hatthe ganhati tassa asina sisampatetabbanti. Raja chayamyeva disva aha pubbepi aham bhikkhusu viruddhakarana assadam na vindami makho there virujjhitthati. Thero pana kasma rajanam hatthe aggahesiti. Yasma ranna panham pucchanatthaya pakkosapito tasma antevasiko me ayanti aggahesi. Raja theram attano uyyanam netva bahirato tikkhattum parivarapetva arakkham thapetva sayameva therassa pade dhovitva telena makkhetva therassa santike nisiditva patibalo nukho thero mama kankham chinditva uppannam adhikaranam vupasametva sasanam pagganhitunti vimamsanatthaya aham bhante ekam patihariyam datthukamoti aha. Kataram patihariyam datthukamosi maharajati. Pathavikampanam datthukamo bhanteti. Sakalam pathavikampanam datthukamosi maharaja padesapathavikampananti. Kataram panettha bhante dukkaranti. Kinnukho maharaja kamsapatiya udakapunnaya sabbam udakam kampetum dukkaram udahu upaddhanti. Upaddham bhanteti. Evameva kho maharaja padesapathavikampanam dukkaranti. Tenahi bhante padesapathavikampanam passissamiti. Tenahi maharaja samantato yojane yojane puratthimaya disaya ekena cakkena simam akkamitva ratho titthatu dakkhinaya disaya dvihi padehi simam akkamitva asso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Titthatu pacchimaya disaya ekena padena simam akkamitva puriso titthatu uttaraya disaya upaddhabhagena akkamitva eka udakapati titthatuti. Raja tatha karapesi. Thero abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya raja passatuti yojanappamanam pathavicalanam adhitthahi. Puratthimadisaya rathassa antosimaya thitova pado cali itaro na cali. Evam dakkhinapacchimadisasu assapurisanam antosimaya thitapadayeva calimsu upaddhupaddham sariranca. Uttaradisaya udakapatiyapi antosimaya thitam upaddhabhagagatameva udakam cali avasesam niccalamahositi. Raja tam patihariyam disva sakkati dani 1- thero sasanam paggahitunti nittham gantva attano kukkuccam pucchi aham bhante ekam amaccam viharam gantva adhikaranam vupasametva uposatham karehiti pahinim so viharam gantva ettake bhikkhu jivita voropesi etam papam kassa hotiti. Kim pana te maharaja atthi cittam ayam viharam gantva bhikkhu ghatetuti. Natthi bhanteti. Sace te maharaja natthi evarupam cittam natthi tuyham papanti. Atha thero rajanam etamattham imina suttena sannapesi cetanaham bhikkhave kammam vadami cetayitva kammam karoti kayena vacaya manasati 2-. Tamevattham paridipetum tittirajatakam 3- ahari atite maharaja dipakatittiro tapasam pucchi natako no nisinnoti bahu agacchati jano @Footnote: 1. sakkhatitipi dissati . 2. an. chakka. 22/463 . 3. ja. catukka. 4/305.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Paticca kammam phussati 1- tasmim me sankati manoti. Tapaso aha atthi pana te cittam mama saddena ca rupadassanena ca agantva ete pakkhino bajjhantu va hannantu vati. Natthi bhanteti tittiro aha. Tato nam tapaso sannapesi sace te natthi cittam natthi papam cetayantameva hi kammam phussati nacetayanti na paticca kammam phussati mano ca nappadussati appossukkassa bhadrassa na papamupalippatiti. Evam thero rajanam sannapetva tattheva rajuyyane satta divasani vasanto rajanam samayam ugganhapesi. Raja sattame divase asokarame bhikkhusangham santipatapetva sanipakaram parikkhipapetva sanipakarantare nisinno ekaladdhike ekaladdhike bhikkhu ekato ekato karapetva ekamekam bhikkhusamuham pakkosapetva pucchi kimvadi sammasambuddhoti. Tato sassatavadino sassatavaditi ahamsu. Ekaccasassatika antanantika amaravikkhepika adhiccasamuppannika sannivada asannivada nevasanninasannivada ucchedavada ditthadhammanibbanavada ditthadhammanibbanavaditi ahamsu. Raja pathamameva samayassa uggahitatta na ime bhikkhu annatitthiya imeti natva tesam setakani vatthani datva uppabbajesi. Te sabbepi satthisahassa ahesum. Athanne bhikkhu pakkosapetva pucchi kimvadi bhante sammasambuddhoti. Vibhajjavadi maharajati. @Footnote: 1. paticcakammam phusatitipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Evam vutte raja theram pucchi vibhajjavadi bhante sammasambuddhoti. Ama maharajati. Tato raja suddhamdani bhante sasanam karotu bhikkhusangho uposathanti arakkham datva nagaram pavisi. Samaggo sangho sannipatitva uposatham akasi. Tasmim sannipate satthibhikkhusatasahassani ahesum. Tasmim samagame moggaliputtatissatthero parappavadam maddanto kathavatthuppakaranam akasi. Tato satthisatasahassasankhyesu bhikkhusu uccinitva tipitakapariyattidharanam pabhinnapatisambhidanam tevijjadibhedanam bhikkhunam sahassamekam gahetva yatha mahakassapatthero ca yasatthero ca dhammanca vinayanca sangayimsu evameva dhammanca vinayanca sangayanto sabbam sasane malam visodhetva tatiyasangitim akasi. Sangitipariyosane anekappakaram pathavi akampittha. Ayam sangiti navahi masehi nitthita ya loke kata bhikkhusahassena tasma sahassikati ca purima dve upadaya tatiyati ca vuccatiti. Ayam tatiyasangiti. Ettavata ca kenabhatanti etassa panhassa visajjanattham yamavocumha jambudipe tava upalittheram adim katva acariyaparamparaya yava tatiyasangiti tava abhatam tatrayam acariyaparampara upali dasako ceva sonako siggavo tatha tisso moggaliputto ca pancete vijitavino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Paramparaya vinayam dipe jambusirivhaye acchijjamanam anesum tatiyo yava sangahoti tassattho pakasito hoti. Tatiyasangahato pana uddham imam dipam mahindadihi abhatam mahindato uggahetva kanci kalam aritthattheradihi abhatam tato yava ajjatana tesamyeva antevasikaparamparabhutaya acariyaparamparaya abhatanti veditabbam. Yathahu porana. Tato mahindo ittiyo uttiyo sambalo tatha .............. 1- Bhaddanamo ca pandito ete naga mahapanna jambudipa idhagata vinayam te vacayimsu pitakam tambapanniya nikaye panca vacesum satta ceva pakarane. Tato arittho medhavi tissadatto ca pandito visarado kalasumano thero ca dighanamako ............ 1- Dighasumano ca pandito punareva kalasumano nagatthero buddharakkhito tissatthero ca medhavi devatthero ca pandiro punareva sumano medhavi vinaye ca visarado bahussuto culanago gajova duppadhamsiyo dhammapalitanamo ca rohane sadhupujito @Footnote: 1. ayam visamapado nattho pannayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Tassa sisso mahapanno khemanamo tipetako dipe tarakarajava pannaya atirocatha upatisso ca medhavi pussadevo mahakavi punareva sumano medhavi pupphanamo bahussuto mahakavi mahasivo pitake sabbattha kovido punareva upali medhavi vinaye ca visarado mahanago mahapanno saddhammavamsakovido punareva abhayo medhavi pitake sabbattha kovido tissatthero ca medhavi vinaye ca visarado tassa sisso mahapanno pupphanamo bahussuto sasanam anurakkhanto jambudipe patitthito culabhayo ca medhavi vinaye ca visarado tissatthero ca medhavi saddhammavamsakovido culadevo ca medhavi vinaye ca visarado sivatthero ca medhavi vinaye sabbattha kovido ete naga mahapanna vinayannu maggakovida vinayam dipe pakasesum pitakam tambapanniyati. Tatrayam anupubbikatha. Moggaliputtatissatthero kira imam tatiyasangitim katva evam cintesi tattha nukho anagate sasanam suppatitthitam bhaveyyati. Athassa upaparikkhato etadahosi paccantimesu janapadesu suppatitthitam bhavissatiti. So tesam bhikkhunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Bharam katva te te bhikkhu tattha tattha pesesi. Majjhantikattheram kasmiragandhararattham pesesi tvam etam rattham gantva ettha sasanam patitthapehiti. Mahadevattheram tatheva vatva mahisakamandalam pesesi. Rakkhitattheram vanavasim. Yonakadhammarakkhitattheram aparantakam. Mahadhammarakkhitattheram maharattham. Maharakkhitattheram yonakalokam. Majjhimattheram himavantappadesabhagam. Sonakattheranca uttarattheranca suvannabhumim. Attano saddhiviharikam mahindattheram ittiyattherena uttiyattherena sambalattherena bhaddasalattherena saddhim tambapannidipam pesesi tumhe tambapannidipam gantva ettha sasanam patitthapethati. Sabbepi tam tam disabhagam gacchanta attapancama agamamsu paccantimesu janapadesu pancavaggo gano alam upasampadakammayati mannamana. Tena kho pana samayena kasmiragandhararatthe sassapakasamaye aravalo nama nagaraja karakavassam nama vassam vassapetva sassam harapetva mahasamuddam papeti. Majjhantikatthero pataliputtato vehasam abbhuggantva hamavati aravaladahassa upari otaritva aravaladahapitthiyam cankamatipi titthatipi nisidatipi seyyampi kappeti. Nagamanavika tam disva aravalassa nagarajassa arocesum maharaja eko chinnabhinnapatadharo bhandu kasavavasano amhakam udakam dusetiti. Nagaraja tam sutva tavadeva kodhabhibhuto nikkhamitva theram disva makkham asahamano antalikkhe anekani bhimsanakani nimmini. Tato tato bhusa vata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Vayanti. Rukkha bhijjanti. Pabbatakutani patanti. Megha gajjanti. Vijjulata niccharanti. Asaniyo phalanti. Bhinnam viya gaganam udakam paggharati. Bhayanakarupa nagakumara sannipatanti. Sayampi dhumayati pajjalati paharanavutthiyo visajjeti ko ayam mundako chinnabhinnapatadharotiadihi pharusavacanehi theram santajjeti. Etha ganhatha hanatha niddamatham 1- imam samananti nagabalam anapesi. Thero sabbantam bhimsanakam nagabalam attano iddhibalena patibahitva nagarajanam aha sadevakopi ce loko agantva tasayeyya mam na me patibalo assa janetum bhayabheravam. Sacepi tvam mahim sabbam sasamuddam sapabbatam ukkhipitva mahanaga khipeyyasi mamupari neva me sakkuneyyasi janetum bhayabheravam. Annadatthum tavevassa vighato uragadhipati. Evam vutte nagaraja vihatanubhavo nipphalavayamo dukkhi dummano pajjhayanto ahosi. Tam thero tamkhananurupaya dhammiya kathaya sandassetva samadapetva samuttejetva sampahamsetva tisu saranesu pancasu silesu ca patitthapesi saddhim caturasitiya nagasahassehi. Annepi bahu himavantavasino yakkha ca gandhabba ca kumbhanda ca therassa dhammakatham sutva saranesu ca @Footnote: 1. niddhamathatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Silesu ca patitthahimsu. Pancakopi yakkho saddhim haritiya yakkhiniya pancahi ca puttasatehi pathame phale patitthito. Athayasma majjhantikatthero sabbepi nagayakkharakkhase amantetva evamaha ma dani kodham janayittha ito uddham yatha pure sassaghatanca makattha sukhakama hi panino karotha mettam sattesu vasantu manuja sukhanti. Te sabbe sadhu bhanteti therassa patissunitva yathanusittham patipajjimsu. Tamdivasameva ca nagarajassa pujasamayo hoti. Atha nagaraja attano ratanamayam pallankam aharapetva therassa pannapesi. Nisidi thero pallanke. Nagarajapi theram vijayamano samipe atthasi. Tasmim khane kasmiragandhararatthavasino manussa agata theram disva amhakam nagarajatopi thero mahiddhikataroti therameva vanditva nisinna. Thero tesam asivisopamasuttantam 1- kathesi. Suttapariyosane asitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Kulasatasahassam pabbaji. Tato pabhuti ca kasmiragandhara yavajjatana kasavappajjota isivatapativataeva. Gantva kasmiragandharam isi majjhantiko tada duttham nagam pasadetva mocesi bandhana bahuti. Mahadevattheropi mahisakamandalam gantva devadutasuttam kathesi. Suttapariyosane cattalisapanasahassani dhammacakkhum patilabhimsu. @Footnote: 1. alagaddupamasuttam bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Cattalisamyeva panasahassani pabbajimsu. Gantvana rattham mahisam mahadevo mahiddhiko codetva devadutehi mocesi bandhana bahuti. Rakkhitatthero pana vanavasim gantva akase thatva anamataggapariyayakathaya vanavasike pasadesi. Kathapariyosane panassa satthisahassanam dhammabhisamayo ahosi. Sattattimsasahassamatta pabbajimsu. Panca viharasatani patitthahimsu. Evam so tattha sasanam patitthapesi. Gantvana rakkhitatthero vanavasim mahiddhiko antalikkhe thito tattha desesi anamataggiyanti. Yonakadhammarakkhitattheropi aparantakam gantva aggikkhandhupamasuttantakathaya aparantake pasadetva sattattimsapanasahassani dhammamatam payesi. Khattiyakulatoyeva purisasahassam pabbaji. Samadhikani ca cha itthisahassani. Evam so tattha sasanam patitthapesi. Aparantakam vigahitva yonako dhammarakkhito aggikkhandhupamenettha pasadesi jane bahuti. Mahadhammarakkhitatthero pana maharattham gantva mahanarada- kassapajatakakathaya maharatthake pasadetva caturasitipanasahassani maggaphalesu patitthapesi. Terasa sahassani pabbajimsu. Evam so tattha sasanam patitthapesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Maharattham isi gantva so mahadhammarakkhito jatakam kathayitvana pasadesi mahajananti. Maharakkhitattheropi yonakarattham gantva kalakaramasuttantakathaya yonakalokam pasadetva sattattimsasahassadhikassa panasatasahassassa maggaphalalankaram adasi. Santike cassa dasa sahassani pabbajimsu. Evam sopi tattha sasanam patitthapesi. Yonakarattham tada gantva so maharakkhito isi kalakaramasuttena te pasadesi yonaketi. Majjhimatthero pana kassapagottattherena alakadevattherena dundubhissarattherena sahassadevattherena ca saddhim himavantappadesabhagam gantva dhammacakkappavattanasuttantakathaya tam padesam pasadetva asitipanakotiyo maggaphalaratanani patilabhesi. Pancapi cete thera panca ratthani pasadesum. Ekamekassa santike satasahassamatta pabbajimsu. Evam te tattha sasanam patitthapesum. Gantvana majjhimatthero himavantam pasadayi yakkhasenam pakasento dhammacakkappavattanti. Sonakattheropi saddhim uttarattherena suvannabhumim agamasi. Tena ca samayena tattha eka rakkhasi samuddato nikkhamitva rajakule jate jate darake khadati. Tamdivasameva rajakule eko darako jato hoti. Manussa theram disva rakkhasanam sahayako esoti mannamana avudhani gahetva theram paharitukama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Gacchanti. Thero kim tumhe avudhahattha agacchathati aha. Te ahamsu rajakule jate jate darake rakkhasa khadanti tesam tumhe sahayakati. Thero na mayam rakkhasasahayaka samana nama mayam virata panatipata .pe. Virata majjapana ekabhattika silavanto brahmacarino kalyanadhammati aha. Tasmimyeva ca khane sa rakkhasi saparivara samuddato nikkhami rajakule darako jato tam khadissamati. Manussa tam disva esa bhante rakkhasi agacchatiti bhita viravimsu. Thero rakkhasehi dvigune attabhave nimminitva tehi attabhavehi tam rakkhasim saparisam majjhe katva ubhosu passesu parikkhipi. Tassa saparisaya etadahosi addha imehi idam thanam laddham bhavissati mayam pana imesam bhakkha bhavissamati. Sabbe rakkhasa vegasa palayimsu. Theropi te yava adassanam tava palapetva dipassa samantato arakkham thapesi. Tasmim pana samaye sannipatitam mahajanakayam brahmajalasuttantakathaya pasadetva saranesu ca silesu ca patitthapesi. Satthisahassanam panettha dhammabhisamayo ahosi. Kuladarakanam addhuddhani sahassani pabbajimsu. Kuladhitanam diyaddhasahassam. Evam so tattha sasanam patitthapesi. Tato pabhuti rajakule jatadarakanam sonuttaranamameva karonti. Suvannabhumim gantvana sonuttara mahiddhika pisace niddhamitvana brahmajalam adesisunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Mahindatthero pana tambapannidipam gantva sasanam patitthapehiti upajjhayena ca bhikkhusanghena ca ajjhittho cintesi kalo nukho me tambapannidipam gantum hoti. Athassa vimamsato na tava kaloti ahosi. Kim panassa disva etadahosi. Mutasivaranno mahallakabhavam . tato cintesi ayam raja mahallako na sakka imam ganhitva sasanam paggahetum idani panassa putto devanampiyatisso rajjam karessati tam ganhitva sakka bhavissati sasanam paggahetum handa yava so samayo agacchati tava natake olokema puna dani mayam imam janapadam agaccheyyama va na vati. So evam cintetva upajjhayanca bhikkhusanghanca vanditva asokaramato nikkhamma tehi ittiyadihi catuhi therehi sanghamittaya puttena sumanasamanerena bhandakena ca upasakena saddhim rajagahanagaraparivattakena dakkhinagirijanapadena carikancaramano natake olokento cha mase atikkamesi. Athanupubbena matu nivasanatthanam vedisanagarannama 1- sampatto. Asoko kira kumarakale janapadam labhitva ujjenim gacchanto vedisanagaram patva vedisasetthissa dhitaram aggahesi. Sa tamdivasameva gabbham gahetva ujjeniyam mahindakumaram vijayi. Kumarassa cuddasavassakale raja abhisekam papuni. Sa tassa mata tena samayena natighare vasati. Tena vuttam anupubbena matu nivasanatthanam vedisanagarannama sampattoti. Sampattanca @Footnote: 1. vetisanagarannamatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Pana theram disva theramata devi pade sirasa vanditva bhikkham datva theram attana katam vedisagirimahaviharam nama aropesi. Thero tasmim vihare nisinno cintesi amhakam idha kattabbakiccam nitthitam samayo nukho idani lankadipam gantunti. Tato cintesi anubhavatu tava me pitara pesitam abhisekam devanampiyatisso ratanattayagunanca sunatu chanatthanca nagarato nikkhamitva missakapabbatam abhiruhatu tada tam tattha dakkhissamati. Athaparam ekamasam tattheva vasam kappesi. Masatikkamena ca jetthamulamasapunnamayam uposathadivase sannipatita sabbepi kalo nukho amhakam tambapannidipam gamanaya udahu noti mantayimsu. Tenahu porana mahindo nama namena sanghatthero tada ahu ittiyo uttiyo thero bhaddasalo ca sambalo samanero ca sumano chalabhinno mahiddhiko bhandako sattamo tesam ditthasacco upasako iti hete mahanaga mantayimsu rahogatati. Tada sakko devanamindo mahindattheram upasankamitva etadavoca kalakato bhante mutasivaraja idani devanampiyatissamaharaja rajjam karesi sammasambuddhena ca tumhe byakata anagate mahindo nama bhikkhu tambapannidipam pasadessatiti tasmatiha vo bhante kalo dipavaram gamanaya ahampi vo sahayo bhavissamiti. Kasma pana sakko evamaha. Bhagava kirassa bodhimuleeva buddhacakkhuna lokam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Voloketva anagate imassa dipassa sampattim disva etamattham arocesi tada tvampi sahayo bhaveyyasiti ca anapesi. Tasma evamaha. Thero tassa vacanam sampaticchitva attasattamo vedisapabbata vehasam uppatitva anuradhapurassa puratthimadisaya missakapabbate patitthahi yam etarahi cetiyapabbatotipi sanjananti. Tenahu porana vedisagirimhi rajagahe vasitva timsarattiyo kalova gamanassati gacchama dipamuttamam palina jambudipato hamsarajava ambare evamuppatita thera nipatimsu naguttame purato purasetthassa pabbate meghasannibhe patitthahimsu pilakutamhi hamsava nagamuddhaniti. Evam ittiyadihi saddhim agantva patitthahanto ca ayasma mahindatthero sammasambuddhassa parinibbanato dvinnam vassasatanam upari chattimsatime vasse imasmim dipe patitthahiti veditabbo. Ajatasattussa hi atthame vasse sammasambuddho parinibbayi. Tasmimyeva vasse sihakumarassa putto tambapannidipassa adiraja vijayakumaro imam dipamagantva manussavasam akasi. Jambudipe udayabhaddassa cuddasame vasse idha vijayo kalamakasi. Udayabhaddassa pancadasame vasse panduvasudevo nama imasmim dipe rajjam papuni. Tattha nagadassakaranno visatime vasse idha panduvasudevo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Kalamakasi. Tasmimyeva vasse abhayo nama rajakumaro imasmim dipe rajjam papuni. Tattha susunagaranno sattarasame vasse idha abhayaranno visativassani paripurimsu. Atha abhayassa visatime vasse pakundakabhayo nama damariko rajjam aggahesi. Tattha kalasokassa solasame vasse idha pakundakassa sattarasa vassani paripurimsu. Tani hettha ekena vassena saha attharasa honti. Tattha candaguttassa cuddasame vasse idha pakundakabhayo kalamakasi. Mutasivaraja rajjam papuni. Tattha asokadhammarajassa sattarasame vasse idha mutasivaraja kalamakasi. Devanampiyatisso rajjam papuni. Parinibbute ca sammasambuddhe ajatasattu catuvisati vassani rajjam karesi. Udayabhaddo ca solasa. Anuruddho ca mundo ca attha. Nagadassako catuvisati. Susunago attharasa. Tasseva putto asoko atthavisati. Asokassa putta dasabhatukarajano dvevisativassani rajjam karesum. Tesam pacchato nava nanda dvevisatimeva. Candagutto catuvisati. Vindusaro 1- atthavisati. Tassavasane asoko rajjam papuni. Tassa pure abhiseka cattari. Abhisekato attharasame vasse imasmim dipe mahindatthero patitthito. Evametena rajavamsanusarena veditabbametam sammasambuddhassa parinibbanato dvinnam vassasatanam upari chattimsatime vasse imasmim dipe patitthahiti. Tasminca divase tambapannidipe jetthamulanakkhattannama hoti. @Footnote: 1. bindusarotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Raja nakkhattam ghosapetva chanam karothati amacce anapetva cattalisapurisasahassaparivaro nagaramha nikkhamitva yena missakapabbato tena payasi migavam kilitukamo. Atha tasmim pabbate adhivattha eka devata ranno there dassessamiti rohitamigarupam gahetva avidure tinapannani khadamana viya carati. Raja tam disva ayuttandani pamattam vijjhitunti jiyam pothesi. Migo ambatthalamaggam gahetva palayitum arabhi. Raja pitthito pitthito anubandhanto ambatthalameva abhiruhi. Migopi theranam avidure antaradhayi. Mahindatthero rajanam avidure agacchantam disva mamamyeva raja passatu ma itareti adhitthahitva tissa tissa ito ehiti aha. Raja sutva cintesi imasmim dipe jato mam tissoti namam gahetva alapitum samattho nama natthi ayam pana chinnabhindapatadharo bhandu kasavavasano mam namena alapati ko nukho ayam bhavissati manusso va amanusso vati. Thero aha samana mayam maharaja dhammarajassa savaka taveva anukampaya jambudipa idhagatati. Tena samayena devanampiyatissamaharaja ca asokadhammaraja ca aditthasahayaka honti. Devanampiyatissamaharajassa ca punnanubhavena chatakapabbatapade ekamhi velugumbe tisso veluyatthiyo rathayatthippamana uppajjimsu. Eka latayatthinama eka pupphayatthi nama eka sakunayatthinama. Tasu latayatthi sayam rajatavanna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Hoti. Tam alankaritva uppannalata kancanavanna khayati. Pupphayatthiyam pana nilapitalohitodatakachavannani pupphani suvibhattavantapattakinjakkhani hutva khayanti. Sakunayatthiyam pana hamsakukkutajivanjivakadayo sakuna nanappakarani ca catuppadani 1- sajivani viya khayanti. Vuttampi cetam dipavamse chatapabbatapadamhi veluyatthi tayo ahu seta rajatayatthi ca lata kancanasannibha niladi yadisam puppham pupphayatthimhi tadisam sakuna sakunayatthimhi sarupeneva santhitati. Samuddatopissa muttamaniveduriyadi anekavihitam ratanam uppajji. Tambapanniyam pana attha mutta uppajjimsu hayamutta gajamutta rathamutta amalakamutta valayamutta angulivethakamutta kakudhaphalamutta pakatikamuttati. So ta ca yatthiyo ta ca mutta annanca bahum ratanam asokassa dhammaranno pannakaratthaya pesesi. Asoko pasiditva tassa pancarajakakudhabhandani pahini chattam camaram khaggam moliratanam padukam annanca abhisekatthaya bahuvidham pannakaram. Seyyathidam. Sankham gangodakam 2- vaddhamanam vatamsakam bhingaram nandiyavatam sivikam kannam adhovimam dussayugam hatthapunchanam haricandanam arunavannamattikam anjanam haritakam amalakanti. Vuttampi @Footnote: 1. idam padam savisesanam pumlingikam kattabbam. @2. anotattodakameva gangodakanti vuttanti saratthadipani.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Cetam dipavamse valavijanim unhissam chattam khagganca padukam vethanam sarapamangam bhingaram nandivattakam sivikam sankham vatamsakanca adhovimam vatthakotikam sovannapatim katacchum mahaggham hatthapunchanam anotattodakam kajam uttamam haricandanam arunavannamattikam anjanam nagamahatam haritakam amalakam mahaggham amatosadham satthivahasatam salim sugandham suvakahatam punnakammabhinibbattam paheti 1- asokavhayoti. Na kevalanca etam amisapannakaram imam kira dhammapannakarampi pesesi aham buddhanca dhammanca sanghanca saranam gato upasakattam desesim sakyaputtassa sasane imesu tisu vatthusu uttamesu naruttama tvampi cittam pasadehi saddha saranamupehiti. Svayam raja tam divasam asokaranna pesitena abhisekena ekamasabhisitto hoti. Visakhapunnamayam hissa abhisekamakamsu. So acirassutam tam sasanappavuttim anussaramano tam therassa samana mayam maharaja dhammarajassa savakati vacanam sutva ayya nukho agatati tavadeva avudham nikkhipitva ekamantam nisidi @Footnote: 1. pahesitipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Sammodaniyam katham kathayamano. Yathaha. Avudham nikkhipitvana ekamantam upavisi nisajja raja sammodi bahum atthupasamhitanti. Sammodaniyam kathanca kurumaneyeva tasmim tanipi cattalisapurisasahassani agantva tam parivaresum. Tada thero itarepi cha jane dassesi. Raja disva ime kada agatati aha. Maya saddhimyeva maharajati. Idani pana jambudipe annepi evarupa samana santiti. Santi maharaja etarahi jambudipo kasavappajjoto isivatapativato tasmim tevijja iddhipatta ca cetopariyayakovida khinasava arahanto bahu buddhassa savakati. Bhante kena agatatthati. Neva maharaja udakena na thalenati. Raja akasena agatati annasi. Thero atthi nukho ranno pannaveyyattikanti vimamsanatthaya asannam ambarukkham arabbha panham pucchi kimnamo ayam maharaja rukkhoti. Ambarukkho nama bhanteti. Imam pana maharaja ambam muncitva anno ambo atthi natthiti. Atthi bhante annepi bahu ambarukkhati. Imanca ambam te ca ambe muncitva atthi nukho maharaja anne rukkhati. Atthi bhante te pana na ambarukkhati. Anne ambe ca anambe ca muncitva atthi pana anno rukkhoti. Ayameva bhante ambarukkhoti. Sadhu maharaja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Panditosi atthi pana te maharaja natakati. Atthi me bhante bahu janati. Te muncitva anne keci annatakapi atthi maharajati. Annataka bhante natakehi bahutarati. Tava natake ca annatake ca muncitva atthi anno koci maharajati. Aham bhanteti. Sadhu maharaja atta nama attano neva natako na annatakoti. Atha thero pandito raja sakkissati 1- dhammam annatunti culahatthipadopamasuttantam kathesi. Kathapariyosane raja tisu saranesu patitthahi saddhim cattalisaya panasahassehi. Tam khanamyeva ca ranno bhattam ahariyittha. Raja ca suttantam sunanto evam annasi na imesam imasmim kale bhojanam kappatiti. Apucchitva pana bhunjitum ayuttanti cintetva bhunjissatha bhanteti pucchi. Na maharaja amhakam imasmim kale bhojanam kappatiti. Kasmim kale bhante kappatiti. Arunuggamanato patthaya yava majjhantikasamaya maharajati. Gacchama bhante nagaranti. Alam maharaja idheva vasissamati. Sace bhante tumhe vasatha ayam darako agacchatuti. Maharaja ayam darako agataphalo vinnatasasano pabbajjapekkho idani pabbajissatiti. Raja tenahi bhante sve ratham pesissami tam abhiruhitva agaccheyyathati vatva vanditva pakkami. Thero acirapakkantassa ranno sumanasamaneram amantesi ehi tvam sumana dhammassavanakalam ghosehiti. Bhante kittakam thanam savento ghosemiti. @Footnote: 1. sakkhissatitipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Sakalatambapannidipanti. Sadhu bhanteti samanero abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya adhitthahitva samahitena cittena sakalatambapannidipam savento tikkhattum dhammassavanakalam ghosesi. Raja tam saddam sutva theranam santikam pesesi kim bhante atthi koci upaddavoti. Natthamhakam koci upaddavo dhammassavanakalam ghosapayimha buddhavacanam kathetukamamhati. Tanca pana samanerassa saddam sutva bhumma deva saddamanussavesum. Etenupayena yava brahmaloka saddo abbhugganchi. Tena saddena mahadevatasannipato ahosi. Thero mahantam devatasannipatam disva samacittasuttantam kathesi. Kathapariyosane asankheyyanam devanam dhammabhisamayo ahosi. Bahu naga ca supanna ca saranesu patitthahimsu. Yadiso ca sariputtattherassa imam suttantam kathayato devatanam sannipato ahosi tadiso mahindattherassapi jato. Atha tassa rattiya accayena raja theranam ratham pesesi. Sarathi ratham ekamante thapetva theranam arocesi agato bhante ratho abhiruhatha gacchissamati. Thera na mayam ratham abhiruhama gaccha tvam paccha mayam gacchissamati vatva vehasam abbhuggantva anuradhapurassa puratthimadisaya pathamacetiyatthane otarimsu. Tam hi cetiyam therehi pathamam otinnatthane katattayeva pathamacetiyanti vuccati. Rajapi sarathim pesetva antonivesane mandapam patiyadethati amacce anapesi. Tavadeva sabbe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Hatthatuttha ativiya pasadikam mandapam patiyadesum. Puna raja cintesi hiyo thero silakkhandham kathayamano uccasayanamahasayanam na kappatiti aha nisidissanti nukho ayya asanesu na nisidissantiti. Tassevam cintayantasseva so sarathi nagaradvaram sampatto. Tato addasa there pathamataram agantva kayabandhanam bandhitva civaram parupante. Disva ativiya pasannacitto hutva agantva ranno arocesi agata deva therati. Raja ratham arulhati pucchi. Na arulha deva apica mama pacchato nikkhamitva pathamataram agantva pacinadvare thitati. Raja rathampi nabhiruhimsuti sutva na dani ayya uccasayanam sadiyissantiti cintetva tenahi bhane theranam bhummattharanasankhepena asanani pannapethati vatva patipatham agamasi. Amacca pathaviyam tattikam pannapetva upari kojavakadini citrattharanani pannapesum. Uppadapathaka disva gahitadani imehi ayam pathavi ime tambapannidipassa samika bhavissantiti byakarimsu. Rajapi gantva there vanditva mahindattherassa hatthato pattam gahetva mahatiya pujaya ca sakkarena ca there nagaram pavesetva antonivesanam pavesesi. Thero asanappannattam disva amhakam sasanam sakalalankadipe pathavi viya patthatam niccalanca hutva patitthahissatiti cintento nisidi. Raja there panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappetva sampavaretva anuladevipamukhani pancaitthisatani theranam abhivadanam pujasakkaranca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Karontuti pakkosapetva ekamantam nisidi. Thero bhattakiccavasane ranno saparijanassa dhammaratanavassam vassanto petavatthum vimanavatthum saccasamyuttanca kathesi. Tam therassa dhammadesanam sutva tani pancapi itthisatani sotapattiphalam sacchakamsu. Yepi te manussa purimadivase missakapabbate there addasamsu te tesu tesu thanesu theranam gune kathenti. Tesam sutva mahajanakayo rajangane sannipatitva mahasaddamakasi. Raja kim eso saddoti pucchi. Nagara deva there datthum na labhamati viravantiti. Raja sace idha pavisissanti okaso na bhavissatiti cintetva gacchatha bhane hatthisalam patijaggitva valukam akiritva pancavannani pupphani vikiritva celavitanam bandhitva mangalahatthitthane theranam asanani pannapethati aha. Rajaamacca tatha akamsu. Thero tattha gantva nisiditva devadutasuttantam kathesi. Kathapariyosane panasahassam sotapattiphale patitthahi. Tato hatthisala atisambadhati dakkhinadvare nandanavanuyyane asanam pannapesum. Thero tattha nisiditva asivisopamasuttantam kathesi. Tampi sutva panasahassam sotapattiphalam patilabhi. Evam agatadivasato dutiyadivase addhateyyanam panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Therassa nandanavanuyyane agatagatahi kulitthihi kulasunhahi kulakumarihi saddhim sammodamanasseva sayanhasamayo jato . Thero kalam sallakkhetva gacchamadani missakapabbatanti utthahi. Amacca kattha bhante gacchathati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Amhakam nivasanatthananti. Te ranno samviditam katva rajanumatena ahamsu akalo bhante idani tattha gantum idameva nandanavanuyyanam ayyanam avasanatthanam hotuti. Alam gacchamati. Puna ranno vacanenahamsu raja bhante aha etam meghavanam nama uyyanam mama pitu santakam nagarato natiduram naccasannam gamanagamanasampannam ettha thera vasam kappentuti. Vasimsu thera meghavanuyyane. Rajapi kho tassa rattiya accayena therassa samipam gantva sukhasayitabhavam pucchitva kappati bhante bhikkhusanghassa aramoti pucchi. Thero kappati maharajati vatva imam suttam ahari anujanami bhikkhave aramanti. Raja tuttho suvannabhingaram gahetva therassa hatthe udakam patetva mahameghavanam uyyanam adasi. Saha udakapatena pathavi kampi. Ayam mahavihare pathamo pathavikampo ahosi. Raja bhito theram pucchi kasma bhante pathavi kampatiti. Ma bhayi maharaja imasmim dipe dasabalassa sasanam patitthahissati idanca pathamam mahaviharatthanam bhavissati tassetam pubbanimittanti. Raja bhiyyoso mattaya pasidi. Thero punadivasepi rajageheyeva bhunjitva nandanavane anamataggiyani kathesi. Punadivase aggikkhandhopamasuttam kathesi. Eteneva upayena sattadivasani kathesi. Addhanavamanam panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Tato patthaya nandanavanam sasanassa jotipatubhavatthananti katva jotivananti namam labhi. Sattame pana divase thera antepure

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Ranno appamadasuttam kathayitva cetiyagirimeva agamamsu. Athakho raja amacce pucchi thero amhe galhena ovadena ovadi gaccheyya nukhoti. Amacca tumhehi deva thero ayacito sayameva agato tasma tassa anapucchava gamanampi bhaveyyati ahamsu. Tato raja ratham abhiruhitva dve ca deviyo aropetva cetiyagirim agamasi mahaccarajanubhavena. Gantva deviyo ekamantam apakkamapetva sayam theranam samipam upasankanto ativiya kilantarupo hutva upasankami. Tato nam thero aha kasma tvam maharaja evam kilamamanova agatoti. Tumhe mama galham ovadam datva idani gantukama nukhoti jananattham bhanteti. Na mayam maharaja gantukama apica vassupanayikakalonamayam maharaja tatra samanena vassupanayikam thanam natum vattatiti. Tam divasameva arittho nama amacco pancapannasaya jetthakanitthabhatukehi saddhim ranno samipe thito aha acchamaham deva theranam santike pabbajitunti. Sadhu bhane pabbajassuti. Raja anujanitva theram sampaticchapesi. Thero tadaheva pabbajesi. Sabbe khuraggeyeva arahattam papunimsu. Rajapi kho tam khanamyeva kantakehi cetiyanganam parikkhipitva atthasatthiya lenesu kammam patthapetva nagarameva agamasi. Tepi thera dasabhatikasamakulam rajakulam pasadetva mahajanam ovadamana cetiyagirimhi vassam vasimsu. Tadapi cetiyagirimhi pathamavassam upagata dvasatthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Arahanto ahesum. Athayasma mahamahindo vutthavasso pavaretva kattikapunnamayam uposathadivase rajanam etadavoca maharaja amhehi ciram dittho sammasambuddho anathavasam vasimha icchama jambudipam gantunti. Raja aha bhante tumhe catuhi paccayehi upatthahami ayanca mahajano tumhe nissaya tisu saranesu patitthito kasma tumhe ukkanthathati. Ciram dittho no maharaja sammasambuddho abhivadanapaccutthananjalikammasamikammakaranatthanam natthi tenamha ukkanthitati. Nanu bhante tumhe avocuttha parinibbuto sammasambuddhoti. Kincapi maharaja parinibbuto athakhvassa sariradhatuyo titthantiti. Annatam bhante thupapatitthanam tumhe akankhathati karomi bhante thupam bhumibhagamdani vicinatha apica bhante dhatuyo kuto lacchamati. Sumanena saddhim mantehi maharajati. Sadhu bhanteti raja sumanam upasankamitva pucchi kutodani bhante dhatuyo lacchamati. Sumano aha appossukko tvam maharaja vithiyo sodhapetva dhajapatakapunnaghatadihi alankarapetva saparijano uposathangani samadiyitva sabbatalavacare upatthapetva mangalahatthim sabbalankarapatimanditam karapetva upari cassa setacchattam ussapetva sayanhasamaye mahanagavanuyyanabhimukho yahi addha tasmim thane dhatuyo lacchasiti. Raja sadhuti sampaticchi. Thera cetiyagirimeva agamamsu. Tatrayasma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Mahindatthero sumanam samaneramaha gaccha tvam samanera jambudipe tava ayyakam asokam dhammarajanam upasankamitva mama vacanena evam vadehi sahayo te maharaja devanam piyatisso buddhasasane pasanno thupam patitthapetukamo tumhakam kira hatthe dhatu atthi tam me dethati tam gahetva sakkam devarajanam upasankamitva evam vadehi tumhakam kira maharaja hatthe dve dhatuyo atthi dakkhinadadhanca dakkhinakkhakanca tato tumhe dakkhinadadham pujetha dakkhinakkhakam pana mayham dethati evanca nam vadehi kasma tvam maharaja amhe tambapannidipam pahinitva pamajjasiti. Sadhu bhanteti kho sumano therassa vacanam samapaticchitva tavadeva pattacivaramadaya vehasam abbhuggantva pataliputtadvare oruyha ranno santikam gantva etamattham arocesi. Maharaja tuttho samanerassa hatthato pattam gahetva gandhehi ubbattetva varamuttasadisanam dhatunam puretva adasi. So tam gahetva sakkam devarajanam upasankami. Sakko devaraja samaneram disva kim bhante sumana ahindasiti aha. Tvam maharaja amhe tambapannidipam pesetva kasma pamajjasiti. Nappamajjami bhante vadehi kim karomiti. Tumhakam kira hatthe dve dhatuyo atthi dakkhinadadhanca dakkhinakkhakanca tato tumhe dakkhinadadham pujetha dakkhinakkhakampana mayham dethati. Sadhu bhanteti kho sakko devanamindo yojanappamanam manithupam ugghatetva dakkhinakkhakam dhatum niharitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Sumanassa adasi. So tam gahetva cetiyagirimhiyeva patitthasi. Athakho mahindappamukha sabbepi te mahanaga asokadhammarajena dinnadhatuyo cetiyagirimhiyeva patitthapetva dakkhinakkhakam adaya vaddhamanakacchayaya mahanagavanuyyanam agamamsu. Rajapi kho sumanena vuttappakaram pujasakkaram katva hatthikkhandhavaragato sayam mangalahatthimatthake setacchattam dharayamano mahanagavanuyyanam sampapuni. Athassa etadahosi sace ayam sammasambuddhassa dhatu chattam apanamatu mangalahatthi jannukehi bhumiyam patitthahatu dhatucankotakam mayham matthake patitthatuti. Saha ranno cittuppadena chattam apanami hatthi jannukehi bhumiyam patitthahi dhatucankotakam ranno matthake patitthahi. Raja amateneva abhisittagatto viya paramena pitipamujjena samannagato pucchi dhatum bhante kim karomati. Hatthikumbhamhiyeva tava maharaja thapehiti. Raja dhatucankotakam gahetva hatthikumbhe thapesi. Pamudito nago koncanadam nadi. Mahamegho utthahitva pokkharavassam vassi. Udakapariyantam katva mahabhumicalo ahosi paccantepi nama sammasambuddhassa dhatu patitthahissatiti. Devamanussa pamodimsu. Evam iddhanubhavasiriya devamanussanam pitim janayanto punnamayam mahaviro catummasiniya idha agantva devalokamha hatthikumbhe patitthitoti. Atha so hatthinago anekatalavacaraparivarito ativiya ularena pujasakkarena sakkariyamano pacchimadisabhimukho hutva apasakkanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Yava nagarassa puratthimadvaram tava gantva puratthimadvarena nagaram pavisitva sakalanagarehi ularaya pujaya kariyamanaya dakkhinadvarena nikkhamitva thuparamassa pacchimadisabhage mahejavatthu nama kira atthi tattha gantva puna thuparamabhimukhoyeva patinivatti. Tena ca samayena thuparame purimakanam tinnam sammasambuddhanam paribhogacetiyatthanam hoti. Atite kira ayam dipo ojadipo nama ahosi. Raja abhayo nama. Nagaram abhayapurannama. Cetiyapabbato devakutapabbato nama. Thuparamo patiyaramo nama. Tena kho pana samayena kakusandho bhagava loke uppanno hoti. Tassa savako mahadevo nama bhikkhusahassena saddhim devakute patitthasi mahindatthero viya cetiyapabbate. Tena samayena ojadipe satta pajjarakena anayabyasanam apajjanti . addasa kho kakusandho bhagava buddhacakkhuna lokam volokento te satte anayabyasanamapajjante. Disva cattalisaya bhikkhusahassena parivuto agamasi. Tassanubhavena tavadeva pajjarako vupasanto. Roge vupasante bhagava dhammam desesi. Caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Bhagava dhammakarakam datva pakkami. Tam anto pakkhipitva patiyarame cetiyam akamsu. Mahadevo dipam anusasanto vihasi. Konagamanassa pana bhagavato kale ayam dipo varadipo nama ahosi. Raja samiddhi nama. Nagaram vaddhamanam nama. Pabbato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Suvannakuto nama. Tena kho pana samayena varadipe dubbutthika hoti dubbhikkham dussassam. Satta chatakarogena anayabyasanam apajjanti. Addasa kho konagamano bhagava buddhacakkhuna lokam volokento te satte anayabyasanam apajjante. Disva timsabhikkhusahassaparivuto agamasi. Buddhanubhavena devo sammadharam anuppavecchi. Subhikkham ahosi. Bhagava dhammam desesi. Caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Bhagava bhikkhusahassaparivaram mahasumanam nama theram dipe thapetva kayabandhanam datva pakkami. Tam anto pakkhipitva cetiyamakamsu. Kassapassa pana bhagavato kale ayam dipo mandadipo nama ahosi. Raja jayanto nama. Nagaram visalam nama. Pabbato subhakuto nama. Tena kho pana samayena mandadipe mahavivado hoti. Bahu satta kalahaviggahajata anayabyasanam apajjanti. Addasa kho kassapo bhagava buddhacakkhuna lokam volokento te satte anayabyasanam apajjante. Disva visatibhikkhusahassaparivuto agantva vivadam vupasametva dhammam desesi. Caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Bhagava bhikkhusahassaparivaram sabbanandim nama theram dipe patitthapetva udakasatikam datva pakkami. Tam anto pakkhipitva cetiyamakamsu. Evam thuparame purimakanam tinnam sammasambuddhanam paribhogacetiyani patitthahimsu. Tani sasanantaradhanena nassanti. Thanamattam avasissati. Tasma vuttam tena ca samayena thuparame purimakanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Tinnam sammasambuddhanam paribhogacetiyatthanam hotiti. Tadetam vinatthesu cetiyesu devatanubhavena kantakasamakinnasakhehi nanagacchehi parivutam titthati ma nam koci ucchitthasucimalakacavarehi sandusesiti. Atha tassa hatthino purato gantva rajapurisa sabbagacche chinditva bhumim sodhetva tam hatthatalasadisamakamsu. Hatthinago gantva tam thanam purato katva tassa pacchimadisabhage bodhirukkhatthane atthasi. Athassa matthakato dhatum oropetum arabhimsu. Nago oropetum na deti. Raja theram pucchi kasma bhante nago dhatum oropetum na detiti. Arulham maharaja oropetum na vattatiti. Tasminca kale abhayavapiya udakam chinnam hoti. Samanta bhumi phalita hoti. Suuddhara mattikapinda. Tato mahajano sigham sigham mattikam aharitva hatthikumbhappamanam vatthumakasi. Tavadeva thupakaranattham itthaka katum arabhimsu. Yava itthaka parinitthanti tava hatthinago katipaham diva bodhirukkhatthane hatthisalayam titthati rattim thupapatitthanabhumim pariyayati. Atha vatthum cinapetva raja theram pucchi kidiso bhante thupo katabboti. Vihirasisadiso maharajati . sadhu bhanteti raja janghappamanam thupam cinapetva dhatum oropanatthaya mahasakkaram karesi. Sakalanagaranca janapado ca dhatumahadassanattham sannipati. Sannipatite ca tasmim mahajanakaye dasabalassa dhatu hatthikumbhato sattatalappamanam vehasam abbhuggantva yamakapatihariyam dassesi. Tehi tehi dhatuppadesehi channam vannanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Udakadhara ca aggikkhandha ca pavattanti. Savatthiyam gandambamule bhagavato 1- dassitapatihariyasadisameva patihariyam ahosi. Tanca kho neva theranubhavena na devatanubhavena apica kho buddhanubhaveneva. Bhagava kira dharamanova adhitthasi mayi parinibbute tambapannidipe anuradhapurassa dakkhinabhage purimakanam tinnam buddhanam paribhogacetiyatthane mama dakkhinakkhakadhatupatitthanadivase yamakapatihariyam hotuti. Evam acintiya buddha buddhadhamma acintiya acintiye pasannanam vipako hotyacintiyoti. Sammasambuddho kira imam dipam dharamanakalepi tikkhattum agamasi. Pathamam yakkhadamanattham ekakova agantva yakkhe dametva mayi parinibbute imasmim dipe mama sasanam patitthahissatiti tambapannidipe rakkham karonto tikkhattum dipam avijjhi. Dutiyam matulabhagineyyanam nagarajunam damanatthaya ekakova agantva te dametva agamasi. Tatiyam pancasatabhikkhuparivaro agantva mahacetiyatthane ca thuparamacetiyatthane ca mahabodhippatitthane ca mutinganacetiyatthane ca dighavapicetiyatthane ca kalyaniyacetiyatthane ca nirodhasamapattim samapajjitva nisidi. Idamassa catuttham dhatusarirena agamanam. Dhatusarirato ca panassa nikkhantaudakaphusitehi sakale tambapannitthale na koci phutthokaso 2- nama ahosi. Evamassa tam dhatusariram udakaphusitehi tambapannitthalassa parilaham vupasametva @Footnote: 1. bhagavatatipi dissati . 2. aphutthokasoti yojanapatho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Mahajanassa patihariyam dassetva otaritva ranno matthake patitthasi. Raja saphalam manussapatilabham mannamano mahantam sakkaram karitva dhatum patitthapesi. Saha dhatupatitthanena mahabhumicalo ahosi. Tasminca pana dhatupatihariye cittam pasadetva ranno bhata abhayo nama rajakumaro purisasahassena saddhim pabbaji. Vetaligamato panca darakasatani pabbajimsu. Tatha dvaramandaladihi gamakehi nikkhamitva panca panca darakasatani. Sabbanipi antonagarato ca bahinagarato ca pabbajitani timsa bhikkhusahassani ahesum. Nitthite pana thupasmim raja ca rajabhattika ca deviyo ca devanagayakkhanampi vimhayakaram paccekam paccekam pujamakamsu. Nitthitaya pana dhatupujaya patitthite dhatuvare mahindatthero meghavanuyyanameva gantva vasam kappesi. Tasmim kho pana samaye anula devi pabbajitukama hutva ranno arocesi. Raja tassa vacanam sutva therametadavoca anula bhante devi pabbajitukama pabbajetha nanti. Na maharaja amhakam matugamam pabbajetum kappati pataliputte pana mayham bhagini sanghamittattheri nama atthi tam pakkosapehi imasmim ca pana maharaja dipe purimakanam tinnam sammasambuddhanam bodhi patitthasi amhakampi bhagavato sarasaramsijalavisajjanakena bodhina idha patitthatabbam tasma tatha sasanam pahineyyasi yatha sanghamitta bodhim gahetva agaccheyyati. Sadhu bhanteti raja therassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Vacanam sampaticchitva amaccehi saddhim mantetva arittham nama attano bhagineyyam aha sakkissasi tvam pataliputtam gantva mahabodhina saddhim ayyam sanghamittattherim anetunti. Sakkissami deva sace me pabbajjam anujanissasiti. Gaccha tata therim anetva pabbajahiti. So ranno ca therassa ca sasanam gahetva therassa adhitthanabalena ekadivaseneva jambukolapattanam gantva navam abhiruhitva samuddam atikkamitva pataliputtameva agamasi. Anulapi kho devi pancahi kannasatehi pancahi ca antepurikasatehi saddhim dasa silani samadayitva kasayani vatthani acchadetva nagarassa ekadese upassayam karapetva nivasam kappesi. Aritthopi tamdivasameva gantva ranno sasanam appesi evanca avoca putto te deva mahindatthero evamaha sahayakassa kira te devanampiyatissassa bhatu jaya anula nama devi pabbajitukama tam pabbajetum ayyam sanghamittattherim pahinatha ayyayeva ca saddhim mahabodhinti. Therassa sasanam arocetva sanghamittattherim upasankamitva evamaha ayye tumhakam bhata mahindatthero mam tumhakam santike pesesi devanampiyatissaranno bhatu jaya anula devi pancahi kannasatehi pancahi ca antepurikasatehi saddhim pabbajitukama tam kira agantva pabbajethati. Sa tavadeva turitaturita ranno santikam gantva evamaha maharaja mayham bhata mahindatthero evam pahini ranno kira bhatu jaya anula nama devi pancahi kannasatehi pancahi ca antepurikasatehi saddhim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Pabbajitukama mayham agamanam udikkhati icchamaham maharaja tambapannidipam gantunti. Raja aha amma puttopi me mahindatthero natta ca sumanasamanero mam chinnahattham viya karonta tambapannidipam gata tassa mayham tepi apassantassa uppanno soko tava mukham passantassa vupasamati alam amma ma agamasiti. Bhariyam me maharaja bhatuno vacanam anulapi khattiya itthisahassaparivuta pabbajjapurekkhara mam patimaneti gacchamaham maharajati. Tenahi amma mahabodhim gahetva gacchahiti. Kuto ranna laddho mahabodhiti. Raja kira tato pubbe eva dhatuggahanatthaya anagate sumane lankadipam mahabodhim pesetukamo kathannukho asatthaghataraham mahabodhim pesessamiti upayam apassanto mahadevam nama amaccam pucchi. So aha santi deva bahu pandita bhikkhuti. Tam sutva raja bhikkhusanghassa bhattam patiyadetva bhattakiccavasane sangham pucchi gantabbam nu kho bhante bhagavato mahabodhina lankadipannoti. Sangho moggaliputtatissattherassa bharam akasi. Thero gantabbam maharaja mahabodhina lankadipanti vatva bhagavato panca mahaadhitthanati kathesi. Katamani panca. Bhagava kira parinibbanamance nipanno lankadipe mahabodhippatitthapanatthaya asokamaharaja mahabodhim gahanattham gamissati tada mahabodhissa dakkhinasakha sayameva chijjitva suvannakatahe patitthatuti adhitthasi. Idamekamadhitthanam. Tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Patitthanakale ca mahabodhi himavalahakagabbham pavisitva titthatuti adhitthasi. Idam dutiyamadhitthanam. Sattame divase himavalahakagabbhato oruyha suvannakatahe patitthahanto pattehi ca phalehi ca chabbannaramsiyo muncatuti adhitthasi. Idam tatiyamadhitthanam. Thuparame dakkhinakkhakadhatu cetiyamhi patitthanadivase yamakapatihariyam karotuti adhitthasi. Idam catutthamadhitthanam. Lankadipamhiyeva me donamatta dhatuyo mahacetiyamhi patitthanakale buddhavesam gahetva akasam abbhuggantva yamakapatihariyam karontuti adhitthasi. Idam pancamamadhitthanam. Raja imani panca mahaadhitthanani sutva pasannacitto pataliputtato yava mahabodhi tava maggam patijaggapetva suvannakatahatthaya bahum suvannam niharapesi. Tavadeva ranno cittam natva vissukammadevaputto kammaravannam nimminitva purato atthasi. Raja tam disva tata imam suvannam gahetva kataham karohiti aha. Pamanam deva janathati. Tvameva tata natva pamanam karohiti. Sadhu deva karissamiti suvannam gahetva attano anubhavena hatthena parimajjitva suvannakataham nimmini navahatthaparikkhepam pancahatthubbedham tihatthavikkhambham atthangulabahalam hatthisondamulappamanamukhavattim. Atha raja sattayojanayamaya tiyojanavittharaya mahatiya senaya pataliputtato nikkhamitva ariyasangham adaya mahabodhisamipam agamasi. Sena samussitaddhajapatakam nanaratanavicittam anekalankarapatimanditam nanavidhakusumasamakinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Anekaturiyasanghuttham mahabodhim parikkhipi. Raja sahassamatte ganapamokkhe mahathere gahetva sakalajambudipe pattabhisekanam rajunam sahassena attananca mahabodhinca parivarapetva mahabodhimule thatva mahabodhim olokesi. Mahabodhissa khandhanca dakkhinamahasakhaya catuhatthappamanam padesanca thapetva avasesam adassanam agamasi. Raja tam patihariyam disva uppannapitipamujjo aham bhante imam patihariyam disva tuttho mahabodhim diparajjena pujemiti bhikkhusanghassa vatva abhisekam adasi. Tato pupphagandhadihi pujetva tikkhattum padakkhinam katva atthasu thanesu vanditva utthaya anjalim paggayha thatva saccavacanakiriyaya mahabodhim ganhitukamo bhumito yava mahabodhissa dakkhinasakha tava uccam katva thapitassa sabbaratanamayapithassa upari suvannakataham thapapetva ratanapitham aruyha suvannatulikam gahetva manosilaya lekham katva yadi mahabodhina lankadipe patitthatabbam yadi caham buddhasasane nibbematiko bhaveyyam mahabodhi sayameva imasmim suvannakatahe patitthatuti saccavacanakiriyamakasi. Saha saccavacanakiriyaya bodhisakha manosilaya paricchinnatthane chijjitva gandhakalalapurassa suvannakatahassa upari atthasi. Tassa ubbedhena dasahattho khandho hoti. Catuhattha pancamahasakha pancahiyeva phalehi patimandita. Khuddakasakhanam pana sahassam. Atha raja mulalekhaya upari tivangule padese annam lekham paricchindi. Tato tavadeva bubbulaka hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Dasa mahamulani nikkhamimsu. Puna uparupari tivangule tivangule anna nava lekha paricchindi. Tahipi dasa dasa bubbulaka hutva navutimulani nikkhamimsu. Pathamaka dasa mahamula caturangulamattam nikkhanta. Itarepi gavakkhajalasadisam anusibbanta nikkhanta. Ettakam patihariyam raja ratanapithamatthake thitoyeva disva anjalim paggayha mahanadam nadi. Anekani bhikkhusahassani sadhukaramakamsu. Sakalarajasena unnadini ahosi. Celukkhepasatasahassani pavattimsu. Bhummatthakadeve adim katva yava brahmakayika deva tava sadhukaram pavattayimsu. Ranno imam patihariyam passantassa pitiya nirantaram phutthasarirassa anjalim paggahetva thitasseva mahabodhi mulasatena suvannakatahe patitthasi. Dasa mahamula suvannakatahatalam ahacca atthamsu. Avasesa navuti anupubbena vaddhanaka hutva gandhakalale oruyha thita. Evam suvannakatahe patitthitamatte mahabodhimhi mahapathavi cali. Akase devadundubhiyo 1- phalimsu. Pabbatanam naccehi devatanam sadhukarehi yakkhanam hinkarehi asuranam thutijappehi brahmanam apphotanehi meghanam gajjitehi catuppadanam ravehi pakkhinam virutehi sabbatalavacaranam sakasakapatibhanehi pathavitalato yava brahmaloka tava ekakolahalamekaninnadam ahosi. Pancasu sakhasu phalato phalato chabbannaramsiyo nikkhamitva sakalacakkavalam ratanagopanasivinaddham viya kurumana yava brahmaloka abbhuggacchimsu. Tam khanato ca pana pabhuti satta divasani mahabodhi @Footnote: 1. devadundubhiyotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Himavalahakagabbham pavisitva atthasi. Na koci mahabodhim passati. Raja ratanapithato oruyha satta divasani mahabodhipujam karesi. Sattame divase sabbadisahi himanca ramsiyo ca avattitva mahabodhimeva pavisimsu. Vigatahimavalahake vippasanne cakkavalagabbhe mahabodhi paripunnakhandhasakhapasakho pancaphalapatimandito suvannakatahe patitthitova pannayittha. Raja mahabodhim disva tehi patihariyehi sanjanitapitipamujjo sakalajambudiparajjena tarunamahabodhim pujessamiti abhisekam datva satta divasani mahabodhitthaneyeva atthasi. Mahabodhi pubbakattikapavaranadivase sayanhasamaye pathamam suvannakatahe patitthahi. Tato himagabbhasattaham abhisekasattahanca vitinametva kalapakkhassa uposathadivase raja ekadivaseneva pataliputtam pavisitva kattikajunhapakkhassa patipadadivase mahabodhim pacinamahasalamule thapesi. Suvannakatahe patitthitadivasato sattarasame divase mahabodhissa abhinavankura paturahesum. Te disvapi pasanno raja puna mahabodhim rajjena pujento sakalajambudipabhisekamadasi. Sumanasamanero kattikapunnamidivase dhatuggahanattham gato mahabodhissa kattikacchanabhutam pujam addasa. Evam mahabodhimandato anetva pataliputte thapitam mahabodhim sandhaya aha tenahi amma mahabodhim gahetva yahiti. Sa sadhuti sampaticchi. Raja mahabodhirakkhanatthaya attharasa devatakulani attha amaccakulani attha brahmanakulani attha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Kutumbiyakulani attha gopakakulani attha taracchakulani attha ca kalingakulani datva udakasincanatthaya attha suvannaghate attha ca rajataghate datva imina parivarena mahabodhim gangaya navam aropetva sayampi nagarato nikkhamitva vijjhatavim samatikkamma anupubbena sattahi divasehi tambalittim anuppatto. Antaramagge devanagamanussa ularam mahabodhipujam akamsu. Rajapi samuddatire satta divasani mahabodhim thapetva sakalajambudipe maharajjam adasi. Idamassa tatiyam jambudiparajjasampadanam hoti. Evam maharajjena pujetva migasirassa pathamapatipadadivase asoko dhammaraja mahabodhim ukkhipitva galappamanam udakam oruyha navayam patitthapetva sanghamittatherimpi saparivaram navam aropetva arittham amaccam etadavoca aham tata mahabodhim tikkhattum sakalajambudiparajjena pujetva galappamanam udakam oruyha mama sahayassa pesesim sopi evameva mahabodhim pujetuti. Evam sahayassa sasanam datva gacchati vata re dasabalassa sarasaramsijalam vimuncamano mahabodhirukkhoti kanditva anjalim paggahetva assuni pavattayamano atthasi. Sapi kho mahabodhisamarulha nava passato passato mahajanassa mahasamuddatalam pakkhanta. Mahasamudde samanta yojanam viciyo vupasanta. Pancavannani padumani pupphitani. Antalikkhe dibbani turiyani pavajjimsu. Akasajalathalarukkhadisannissitahi devatahi pavattita ativiya ulara puja ahosi. Sanghamittattheri supannarupena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Mahasamudde nagakulani santasesi. Te cutrastarupa naga agantva tam vibhutim passitva therim yacitva mahabodhim nagabhavanam atiharitva satta divasani nagarajjena pujetva puna navaya patitthapesum. Tamdivasameva nava jambukolapattanam agamasi. Asokamaharajapi mahabodhiviyogadukkhito kanditva roditva yava dassanavisayam oloketva patinivatti. Devanampiyatisso maharajapi kho sumanasamanerassa vacanena migasiramasassa pathamapatipadadivasato pabhuti uttaradvarato patthaya yava jambukolapattanam tava maggam sodhapetva alankarapetva nagarato nikkhamanadivase uttaradvarasamipe samuddasalavatthusmim thitoyeva taya vibhutiya mahasamudde agacchantamyeva mahabodhim therassa anubhavena disva tutthamanaso hutva nikkhamitva sabbam maggam pancavannehi pupphehi okirapento antarantara pupphaagghiyani thapento ekaheneva jambukolapattanam gantva sabbatalavacaraparivuto pupphadhupagandhadihi pujayamano galappamanam udakam oruyha agato vata re dasabalassa sarasaramsijalavisajjanako mahabodhirukkhoti pasannacitto mahabodhim ukkhipitva uttamange sirasmim patitthapetva mahabodhim parivaretva agatehi solasahi jatisampannakulehi saddhim samuddato paccuttaritva samuddatire mahabodhim thapetva tini divasani sakalatambapannidiparajjena pujesi. Solasannam jatisampannakulanam rajjam vicaresi. Atha catutthe divase mahabodhim adaya ularam pujam kurumano anupubbena anuradhapuram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Sampatto. Anuradhapurepi mahasakkaram katva catuddasidivaseyeva vaddhamanakacchayaya mahabodhim uttaradvare pavesetva nagaramajjhena atiharanto dakkhinadvarena nikkhamitva dakkhinadvarato pancadhanusatike thane yattha amhakam sammasambuddho nirodhasamapattim samapajjitva nisidi purimaka ca tayo sammasambuddha samapattim appetva nisidimsu yattha kakusandhassa bhagavato mahasirisabodhi konagamanassa bhagavato udumbarabodhi kassapasammasambuddhassa ca nigrodhabodhi patitthasi tasmim mahameghavanuyyanassa tilakabhute sumanasamanerassa vacanena pathamameva katabhumiparikamme rajavatthudvarakotthakatthane mahabodhim patitthapesi. Katham. Katani kira bodhim parivaretva agatani solasa jatisampannakulani rajavesam ganhimsu. Raja dovarikavesam ganhi. Solasa kulani mahabodhim gahetva oropayimsu. Mahabodhi tesam hatthato muttasamanantarameva asitihatthappamanam vehasam abbhuggantva chabbannaramsiyo munci. Ramsiyo sakaladipam pattharitva upari brahmalokam ahacca atthamsu. Mahabodhipatihariyam disva sanjatappasadani dasa purisasahassani anupubbavipassanam patthapetva arahattam patva pabbajimsu. Yava suriyassatthangama mahabodhi antalikkhe atthasi. Atthamite 1- pana suriye rohininakkhattena pathaviyam patitthahi. Saha mahabodhipatitthana udakapariyantam katva mahapathavi akampi. Patitthahitva ca pana mahabodhi satta divasani himagabbhe sannisidi. Lokassa adassanam agamasi. Sattame divase vigatavalahakam nabham ahosi. Chabbannaramsiyo @Footnote: 1. atthangamitetipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Jalanta vippharanta niccharimsu. Mahabodhissa khandho ca sakhayo ca pattani ca panca phalani ca dassimsu. Mahindatthero ca sanghamittattheri ca raja ca saparivara mahabodhitthanameva agamamsu. Yebhuyyena ca sabbe dipavasino sannipatimsu. Tesam passantanamyeva uttarasakhato ekam phalam pacitva sakhato mucci. Thero hattham upanamesi. Phalam therassa hatthe patitthasi. Tam thero ropaya maharajati ranno adasi. Raja gahetva suvannakatahe madhurapamsum akiritva gandhakalalam puretva ropetva mahabodhiasannatthane thapesi. Sabbesam passantanamyeva catuhatthappamana attha tarunabodhirukkha utthahimsu. Raja tam acchariyam disva attha tarunabodhirukkhe setacchattena pujetva abhisekam adasi. Tato ekam bodhirukkham agamanakale mahabodhina pathamapatitthitokase jambukolapattane ropayimsu. Ekam gavakkabrahmanassa gamadvare ekam thuparame ekam issaranimmanavihare ekam pathamacetiyatthane rohanajanapadamhiyeva candanagame. Itaresam catunnam phalanam bijehi jate dvattimsa bodhitarune yojaniyaaramesu patitthapesum. Evam puttanattaparamparaya samanta dipavasinam hitaya sukhaya patitthite dasabalassa saddhammaddhajabhute mahabodhimhi anula devi pancahi kannasatehi pancahi ca antepurikasatehiti matugamasahassena saddhim sanghamittattheriya santike pabbajitva nacirasseva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Saparivara arahatte patitthasi. Aritthopi kho ranno bhagineyyo pancahi purisasatehi saddhim therassa santike pabbajitva nacirasseva saparivaro arahatte patitthasi. Athekadivasam raja mahabodhim vanditva therena saddhim thuparamam gacchati. Tassa lohapasadatthanam sampattassa purisa pupphani abhiharimsu. Raja therassa pupphani adasi. Thero pupphehi lohapasadatthanam pujesi. Pupphesu bhumiyam patitamattesu mahabhumicalo ahosi. Raja kasma bhante bhumi calitthati pucchi. Imasmim maharaja okase sanghassa anagate uposathagaram bhavissati tassetam pubbanimittanti. Raja puna therena saddhim gacchanto ambanganatthanam sampatto. Tatthassa vannagandhasampannam atimadhurarasamekam ambapakkam ahariyittha. Raja tam therassa paribhogatthaya adasi. Thero tattheva paribhunjitva idam ettheva ropethati aha. Raja tam ambatthim gahetva tattheva ropetva udakam asinci. Saha ambabijaropanena pathavi sankampi. Raja kasma bhante pathavi kampitthati pucchi. Imasmim maharaja okase sanghassa anagate ambanganannama sannipatatthanam bhavissati tassetam pubbanimittanti. Raja tattha attha pupphamutthiyo okiritva vanditva puna therena saddhim gacchanto mahacetiyatthanam patto. Tatthassa campakapupphani abhiharimsu. Tani raja therassa adasi. Thero mahacetiyatthanam pupphehi pujetva vandi. Tavadeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Mahapathavi sankampi. Raja kasma bhante pathavi kampitthati pucchi. Imasmim maharaja okase anagate buddhassa bhagavato asadiso mahathupo bhavissati tassetam pubbanimittanti. Raja ahameva karomi bhanteti. Alam maharaja tumhakam annam bahu kammam atthi tumhakam pana natta dutthagamani abhayo nama karessatiti. Atha raja sace bhante mayham natta karissati katamyeva mayati dvadasahattham pasanatthambham aharapetva devanampiyatissaranno natta dutthagamani abhayo nama imasmim padese thupam karotuti akkharani likhapetva patitthapetva theram pucchi patitthitam nu kho bhante tambapannidipe sasananti. Patitthitam maharaja sasanam mulani panassa na tava otarantiti. Kada pana bhante mulani otinnani nama bhavissantiti. Yada maharaja tambapannidipakanam matapitunam tambapannidipe jato darako tambapannidipe pabbajitva tambapannidipamhiyeva vinayam uggahetva tambapannidipe vacessati tada sasanassa mulani otinnani nama bhavissantiti. Atthi pana bhante idiso bhikkhuti. Atthi maharaja mahaarittho bhikkhu patibalo etasmim kammeti. Maya ettha bhante kim kattabbanti. Mandapam maharaja katum vattatiti. Sadhu bhanteti raja meghavannabhayassa amaccassa parivenatthane mahasangitikale ajatasattumaharajena katamandapappakaram rajanubhavena mandapam karetva sabbatalavacare sakasakasippesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Payojetva sasanassa mulani otarantani passissamiti anekapurisasahassaparivuto thuparamam anuppatto. Tena kho pana samayena thuparame atthasatthi bhikkhusahassani sannipatimsu. Mahamahindattherassa asanam dakkhinabhimukham pannattam hoti. Mahaaritthattherassa dhammasanam uttarabhimukham pannattam hoti. Athakho mahaaritthatthero mahindattherena ajjhittho attano anurupena pattanukkamena dhammasane nisidi. Mahindattherappamukha atthasatthi mahathera dhammasanam parivaretva nisidimsu. Rannopi kanitthabhata mattabhayatthero nama dhuraggaho hutva vinayam ugganhissamiti pancahi bhikkhusatehi saddhim mahaaritthattherassa dhammasanameva parivaretva nisidi. Avasesapi bhikkhu sarajika ca parisa attano attano pattasane nisidimsu. Athayasma mahaaritthatthero tena samayena buddho bhagava veranjayam viharati nalerupucimandamuleti vinayanidanam abhasi. Bhasite ca panayasmata aritthattherena vinayanidane akasam mahaviravam viravi. Akalavijjulata niccharimsu. Devata sadhukaram adamsu. Mahapathavi udakapariyantam katva sankampi. Evam anekesu patihariyesu vattamanesu ayasma aritthatthero mahamahindappamukhehi atathasatthiya paccekaganihi khinasavamahatherehi tadannehi ca satthisahassehi bhikkhuhi parivuto pathamakattikapavaranadivase thuparamamahaviharamajjhe satthukarunadigunaparidipakam bhagavato anusatthikaranam kayakammavacikammavipphanditavinayanam vinayapitakam pakasesi. Pakasetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Ca yavatayukam titthamano bahunam vacetva bahunam hadaye patitthapetva anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Tepi kho mahamahindappamukha tasmim samagame atthasatthi mahathera dhuraggaha samagata paccekaganino sabbe dhammarajassa savaka khinasava vasippatta tevijja iddhikovida uttamatthamabhinnaya anusasimsu rajino. Alokam dassayitvana obhasetva mahim imam jalitva aggikhandhava parinibbimsu mahesayo. Tesam parinibbanato aparabhage annepi tesam theranam antevasika tissadattakalasumanadighasumanadayo ca mahaaritthattherassa antevasikanam antevasika cati evam pubbe vuttappakara acariyaparampara imam vinayapitakam yava ajjatana anesum. Tena vuttam tatiyasangahato pana uddham imam dipam mahindadihi abhatam mahindato uggahetva kanci kalam aritthattheradihi abhatam tato yava ajjatana tesamyeva antevasikaparamparabhutaya acariyaparamparaya abhatanti. Kattha patitthitanti. Yesam palito ca atthato ca anunam vattati manighate pakkhittatelamiva isakampi na paggharati evarupesu adhimattasatigatidhitimantesu lajjisu kukkuccakesu sikkhakamesa puggalesu patitthitanti veditabbam. Tasma vinayapatitthapanattham vinayapariyattiya anisamsam sallakkhetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Sikkhakamena bhikkhuna vinayo pariyapunitabbo. Tatrayam vinayapariyattiya anisamso. Vinayapariyattikusalo hi puggalo sasane patiladdhasaddhanam kulaputtanam matapitutthaniyo hoti. Tadayatta hi nesam pabbaja upasampada vattanuvattapatipatti acaragocarakusalata. Apicassa vinayapariyattim nissaya attano silakkhandho sugutto hoti surakkhito kukkuccappakatanam patissaranam hoti visarado sanghamajjhe voharati paccatthike sahadhammena suniggahitam nigganhati saddhammatthitiya patipanno hoti. Tenaha bhagava pancime bhikkhave anisamsa vinayadhare puggale attano silakkhandho sugutto hoti surakkhito .pe. Saddhammatthitiya patipanno hotiti 1-. Ye capi samvaramulaka kusala dhamma vutta bhagavata vinayadharo puggalovesam dayado vinayamulakatta tesam dhammanam. Vuttampi hetam bhagavata vinayo samvaratthaya samvaro avipatisaratthaya avipatisaro pamujjatthaya pamujjam pitatthaya piti passaddhatthaya passaddhi sukhatthaya sukham samadhatthaya samadhi yathabhutananadassanatthaya yathabhutananadassanam nibbidatthaya nibbida viragatthaya virago vimuttatthaya vimatti vimuttinanadassanatthaya vimuttinanadassanam anupadaparinibbanatthaya etadattha katha etadattha mantana etadattha upanisa etadattham sotavadhanam yadidam anupada cittassa vimokkhoti 2-. Tasma vinayapariyattiya ayogo @Footnote: 1. naYu. vi. parivara. 8/453. 2. vi. parivara. 8/406.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Karaniyoti. Ettavata ya sa vinayasamvannanattham matika thapita tattha vuttam yena yada yasma dharitam yena cabhatam yattha patitthitanceta- metam vatva vidhintatoti imissa tava gathaya attho pakasito. Vinayassa ca bahiranidanasamvannana yathadhippayam samvannita hotiti. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Veranjakandavannana {1} idani tenatiadipathassa attham nanappakarato dassayanto karissami vinayassatthavannananti vuttatta tena samayena buddho bhagavatiadinam atthavannanam karissami. Seyyathidam. Tenati aniyamaniddesavacanam. Tassa sarupena avuttenapi aparabhage atthato siddhena yenati imina vacanena patiniddeso veditabbo. Aparabhage hi vinayappannattiyacanahetubhuto ayasmato sariputtassa parivitakko siddho. Tasma yena samayena so parivitakko udapadi tena samayena buddho bhagava veranjayam viharatiti evamettha sambandho veditabbo. Ayam hi sabbasmimpi vinaye yutti yadidam yattha yattha tenati vuccati tattha tattha pubbe va paccha va atthato siddhena yenati imina vacanena patiniddeso katabboti. Tatridam mukhamattanidassanam. Tena hi bhikkhave bhikkhunam sikkhapadam pannapessami yena sudinno methunam dhammam patisevi yasma patisevi tasma pannapessamiti vuttam hoti. Evantava pubbe atthato siddhena yenati imina vacanena patiniddeso yujjati. Tena samayena buddho bhagava rajagahe viharati yena samayena dhaniyo kumbhakaraputto ranno daruni 1- adinnam adiyiti evam paccha atthato siddhena yenati imina vacanena patiniddeso @Footnote: 1. poranaacariyakamatiya daraniti padam sarupavisesanantipi vuccati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Yujjatiti. Vutto tenati vacanassa attho. Samayenati ettha pana samayasaddo tava samavaye khane kale samuhe hetuditthisu patilabhe pahane ca pativedhe ca dissati. Tathahissa appeva nama svepi upasankameyyama kalanca samayanca upadayati 1- evamadisu samavayo attho. Eko ca kho bhikkhave khano ca samayo ca brahmacariyavasayati 2- evamadisu khano attho. Unhasamayo parilahasamayoti 3- evamadisu kalo. Mahasamayo pavanasminti 4- evamadisu samuho. Samayopi kho te bhaddali apatividdho ahosi bhagavapi kho savatthiyam viharati sopi mam janissati bhaddali nama bhikkhu satthu sasane sikkhaya aparipurikariti ayampi kho te bhaddali samayo apatividdho ahositi 5- evamadisu hetu. Tena kho pana samayena uggahamano paribbajako samanamundikaputto samayappavadake tindukacire ekasalake mallikaya arame pativasatiti 6- evamadisu ditthi. Ditthe dhammeva yo cattho yo cattho samparayiko atthabhisamaya dhiro panditoti pavuccatiti 7- evamadisu patilabho. Sammamanabhisamaya antamakasi dukkhassati 8- @Footnote: 1. di. Si. 9/251. 2. an. atthaka. 23/230. 3. vi. mahavibhanga. 2/399. 4. di. @maha. 10/287. 5. Ma. Ma. 13/165. 6. Ma. Ma. 13/342. 7. sam. sa. 15/126 @ditthe dhamme ca yo atthoti paliyam dissati. 8. an. catukka. 21/223.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Evamadisu pahanam. Dukkhassa pilanattho sankhatattho santapattho viparinamattho abhisamayatthoti 1- evamadisu pativedho attho. Idha panassa kalo attho. Tasma yena kalena ayasmato sariputtassa vinayappannattiyacanahetubhuto parivitakko udapadi tena kalenati evamettha attho datthabbo. Etthaha atha kasma yatha suttante ekam samayanti upayogavacanena niddeso kato abhidhamme ca yasmim samaye kamavacaranti bhummavacanena tatha akatva idha tena samayenati karanavacanena niddeso katoti. Tattha tatha idha ca annatha atthasambhavato. Katham. Suttante tava accantasayogattho sambhavati. Yam hi samayam bhagava brahmajaladisu suttantani desesi accantameva tam samayam karunaviharena vihasi. Tasma tadatthajotanattham tattha upayoganiddeso kato. Abhidhamme ca adhikaranattho bhavena bhavalakkhanattho ca sambhavati. Adhikaranam hi kalattho samuhattho ca samayo tattha vuttanam phassadidhammanam khanasamavayahetusankhatassa samayassa bhavena tesam bhavo lakkhiyati. Tasma tadatthajotanattham tattha bhummavacanena niddeso kato. Idha pana hetuattho karanattho ca sambhavati. Yo hi so sikkhapadappannattisamayo sariputtadihi duvinneyyo tena samayena hetubhutena karanabhutena ca sikkhapadani pannapayanto sikkhapadappannattihetunca avekkhamano bhagava tattha @Footnote: 1. khu. pati. 31/454.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Tattha vihasi. Tasma tadatthajotanattham idha karanavacanena niddeso katoti veditabbo. Hoti cettha upayogena bhummena tam tam atthamavekkhiya annattha samayo vutto karaneneva so idhati. Porana pana vannayanti tam samayanti va tasmim samayeti va tena samayenati va abhilapamattabhedo esa sabbattha bhummameva atthoti. Tasma tesam laddhiya tena samayenati vuttepi tasmim samayeti attho veditabbo. Buddho bhagavati imesam padanam parato attham vannayissami. Veranjayam viharatiti ettha pana veranjati annatarassa nagarassetam adhivacanam. Tassam veranjayam. Samipatthe bhummavacanam. Viharatiti avisesena iriyapathadibbabrahmaariyaviharesu annataraviharasamangiparidipanametam. Idha pana thanagamanasanasayanappabhedesu iriyapathesu annatarairiyapathasamayogaparidipanam. Tena thitopi gacchantopi nisinnopi sayanopi bhagava viharaticceva veditabbo. So hi ekam iriyapathabadhanam annena iriyapathena vicchinditva aparipatantam attabhavam harati pavatteti tasma viharatiti vuccati. Nalerupucimandamuleti ettha naleru nama yakkho. Pucimandoti nimbarukkho. Mulanti samipam. Ayam hi mulasaddo mulani uddhareyya antamaso usiranalamattanipitiadisu mulamule dissati. Lobho akusalamulantiadisu asadharanahetumhi. Yava majjhantike

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Kale chaya pharati nivate pannani patanti ettavata rukkhamulantiadisu samipe. Idha pana samipe adhippeto. Tasma naleruyakkhena adhigahitassa pucimandassa samipeti evamettha attho datthabbo. So kira pucimando rammaniyo pasadiko anekesam rukkhanam adhipaccam viya kurumano tassa nagarassa avidure gamanagamanasampanne thane ahosi. Athakho bhagava veranjam gantva patirupe thane viharanto tassa rukkhassa samipe hetthabhage vihasi. Tena vuttam veranjayam viharati nalerupucimandamuleti. Tattha siya yadi tava bhagava veranjayam viharati nalerupucimandamuleti na vattabbam atha tattha viharati veranjayanti na vattabbam na hi sakka ubhayattha teneva samayena apubbam acarimam viharitunti. Nakhopanetam evam datthabbam nanu avocumha samipatthe bhummavacananti tasma yatha gangayamunadinam samipe goyuthani carantani gangaya caranti yamunaya carantiti vuccanti evamidhapi yadidam veranjaya samipe nalerupucimandamulam tattha viharanto vuccati veranjayam viharati nalerupucimandamuleti. Gocaragamanidassanattham hissa veranjavacanam. Pabbajitanurupanivasanatthananidassanattham nalerupucimandamulavacanam. Tattha veranjakittanena ayasma upalitthero bhagavata 1- gahatthanuggahakaranam dasseti. Nalerupucimandamulakittanena pabbajitanuggahakaranam. Tatha purimena paccayaggahanato attakilamathanuyogavivajjanam pacchimena vatthukamappahanato kamasukhallikanuyogavivajjanupayanidassanam. Purimena @Footnote: 1. bhagavatotipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Ca dhammadesanabhiyogam pacchimena vivekadhimuttim. Purimena karunaya upagamanam pacchimena pannaya apagamanam. Purimena sattanam hitasukhanipphadanadhimuttatam pacchimena parahitasukhakarane nirupalepanam. Purimena dhammikasukhapariccaganimittam phasuviharam pacchimena uttarimanussadhammanuyoganimittam. Purimena manussanam upakarabahulatam pacchimena devatanam. Purimena loke jatassa loke samvaddhabhavam pacchimena loke anupalittatam. Purimena ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam katamo ekapuggalo tathagato araham sammasambuddhoti 1- vacanato yadattham bhagava uppanno tadatthaparinipphadanam pacchimena yattha uppanno tadanurupam viharam. Bhagava hi pathamam lumbinivane dutiyam bodhimandeti lokiyalokuttaraya uppattiya vaneyeva uppanno tenassa vaneyeva viharam dassetitievamadina nayenettha atthayojana veditabba. Mahata bhikkhusanghena saddhinti ettha mahatati gunamahattenapi mahata sankhyamahattenapi mahata. So hi bhikkhusangho gunehipi maha ahosi yasma yo tattha pacchimako so sotapanno. Sankhyayapi maha pancasatasankhyatta. Bhikkhunam sangho bhikkhusangho. Tena bhikkhusanghena. Ditthisilasamannasankhatasanghatena samanaganenati attho. Saddhinti ekato. Pancamattehi bhikkhusatehiti panca @Footnote: 1. an. tika. 20/28.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Matta etesanti pancamatta. Mattati pamanam vuccati. Tasma yatha bhojane mantannuti vutte bhojane mattam janati pamanam janatiti attho hoti evamidhapi tesam bhikkhusatanam panca matta panca pamananti evamattho datthabbo. Bhikkhunam satani bhikkhusatani. Tehi pancamattehi bhikkhusatehi. Etena yam vuttam mahata bhikkhusanghena saddhinti ettha tassa mahato bhikkhusanghassa sankhyamahattam dassitam hoti. Parato panassa nirabbudo hi sariputta bhikkhusangho niradinavo apagatakalako suddho sare patitthito imesam hi sariputta pancannam bhikkhusatanam yo pacchimako so sotapannoti vacanena gunamahattam avibhavissati. Assosi kho veranjo brahmanoti assositi suni upalabhi sotadvarasampattavacananigghosanusarena annasi. Khoti padapuranamatte avadharanatthe va nipato. Tattha avadharanatthena assosieva nassa koci savanantarayo ahositi ayamattho veditabbo. Padapuranena padabyanjanasilitthatamattameva. Veranjayam jato veranjo. Veranjayam bhavo veranjo. Veranja va assa nivasoti veranjo. Matapituhi katanamavasena panayam udayoti vuccati. Brahmam anatiti brahmano. Mante sajjhayatiti attho. Idameva hi jatibrahmananam niruttivacanam. Ariya pana bahitapapatta brahmanati vuccanti. Idani yamattham veranjo brahmano assosi tam pakasento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Samano khalu bho gotamotiadimaha. Tattha samitapapatta samanoti veditabbo. Vuttam hetam bahitapapoti brahmano samitatta samanoti vuccatiti. Bhagava ca anuttarena ariyamaggena samitapapo. Tenassa yathabhuccagunadhigatametam namam yadidam samanoti. Khaluti anussavatthe nipato. Bhoti brahmanajatikanam jatisamudagatam alapanamattam. Vuttampi hetam bhovadi nama so hoti save hoti sakincanoti. Gotamoti bhagavantam gottavasena parikitteti. Tasma samano khalu bho gotamoti ettha samano kira bho gotamagottoti evamattho datthabbo. Sakyaputtoti idam pana bhagavato uccakulaparidipanam. Sakyakula pabbajitoti saddhapabbajitabhavaparidipanam. Kenaci parijunnena anabhibhuto aparikkhinamyeva tam kulam pahaya saddhaya pabbajitoti vuttam hoti. Tato param vuttatthameva. Tamkho panati itthambhutakhyanatthe upayogavacanam. Tassa kho pana bhoto gotamassati attho. Kalyanoti kalyanagunasamannagato. Setthoti vuttam hoti. Kittisaddoti kittiyeva thutighoso va. Itipi so bhagavatiadisu pana ayam tava yojana so bhagava itipi araham itipi sammasambuddho .pe. Itipi bhagavati. Imina ca imina ca karanenati vuttam hoti. Idani vinayadharanam suttantanayakosallattham vinayasamvannanarambhe buddhagunapatisamyuttaya dhammiya kathaya cittasampahamsanatthanca etesam padanam vittharanayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Vannanam karissami. Tasma yam vuttam so bhagava itipi arahantiadi tattha arakatta arinam arananca hatatta paccayadinam arahatta papakarane rahabhavati imehi tava karanehi so bhagava arahanti veditabbo. Araka hi so sabbakilesehi suviduravidure thito maggena savasananam kilesanam viddhamsitattati arakatta araham. Te canena kilesarayo maggena hatati arinam hatattapi araham. Yam cetam avijjabhavatanhamayanabhi punnadiabhisankhararam jaramarananemi asavasamudayamayena akkhena vijjhitva tibhavarathe samayojitam anadikalappavattam samsaracakkam tassanena bodhimande viriyapadehi silapathaviyam patitthaya saddhahatthena kammakkhayakaram nanapharasum gahetva sabbe ara hatati aranam hatattapi araham. Athava samsaracakkanti anamataggasamsaravattam vuccati. Tassa ca avijja nabhi mulakatta jaramaranam nemi pariyosanatta sesa dasa dhamma ara avijjamulakatta jaramaranapariyantatta ca. Tattha dukkhadisu annanam avijja. Kamabhave ca avijja kamabhave sankharanam paccayo hoti. Rupabhave avijja rupabhave sankharanam paccayo hoti. Arupabhave avijja arupabhave sankharanam paccayo hoti. Kamabhave sankhara kamabhave patisandhivinnanassa paccaya honti. Esa nayo itaresu. Kamabhave patisanadhivinnanam kamabhave namarupassa paccayo hoti. Tatha rupabhave. Arupabhave namasseva paccayo hoti. Kamabhave namarupam kamabhave salayatanassa paccayo hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Rupabhave namarupam rupabhave tinnam ayatananam paccayo hoti. Arupabhave namam arupabhave ekassayatanassa paccayo hoti. Kamabhave salayatanam kamabhave chabbidhassa phassassa paccayo hoti. Rupabhave tini ayatanani rupabhave tinnam phassanam. Arupabhave ekamayatanam arupabhave ekassa phassassa paccayo hoti. Kamabhave cha phassa kamabhave channam vedananam paccaya honti. Rupabhave tayo tattheva tissannam. Arupabhave eko phasso tattheva ekissa vedanaya paccayo hoti. Kamabhave cha vedana kamabhave channam tanhakayanam paccaya honti. Rupabhave tisso tattheva tinnam. Arupabhave eka vedana arupabhave ekassa tanhakayassa paccayo hoti. Tattha tattha sa sa tanha tassa tassa upadanassa. Upadanadayo bhavadinam. Katham. Idhekacco kame paribhunjissamiti kamupadanapaccaya kayena duccaritam carati vacaya duccaritam carati manasa duccaritam carati duccaritaparipuriya apaye uppajjati. Tatthassa upapattihetubhutam kammam kammabhavo khandhanam nibbatti jati paripako jara bhedo maranam. Aparo saggasampattim anubhavissamiti tatheva sucaritancarati sucaritaparipuriya sagge uppajjati. Tatthassa upapattihetubhutam kammam kammabhavoti soeva nayo. Aparo pana brahmaloke sampattim anubhavissamiti kamupadanapaccaya mettam bhaveti karunam muditam upekkham bhaveti bhavanaparipuriya brahmaloke nibbattati. Tatthassa nibbattihetubhutam kammam kammabhavoti soyeva nayo. Aparo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Arupabhave sampattim anubhavissamiti tatheva akasanancayatanadisamapattiyo bhaveti bhavanaparipuriya tattha tattha nibbattati. Tatthassa nibbattihetubhutam kammam kammabhavo kammanibbatta khandha upapattibhavo khandhanam nibbatti jati paripako jara bhedo marananti. Esa nayo sesupadanamulikasupi yojanasu. Evamayam avijja hetu sankhara hetusamuppanna ubhopete hetusamuppannati paccayapariggahe panna dhammatthitinnanam. Atitampi addhanam anagatampi addhanam avijja hetu sankhara hetusamuppanna ubhopete hetusamuppannati paccayapariggahe panna dhammatthitinnananti. Etena nayena sabbapadani vittharetabbani. Tattha avijjasankhara eko sankhepo. Vinnananamarupasalayatanaphassavedana eko. Tanhupadanabhava eko. Jatijaramaranam eko. Purimasankhepo cettha atito addha. Dve majjhima paccuppanno. Jatijaramaranam anagato. Avijjasankharaggahanena cettha tanhupadanabhava gahitava hontiti ime panca dhamma atite kammavattam. Vinnanadayo panca etarahi vipakavattam. Tanhupadanabhavaggahanena avijjasankhara gahitava hontiti ime panca dhamma etarahi kammavattam. Jatijaramaranapadesena vinnanadinam nidditthatta ime panca dhamma ayatim vipakavattam. Te akarato visatividha honti. Sankharavinnananancettha antara eko sandhi. Vedanatanhanamantara eko. Bhavajatinamantara ekoti. Iti bhagava etam catasankhepam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Tiyaddham visatakaram tisandhim paticcasamuppadam sabbakarato janati passati annati pativijjhati. Tam natatthena nanam pajananatthena panna. Tena vuccati paccayapariggahe panna dhammatthitinnananti. Imina dhammatthitinnanena bhagava te dhamme yathabhutam natva tesu nibbindanto virajjanto vimuccanto vuttappakarassa imassa samsaracakkassa are hani vihani viddhamsesi. Evampi aranam hatattapi araham. Aggadakkhineyyatta ca civaradipaccaye arahati pujavisese ca. Teneva uppanne tathagate yekeci mahesakkha devamanussa na te annattha pujam karonti. Tathahi brahma sahampati sinerumattena ratanadamena tathagatam pujesi. Yathabalanca anne deva manussa ca bimbisarakosalarajadayo. Parinibbutampi ca bhagavantam uddissa channavutikotidhanam vissajjetva asokamaharaja sakalajambudipe caturasitiviharasahassani patitthapesi. Ko pana vado annesam pujavisesananti paccayadinam arahattapi araham. Yatha ca loke keci panditamanino bala asilokabhayena raho papam karonti evamesa na kadaci karotiti papakarane rahabhavatopi araham. Hoti cettha arakatta ca hatatta kilesarina so muni hatasamsaracakkaro paccayadinamaraho 1- na raho karoti papani arahantena vuccatiti. Samma samanca sabbadhammanam buddhatta pana @Footnote: 1. paccayadina caraho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Sammasambuddho. Tathahesa sabbadhamme sammasambuddho abhinneyye dhamme abhinneyyato buddho parinneyye dhamme parinneyyato buddho pahatabbe dhamme pahatabbato buddho sacchikatabbe dhamme sacchikatabbato buddho bhavetabbe dhamme bhavetabbato buddho. Tenevaha abhinneyyam abhinnatam bhavetabbanca bhavitam pahatabbam pahinamme tasma buddhosmi brahmanati 1-. Apica cakkhum dukkhasaccam tassa mulakaranabhavena tamsamutthapika purimatanha samudayasaccam ubhinnamappavatti nirodhasaccam nirodhappajanana patipada maggasaccanti evam ekekapaduddharenapi sabbadhamme samma samanca buddho. Esa nayo sotaghanajivhakayamanesu. Eteneva nayena rupadini cha ayatanani cakkhuvinnanadayo cha vinnanakaya cakkhusamphassadayo cha phassa cakkhusamphassajavedanadayo cha vedana rupasannadayo cha sanna rupasancetanadayo cha cetana rupatanhadayo cha tanhakaya rupavitakkadayo cha vitakka rupavicaradayo cha vicara rupakkhandhadayo pancakkhandha dasa kasinani dasa asubhani dasa anussatiyo uddhumatakasannadivasena dasa sanna kesadayo dvattimsakara dvadasayatani attharasa dhatuyo kamabhavadayo nava bhava pathamadini cattari jhanani mettabhavanadayo catasso appamannayo akasanancayatanadika catasso @Footnote: 1. khu. su. 25/444.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Arupasamapattiyo patilomato jaramaranadini anulomato avijjadini paticcasamuppadangani ca yojetabbani. Tatrayam ekapadayojana. Jaramaranam dukkhasaccam jati samudayasaccam ubhinnampi nissaranam nirodhasaccam nirodhappajanana patipada maggasaccanti evam ekekapaduddharena sabbadhamme samma samanca buddho anubuddho patividdho. Tena vuttam samma samanca sabbadhammanam buddhatta pana sammasambuddhoti. Vijjahi ca pana caranena ca sampannatta vijjacaranasampanno. Tattha vijjati tissopi vijja atthapi vijja. Tisso bhayabheravasutte vuttanayeneva veditabba. Attha ambatthasutte. Tatra hi vipassanananena manomayiddhiya ca saha cha abhinna pariggahetva attha vijja vutta. Carananti silasamvaro indriyesu guttadvarata bhojane mattannuta jagariyanuyogo satta saddhamma cattari jhananiti ime pannarasa dhamma veditabba. Imeyeva hi pannarasa dhamma yasma etehi carati ariyasavako gacchati amatam disam tasma carananti vutta. Yathaha. Idha mahanama ariyasavako silava hotiti 1-. Vittharo. Bhagava imahi vijjahi imina ca caranena samannagato tena vuccati vijjacaranasampannoti. Tattha vijjasampada bhagavato sabbannutam puretva thita. Caranasampada mahakarunikatam. So sabbannutaya sabbasattanam @Footnote: 1. Ma. Ma. 13/26.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Atthanattham natva mahakarunikataya anattham parivajjetva atthe niyojeti yathatam vijjacaranasampanno. Tenassa savaka supatipanna honti no duppatipanna vijjacaranavipannanam savaka attantapadayo viya. Sobhanagamanatta sundaram thanam gatatta samma gatatta samma ca gadatta sugato. Gamanampi hi gatanti vuccati. Tanca bhagavato sobhanam parisuddhamanavajjam. Kim pana tanti. Ariyamaggo. Tena hesa gamanena khemam disam asajjamano gatoti sobhanagamanatta sugato. Sundarancesa thanam gato amatam nibbananti sundaram thanam gatattapi sugato. Samma ca gatoti sugato tena tena maggena pahine kilese puna apaccagacchanto. Vuttancetam sotapattimaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchatiti sugato .pe. Arahattamaggena ye kilesa pahina te kilese na puneti na pacceti na paccagacchatiti sugatoti. Samma va gato dipankarapadamulato pabhuti yava bodhimanda tava samattimsaparamipuritaya sammapatipattiya sabbalokassa hitasukhameva karonto sassatam ucchedam kamasukham attakilamathanti ime ca ante anupagacchanto gatoti samma gatattapi sugato. Samma cesa gadati yuttatthane yuttameva vacam bhasatiti samma gadattapi sugato. Tatridam sadhakasuttam yam tathagato vacam janati abhutam ataccham anatthasamhitam sa ca paresam appiya amanapa na tam tathagato vacam bhasati yampi tathagato vacam janati bhatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Taccham anatthasamhitam sa ca paresam appiya amanapa tampi tathagato vacam na bhasati yanca kho tathagato vacam janati bhutam taccham atthasamhitam sa ca paresam appiya amanapa tatra kalannu tathagato hoti tassa vacaya veyyakaranaya yampi tathagato vacam janati abhutam ataccham anatthasamhitam sa ca paresam piya manapa na tam tathagato vacam bhasati yampi tathagato vacam janati bhutam taccham anatthasamhitam sa ca paresam piya manapa tampi tathagato vacam na bhasati yanca kho tathagato vacam janati bhutam taccham atthasamhitam sa ca paresam piya manapa tatra kalannu tathagato hoti tassa vacaya veyyakaranayati 1-. Evam samma gadattapi sugato veditabbo. Sabbatha viditalokatta pana lokavidu. So hi bhagava sabhavato samudayato nirodhato nirodhupayatopi sabbatha lokam avedi annasi pativijjhi. Yathaha. Yattha kho avuso na jayati na jiyyati na miyyati na cavati na uppajjati nahantam gamanena lokassantam nateyyam dittheyyam patteyyanti vadami na caham avuso appatvava lokassantam dukkhassa antakiriyam vadami apicaham avuso imasmimyeva byamamatte kalevare sasannamhi samanake lokanca pannapemi lokasamudayanca lokanirodhanca lokanirodhagamininca patipadam @Footnote: 1. Ma. Ma. 13/91.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Gamanena na pattabbo lokassanto kudacanam na ca appatva lokassantam dukkha atthi pamocanam. Tasma have lokavidu sumedho lokantagu vusitabrahmacariyo lokassa antam samita vinata nasimsati lokamimam parancati 1-. Apica tayo loka sankharaloko sattaloko okasalokoti. Tatra eko loko sabbe satta aharatthitikati 2- agatatthane sankharaloko veditabbo. Sassato lokoti va asassato lokoti 3- va agatatthane sattaloko. Yavata candimasuriya pariharanti disa bhanti virocana tava sahassadha loko ettha te vattate vasoti 4-. Agatatthane okasaloko. Tampi bhagava sabbatha avedi. Tathahissa eko loko sabbe satta aharatthitika dve loka namanca rupanca tayo loka tisso vedana cattaro loka cattaro ahara panca loka pancupadanakkhandha cha loka cha ajjhattikani ayatanani satta loka satta vinnanatthitiyo attha loka attha lokadhamma nava loka nava sattavasa dasa loka dasayatanani dvadasa loka dvadasayatanani attharasa @Footnote: 1. an. catukka. 21/62. paliyampana vusitabrahmacariyo, samitavi natvati dissati. @2. khu. pati. 31/179. 3. Ma. Ma. 13/143. 4. Ma. Ma. 12/594.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Loka attharasa dhatuyoti 1- ayam sankharalokopi sabbatha vidito. Yasma panesa sabbesampi sattanam asayam janati anusayam janati caritam janati adhimuttim janati aparajakkhe maharajakkhe tikkhindriye mudindriye svakare dvakare suvinnapaye duvinnapaye bhabbe abhabbe satte janati tasmassa sattalokopi sabbatha vidito. Yatha ca sattaloko evam okasalokopi. Tathahesa ekam cakkavalam ayamato ca vittharato ca yojananam dvadasasatasahassani tini sahassani cattari satani pannasanca yojanani parikkhepato sabbam satasahassani chattimsa parimandalam dasanceva sahassani addhuddhani satani ca tattha duve satasahassani cattari nahutani ca ettakam bahalattena sankhatayam vasundhara. Tassaeva 2- sandharakam cattari satasahassani attheva nahutani ca ettakam bahalattena jalam vate patitthitam. Tassapi sandharako nava satasahassani maluto nabhamuggato satthinceva sahassani esa lokassa santhiti. Evam santhite cettha yojananam caturasitisahassani ajjhogalho mahannave accuggato tavadeva sineru pabbatuttamo. @Footnote: 1. khu. pati. 31/179. 2. tassayevatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Tato upaddhupaddhena pamanena yathakkamam ajjhogalhuggata dibba nanaratanacittita 1- yugandharo isindharo karaviko sudassano nemindharo vinattako assakanno giribraha ete satta mahasela sinerussa samantato maharajanamavasa devayakkhanisevita yojananam satanucco himava panca pabbato yojananam sahassani tini ayatavitthato caturasitisahassehi kutehi patimandito. Tipancayojanakkhandha- parikkhepa nagavhaya pannasayojanakkhandha- sakhayama samantato satayojanavitthinna tavadeva ca uggata jambu yassanubhavena jambudipo pakasito. Dve asitisahassani ajjhogalho mahannave accuggato tavadeva cakkavalasiluccayo parikkhipitva tam sabbam lokadhatumayam thito. Tattha candamandalam ekunapannasayojanam. Suriyamandalam pannasayojanam. Tavatimsabhavanam dasasahassayojanam. Tatha asurabhavanam avicimahanirayo jambudipo ca. Aparagoyanam sattasahassayojanam. Tatha pubbevideham. Uttarakuru atthasahassayojanam. Ekameko cettha @Footnote: 1. nanaratanacittakatipi dissati. 2. karavikotipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Mahadipo pancasatapancasataparittadipaparivaro. Tam sabbampi ekam cakkavalam eka lokadhatu tadantaresu lokantarikanirayo 1- evam anantani cakkavalani ananta lokadhatuyo bhagava anantena buddhananena avedi annasi pativijjhi. Evamassa okasalokopi sabbatha vidito. Evampi sabbatha viditalokatta lokavidu. Anuttaroti attano pana gunehi visitthatarassa kassaci abhava natthi etassa uttaroti anuttaro. Tathahesa silagunenapi sabbalokam abhibhavati samadhipannavimuttivimuttinnanadassanagunenapi. Silagunenapi asamo asamasamo apatimo apatibhago apatipuggalo .pe. Vimuttinnanadassanagunenapi. Yathaha. Nakho panaham bhikkhave samanupassami sadevake loke .pe. Sadevamanussaya attana silasampannataranti 2-. Vittharo. Evam aggappasadasuttadini na me acariyo atthiti 3- adika gathayo ca vittharetabba. Purisadamme saretiti purisadammasarathi dameti vinetiti vuttam hoti. Tattha purisadammati adanta dametum yutta tiracchanapurisapi manussapurisapi amanussapurisapi. Tathahi bhagavata tiracchanapurisapi apalalo nagaraja culodaro mahodaro aggisikho dhumasikho alavalo nagaraja dhanapalako hatthitievamadayo damita nibbisa kata saranesu ca silesu ca patitthapita. Manussapurisapi saccakanigganthaputta- ambatthamanavapokkharasatisonadandakutadantadayo. @Footnote: 1. lokantariyanirayatipi . 2. sam. sa. 15/204. 3. Ma.mu. 12/329.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Amanussapurisapi alavakasucilomakharalomayakkhasakkadevarajadayo damita vinita vicitrehi vinayanupayehi. Ahamkho kesi purisadamme sanhenapi vinemi pharusenapi vinemi sanhapharusenapi vinemiti 1- idancettha suttam vittharetabbam. Athava anuttaro purisadammasarathiti ekamevidam atthapadam. Bhagava hi tatha purisadamme sareti yatha ekapallankeneva nisinna attha disa asajjamana dhavanti tasma anuttaro purisadammasarathiti vuccati. Hatthidamakena bhikkhave hatthidammo sarito ekamyeva disam dhavatiti 2- idancettha suttam vittharetabbam. Ditthadhammikasamparayikaparamatthehi yatharaham anusasatiti sattha. Apica satthati bhagava satthavaho. Yatha satthavaho satthe kantaram tareti corakantaram tareti valakantaram tareti dubbhikkhakantaram tareti nirudakakantaram tareti uttareti nittareti pattareti khemantabhumim sampapeti evameva bhagava sattha satthavaho satte kantaram tareti jatikantaram taretitiadina 3- niddesanayena cettha attho veditabbo. Devamanussananti devananca manussananca. Ukkatthaparicchedavasenetam vuttam bhabbapuggalaparicchedavasena ca. Bhagava pana tiracchanagatanampi anusasanappadanena satthayeva. Tepi hi bhagavato dhammassavanena upanissayasampattim patva tayaeva upanissayasampattiya dutiye va tatiye va attabhave maggaphalabhagino honti. Mandukadevaputtadayo @Footnote: 1. an. cakukka. 21/151. 2. Ma. u. 14/409. 3. khu. cu. 30/313.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Cettha nidassanam. Bhagavati kira gaggaraya pokkharaniya tire campanagaravasinam dhammam desayamane eko manduko bhagavato sare nimittam aggahesi. Tam eko vacchapalako dandamolubbha titthanto sise sannirumhitva 1- atthasi. So tavadeva kalam katva tavatimsabhavane dvadasayojanike kanakavimane nibbatti suttappabuddho viya. Tattha accharasanghaparivutam attanam disva are ahampi nama idha nibbatto kinnukho kammam akasinti avajjento na annam kinci addasa annatra bhagavato sare nimittaggaha. So tavadeva saha vimanena agantva bhagavato pade sirasa vandi. Bhagava janantova pucchi ko me vandati padani iddhiya yasasa jalam abhikkantena vannena sabba obhasayam disati. Mandukoham pure asim udake varigocaro tava dhammam sunantassa avadhi vacchapalakoti. Bhagava tassa dhammam desesi. Caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Devaputtopi sotapattiphale patitthaya sitam katva pakkamiti. Yam pana kinci atthi neyyam nama sabbassa buddhatta vimokkhantikannanavasena buddho. Yasma va cattari saccani attanapi bujjhi annepi satte bodhesi tasma evamadihipi karanehi buddho. Imassapitthassa vinnapanattham bujjhita @Footnote: 1. sannirumbhitvatipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Saccaniti buddho bodheta pajayati buddhoti 1- evam pavatto sabbopi niddesanayo patisambhidanayo va vittharetabbo. Bhagavati idam panassa gunavisitthasattuttamagarugaravadhivacanam. Tenahu porana bhagavati vacanam settham bhagavati vacanamuttamam garugaravayutto so bhagava tena vuccatiti. Catubbidham hi nama avatthikam lingikam nemittakam adhiccasamuppannanti. Adhiccasamuppannam nama lokiyavoharena yadicchakanti vuttam hoti. Tattha vaccho damo balivaddoti evamadi avatthikam. Dandi chatti sikhi kariti evamadi lingikam. Tevijjo chalabhinnoti evamadi nemittakam. Sirivaddhako dhanavaddhakoti evamadi vacanatthamanapekkhitva pavattam adhiccasamuppannam. Idam pana bhagavati namam nemittakam na mahamayaya na suddhodanamaharajena na asitinnatisahassehi katam na sakkasantusitadihi devatavisesehi. Vuttam cetam dhammasenapatina bhagavati netam namam matara katam .pe. Vimokkhantikametam buddhanam bhagavantanam bodhiya mule saha sabbannutannanassa patilabha sacchika pannatti yadidam bhagavati 2-. Yam gunanemittakancetam namam tesam gunanam pakasanattham imam gatham vadanti bhagi bhaji bhagi vibhattava iti akasi bhagganti garuti bhagyava @Footnote: 1. khu. cu. 30/271. khu. pati. 31/261. 2. khu. cu. 30/11.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Bahuni nayehi subhavitattano bhavantago so bhagavati vuccatiti. Niddese vuttanayeneva cettha tesam tesam padanamattho datthabbo. Ayam pana aparo nayo. Bhagyava bhaggava yutto bhaggehi ca vibhattava bhattava vantagamano bhavesu bhagava tatoti. Tattha vannagamo vannavipariyayoti etam niruttilakkhanam gahetva saddanayena va pisodaradipakkhepalakkhanam gahetva yasma lokiyalokuttarasukhabhinibbattakam danasiladiparappattam bhagyamassa atthi tasma bhagyavati vattabbe bhagavati vuccatiti natabbam. Yasma pana lobhadosamohaviparitamanasikaraahirikanottappakodhupanahamakkha- palasaissamacchariyamayasatheyyathambhasarambhamanatimanamadappamada- tanhavijjatividhakusalamuladuccaritasankilesamalavisamasannavitakka- papancacatubbidhavipariyesaasavaganthaoghayogagatitanhupadanapanca- cetokhilavinibandhanivaranabhinandanachavivadamulachatanhakayasattanusaya- atthamicchattanavatanhamulakadasakusalakammapathadvasatthiditthigataatthasata- tanhaviparitappabhedasabbadarathaparilahakilesasatasahassani 1- sankhepato va pancakilesakkhandhaabhisankharamaccudevaputtamare abhanji tasma bhaggatta etesam parissayanam bhaggavati vattabbe bhagavati vuccati. Aha cettha bhaggarago bhaggadoso bhaggamoho anasavo @Footnote: 1. tanhavicarita...itipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Bhaggassa papaka dhamma bhagava tena vuccatiti. Bhagyavataya cassa satapunnalakkhanadharassa rupakayasampatti dipita hoti. Bhaggadosataya dhammakayasampatti. Tatha lokiyaparikkhakanam bahumatabhavo gahatthapabbajitehi abhigamaniyata abhigatananca tesam kayacittadukkhapanayane patibalabhavo amisadanadhammadanehi upakarita lokiyalokuttarasukhehi ca sannojanasamatthata dipita hoti. Yasma ca loke issariyadhammayasasirikamappayattesu chasu dhammesu bhagasaddo vattati. Paramancassa sakacitte issariyam animalanghimadikam va lokiyasammatam sabbakaraparipuram atthi. Tatha lokuttaradhammo lokattayabyapako yathabhuccagunadhigato ativiya parisuddho yaso rupakayadassanabyavatajananayanamanappasadajananasamattha sabbakaraparipura sabbangapaccangasiri yam yam etena icchitam patthitam attahitam parihitam va tassa tassa tatheva abhinipphannatta icchitatthanipphattisannito kamo sabbalokagarubhavuppattihetubhuto sammavayamasankhato payatto va atthi. Tasma imehi bhagehi yuttattapi bhaga assa santiti imina atthena bhagavati vuccati. Yasma pana kusaladihi bhedehi sabbadhamme khandhayatanadhatusaccaindriyapaticcasamuppadadihi va kusaladidhamme pilanasankhatasantapaviparinamatthena va dukkhamariyasaccam ayuhananidanasamyogapalibodhatthena samudayam nissaranavivekasankhataamatatthena nirodham niyyanikahetudassanadhipateyyatthena maggam vibhattava vibhajitva vivaritva desitavati vuttam hoti tasma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Vibhattavati vattabbe bhagavati vuccati. Yasma ca esa dibbabrahma- ariyavihare kayacittaupadhiviveke sunnatappanihitanimittavimokkhe anne ca lokiyalokuttare uttarimanussadhamme bhaji sevi bahulamakasi tasma bhattavati vattabbe bhagavati vuccati. Yasma pana tisu bhavesu tanhasankhatam gamanamanena vantam tasma bhavesu vantagamanoti vattabbe bhavasaddato bhakaram gamanasaddato gakaram vantasaddato vakaranca digham katva adaya bhagavati vuccati. Yatha loke mehanassa khassa malati vattabbe mekhalati vuccati. So imam lokanti so bhagava imam lokam. Idani vattabbam nidasseti. Sadevakanti saha devehi sadevakam. Evam saha marena samarakam saha brahmuna sabrahmakam saha samanabrahmanehi sassamanabrahmanim. Pajatatta paja. Tam pajam. Saha devamanussehi sadevamanussam. Tattha sadevakavacanena pancakamavacara- devaggahanam veditabbam. Samarakavacanena chatthakamavacaradevaggahanam veditabbam. Sabrahmakavacanena brahmakayikadibrahmaggahanam. Sassamanabrahmanivacanena sasanassa paccatthikapaccamitta- samanabrahmanaggahanam samitapapavahitapapasamanabrahmanaggahananca. Pajavacanena sattalokaggahanam. Sadevamanussavacanena sammatidevaavasesamanussaggahanam. Evamettha tihi padehi okasaloko dvihi pajavasena sattaloko gahitoti veditabbo. Aparo nayo. Sadevakaggahanena arupavacaraloko gahito. Samarakaggahanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Chakamavacaradevaloko. Sabrahmakaggahanena rupibrahmaloko sassamanabrahmanadiggahanena catupparisavasena sammatidevehi va saha manussaloko avasesasabbasattaloko va gahito. Apicettha sadevakavacanena ukkatthaparicchedato sabbassapi lokassa sacchikatabhavam savento tassa bhagavato kittisaddo abbhuggato. Tato yesam siya maro mahanubhavo chakamavacarissaro vasavatti kim sopi etena sacchikatoti tesam vimatim vidhamento samarakanti abbhuggato. Yesam pana siya brahma mahanubhavo ekanguliya ekasmim cakkavalasahasse alokam pharati dvihi .pe. Dasahi angulihi dasasu cakkavalasahassesu alokam pharati anuttaranca jhanasamapattisukham patisamvedeti kim sopi sacchikatoti tesam vimatim vidhamento sassamanabrahmanim pajanti abbhuggato. Evam ukkatthananam sacchikatabhavam pakasetva atha sammatideve avasesamanusse ca upadaya ukkatthaparicchedavasena sesasattalokassa sacchikatabhavam pakasento sadevamanussanti abbhuggato. Ayamettha anusandhikkamo. Sayam abhinna sacchikatva pavedetiti ettha pana sayanti samam aparaneyyo hutva. Abhinnati abhinnaya adhikena nanena natvati attho. Sacchikatvati paccakkham katva. Etena anumanadipatikkhepo kato hoti. Pavedetiti bodheti napeti pakaseti. So dhammam deseti adikalyanam .pe. Pariyosanakalyananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

So bhagava sattesu karunnatam paticca hitvapi anuttaram vivekasukham dhammam deseti. Tancakho appam va bahum va desento adikalyanaditippakarameva deseti. Katham. Ekagathapi hi samantabhadrakatta dhammassa pathamapadena adikalyana dutiyatatiyapadehi majjhekalyana pacchimapadena pariyosanakalyana. Ekanusandhikam suttam nidanena adikalyanam nigamanena pariyosanakalyanam sesena majjhekalyanam. Nananusandhikam suttam pathamanusandhina adikalyanam pacchimena pariyosanakalyanam sesehi majjhekalyanam. Sakalopi sasanadhammo attano atthabhutena silena adikalyano samathavipassanamaggaphalehi majjhekalyano nibbanenapi pariyosanakalyano. Silasamadhihi va adikalyano vipassanamaggehi majjhekalyano phalanibbanehi pariyosanakalyano. Buddhasubodhitaya va adikalyano dhammasudhammataya majjhekalyano sanghasupatipattiya pariyosanakalyano. Tam sutva tathattaya patipannena adhigantabbaya abhisambodhiya va adikalyano paccekabodhiya majjhekalyano savakabodhiya pariyosanakalyano. Suyyamanopesa nivaranavikkhambhanato savanenapi kalyanameva avahatiti adikalyano patipajjiyamano samathavipassanasukhavahanato patipattiyapi kalyanameva avahatiti majjhekalyano tatha patipanno ca patipattiphale nitthite tadibhavavahanato patipattiphalenapi kalyanameva avahatiti pariyosanakalyano. Nathappabhavatta ca pabhavasuddhiya adikalyano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Atthasuddhiya majjhekalyano kiccasuddhiya pariyosanakalyano. Tasma eso bhagava appam va bahum va desento adikalyanaditippakarameva desetiti veditabbo. Sattham sabyanjananti evamadisu pana yasma imam dhammam desento sasanabrahmacariyam maggabrahmacariyanca pakaseti nananayehi dipeti. Tanca yathanurupam atthasampattiya sattham byanjanasampattiya sabyanjanam. Sankasanappakasana vivarana vibhajana uttanikaranappannatti attha padasamayogato sattham akkharapadabyanjanakaraniruttiniddesasampattiya sabyanjanam. Atthagambhiratapativedhagambhiratahi sattham dhammagambhiratadesanagambhiratahi sabyanjanam. Atthapatibhanapatisambhidavisayato sattham dhammaniruttipatisambhidavisayato sabyanjanam. Panditavedaniyato parikkhakajanappasadakanti sattham saddheyyato lokiyajanappasadakanti sabyanjanam. Gambhiradhippayato sattham uttanapadato sabyanjanam. Upanetabbassa abhavato sakalaparipunnabhavena kevalaparipunnam apanetabbassa abhavato niddosabhavena parisuddham sikkhattayapariggahitatta brahmabhutehi setthehi caritabbato tesanca cariyabhavato brahmacariyam tasma sattham sabyanjanam .pe. Brahmacariyam pakasetiti vuccati. Apica yasma sanidanam sauppattikanca desento adikalyanam deseti veneyyanam anurupato atthassa aviparitataya ca hetudaharanayuttato ca majjhekalyanam sotunam saddhapatilabhena nigamanena ca pariyosanakalyanam deseti. Evam desento ca brahmacariyam pakaseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Tanca patipattiya adhigamabyattito sattham pariyattiya agamabyattito sabyanjanam siladipancadhammakkhandhayuttato kevalaparipunnam nirupakkilesato nittharanatthaya pavattito lokamisanirapekkhato ca parisuddham setthatthena brahmabhutanam buddhapaccekabuddhabuddhasavakanam cariyato brahmacariyanti vuccati. Tasmapi so dhammam deseti adikalyanam .pe. Brahmacariyam pakasetiti vuccati. Sadhu kho panati sundaram kho pana. Atthavaham sukhavahanti vuttam hoti. Tatharupanam arahatanti yatharupo so bhavam gotamo evarupanam yathabhuccagunadhigamena loke arahantoti laddhasaddhanam arahatam. Dassanam hotiti pasadasommani akkhini ummiletva dassanamattampi sadhu hotiti evam ajjhasayam katva. {2} Athakho veranjo brahmano yena bhagava tenupasankamiti yenati bhummatthe karanavacanam. Tasma yattha bhagava tattha upasankamiti evamettha attho datthabbo. Yena va karanena bhagava devamanussehi upasankamitabbo tena karanena upasankamiti evamettha attho datthabbo. Kena ca karanena bhagava upasankamitabbo. Nanappakaragunavisesadhigamadhippayena sadhuphalupabhogadhippayena dijaganehi niccaphalitamaharukkho viya. Upasankamiti ca gatoti vuttam hoti. Upasankamitvati upasankamanapariyosanaparidipanam. Athava evam gato tato asannataram thanam bhagavato samipasankhatam gantvatipi vuttam hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Bhagava saddhim sammoditi yatha gamaniyadini 1- pucchanto bhagava tena evam sopi bhagavata saddhim samappavattamodo ahosi sitodakam viya unhodakena sammoditam ekibhavam agamasi. Yaya ca kacci bho gotama khamaniyam kacci yapaniyam kacci bhoto gotamassa savakananca appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharotiadikaya kathaya sammodi. Tam pitipamojjasankhatasammodajananato sammoditum yuttabhavato ca sammodaniyam atthabyanjanamadhurataya sucirampi kalam saretum nirantaram pavattetum araharupato saritabbabhavato ca saraniyam. Suyyamanasukhato ca sammodaniyam anussariyamanasukhato saraniyam. Tatha byanjanaparisuddhataya sammodaniyam atthaparisuddhataya saraniyanti. Evam anekehi pariyayehi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva pariyosapetva nitthapetva yenatthena agato tam pucchitukamo ekamantam nisidi. Ekamantanti bhavanapumsakaniddeso visamam candimasuriya anuparivattantitiadisu viya. Tasma yatha nisinno ekamantam nisinno hoti tatha nisiditi evamettha attho datthabbo. Bhummatthe va etam upayogavacanam. Nisiditi upavisi. Pandita hi purisa garutthaniyam upasankamitva asanakusalataya ekamantam nisidanti. Ayanca tesam annataro tasma ekamantam nisidi. Katham nisinno pana ekamantam nisinno hotiti. Cha nisajjadose vajjetva. Seyyathidam. Atiduramaccasannam uparivatamunnatappadesam atisammukha atipacchati. Atidure nisinno hi sace kathetukamo @Footnote: 1. khamaniyadiniti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Hoti uccasaddena kathetabbam hoti. Accasanne nisinno sanghattanam karoti. Uparivate nisinno sariragandhena badhati. Unnatappadese nisinno agaravam pakaseti. Atisammukha nisinno sace datthukamo hoti cakkhuna cakkhum ahacca datthabbam hoti. Atipaccha nisinno sace datthukamo hoti givam pasaretva datthabbam hoti. Tasma ayampi ete cha nisajjadose vajjetva nisidi. Tena vuttam ekamantam nisiditi. Ekamantam nisinno kho veranjo brahmano bhagavantam etadavoca. Etanti idani vattabbamattham dasseti. Dakaro padasandhikaro. Avocati abhasi. Sutammetanti sutam me tam. Etam maya sutanti idani vattabbamattham dasseti. Bho gotamati bhagavantam gottena alapati. Idani yam tena sutam tam dassento na samano gotamoti evamadimaha. Tatrayam anuttanapadavannana. Brahmaneti jatibrahmane. Jinneti jajjaribhute jaraya khandiccadibhavam apadite. Vuddheti angapaccanganam vuddhimariyadappatte. Mahallaketi jatimahallakataya samannagate. Cirakalappasuteti vuttam hoti. Addhagateti addhanam gate. Dve tayo rajaparivatte atiteti adhippayo. Vayoanuppatteti pacchimavayam sampatte. Pacchimavayo nama vassasatassa pacchimo tatiyabhago. Apica jinneti porane. Cirakalappavattakulanvayeti vuttam hoti. Vuddheti silacaradigunavuddhiyutte.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Mahallaketi vibhavamahantataya samannagate mahaddhane mahabhoge. Addhagateti maggapatipanne brahmananam vattacariyadimariyadam avitikkamma caramane. Vayoanuppatteti jativuddhabhavam antimavayam anuppatteti evamettha yojana veditabba. Idani abhivadetiti evamadini na samano gotamoti ettha vuttanakarena yojetva evamatthato veditabbani na vandati nasana vutthahati napi idha bhonto nisidantuti evam asanena upanimantetiti. Ettha hi vasaddo vibhavane nama atthe rupam niccam va aniccam vatiadisu viya. Evam vatva atha attano abhivadanadini akarontam bhagavantam disva aha tayidam bho gotama tathevati yantam maya sutam tam tatheva tam savananca me dassananca samsandati sameti atthato ekibhavam gacchati. Na hi bhavam gotamo .pe. Asanena va nimantetiti evam attana sutam ditthena nigametva nindanto aha tayidam bho gotama na sampannamevati tam abhivadanadinam akaranam na yuttameva. Athassa bhagava attukkamsanaparavambhanadosam anupagamma karunasitalahadayena tam annanam vidhamitva yuttabhavam dassetukamo aha nahantam brahmana .pe. Muddhapi tassa vipateyyati. Tatrayam sankhepattho. Aham brahmana apatihatena sabbannutannanacakkhuna olokentopi tam puggalam etasmim sadevakadibhede loke na passami yam aham abhivadeyyam va paccuttheyyam va asanena va nimanteyyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Anacchariyam va etam yvaham ajja sabbannutappatto evarupam nipaccakararaham puggalam na passami. Apica kho yadapaham sampatijatova uttarenabhimukho sattapadavitiharena gantva sakalam dasasahassalokadhatum olokesim tadapi etasmim sadevakadibhede loke tam puggalam na passami yamaham abhivadeyyam va paccuttheyyam va asanena va nimanteyyam. Athakho mam solasakappasahassayuko khinasavamahabrahmapi anjalim paggahetva tvam loke mahapuriso tvam sadevakassa lokassa aggo ca jettho ca settho ca natthi taya uttaritaroti sanjatasomanasso patimanesi. Tadapicaham attana uttaritaram apassanto asabhim vacam niccharesim aggohamasmi lokassa jetthohamasmi lokassa setthohamasmi lokassati. Evam sampatijatassapi mayham abhivadanadiraho puggalo natthi. Svaham idani sabbannutappatto kam abhivadeyyam va .pe. Asanena va nimanteyyam tasma tvam brahmana ma tathagata evarupam nipaccakaram patthayittha yam hi brahmana tathagato abhivadeyya va .pe. Asanena va nimanteyya muddhapi tassa puggalassa rattipariyosane paripakasithilabandhanam vanta pamuttam talaphalamiva givato pacchijjitva sahasava bhumiyam vipateyya. {3} Evam vuttepi brahmano duppannataya tathagatassa lokajetthakabhavam asallakkhento kevalam tam vacanam asahamano aha arasarupo bhavam gotamoti. Ayam kirassa adhippayo yam loke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Abhivadanapaccutthananjalikammasamicikammam samaggirasoti vuccati tam bhoto gotamassa natthi tasma arasarupo bhavam gotamo arasajatiko arasasabhavoti. Athassa bhagava cittamudubhavajananattham ujuvipaccanikabhavam pariharanto annatha tassa vacanassattham attani sandassento atthi khvesa brahmana pariyayotiadimaha. Tattha pariyayoti karanam. Ayam hi pariyayasaddo desanavarakaranesu vattati. Madhupindikapariyayotveva nam dharehitiadisu hi esa desanayam vattati. Kassa nukho ananda ajja pariyayo bhikkhuniyo ovadituntiadisu vare. Sadhu bhante bhagava annam pariyayam acikkhatu yathayam bhikkhusangho annaya santhaheyyatiadisu karane. Svayam idha karane vattati. Tasma ettha evamattho datthabbo atthi kho brahmana etam karanam yena karanena mam arasarupo bhavam gotamoti vadamano puggalo samma vadeyya avitathavaditi sankham gaccheyya. Katamo pana soti. Ye te brahmana ruparasa .pe. Photthabbarasa te tathagatassa pahinati. Kim vuttam hoti. Ye te jativasena va uppattivasena va setthasammatanampi puthujjananam ruparammanadini assadentanam abhinandantanam rajjantanam uppajjanti kamasukhassadasankhata ruparasa saddarasa gandharasa rasarasa photthabbarasa ye imam lokam givayam bandhitva viya avinchanti vattharammanadisamaggiyanca sati uppannatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Samaggirasati vuccanti te sabbepi tathagatassa pahina. Mayham pahinati vattabbepi mamamkarena attanam anukkhipanto dhammam deseti. Desanavilaso va esa bhagavato. Tattha pahinati cittasantanato vigata jahita va. Etasmim panatthe karane samivacanam datthabbam. Ariyamaggasatthena ucchinnam tanhavijjamayam mulametesanti ucchinnamula. Talavatthu viya nesam vatthu katanti talavatthukata. Yatha hi talarukkham samulam uddharitva tassa vatthumatte tasmim padese kate na puna tassa talassa uppatti pannayati evam ariyamaggasatthena samule rupadirase uddharitva tesam pubbe uppannapubbabhavena vatthumatte cittasantane kate sabbepi te talavatthukatati vuccanti. Avirulhidhammata va matthakacchinnatalo viya katati talavatthukata. Yasma pana evam talavatthukata anabhavam kata honti yatha nesam pacchabhavo na hoti tatha kata honti tasma aha anabhavam katati. Ayam hettha padacchedo anuabhavam kata anabhavam katati. Anabhavam gatatipi patho. Tassa anuabhavam gatati attho. Tattha padacchedo anuabhavam gata anabhavam gatati yatha anuacchariya anacchariyati. Ayatim anuppadadhammati anagate anuppajjanakasabhava. Ye hi abhavam gata te katham uppajjissanti. Tenaha anabhavam gata ayatim anuppadadhammati. Ayam kho brahmana pariyayoti idam kho brahmana karanam yena mam samma vadamano vadeyya arasarupo samano gotamoti. No ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Kho yam tvam sandhaya vadesiti yanca kho mam sandhaya tvam vadesi so pariyayo na hoti. Kasma pana bhagava evamaha nanu evam vutte yo brahmanena vutto samaggiraso tassattani vijjamanata anunnata hotiti. Vuccate. Na hoti. Yo hi tam samaggirasam katum bhabbo hutva na karoti so tadabhavena arasarupoti vattabbo bhaveyya. Bhagava pana abhabbova tam katum tenassa karane abhabbatam pakasento aha no ca kho yam tvam sandhaya vadesiti yam pariyayam sandhaya tvam mam arasarupoti vadasi so amhesu neva vattabboti. {4} Evam brahmano attana adhippetam arasarupatam aropetum asakkonto athaparam nibbhogo bhavantiadimaha. Sabbapariyayesu cettha vuttanayeneva yojanakkamam viditva sandhaya bhasitamattham evam veditabbam. Brahmano tameva vayovuddhanam abhivadanakammadim loke samaggiparibhogoti mannamano tadabhavena bhagavantam nibbhogoti aha. Bhagava yvayam rupadisu sattanam chandaragaparibhogo tadabhavam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {5} Puna brahmano yam loke vayovuddhanam abhivadanadikulasamudacarakammam lokiya karonti tassa akiriyam sampassamano bhagavantam akiriyavadoti aha. Bhagava pana yasma kayaduccaritadinam akiriyam vadati tasma tam akiriyavadam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. Tattha ca kayaduccaritanti panatipataadinnadanamicchacaracetana veditabba.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Vaciduccaritanti musavadapisunavacapharusavacasamphappalapacetana veditabba. Manoduccaritanti abhijjhabyapadamicchaditthiyo veditabba. Thapetva te dhamme avasesa akusala dhamma anekavihita papaka akusala dhammati veditabba. {6} Puna brahmano tameva abhivadanadikammam bhagavati apassanto imam agamma ayam lokatanti lokappaveni ucchijjatiti mannamano bhagavantam ucchedavadoti aha. Bhagava pana yasma attha lobhasahagatacittuppadesu pancakamagunikaragassa dvisu akusalacittesu uppajjamanakadosassa ca anagamimaggena ucchedam vadati sabbakusalasambhavassa pana niravasesassa mohassa arahattamaggena ucchedam vadati thapetva te tayo avasesanam papakanam akusalanam dhammanam yathanurupam catuhi maggehi ucchedam vadati tasma tam ucchedavadam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {7} Puna brahmano jigucchati manne samano gotamo idam vayovuddhanam abhivadanadikulasamudacarakammantena na tam karotiti mannamano bhagavantam jegucchiti aha. Bhagava pana yasma jigucchati kayaduccaritadihi. Kim vuttam hoti. Yanca tividham kayaduccaritam yanca catubbidham vaciduccaritam yanca tividham manoduccaritam ya ca thapetva tani duccaritani avasesanam lamakatthena papakanam akosallasambhutatthena akusalanam dhammanam samapatti samapajjana samangibhavo tam sabbampi gutham viya mandanakajatiyo puriso jigucchati hiriyati. Tasma tam jegucchitam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Tattha kayaduccaritenati upayogatthe karanavacanam datthabbam. {8} Puna brahmano tameva abhivadanadikammam bhagavati apassanto ayam imam lokajetthakakammam vineti vinaseti athava yasma etam samicikammam na karoti tasma ayam vinetabbo nigganhitabboti mannamano bhagavantam venayikoti aha. Tatrayam padattho. Vinayatiti vinayo vinasetiti vuttam hoti. Vinayoeva venayiko. Vinayam va arahatiti venayiko. Niggaham arahatiti vuttam hoti. Bhagava pana yasma ragadinam vinayaya vupasamaya dhammam deseti tasma venayiko hoti. Ayameva ettha padattho. Vinayaya dhammam desetiti venayiko. Vicitra hi taddhitavutti. Svayantam venayikabhavam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {9} Puna brahmano yasma abhivadanadini samicikammani karonta vayovuddhe tosenti hasenti akaronta pana tapenti vihesenti domanassam nesam uppadenti bhagava ca tani na karoti tasma ayam vayovuddhe tappatiti mannamano sappurisacaravirahitatta va kapanapuriso ayanti mannamano bhagavantam tapassiti aha. Tatrayam padattho. Tapatiti tapo roseti vihesetiti vuttam hoti. Samicikammakaranassetam namam. Tapo assa atthiti tapassi. Dutiye atthavikappe byanjanani avicaretva loke kapanapuriso tapassiti vuccati. Bhagava pana ye akusala dhamma lokam tapanato tapaniyati vuccanti tesam pahinatta yasma tapassiti sankham gato tasma tam tapassitam attani sampassamano aparam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Pariyayam anujanati. Tatrayam padattho. Tapantiti tapa. Akusalanam dhammanametam adhivacanam. Vuttampi hetam idha tappati pecca tappatiti gathayam. Te tape assi nirassi pahasi viddhamsesiti tapassi. {10} Puna brahmano tam abhivadanadikammam devalokagabbhasampattiya devalokapatisandhipatilabhaya samvattatiti mannamano bhagavati cassa abhavam disva bhagavantam apagabbhoti aha. Kodhavasena va bhagavato matu kucchismim patisandhiggahane dosam dassentopi evamaha. Tatrayam padattho. Gabbhato apagatoti apagabbho. Abhabbo devalokupapattim papunitunti adhippayo. Hino va gabbho assati apagabbho. Devalokagabbhaparibahiratta ayatim hinagabbhapatilabhabhagiti hino vassa matu kucchismim gabbhavaso ahositi adhippayo. Bhagavato pana yasma ayatim gabbhaseyya apagata tasma so tam apagabbhatam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. Tatra ca yassa kho brahmana ayatim gabbhaseyya punabbhavabhinibbatti pahinati etesam padanam evamattho datthabbo. Brahmana yassa puggalassa anagate gabbhaseyya punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakaranatta pahina. Gabbhaseyyagahanena cettha jalabujayoni gahita. Punabbhavabhinibbattiggahanena itara tissopi. Apica gabbhassa seyya gabbhaseyya punabbhavoeva abhinibbatti punabbhavabhinibbattiti evamettha attho datthabbo. Yatha ca vinnanatthititi vuttepi na vinnanato anna thiti atthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Evamidhapi na gabbhato anna seyya veditabba. Abhinibbatti ca nama yasma punabbhavabhutapi apunabbhavabhutapi atthi idha ca punabbhavabhuta adhippeta tasma vuttam punabbhavoeva abhinibbatti punabbhavabhinibbattiti. {11} Evam agatakalato patthaya arasarupatadihi atthahi akkosavatthuhi akkosantampi brahmanam bhagava dhammissaro dhammaraja dhammasami tathagato anukampaya sitaleneva cakkhuna olokento yam dhammadhatum pativijjhitva desanavilasappatto hoti tassa dhammadhatuya supatividdhatta vigatabalahake antalikkhe samabbhuggato punnacando viya saradakale suriyo viya ca brahmanassa hadayandhakaram vidhamanto taniyeva akkosavatthuni tena tena pariyayena annatha dassetva punapi attano karunavippharam atthahi lokadhammehi akampiyabhavena patiladdham tadigunalakkhanam pathavisamacittatam akuppadhammatanca pakasento ayam brahmano kevalam palitasirakhandadantavalitatacatadihi attano vuddhabhavam sanjanati no ca kho janati attanam jatiya anugatam jaraya anusatam byadhina abhibhutam maranena abbhahatam vattakhanubhutam ajja maritva puna sveva uttanasayanadarakabhavagamaniyam mahantena kho pana ussahena mama santikam agato tadassa agamanam satthakam hotuti cintetva imasmim loke attano apatisamam purejatabhavam dassento seyyathapi brahmanatiadina nayena brahmanassa dhammadesanam vaddhesi. Tattha seyyathati opammatthe nipato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Piti sambhavanatthe. Ubhayenapi yatha nama brahmanati dasseti. Kukkutiya andani attha va dasa va dvadasa vati ettha pana kincapi kukkutiya vuttappakarato unadhikanipi andani honti athakho vacanasilitthataya evam vuttanti veditabbam. Evam hi loke silitthavacanam hoti. Tanissuti tani assu. Bhaveyyunti vuttam hoti. Kukkutiya samma adhisayitaniti taya janettiya kukkutiya pakkhe pasaretva tesam upari sayantiya samma adhisayitani. Samma pariseditaniti kalena kalam utum ganhapentiya sutthu samantato seditani. Usmikataniti vuttam hoti. Samma paribhavitaniti kalena kalam sutthu samantato bhavitani. Kukkutigandham gahapitaniti vuttam hoti. Idani yasma taya kukkutiya evam tihi pakarehi tani andani paripaliyamanani na putini honti yopi nesam allasineho so pariyadanam gacchati kapalam tanukam hoti padanakhasikha ca mukhatundakanca kharam hoti kukkutapotaka parinamam gacchanti kapalassa tanutta bahiddha aloko anto pannayati atha te kukkutapotaka ciramvata mayam sankutitahatthapada sambadhe sayimha ayanca bahi aloko dissati ettha dani no sukhaviharo bhavissatiti nikkhamitukama hutva kapalam padena paharanti givam pasarenti. Tato tam kapalam dvedha bhijjati. Kukkutapotaka pakkhe vidhunanta tamkhananurupam viravanta nikkhamanti. Evam nikkhamantananca nesam yo pathamataram nikkhamati so jetthoti vuccati tasma bhagava taya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Upamaya attano jetthabhavam sadhetukamo brahmanam pucchati yo nukho tesam kukkutacchapakanam .pe. Kinti svassa vacaniyoti. Tattha kukkutacchapakananti kukkutapotakanam. Kinti svassa vacaniyoti so kinti vacaniyo assa kim vattabbo bhaveyya jettho va kanittho vati. Sesam uttanatthameva. Tato brahmano aha jetthotissa bho gotama vacaniyoti bho gotama so jettho iti assa vacaniyoti. Kasma iti ce. So hi nesam jetthoti yasma so nesam vuddhataroti attho. Athassa bhagava opammam patipadento aha evameva kho brahmana yatha so kukkutacchapako evam ahampi avijjagataya pajayati. Avijjagatayati avijja vuccati annanam tattha gataya. Pajayati sattadhivacanametam. Tasma ettha avijjandakosassa anto pavitthesu sattesuti evam attho datthabbo. Andabhutayati ande bhutaya jataya sanjataya. Yatha hi ande nibbatta ekacce satta andabhutati vuccanti evamayam sabbapi paja avijjandakose nibbattatta andabhutati vuccati. Pariyonaddhayati tena avijjandakosena samantato onaddhaya baddhaya vethitaya. Avijjandakosampadaletvati tam avijjamayam andakosam bhinditva. Ekova loketi sakalepi lokasannivase ahameva eko adutiyo. Anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti anuttaranti uttaravirahitam sabbasettham. Sammasambodhinti samma samanca bodhim. Athava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Pasattham sundaranca bodhim. Bodhiti rukkhopi maggopi sabbannutannanampi nibbanampi vuccati. Bodhirukkhamule pathamabhisambuddhoti ca antara ca bodhim antara ca gayanti ca agatatthanesu hi rukkho bodhiti vuccati. Sattattimsabodhipakkhiyanam dhammanam catusu maggesu nananti agatatthane maggo. Pappoti bodhim varabhurimedhasoti agatatthane sabbannutannanam. Patvana bodhim amatam asankhatanti agatatthane nibbanam. Idha pana bhagavato arahattamaggannanam adhippetam. Sabbannutannanantipi vadanti. Annesam arahattamaggo anuttaro bodhi hoti na hotiti. Na hoti. Kasma. Asabbagunadayakatta. Tesam hi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti. Kassaci tisso vijja. Kassaci cha abhinna . Kassaci catasso patisambhida. Kassaci savakaparaminanam. Paccekabuddhanampi paccekabodhinnanameva deti. Buddhanam pana arahattamaggo sabbagunasampattim deti abhiseko viya ranno sabbalokissariyabhavam. Tasma annassa kassacipi anuttaro bodhi na hotiti. Abhisambuddhoti abbhannasim pativijjhim pattomhi adhigatomhiti vuttam hoti. Idani yadetam bhagavata evameva kho aham brahmanatiadina nayena vuttam opammasampatipadanam tam evam atthena samsandetva veditabbam. Yatha hi tassa kukkutiya attano andesu adhisayitaditividhakiriyakaranam evam bodhipallanke nisinnassa bodhisattabhutassa bhagavato attano cittasantane aniccam dukkhamanattati tividhanupassanakaranam. Kukkutiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Tividhakiriyasampadanena andanam aputibhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa aparihani. Kukkutiya tividhakiriyakaranena andanam allasinehapariyadanam viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena bhavattayanugata- nikantisinehapariyadanam. Kukkutiya tividhakiriyakaranena andakapalanam tanubhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena avijjandakosassa tanubhavo. Kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa padanakhatundakanam thaddhakharabhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa tikkhakharavippasannasurabhavo. Kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa parinamakalo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa parinamakalo vaddhitakalo gabbhagahanakalo veditabbo. Tato kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa padanakhasikhaya va mukhatundakena va andakosampadaletva pakkhe papphotetva sotthina abhinibbidakalo 1- viya tassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananam gabbham ganhapetva anupubbadhigatena arahattamaggena avijjandakosampadaletva abhinnapakkhe papphotetva sotthina sakalabuddhagunasacchikatakalo veditabbo. Svaham brahmana jettho settho lokassati so aham brahmana yatha tesam kukkutapotakanam pathamataram andakosampadaletva abhinibbatto kukkutapotako jettho hoti evam avijjagataya pajaya tam @Footnote: 1. abhinibbidha...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Avijjandakosampadaletva pathamataram ariyaya jatiya jatatta jettho vuddhatamoti sankham gato sabbagunehi pana apatisamatta setthoti. Evam bhagava attano anuttaram jetthasetthabhavam brahmanassa pakasetva idani yaya patipadaya tam adhigato tam patipadam pubbabhagato pabhuti dassetum araddham kho pana me brahmanatiadimaha. Imam va bhagavato anuttaram jetthasetthabhavam sutva brahmanassa cittamevam uppannam kaya nukho patipadaya imam pattoti tassa cittamannaya imayaham patipadaya imam anuttaram jetthasetthabhavam pattoti dassento evamaha. Tattha araddham kho pana me brahmana viriyam ahositi brahmana na maya ayam anuttaro jetthasetthabhavo kusitena mutthassatina saraddhakayena vikkhittacittena adhigato apica kho tadadhigamaya araddham kho pana me viriyam ahosi bodhimande nisinnena maya caturangasamannagatam viriyam araddham ahosi. Paggahitam asithilappavattitanti vuttam hoti. Araddhattayeva ca me tam asallinam ahosi. Na kevalanca viriyameva satipi me arammanabhimukhibhavena upatthita ahosi upatthitattayeva ca appamuttha. Passaddho kayoti kayacittappassaddhivasena kayopi me passaddho ahosi. Tattha yasma namakaye passaddhe rupakayopi passaddhoeva hoti tasma namakayo rupakayoti avisesetvava passaddho kayoti vuttam. Asaraddhoti so ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Kho passaddhattayeva asaraddho. Vigatadarathoti vuttam hoti. Samahitam cittam ekagganti cittampi me samma ahitam sutthu thapitam appitam viya ahosi samahitattaeva ca ekaggam acalam nipphandananti. Ettavata jhanassa pubbabhagapatipada kathita hoti. Idani imaya patipadaya adhigatam pathamajjhanam adim katva vijjattayapariyosanam visesam dassento sokho ahantiadimaha. Tattha vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehitiadinam kincapi tattha katame kama chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo ime vuccanti kama tattha katame akusala dhamma kamacchando .pe. Vicikiccha ime vuccanti akusala dhamma iti imehi ca kamehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti pavivitto tena vuccati vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehitiadina nayena vibhangeyeva attho vutto tathapi atthakathanayam vina na sutthu pakato hoti atthakathanayeneva nam pakasayissami. Seyyathidam. Vivicceva kamehiti kamehi viviccitva vina hutva apasakkitva. Yo panayamettha evakaro so niyamatthoti veditabbo. Yasma ca niyamattho tasma tasmim pathamajjhanam upasampajja viharanasamaye avijjamananampi kamanam tassa pathamajjhanassa patipakkhabhavam kamapariccageneva cassa adhigamam dipeti. Katham. Vivicceva kamehiti evam hi niyame kariyamane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Idam pannayati nunimassa jhanassa kama patipakkhabhuta yesu sati idam nappavattati andhakare sati padipo viya tesam pariccageneva cassa adhigamo hoti orimatirapariccagena parimatirasseva tasma niyamam karotiti. Tattha siya kasma panesa pubbapadeyeva vutto na uttarapade kim akusalehi dhammehi aviviccapi jhanam upasampajja vihareyyati. Na kho panetam evam datthabbam. Tannissaranato hi pubbapade esa vutto. Kamadhatusamatikkamanato hi kamaragapatipakkhato ca idam jhanam kamanameva nissaranam. Yathaha. Kamanametam nissaranam yadidam nekkhammanti. Uttarapadepi panesa yatha idheva bhikkhave pathamo samano idha dutiyo samanoti ettha evakaro anetva vuccati evam vattabbo. Na hi sakka ito annehipi nivaranasankhatehi akusaladhammehi avivicca jhanam upasampajja viharitum tasma vivicceva kamehi vivicceva akusalehi dhammehiti evam padadvayepi esa datthabbo. Padadvayepi ca kincapi viviccati imina sadharanavacanena tadangavivekadayo kayavivekadayo ca sabbepi viveka sangaham gacchanti tathapi kayaviveko cittaviveko vikkhambhanavivekoti tayoeva idha datthabba. Kamehiti imina pana padena ye ca niddese katame vatthukama manapiya rupatiadina nayena vatthukama vutta ye ca tattheva vibhange ca chando kamotiadina nayena kilesakama vutta te sabbepi sangahita icceva datthabba. Evam hi sati vivicceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Kamehiti vatthukamehipi viviccevati attho yujjati. Tena kayaviveko vutto hoti. Vivicca akusalehi dhammehiti kilesakamehi sabbakusalehi va viviccati attho yujjati. Tena cittaviveko vutto hoti. Purimena cettha vatthukamehi vivekavacanatoyeva kamasukhapariccago dutiyena kilesakamehi vivekavacanato nekkhammasukhapariggaho vibhavito hoti. Evam vatthukamakilesakamavivekavacanatoyeva ca etesam pathamena sankilesavatthuppahanam dutiyena sankilesappahanam pathamena lolabhavassa hetupariccago dutiyena balabhavassa pathamena ca payogasuddhi dutiyena asayaposanam vibhavitam hotiti vinnatabbam. Esa tava nayo kamehiti ettha vuttakamesu vatthukamapakkhe. Kilesakamapakkhe pana chandoti ca ragoti ca evamadihi anekabhedo kamacchandoyeva kamoti adhippeto. So ca akusalapariyapannopi samano tattha katamo kamacchando kamotiadina nayena vibhange jhanapatipakkhato visum vutto. Kilesakamatta va purimapade vutto. Akusalapariyapannatta dutiyapade. Anekabhedato cassa kamatoti avatva kamehiti vuttam. Annesampi ca dhammanam akusalabhave vijjamane tattha katame akusala dhamma kamacchandotiadina nayena vibhange uparijhananganam paccanikapatipakkhabhavadassanato nivarananeva vuttani. Nivaranani hi jhanangapaccanikani. Tesam jhananganameva patipakkhani viddhamsakaniti vuttam hoti. Tatha hi samadhi kamacchandassa patipakkho piti byapadassa vitakko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Thinamiddhassa sukham uddhaccakukkuccassa vicaro vicikicchayati petake vuttam. Evamettha vivicceva kamehiti imina kamacchandassa vikkhambhanaviveko vutto hoti. Vivicca akusalehi dhammehiti imina pancannampi nivarananam. Aggahitaggahanena pana pathamena kamacchandassa dutiyena sesanivarananam. Tatha pathamena tisu akusalamulesu pancakamagunabhedavisayassa lobhassa dutiyena aghatavatthubhedadivisayanam dosamohanam. Oghadisu va dhammesu pathamena kamoghakamayogakamasavakamupadanaabhijjhakayaganthakamaragasamyojananam dutiyena avasesaoghayogasavaupadanaganthasamyojananam. Pathamena ca tanhaya tamsampayuttakananca dutiyena avijjaya tamsampayuttakananca. Apica pathamena lobhasampayuttaatthacittuppadanam dutiyena sesanam catunnam akusalacittuppadanam vikkhambhanaviveko vutto hotiti veditabbo. Ayam tava vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehiti ettha atthappakasana. Ettavata ca pathamassa jhanassa pahanangam dassetva idani sampayogangam dassento savitakkam savicarantiadimaha. Tattha vitakkanam vitakko ohananti 1- vuttam hoti. Svayam arammane cittassa abhiniropanalakkhano ahananapariyahananaraso. Tatha hi tena yogavacaro arammanam vitakkahatam vitakkapariyahatam karotiti vuccati. Arammane cittassa anayanapaccupatthano. Vicaranam vicaro anusancarananti vuttam hoti. Svayam @Footnote: 1. uhanantipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Arammananumajjanalakkhano tattha sahajatanuyojanaraso cittassa anuppabandhanapaccupatthano. Santepi ca nesam katthaci aviyoge olarikatthena pubbangamatthena ca ghandabhighatasaddo 1- viya cetaso pathamabhinipato vitakko sukhumatthena anuravo viya anuppabandho vicaro. Vippharava cettha vitakko paripphandabhavo cittassa akase uppatitukamassa pakkhino pakkhavikkhepo viya padumabhimukhapato viya ca gandhanubandhacetaso bhamarassa santavutti vicaro natiparipphandabhavo cittassa akase uppatitassa pakkhino pakkhappasaranam viya paribbhamanam viya ca padumabhimukhapatitassa bhamarassa padumassa uparibhage. So pana tesam viseso pathamadutiyajjhanesu pakato hoti. Iti imina ca vitakkena imina ca vicarena saha vattati rukkho viya pupphena ca phalena cati idam jhanam savitakkam savicaranti vuccati. Vibhange pana imina ca vitakkena imina ca vicarena upeto hoti samupetotiadina nayena puggaladhitthana desana kata. Attho pana tatrapi evameva datthabbo. Vivekajanti ettha vivitti viveko nivaranavigamoti attho. Vivittoti va viveko nivaranavivitto jhanasampayuttadhammarasiti attho. Tasma viveka tasmim va viveke jatanti vivekajam. Pitisukhanti ettha pinayatiti piti. Sa sampiyayanalakkhana kayacittapinanarasa pharanarasa va odagyapaccupatthana. Sukhanam sukham. Sutthu va khadati khanati ca kayacittabadhanti sukham. Tam satalakkhanam tamsampayuttanam upabruhanarasam anuggahapaccupatthanam. Satipi ca nesam katthaci aviyoge @Footnote: 1. ghantavighata...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Ittharammanapatilabhatutthi piti patiladdharasanubhavanam sukham. Yattha piti tattha sukham. Yattha sukham tattha na niyamato piti. Sankharakkhandhasangahita piti vedanakkhandhasangahitam sukham. Kantarakhinnassa vanantudakantadassanassavanesu viya piti vanacchayappavesanaudakaparibhogesu viya sukham. Tasmim tasmim samaye pakatabhavato cetam vuttanti veditabbam. Ayanca piti idanca sukham assa jhanassa asmim va jhane atthiti idam jhanam pitisukhanti vuccati. Athava piti ca sukhanca pitisukham dhammavinayadayo viya. Vivekajam pitisukhamassa jhanassa asmim va jhane atthiti evampi vivekajam pitisukham. Yatheva hi jhanam evam pitisukham cettha vivekajameva hoti. Tancassa atthiti tasma ekapadeneva vivekajapitisukhantipi vuttam yujjati. Vibhange pana idam sukham imaya pitiya sahagatantiadina nayenetam vuttam. Attho pana tatrapi evameva datthabbo. Pathamanti ganananupubbato pathamam. Idam pathamam samapajjatiti pathamam. Paccanikadhamme jhapetiti jhanam. Imina yogino jhayantitipi jhanam. Paccanikadhamme dahanti gocaram va cintentiti attho. Sayam va tam jhayati upanijjhayatiti jhanam. Teneva tam upanijjhayanalakkhananti vuccati. Tadetam arammanupanijjhanam lakkhanupanijjhananti duvidham hoti. Tattha arammanupanijjhananti saha upacarena atthasamapattiyo vuccanti. Kasma. Kasinarammanupanijjhayanato. Lakkhanupanijjhananti vipassanamaggaphalani vuccanti. Kasma. Lakkhanupanijjhayanato. Ettha hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Vipassana aniccalakkhanadini upanijjhayati. Vipassanaya upanijjhayanakiccam pana maggena sijjhatiti maggo lakkhanupanijjhananti vuccati. Phalam pana nirodhassa tathalakkhanam upanijjhayatiti lakkhanupanijjhananti vuccati. Imasmim pana atthe arammanupanijjhanameva jhananti adhippetam. Etthaha katamam pana tam jhanam nama yam savitakkam savicaram .pe. Pitisukhanti evam apadesam arahatiti. Vuccate. Yatha sadhano saparijanotiadisu thapetva dhananca parijananca anno apadesaraho na hoti evam thapetva vitakkadidhamme annam apadesaraham natthi. Yatha pana saratha sapattika senati vuttesu senangesueva senasammati evamidha pancasu angesuyeva jhanasammati veditabba. Katamesu pancasu. Vitakko vicaro piti sukham cittekaggatati etesu. Etaneva hissa savitakkam savicarantiadina nayena angabhavena vuttani. Avuttatta ekaggata angam na hotiti ce. Tanca na. Kasma. Vuttatta eva. Sapi hi vibhange jhananti vitakko vicaro piti sukham cittassekaggatati evam vuttayeva tasma yatha savitakkam savicaranti evam sacittekaggatanti idha avuttepi imina vibhangavacanena cittekaggatapi angamevati veditabba. Yena hi adhippayena bhagavata uddeso kato soeva tena vibhangepi pakasitoti. Upasampajjati upagantva papunitvati vuttam hoti. Upasampadayitva va nipphadetvati vuttam hoti. Vibhange pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Upasampajjati pathamassa jhanassa labho patilabho patti sampatti phusana sacchikiriya upasampadati vuttam. Tassapi evamevattho veditabbo. Vihasinti bodhimande nisajjasankhatena iriyapathaviharena itivuttappakarajjhanasamangi hutva attabhavassa iriyanam vuttim palanam yapanam yapanam caram viharam abhinipphadesinti attho. Vuttam hetam vibhange viharatiti iriyati vattati paleti yapeti yapeti carati viharati tena vuccati viharatiti. Kim pana katva bhagava imam jhanam upasampajja vihasiti. Kammatthanam bhavetva. Kataram. Anapanassatikammatthanam. Annena tadatthikena kim katabbanti. Annenapi etam va kammatthanam pathavikasinadinam va annataram bhavetabbam. Tesam bhavananayo visuddhimagge vuttanayeneva veditabbo. Idha pana vuccamane atibhariyam vinayanidanam hoti. Tasma paliya atthappakasanamattameva karomati. Pathamajjhanakatha nitthita. Vitakkavicaranam vupasamati vitakkassa ca vicarassa cati imesam dvinnam vupasama samatikkama. Dutiyajjhanakkhane apatubhavati vuttam hoti. Tattha kincapi dutiyajjhane sabbepi pathamajjhanadhamma na santi anneva hi pathamajjhane phassadayo anne idha olarikassa pana olarikassa angassa samatikkama pathamajjhanato paresam dutiyajjhanadinam adhigamo hotiti dipanattham vitakkavicaranam vupasamati evam vuttanti veditabbam. Ajjhattanti idha niyakajjhattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Adhippetam. Vibhange pana ajjhattam paccattanti 1- ettakameva vuttam. Yasma pana niyakajjhattam adhippetam tasma attani jatam attano santane nibbattanti ayamettha attho. Sampasadananti sampasadanam vuccati saddha sampasadanayogato jhanampi sampasadanam nilavannayogato nilam vattham viya. Yasma va tam jhanam sampasadanasamannagatatta vitakkavicarakkhobhavupasamanena ceto sampasadayati tasmapi sampasadananti vuttam. Imasminca atthavikappe sampasadanam cetasoti evam padasambandho veditabbo. Purimasmim pana atthavikappe cetasoti etam ekodibhavena saddhim yojetabbam. Tatrayam atthayojana. Eko udetiti ekodi vitakkavicarehi anajjharulhatta aggo settho hutva udetiti attho. Setthopi hi loke ekoti vuccati. Vitakkavicaravirahito va eko asahayo hutva itipi vattati. Athava sampayuttadhamme udayatiti udi utthapetiti attho. Setthatthena eko ca so udi cati ekodi. Samadhissetam adhivacanam. Iti imam ekodim bhaveti vaddhayatiti idam dutiyajjhanam ekodibhavam. So panayam ekodi yasma cetaso na sattassa na jivassa tasma etam cetaso ekodibhavanti vuttam. Nanu cayam saddha pathamajjhanepi atthi ayanca ekodinamako samadhi atha kasma idameva sampasadanam cetaso ekodibhavancati vuttam. Vuccate. Adum hi pathamajjhanam vitakkavicarakkhobhena @Footnote: 1. abhi. vi. 35/348.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Vicitarangasamakulamiva jalam na suppasannam hoti tasma satiyapi saddhaya sampasadananti na vuttam. Na suppasannattayeva cettha samadhipi na sutthu pakato tasma ekodibhavantipi na vuttam. Imasmim pana jhane vitakkavicarapalibodhabhavena laddhokasa balavati saddha balavasaddhasahayapatilabheneva samadhipi pakato tasma idameva evam vuttanti veditabbam. Vibhange pana sampasadananti ya saddha saddahana okappana abhippasado. Cetaso ekodibhavanti ya cittassa thiti .pe. Samadhiti 1- ettakameva vuttam. Evam vuttena panetena saddhim ayam atthavannana yatha na virujjhati annadatthum samsandati ceva sameti ca evam veditabba. Avitakkam avicaranti bhavanaya pahinatta etasmim etassa va vitakko natthiti avitakkam. Iminava nayena avicaram. Vibhangepi vuttam iti ayanca vitakko ayanca vicaro santa honti samita vupasanta atthangata abbhatthangata appita byappita sosita visosita byantikata tena vuccati avitakkam avicaranti. Etthaha nanu ca vitakkavicaranam vupasamati iminapi ayam attho siddho atha kasma puna vuttam avitakkam avicaranti. Vuccate. Evameva siddhovayamattho na panetam tadatthadipakam. Nanu avocumha olarikassa pana olarikassa angassa samatikkama pathamajjhanato paresam dutiyajjhanadinam samadhigamo hotiti dipanattham vitakkavicaranam vupasamati evam vuttanti. Apica @Footnote: 1. abhi. vi. 35/348.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Vitakkavicaranam vupasama idam sampasadanam na kilesakalussiyassa vitakkavicaranam vupasama ca ekodibhavam na upacarajjhanamiva nivaranappahana pathamajjhanamiva ca angapatubhavati evam sampasadanaekodibhavanam hetuparidipakamidam vacanam. Tatha vitakkavicaranam vupasama idam avitakkam avicaram na tatiyacatutthajjhanani viya cakkhuvinnanadini viya ca abhavati evam avitakkaavicarabhavassa hetuparidipakanca na vitakkavicarabhavamattaparidipakam. Vitakkavicarabhavamattaparidipakameva pana avitakkam avicaranti idam vacanam tasma purimam vatvapi vattabbamevati. Samadhijanti pathamajjhanasamadhito va sampayuttasamadhito va jatanti attho. Tattha kincapi pathamampi sampayuttasamadhito jatam athakho ayameva samadhiti vattabbatam arahati vitakkavicarakkhobhavirahena ativiya acalatta suppasannatta ca tasma imassa vannabhananattham idameva samadhijanti vuttam. Pitisukhanti idam vuttanayameva. Dutiyanti ganananupubbato dutiyam. Idam dutiyam samapajjatitipi dutiyam. Jhananti ettha pana yatha pathamajjhanam vitakkadihi pancangikam hoti evamidam sampasadadihi caturangikanti veditabbam. Yathaha. Jhananti sampasado piti sukham cittassa ekaggatati 1-. Pariyayoyeva ceso. Sampasadanam pana thapetva nippariyayena tivangikamevetam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye tivangikam jhanam hoti piti sukham cittassa ekaggatati 2-. @Footnote: 1. abhi. vi. 35/349. 2. abhi. vi. 35/355.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Sesam vuttanayamevati. Dutiyajjhanakatha nitthita. Pitiya ca viragati ettha vuttatthayeva piti. Viragoti tassa jigucchanam va samatikkamo va. Ubhinnamantara casaddo sampindanattho. So vupasamam va sampindeti vitakkavicaravupasamam va. Tattha yada vupasamameva sampindeti tada pitiya viraga ca kinci bhiyyo vupasama cati evam yojana veditabba. Imissa ca yojanaya virago jigucchanattho hoti tasma pitiya jigucchana ca vupasama cati ayamattho datthabbo. Yada pana vitakkavicaravupasamam sampindeti tada pitiya ca viraga kinci bhiyyo vitakkavicarananca vupasamati evam yojana veditabba. Imissa ca yojanaya virago samatikkamanattho hoti tasma pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati ayamattho datthabbo. Kamancete vitakkavicara dutiyajjhaneyeva vupasanta imassa pana jhanassa maggaparidipanattham vannabhananatthancetam vuttam. Vitakkavicarananca vupasamati hi vutte idam pannayati nuna vitakkavicaranam vupasamo maggo imassa jhanassati. Yatha ca tatiye ariyamagge appahinanampi sakkayaditthadinam pancannam orambhagiyanam sannojananam pahanati evam pahanam vuccamanam vannabhananam hoti tadadhigamaya ussukkanam ussahajananattham evameva idha avupasantanampi vitakkavicaranam vapasamo vuccamano vannabhananam hoti. Tenayamattho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Vutto pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati. Upekkhako ca vihasinti ettha upapattito ikkhatiti upekkha samam passati apakkhapatitava hutva passatiti attho. Taya visadaya vipulaya thamagataya samannagatatta tatiyajjhanasamangi upekkhakoti vuccati. Upekkha pana dasavidha hoti chalangupekkha brahmaviharupekkha bojjhangupekkha viriyupekkha sankharupekkha vedanupekkha vipassanupekkha tatramajjhattupekkha jhanupekkha parisuddhiupekkhati. Evamayam dasavidhapi tattha tattha agatanayato bhumipuggala- cittarammanakkhandhasangahaekakkhanakusalattikasankhepavasena ca papancasudaniya majjhimatthakathaya bhayabheravasuttavannanaya atthasaliniya va dhammasangahatthakathaya vuttanayena veditabba. Idha pana vuccamana vinayanidanam atibhariyam karotiti na vutta. Lakkhanadito pana idha adhippetupekkha majjhattalakkhana anabhogarasa abyaparapaccupatthana pitiviragapadatthanati. Etthaha nanu cayam atthato tatramajjhattupekkhava hoti sa ca pathamadutiyajjhanesupi atthi tasma tatrapi upekkhako ca vihasinti evamayam vattabba siya sa kasma na vuttati. Aparibyattakiccato. Aparibyattam hi tassa tattha kiccam vitakkadihi abhibhutatta. Idha panayam vitakkavicarapitihi anabhibhutatta ukkhittasira viya hutva paribyattakicca jata tasma vuttati. Nitthita upekkhako ca vihasinti etassa sabbaso attavannana. Idani sato ca sampajanoti ettha saratiti sato. Sampajanatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Sampajano. Puggalena sati ca sampajannanca vuttam. Tattha saranalakkhana sati appamusanarasa arakkhapaccupatthana. Asammohalakkhanam sampajannam tiranarasam pavicayapaccupatthanam. Vittharato panetam majjhimatthakathayam satipatthanavannanayam vuttanayeneva veditabbam. Tattha kincapi idam satisampajannam purimajjhanesupi atthi. Mutthassatissa hi asampajanassa upacaramattampi na sampajjati pageva appana. Olarikatta pana tesam jhananam bhumiyam viya purisassa cittassa gati sukha hoti abyattam tattha satisampajannakiccam. Olarikangappahanena pana sukhumatta imassa jhanassa purisassa khuradharayam viya satisampajannakiccapariggahitayeva cittassa gati icchitabbati idheva vuttam. Kinci bhiyyo yathapi dhenupako vaccho dhenuto apanito arakkhiyamano punareva dhenum upagacchati evamidam tatiyajjhanasukham pitito apanitam satisampajannarakkhena arakkhiyamanam punareva pitim upagaccheyya pitisampayuttameva siya. Sukhe capi satta sarajjanti idanca atimadhuram sukham tato param sukhabhava satisampajannanubhavena panettha sukhe asarajjana hoti no annathati imampi atthavisesam dassetum idam idheva vuttanti veditabbam. Idani sukhanca kayena patisamvedesinti ettha kincapi tatiyajjhanasamangino sukhapatisamvedanabhogo natthi evam santepi yasma tassa namakayena sampayuttam sukham yam va tam namakayasampayuttam sukham tamsamutthanenassa yasma atipanitena rupena rupakayo phuttho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Yassa phutthatta jhana vutthitopi sukham patisamvedeyya tasma etamattham dassento sukhanca kayena patisamvedesinti aha. Idani yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti ettha yamjhanahetu yamjhanakarana tamtatiyajjhanasamangipuggalam buddhadayo ariya acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti uttanikaronti pakasenti pasamsantiti adhippayo. Kinti. Upekkhako satima sukhavihariti. Tam tatiyajjhanam upasampajja vihasinti evamettha yojana veditabba. Kasma pana tam te evam pasamsantiti. Pasamsarahato. Ayam hi yasma atimadhurasukhe sukhaparamippattepi tatiyajjhane upekkhako na tattha sukhabhisangena akaddhiyati yatha ca piti na uppajjati evam upatthitassatitaya satima yasma ca ariyakantam ariyajanasevitameva ca asankilittham sukham namakayena patisamvedeti tasma pasamsaraho. Iti pasamsarahato nam ariya te evam pasamsarahahetubhute gune pakasenta upekkhako satima sukhavihariti evam pasamsantiti veditabbam. Tatiyanti ganananupubbato tatiyam. Idam tatiyam samapajjatitipi tatiyam. Jhananti ettha yatha dutiyam sampasadadihi caturangikam evamidam upekkhadihi pancangikam. Yathaha. Jhananti upekkha sati sampajannam sukham cittassa ekaggatati. Pariyayoyeva ceso. Upekkhasatisampajannani pana thapetva nippariyayena duvangikamevetam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye duvangikam jhanam hoti sukham cittassekaggatati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Sesam vuttanayamevati. Tatiyajjhanakatha nitthita. Sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahanati kayikasukhassa ca kayikadukkhassa ca pahana. Pubbevati tanca kho pubbeva na catutthajjhanakkhane. Somanassadomanassanam atthangamati cetasikasukhassa cetasikadukkhassa cati imesampi dvinnam pubbeva atthangama pahana icceva vuttam hoti. Kada pana nesam pahanam hotiti. Catunnam jhananam upacarakkhane. Somanassam hi catutthassa jhanassa upacarakkhaneyeva pahiyati. Dukkhadomanassasukhani pathamadutiyatatiyanam upacarakkhanesu. Evametesam pahanakkamena avuttanam indriyavibhange pana indriyanam uddesakkameneva idhapi vuttanam sukhadukkhasomanassadomanassanam pahanam veditabbam. Yadi panetani tassa tassa jhanassa upacarakkhaneyeva pahiyanti atha kasma kattha cuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhati idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja viharati etthuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhati kattha cuppannam domanassindriyam sukhindriyam somanassindriyam aparisesam nirujjhati idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahana .pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati etthuppannam somanassindriyam aparisesam nirujjhatiti 1- evam jhanesveva nirodho vuttoti. Atisayanirodhatta. Atisayanirodho hi nesam pathamajjhanadisu @Footnote: 1. sam. mahavara. 19/283.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Nirodho. Nirodhoyeva pana upacarakkhane natisayanirodhoti. Tatha hi nanavajjane pathamajjhanupacare niruddhassapi dukkhindriyassa damsamakasadisamphassena va visamasanupatapena va siya uppatti na tveva antoappanayam. Upacare va niruddhampetam na sutthu niruddham hoti patipakkhena avihatatta. Antoappanayam pana pitipharanena sabbo kayo sukhokkanto hoti. Sukhokkantakayassa ca sutthu niruddham hoti dukkhindriyam patipakkhena vihatatta. Nanavajjaneeva ca dutiyajjhanupacare pahinassa domanassindriyassa yasma etam vitakkavicarapaccayepi kayakilamathe cittupaghate ca sati uppajjati vitakkavicarabhave ca neva uppajjati yattha pana uppajjati tattha vitakkavicarabhave appahinaeva dutiyajjhanupacare vitakkavicarati tatthassa siya uppatti appahinapaccayatta na tveva dutiyajjhane pahinapaccayatta. Tatha tatiyajjhanupacare pahinassapi sukhindriyassa pitisamutthanappanitarupaphutthakayassa siya uppatti na tveva tatiyajjhane. Tatiyajjhane hi sukhassa paccayabhuta piti sabbaso niruddhati. Tatha catutthajjhanupacare pahinassapi somanassindriyassa pitiasannatta appanapattaya upekkhaya abhavena samma anatikkantatta ca siya uppatti na tveva catutthajhane. Tasma evanca etthuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhatiti tattha tattha aparisesaggahanam katanti. Etthaha athevam tassa tassa jhanassupacare pahinapi eta vedana idha kasma samahariti. Sukhaggahanattham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Ya hi ayam adukkhamasukhanti ettha adukkhamasukha vedana vutta sa sukhuma atiduvinneyya na sakka sukhena gahetum tasma yatha nama dutthassa yatha va tatha va upasankamitva gahetum asakkuneyyassa gonassa gahanattham gopo ekasmim vaje sabba gavo samaharati athekekam niharanto patipatiya agatam ayam so ganhatha nanti tampi gahayati evameva bhagava sukhaggahanattham sabba eta samahari. Evam hi samahata eta dassetva yam neva sukham na dukkham na somanassam na domanassam ayam adukkhamasukha vedanati sakka hoti esa gahayitum apica adukkhamasukhaya cetovimuttiya paccayadassanatthancapi eta vuttati veditabba. Sukhappahanadayo hi tassa paccaya. Yathaha. Cattaro kho avuso paccaya adukkhamasukhaya cetovimuttiya samapattiya idhavuso bhikkhu sukhassa ca pahana .pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati ime kho avuso cattaro paccaya adukkhamasukhaya cetovimuttiya samapattiyati 1-. Yatha va annattha pahinapi sakkayaditthiadayo tatiyamaggassa vannabhananattham tattha pahinati vutta evam vannabhananatthampetassa jhanasseta idha vuttati veditabba. Paccayaghatena va ettha ragadosanam atidurabhavam dassetumpeta vuttati veditabba. Etasu hi sukham somanassassa paccayo somanassam ragassa dukkham domanassassa paccayo domanassam dosassa @Footnote: 1. Ma. Ma. 12/553.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Sukhadighatena ca sapaccaya ragadosa hatati atidure hontiti. Adukkhamasukhanti dukkhabhavena adukkham sukhabhavena asukham. Etenettha dukkhasukhapatipakkhabhutam tatiyavedanam dipeti. Na dukkhasukhabhavamattam. Tatiyavedana nama adukkhasukha upekkhatipi vuccati. Sa itthanitthaviparitanubhavanalakkhana majjhattarasa avibhutapaccupatthana sukhanirodhapadatthanati veditabba. Upekkhasatiparisuddhinti upekkhaya janitassatiparisuddhim. Imasmim hi jhane suparisuddha sati ya ca tassa satiya parisuddhi sa upekkhaya kata na annena tasma etam upekkhasatiparisuddhiti vuccati. Vibhangepi vuttam ayam sati imaya upekkhaya vivata hoti parisuddha pariyodata tena vuccati upekkhasatiparisuddhiti 1-. Yaya ca upekkhaya ettha satiya parisuddhi hoti sa atthato tatramajjhattatati veditabba. Na kevalam cettha taya satiyeva parisuddha apica kho sabbepi sampayuttadhamma. Satisisena pana desana vutta. Tattha kincapi ayam upekkha hetthapi tisu jhanesu vijjati yatha pana diva suriyappabhabhibhava somabhavena ca attano upakarakattena va sabhagaya rattiya alabha diva vijjamanapi candalekha aparisuddha hoti apariyodata evamayampi tatramajjhattupekkhacandalekha vitakkadipaccanikadhammatejabhibhava sabhagaya ca upekkhavedanarattiya alabha vijjamanapi pathamadijjhanabhede aparisuddha hoti. Tassa ca @Footnote: 1. abhi. vi. 35/352.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Aparisuddhaya diva aparisuddhacandalekhaya pabha viya sahajatapi satiadayo aparisuddhava honti. Tasma tesu ekampi upekkhasatiparisuddhiti na vuttam. Idha pana vitakkadipaccanikadhamma- tejabhibhavabhava sabhagaya ca upekkhavedanarattiya patilabha ayam tatramajjhattupekkhacandalekha ativiya parisuddha. Tassa parisuddhatta parisuddhacandalekhapabha viya sahajatapi satiadayo parisuddha honti pariyodata. Tasma idameva upekkhasatiparisuddhiti vuttanti veditabbam. Catutthanti ganananupubbato catuttham. Idam catuttham samapajjatiti catuttham. Jhananti ettha yatha tatiyam upekkhadihi pancangikam evamidam upekkhadihi tivangikam. Yathaha. Jhananti upekkha sati cittassekaggatati. Pariyayoeva ceso. Thapetva pana satim upekkhavedanameva gahetva nippariyayena duvangikametam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye duvangikam jhanam hoti upekkha cittassekaggatati. Sesam vuttanayamevati. Catutthajjhanakatha nitthita. {12} Iti imani cattari jhanani kesanci cittekaggatatthani honti kesanci vipassanapadakani kesanci abhinnapadakani kesanci nirodhapadakani kesanci bhavokkamanatthani. Tattha khinasavanam cittekaggatatthani honti. Te hi samapajjitva ekaggacitta sukham divasam viharissamati icceva kasinaparikammam katva attha samapattiyo nibbattenti. Sekkhaputhujjananam samapattito vutthaya samahitena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Cittena vipassissamati nibbattentanam vipassanapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva abhinnapadakam jhanam samapajjitva samapattito vutthaya ekopi hutva bahudha hotiti 1- vuttanaya abhinnayo patthenta nibbattenti tesam abhinnapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva nirodhasamapattim samapajjitva sattaham acittaka hutva dittheva dhamme nirodham nibbanam patva sukham viharissamati nibbattenti tesam nirodhapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva aparihinajjhana hutva brahmaloke uppajjissamati nibbattenti tesam bhavokkamanatthani honti. Bhagavata panidam catutthajjhanam bodhirukkhamule nibbattitam tam tassa vipassanapadakanceva ahosi abhinnapadakanca nirodhapadakanca sabbakiccasadhakanca sabbalokiyalokuttaragunadayakanti veditabbam. Yesanca gunanam dayakam ahosi tesam ekadesam dassento evam samahite cittetiadimaha. Tattha soti so aham. Evanti catutthajjhanakkamanidassanametam. Imina kamena catutthajjhanam patilabhitvati vuttam hoti. Samahiteti imina catutthajjhanasamadhina samahite. Parisuddhetiadisu pana upekkhasatiparisuddhibhavena parisuddhe. Parisuddhattayeva pariyodate pabhassareti vuttam hoti. Sukhadinam paccayanam ghatena vihataragadianganatta anangane. Ananganattayeva vigatupakkilese. @Footnote: 1. an. tika. 20/217.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Anganena hi cittam upakkilissati. Subhavitatta mudubhute vasibhavappatteti vuttam hoti. Vase vattamanam hi cittam muduti vuccati. Muduttaeva ca kammaniye kammakkhame kammayoggeti vuttam hoti. Mudu hi cittam kammaniyam hoti sunidhantamiva suvannam. Tadubhayampi ca subhavitattaeva. Yathaha. Naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami yam evam bhavitam bahulikatam mudu ca hoti kammaniyanca yathayidam bhikkhave cittanti 1-. Etesu parisuddhabhavadisu thitatta thite thitattayeva anenjappatte acale nirinjaneti vuttam hoti. Mudukammannabhavena va attano vase thitatta thite. Saddhadihi pariggahitatta anenjappatte. Saddhapariggahitam hi cittam asaddhiyena na injati viriyapariggahitam kosajjena na injati satipariggahitam pamadena na injati samadhipariggahitam uddhaccena na injati pannapariggahitam avijjaya na injati obhasagatam kilesandhakarena na injati imehi chahi dhammehi pariggahitam anenjappattam hoti. Evam atthangasamannagatam cittam abhiniharakkhamam hoti abhinnasacchikaraniyanam dhammanam abhinnasacchikiriyaya. Aparopi nayo. Catutthajjhanasamadhina samahite nivaranaduribhavena parisuddhe vitakkadisamatikkamena pariyodate jhanapatilabhapaccayanam 2- papakanam icchavacaranam abhavena anangane icchaya avacaranam icchavasena otinnanam pavattanam nanappakaranam kamaragapaccayananti attho. Abhijjhadinam @Footnote: 1. an. eka. 20/11. 2. visuddhimagga. 2/203. peDna jhanapatilabhapaccanikanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Cittupakkilesanam vigamena vigatupakkilese. Ubhayampi cetam ananganavatthusuttanusarena veditabbam. Vasippattiya mudubhute iddhipadabhavupagamanena kammaniye bhavanaparipuriya panitabhavupagamanena thite anenjappatte yatha anenjappattam hoti evam thiteti attho. Evampi atthangasamannagatam cittam abhiniharakkhamam hoti abhinnasacchikaraniyanam dhammanam abhinnasacchikiriyaya padakam padatthanabhutanti. Pubbenivasanussatinnanayati evam abhinnapadake jate etasmim citte pubbenivasanussatimhi yam nanam tadatthaya. Tattha pubbenivasoti pubbe atitajatisu nivutthakkhandha. Nivutthati ajjhavuttha anubhuta attano santane uppajjitva niruddha. Nivutthadhamma va. Nivutthati gocaranivasena nivuttha attano vinnanena vinnata paricchinna paravinnanavinnatapi va chinnavattumakanussaranadisu. Pubbenivasanussatiti yaya satiya pubbenivasam anussati pubbenivasanussati. Nananti taya satiya sampayuttam nanam. Evamimassa pubbenivasanussatinnanassa atthaya pubbenivasanussatinnanaya etassa nanassa adhigamaya pattiyati vuttam hoti. Abhininnamesinti abhiniharim. Soti so aham. Anekavihitanti anekavidham anekehi va pakarehi pavattitam samvannitanti attho. Pubbenivasanti samanantaratitam bhavam adim katva tattha tattha nivutthasantanam. Anussaramiti ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyoti evam jatipatipatim anugantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Anugantva sarami anueva 1- va sarami citte abhininnamitamatteeva saramiti dasseti. Puritaparaminam hi mahapurisanam parikammakaranam natthi tena te cittam abhininnamitvava saranti. Adikammikakulaputta pana parikammam katva saranti. Tasma tesam vasena parikammam vattabbam siya. Tam pana vuccamanam atibhariyam vinayanidanam karoti. Tasma tam na vadama. Atthikehi pana visuddhimagge vuttanayena gahetabbam. Idha pana palimeva vannayissama. Seyyathidanti araddhappakaradassanatthe nipato. Teneva yvayam pubbenivaso araddho tassa pakarappabhedam dassento ekampi jatintiadimaha. Tattha ekampi jatinti ekampi patisandhimulam cutipariyosanam ekabhavapariyapannam khandhasantanam. Esa nayo dvepi jatiyotiadisu. Anekepi samvattakappetiadisu pana parihayamano kappo samvattakappo vaddhamano vivattakappoti veditabbo. Tattha samvattena samvattatthayikappo gahito hoti tammulakatta. Vivattena ca vivattatthayi. Evam hi sati yani tani cattarimani bhikkhave kappassa asankheyyani katamani cattari samvatto samvattatthayi vivatto vivattatthayiti 2- vuttani tani sabbani pariggahitani honti. Tattha tayo samvatta tejosamvatto aposamvatto vayosamvattoti. Tisso samvattasimayo abhassara subhakinha vehapphalati. Yada kappo tejena samvattati abhassarato hettha aggina dayhati. Yada @Footnote: 1. anudevatipi dissati . 2. an. catukka. 21/190.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Udakena samvattati subhakinhato hettha udakena viliyati. Yada vatena samvattati vehapphalato hettha vatena viddhamsiyati. Vittharato pana sadapi ekam buddhakkhettam vinassati. Buddhakkhettannama tividham hoti jatikkhettam anakkhettam visayakkhettanca. Tattha jatikkhettam dasasahassacakkavalapariyantam hoti yam tathagatassa patisandhiadisu kampati. Anakkhettam kotisatasahassacakkavalapariyantam yattha ratanaparittam mettaparittam khandhaparittam dhajaggaparittam atanatiyaparittam moraparittanti imesam parittanam anubhavo pavattati. Visayakkhettam anantamaparimanam yam yavata va pana akankheyyati vuttam yattha yam yam akankhati tam tam anussarati. Evametesu tisu buddhakkhettesu ekam anakkhettam vinassati. Tasmim pana vinassante jatikkhettam vinatthameva hoti. Vinassantanca ekatova vinassati. Santhahantampi ekato santhahati. Tassa vinaso ca santhahananca visuddhimagge vuttam. Atthikehi tato gahetabbam. Ye pana te samvattavivatta vutta etesu bhagava bodhimande sammasambodhim abhisambujjhanatthaya nisinno anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe sari. Katham. Amutrasintiadina nayena. Tattha amutrasinti aham amumhi samvattakappe aham amumhi bhave va yoniya va gatiya va vinnanatthitiya va sattavase va sattanikaye va ahosim. Evannamoti vessantaro va jotipalo va. Evamgottoti bhagavo va gotamo va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Evamvannoti odato va samo va. Evamaharoti salimamsodanaharo va pavattaphalabhojano va. Evamsukhadukkhapatisamvediti anekappakarena kayikacetasikanam samisaniramisadippabhedanam va sukhadukkhanam patisamvedi. Evamayupariyantoti evamvassasataparimanayupariyanto caturasitikappasahassaparimanayupariyanto va. So tato cuto amutra udapadinti so aham tato bhavato yonito gatito vinnanatthitito sattavasato sattanikayato va cuto puna amukasmim nama bhave yoniya gatiya vinnanatthitiya sattavase sattanikaye va udapadim. Tatrapasinti atha tatrapi bhave va yoniya va gatiya va vinnanatthitiya va sattavase va sattanikaye va puna ahosim. Evamnamotiadi vuttanayameva. Athava yasma amutrasinti idam anupubbena arohantassa yavadicchakaanussaranam so tato cutoti patinivattantassa paccavekkhanam tasma idhupapannoti imissa idhupapattiya anantaram amutra udapadinti tusitabhavanam sandhayahati veditabbo. Tatrapasim evannamoti tatrapi tusitabhavane setuketu nama devaputto ahosim. Evamgottoti tahi devatahi saddhim ekagotto. Evamvannoti suvannavanno. Evamaharoti dibbasudhaharo. Evamsukhadukkhapatisamvediti evam dibbasukham patisamvedi. Dukkham pana sankharadukkhamattameva. Evamayupariyantoti evam sattapannasavassakotisatthivassasatasahassayupariyanto. So tato cutoti so aham tato tusitabhavanato cuto. Idhupapannoti idha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Mahamayaya deviya kucchismim nibbatto. Ititi evam. Sakaram sauddesanti namagottavasena sauddesam vannadivasena sakaram. Namagottena hi satto naro tisso 1- gotamoti uddisiyati. Vannadihi odato samoti nanattato pannayati. Tasma namagottam uddeso itare akara. Kim pana buddhayeva pubbenivasam sarantiti. Vuccate. Na buddhayeva paccekabuddhasavakatitthiyapi no ca kho visesena. Titthiya hi cattalisamyeva kappe saranti na tato param. Kasma. Dubbalappannatta. Tesam hi namarupaparicchedavirahita dubbala panna hoti. Savakesu pana asitimahasavaka kappasatasahassam saranti. Dve aggasavaka ekamasankheyyam kappasatasahassanca. Paccekabuddha dve asankheyyani kappasatasahassanca. Ettako hi tesam abhiniharo. Buddhanam pana paricchedo natthi yava icchanti tava saranti. Titthiya ca khandhapatipatimeva saranti patipatim muncitva cutipatisandhivasena saritum na sakkonti. Tesam hi andhanam viya icchitappadesokkamanam natthi. Savaka ubhayathapi saranti. Tatha paccekabuddha. Buddha pana khandhapatipatiyapi cutipatisandhivasenapi sihokkantavasenapi anekasu kappakotisu hettha va upari va yam yam thanam akankhanti tam tam sabbam sarantiyeva. Ayam kho me brahmanatiadisu. Meti maya. Vijjati viditakaranatthena vijja. Kim viditam karoti. Pubbenivasam. @Footnote: 1. ito param katthaci dattotipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Avijjati tasseva pubbenivasassa aviditakaranatthena tappaticchadakamoho vuccati. Tamoti sveva moho paticchadakatthena tamoti vuccati. Alokoti sayeva vijja obhasakaranatthena alokoti vuccati. Ettha ca vijja adhigatati ayam attho. Sesam pasamsavacanam. Yojana panettha ayam kho me vijja adhigata tassa me adhigatavijjassa avijja vihata vinatthati attho. Kasma. Yasma vijja uppanna. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathatanti ettha yathati opamme. Tanti nipato. Satiya avippavasena appamattassa viriyatapena atapino kaye ca jivite ca anapekkhataya pahitattassa pesitacittassati attho. Idam vuttam hoti. Yatha appamattassa atapino pahitattassa viharato avijja vihanneyya vijja uppajjeyya tamo vihanneyya aloko uppajjeyya evameva mama avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno etassa me padhananuyogassa anurupameva phalam laddhanti. Ayam kho me brahmana pathama abhinibbida 1- ahosi kukkutacchapakasseva andakosamhati ayam kho mama brahmana pubbenivasanussatinnanamukhatundakena pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosampadaletva pathama abhinibbida pathama nikkhanti pathama ariya jati ahosi kukkutacchapakasseva mukhatundakena va padanakhasikhaya va andakosampadaletva tamha andakosamha abhinibbida nikkhanti kukkutanikaye pacchajatiti 2-. Pubbenivasakatha nitthita. @Footnote: 1. paliyampana abhinibbidhati dissati. katthaci abhinibbhidatipi dissati. @2. paccajatiti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

{13} So evam .pe. Cutupapatannanayati cutiya ca upapate ca nanaya. Yena nanena sattanam cuti ca upapato ca nayati tadatthanti vuttam hoti. Cittam abhininnamesinti parikammacittam niharim. So dibbena .pe. Passamiti ettha pana puritaparaminam mahasattanam parikammakaranam natthi te hi citte abhininnamitamatte eva dibbena cakkhuna .pe. Satte passanti. Adikammikakulaputta parikammam katva. Tasma tesam vasena parikammam vattabbam siya. Tam pana vuccamanam atibhariyam vinayanidanam karoti tasma tam na vadama. Atthikehi pana visuddhimagge vuttanayena gahetabbam. Idha pana palimeva vannayissama. Soti so aham. Dibbenatiadisu dibbasadisatta dibbam. Devatanam hi sucaritakammanibbattam pittasemharudhiradihi apalibuddham upakkilesavimuttataya durepi arammanasampaticchanasamattham dibbam pasadacakkhu hoti. Idancapi viriyabhavanabalanibbattam nanacakkhu tamsadisamevati dibbasadisatta dibbam. Dibbaviharavasena patiladdhatta attana ca dibbaviharasannissitattapi dibbam. Alokapariggahena mahajutikattapi dibbam. Tirokuddadigatarupadassanena mahagatikattapi dibbam. Tam sabbam saddasatthanusarena veditabbam. Dassanatthena cakkhu cakkhukiccakaranena cakkhumivatipi cakkhu. Cutupapatadassanena ditthivisuddhihetutta visuddham. Yo hi cutimattameva passati na upapatam so ucchedaditthim ganhati. Yo upapatamattameva passati na cutim so navasattapatubhavaditthim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Ganhati. Yo pana tadubhayam passati so yasma duvidhampi tam ditthigatam ativattati tasmassa tam dassanam ditthivisuddhihetu hoti. Tadubhayanca bhagava addasa. Tenetam vuttam cutupapatadassanena ditthivisuddhihetutta visuddhanti. Ekadasaupakkilesavirahato va visuddham. Bhagavato hi ekadasaupakkilesavirahitam dibbacakkhu. Yathaha. So kho aham anuruddha vicikiccha cittassa upakkilesoti iti viditva vicikiccham cittassa upakkilesam pajahim amanasikaro cittassa thinamiddham cittassa chambhitattam cittassa ubbillam cittassa dutthullam cittassa accaraddhaviriyam cittassa atilinaviriyam cittassa abhijappa cittassa nanattasanna cittassa atinijjhayitattam rupanam cittassa upakkilesoti iti viditva atinijjhayitattam rupanam cittassa upakkilesam pajahim so kho aham anuruddha appamatto atapi pahitatto viharanto obhasam hi kho sanjanami na ca rupani passami rupani hi kho passami na ca obhasam sanjanamiti 1- evamadim. Tadevam ekadasaupakkilesavirahato visuddham. Manussupacaram atikkamitva rupadassanena atikkantamanusakam. Manusakam va mamsacakkhum atikkantatta atikkantamanusakanti veditabbam. Tena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena. Satte passamiti manusso mamsacakkhuna viya satte passami dakkhami olokemi. Cavamane upapajjamaneti ettha cutikkhane upapattikkhane va dibbacakkhuna datthum na sakka ye pana asannacutika idani cavissantiti te cavamana ye ca gahitapatisandhika sampatinibbatta @Footnote: 1. Ma. upari. 14/306.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Va te upapajjamanati adhippeta. Te evarupe cavamane upapajjamane ca passamiti dasseti. Hineti mohanissandayuttatta hinanam jatikulabhogadinam vasena hilite onate avannate. Paniteti amohanissandayuttatta tabbiparite. Suvanneti adosanissandayuttatta itthakantamanapavannayutte. Dubbanneti dosanissandayuttatta anitthaakantaamanapavannayutte. Abhirupavirupetipi attho. Sugateti sugatigate. Alobhanissandayuttatta va addhe mahaddhane. Duggateti duggatigate. Lobhanissandayuttatta va dalidde appannapane. Yathakammupageti yam yam kammam upacitam tena tena upagate. Tattha purimehi cavamanetiadihi dibbacakkhukiccam vuttam. Imina pana padena yathakammupagannanakiccam. Tassa ca nanassa ayamuppattikkamo. Hettha nirayabhimukham alokam vaddhetva nerayikasatte passati mahantam dukkhamanubhavamane. Tam dassanam dibbacakkhukiccameva. So evam manasikaroti kinnukho kammam katva ime satta evam dukkhamanubhavantiti. Athassa idannama katvati tamkammarammanam nanam uppajjati. Tatha upari devalokabhimukham alokam vaddhetva nandanavanamissakavanaparusakavanadisu satte passati mahasampattim anubhavamane. Tampi dassanam dibbacakkhukiccameva. So evam manasikaroti kinnukho kammam katva ime satta evam sampattimanubhavantiti. Athassa idannama katvati tam kammarammanam nanam uppajjati. Idam yathakammupagannanam nama. Imassapi visum parikammannama natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Yathapimassa evam anagatamsannanassapi. Dibbacakkhupadakaneva hi imani dibbacakkhuna saheva ijjhanti. Kayaduccaritenatiadisu dutthu caritam duttham va caritam kilesaputikattati duccaritam. Kayena duccaritam kayato va uppannam duccaritanti kayaduccaritam. Evam vacimanoduccaritanipi datthabbani. Samannagatati samangibhuta. Ariyanam upavadakati buddhapaccekabuddhabuddhasavakanam ariyanam antamaso gihisotapannanampi anatthakama hutva antimavatthuna va gunapariddhamsanena va upavadaka akkosaka garahakati vuttam hoti. Tattha natthi imesam samanadhammo assamana eteti vadanto antimavatthuna upavadati natthi imesam jhanam va vimokkham va maggo va phalam vati vadanto gunapariddhamsanena upavadatiti veditabbo. So ca janam va upavadeyya ajanam va ubhayathapi ariyupavadova hoti. Bhariyam kammam saggavaranam maggavarananca. Tassa ca avibhavattham idam vatthumudaharanti. Annatarasmim kira game eko thero ca daharabhikkhu ca pindaya caranti. Te pathamaghareyeva ulunkamattam unhayagum labhimsu. Therassa ca kucchivato atthi. So cintesi ayam yagu mayham sappaya yava na sitala hoti tava nam pivamiti. So manussehi ummaratthaya ahate darukhande nisiditva tam pivi. Itaro tam jigucchi aticchato vatayam mahallako amhakam lajjitabbatam akasiti. Thero game caritva viharam gantva daharabhikkhum aha atthi te avuso imasmim sasane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Patitthati. Ama bhante sotapanno ahanti. Tenahavuso uparimaggatthaya vayamam ma akasi khinasavo taya upavaditoti. So tam khamapesi. Tenassa tam pakatikam ahosi. Tasma yo annopi ariyam upavadati tena gantva sace attana vuddhataro hoti aham ayasmantam idancidanca avacam tam me khamahiti khamapetabbo. Sace navakataro hoti vanditva ukkutikam nisiditva anjalim paggahetva aham bhante tumhe idancidanca avacam tam me khamathati khamapetabbo. Sace so nakkhamati disapakkanto va hoti ye tasmim vihare bhikkhu vasanti tesam santikam gantva sace attana vuddhataro hoti thitakeneva sace navakataro ukkutikam nisiditva anjalim paggahetva khamapetabbam. Aham bhante asukannama ayasmantam idancidanca avacam khamatu me so ayasmati evam vadantena khamapetabbam. Sace so parinibbuto hoti parinibbutamancatthanam gantva yava sivathikam gantvapi khamapetabbam. Evam kate saggavarananca maggavarananca na hoti pakatikameva hoti. Micchaditthikati viparitadassana. Micchaditthikammasamadanati micchaditthivasena samadinnananavidhakamma ye ca micchaditthimulakesu kayakammadisu annepi samadapenti. Tattha ca vaciduccaritaggahaneneva ariyupavade manoduccaritaggahaneneva ca micchaditthiya sangahitayapi imesam dvinnam punavacanam mahasavajjabhavadassanatthanti veditabbam. Mahasavajjo hi ariyupavado

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Anantariyasadiso. Yathaha. Seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim apatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam nirayeti. Micchaditthito ca mahasavajjatarannama annam natthi. Yathaha. Naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami evam mahasavajjataram yathayidam micchaditthi micchaditthiparamani bhikkhave vajjaniti 1-. Kayassa bhedati upadinnakkhandhapariccaga. Parammaranati tadanantaram abhinibbattakkhandhaggahana. Athava kayassa bhedati jivitindriyassupaccheda. Parammaranati cuticittato uddham. Apayantievamadi sabbam nirayavevacanam. Nirayo hi saggamokkhahetubhuta punnasammata aya apetatta sukhanam va ayassa abhava apayo. Dukkhassa gati patisarananti duggati. Dosabahulataya va dutthena kammuna nibbatta gatiti duggati. Vivasa nipatanti tattha dukkatakarinoti vinipato. Vinassanta va ettha nipatanti sambhajjamanangapaccangati 2- vinipato. Natthi ettha assadasannito ayoti nirayo. Athava apayaggahanena tiracchanayonim dipeti. Tiracchanayoni hi apayo sugatito apetatta na duggati mahesakkhanam nagarajadinam sambhavato. Duggatiggahanena pittivisayam dipeti. So hi apayo ceva duggati ca sugatito @Footnote: 1. an. tika. 20/44. 2. sambhijjamananga...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Apetatta dukkhassa ca gatibhutatta na tu vinipato asurasadisam avinipatitatta. Petamahaddhikanam hi vimananipi nibbattanti. Vinipataggahanena asurakayam dipeti. So hi yathavuttenatthena apayo ceva duggati ca sabbasamussayehi ca vinipatitatta vinipatoti vuccati. Nirayaggahanena aviciadimanekappakaram nirayameva dipeti. Upapannati upagata tattha abhinibbattati adhippayo. Vuttavipariyayena sukkapakkho veditabbo. Ayam pana viseso. Ettha sugatiggahanena manussagatimpi 1- sangayhati. Saggaggahanena devagatiyeva. Tattha sundara gatiti sugati. Rupadihi visayehi sutthu aggoti saggo. So sabbopi lujjanappalujjanatthena lokoti ayam vacanattho. Vijjati dibbacakkhunnanavijja. Avijjati sattanam cutipatisandhipaticchadika avijja. Sesam vuttanayamevati. Dibbacakkhukatha nitthita. Ayameva hettha viseso. Yatha pubbenivasakathayam pubbenivasanussatinnanamukhatundakena pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosampadaletvati vuttam evamidha cutupapatannanamukhatundakena cutupapatapaticchadakam avijjandakosampadaletvati vattabbam. {14} So evam samahite citteti idha vipassanapadakam catutthajjhanacittam veditabbam. Asavanam khayannanayati arahattamaggannanatthaya. Arahattamaggo hi asavavinasanato asavanam khayoti @Footnote: 1. manussagatipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Vuccati. Tatra cetam nanam tattha pariyapannattati. Cittam abhininnamesinti vipassanacittam abhiniharim. So idam dukkhantievamadisu ettakam dukkham na ito bhiyyo dukkhanti sabbampi dukkhasaccam sarasalakkhanapativedhena yathabhutam abbhannasim janim pativijjhim tassa ca dukkhassa nibbattikam tanham ayam dukkhasamudayoti tadubhayampiyam thanam patva nirujjhati tam tesam appavattim nibbanam ayam dukkhanirodhoti tassa ca sampapakam ariyamaggam ayam dukkhanirodhagamini patipadati sarasalakkhanapativedhena yathabhutam abbhannasim janim pativijjhinti evamattho veditabbo. Evam sarupato saccani dassetva idani kilesavasena pariyayato dassento ime asavatiadimaha. Tassa me evam janato evam passatoti tassa mayham evam janantassa evam passantassa. Saha vipassanaya kotippattam maggam kathesi. Kamasavati kamasavato. Vimuccitthati imina phalakkhanam dasseti. Maggakkhane hi cittam vimuccati phalakkhane vimuttam hoti. Vimuttasmim vimuttamiti 1- nananti imina paccavekkhanannanam dasseti. Khina jatitiadihi tassa bhumim. Tena hi nanena bhagava paccavekkhanto khina jatitiadini abbhannasi. Katama pana bhagavato jati khina kathanca nam abbhannasiti. Vuccate. Na tavassa atita jati khina pubbeva khinatta na anagata anagate vayamabhavato na paccuppanna vijjamanatta. @Footnote: 1. poranapotthakesu vimuttamhiti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Ya pana maggassa abhavitatta uppajjeyya ekacatuppancavokarabhavesu ekacatuppancakkhandhappabheda jati sa maggassa bhavitatta anuppadadhammatam apajjanena khina. Tam so maggabhavanaya pahinakilese paccavekkhitva kilesabhave vijjamanampi kammam ayatim apatisandhikam hotiti jananto abbhannasi. Vusitanti vuttham parivuttham katam caritam nitthitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyam. Puthujjanakalyanakena hi saddhim satta sekkha brahmacariyavasam vasanti nama. Khinasavo vutthavaso. Tasma bhagava attano brahmacariyavasam paccavekkhanto vusitam brahmacariyanti abbhannasi. Katam karaniyanti catusu saccesu catuhi maggehi parinnapahanasacchikiriyabhavanavasena solasavidhampi kiccam nitthapitanti attho. Puthujjanakalyanakadayo hi tam kiccam karonti. Khinasavo katakaraniyo. Tasma bhagava attano karaniyam paccavekkhanto katam karaniyanti abbhannasi. Naparam itthattayati idani puna itthabhavaya evam solasakiccabhavaya kilesakkhayaya va maggabhavanakiccam me natthiti abbhannasi. Idani evam paccavekkhanannanapariggahitam tam asavanam khayannanadhigamam brahmanassa dassento ayam kho me brahmanatiadimaha. Tattha vijjati arahattamaggannanavijja. Avijjati catussaccapaticchadika avijja. Sesam vuttanayameva 1-. @Footnote: 1. dibbacakkhukatham upadaya ito param asavakkhayakatha nitthitati vacanena bhavitabbam. @tancakho na katthaci dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Ayam pana viseso. Ayam kho me brahmana tatiya abhinibbida ahositi ettha ayam kho mama brahmana asavanam khayannanamukhatundakena catussaccapaticchadakam avijjandakosam padaletva tatiya abhinibbida tatiya nikkhanti tatiya ariya jati ahosi kukkutacchapakasseva mukhatundakena va padanakhasikhaya va andakosam padaletva tamha andakosamha abhinibbida nikkhanti kukkutanikaye pacchajatiti. 1- Ettavata kim dassesiti. So hi brahmana kukkutacchapako andakosampadaletva tato nikkhamanto sakideva jayati aham pana pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosam bhinditva pathamantava pubbenivasanussatinnanavijjaya jato tato sattanam cutipatisandhipaticchadakam avijjandakosampadaletva dutiyam dibbacakkhunnanavijjaya jato puna catussaccapaticchadakam avijjandakosampadaletva tatiyam asavanam khayannanavijjaya jato evam tihi vijjahi tikkhattum jatomhi sa ca me jati araya sundara parisuddhati idam dassesi. Evam dassento ca pubbenivasannanena atitamsannanam dibbacakkhuna paccuppannanagatamsannanam asavakkhayena sakalalokiyalokuttaragunanti evam tihi vijjahi sabbepi sabbannugune pakasetva attano ariyaya jatiya jetthasetthabhavam brahmanassa dassesi. {15} Evam vutte veranjo brahmanoti evam bhagavata lokanukampakena brahmanam anukampamanena viniguhitabbepi attano ariyaya jatiya jetthasetthabhave vijjattayappakasitaya dhammadesanaya vutte @Footnote: 1. paccajatiti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Pitivippharaparipunnagattacitto veranjo brahmano tam bhagavato ariyaya jatiya jetthasetthabhavam viditva idisam namaham sabbalokasettham sabbagunasamannagatam sabbannum annesam abhivadanadikammam na karotiti avacam dhiratthu vata re annananti attanam garahitva ayam dani loke ariyaya jatiya purejatatthena jettho sabbagunehi apatisamatthena setthoti nittham gantva bhagavantam etadavoca jettho bhavam gotamo settho bhavam gotamoti. Evanca vatva puna tam bhagavato dhammadesanam abbhanumodamano abhikkantam bho gotamatiadimaha. Tatthayam abhikkantasaddo khayasundaraabhirupaabbhanumodanesu dissati. Abhikkanta bhante ratti nikkhanto pathamo yamo ciram nisinno bhikkhusanghotiadisu hi khaye dissati. Ayam imesam catunnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro catiadisu sundare. Ko me vandati padani iddhiya yasasa jalam abhikkantena vannena sabba obhasayam disati- adisu abhirupe. Abhikkantam bhantetiadisu abbhanumodane. Idhapi abbhanumodaneyeva. Yasma ca abbhanumodane tasma sadhu sadhu bho gotamati vuttam hotiti veditabbam. Bhaye kodhe pasamsayam turite kotuhalacchare hase soke pasade ca kare ameditam 1- budhoti imina ca lakkhanena idha pasadavasena pasamsavasena cayam dvikkhattum @Footnote: 1. amenditantipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Vuttoti veditabbo. Athava abhikkantanti atikantam atiittham atimanapam atisundaranti vuttam hoti. Tattha ekena abhikkantasaddena desanam thometi ekena attano pasadam. Ayam hi ettha adhippayo abhikkantam bho gotama yadidam bhoto gotamassa dhammadesana abhikkantam yadidam bhoto gotamassa dhammadesanam agamma mama pasadoti. Bhagavatoyeva pavacanam dve dve atthe sandhaya thometi. Bhoto gotamassa vacanam abhikkantam dosanasanato abhikkantam gunadhigamanato tatha saddhajananato pannajananato satthato sabyanjanato uttanapadato gambhiratthato kannasukhato hadayangamato anattukkamsanato aparavambhanato karunasitalato pannavadatato apatharammaniyato vimaddakkhamato suyyamanasukhato vimamsiyamanahitatotievamadihi yojetabbam. Tato parampi catuhi upamahi desanamyeva thometi. Tattha nikujjitanti adhomukhatthapitam hetthamukhajatam va. Ukkujjeyyati uparimukham kareyya. Paticchannanti tinapannadicchaditam. Vivareyyati ugghateyya. Mulhassati disamulhassa. Maggam acikkheyyati hatthe gahetva esa maggoti vadeyya. Andhakareti kalapakkhacatuddasiaddharattaghanavanasandameghapatalehi caturange tamasi. Ayam tava anuttanapadattho. Ayam pana adhippayayojana. Yatha koci nikujjitam ukkujjeyya evam saddhammavimukham asaddhammapatitam mam asaddhamma vutthapentena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Yatha paticchannam vivareyya evam kassapassa bhagavato sasanantaradhana pabhuti micchaditthigahanapaticchannam sasanam vivarantena yatha mulhassa maggam acikkheyya evam kummaggamicchamaggapatipannassa me saggamokkhamaggam acikkhantena yatha andhakare telappajjotam dhareyya evam mohandhakaranimuggassa me buddhadiratanarupani apassato tappaticchadaka- mohandhakaraviddhamsakadesanapajjotam dharentena mayham bhota gotamena etehi pariyayehi pakasitatta anekapariyayena dhammo pakasito. Evam dhammadesanam thometva imaya desanaya ratanattaye pasannacitto pasannakaram karonto esahantiadimaha. Tattha esahanti eso aham. Bhavantam gotamam saranam gacchamiti bhavantam gotamam sarananti gacchami bhavam me gotamo saranam parayanam aghassa tata 1- hitassa ca vidhatati imina adhippayena bhavantam gotamam gacchami bhajami sevami payirupasami evam janami bujjhamiti. Yesam hi dhatunam gati attho buddhipi tesam attho. Tasma gacchamiti imassa janami bujjhamiti ayampi attho vutto. Dhammanca bhikkhusanghancati ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathanusittham patipajjamane ca apayesu apatamane dharetiti dhammo. So atthato ariyamaggo ceva nibbananca. Vuttam hetam yavata bhikkhave dhamma sankhata va asankhata va ariyo atthangiko maggo tesam aggamakkhayatiti. Vittharo. Na kevalam ariyamaggo ceva nibbananca apica kho @Footnote: 1. hatatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Ariyaphalehi saddhim pariyattidhammopi. Vuttampi hetam chattamanavakavimane 1- ragaviragamanenjamasokam dhammamasankhatamappatikulam madhuramimam pagunam suvibhattam dhammamimam saranatthamupehiti. Ettha hi ragaviragoti maggo kathito. Anenjamasokanti phalam. Dhammamasankhatanti nibbanam. Appatikulam madhuramimam pagunam suvibhattanti pitakattayena vibhattasabbadhammakkhandhati. Ditthisilasanghatena samhatoti sangho. So atthato atthaariyapuggalasamuho. Vuttam hetam tasmimyeva vimane yattha ca dinnam mahapphalamahu catusu sucisu purisayugesu attha ca puggaladhammadasa 2- te sanghamimam saranatthamupehiti bhikkhunam sangho bhikkhusangho. Ettavata ca brahmano tini saranagamanani pativedesi. Idani tesveva tisu saranagamanesu kosallattham saranam saranagamanam yo saranam gacchati saranagamanappabhedo saranagamanaphalam sankileso bhedoti ayam vidhi veditabbo. So pana idha vuccamano atibhariyam vinayanidanam karotiti na vutto. Atthikehi pana papancasudaniyam va majjhimatthakathayam bhayabheravasuttavannanato paramatthajotikayam @Footnote: 1. khu. vi. 26/94. 2. paliyampana puggaladhammaddasati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Va khuddakatthakathayam sumangalavilasiniyam va dighanikayatthakathayam saranavannanato gahetabboti. Upasakam mam bhavam gotamo dharetuti mam bhavam gotamo upasako ayanti evam dharetuti attho. Upasakavidhikosallattham panettha ko upasako kasma upasakoti vuccati kimassa silam ko ajivo ka vipatti ka sampattiti idam pakinnakam veditabbam. Tam atibharakaranato idha na vibhattam. Atthikehi pana papancasudaniyam majjhimatthakathayam vuttanayeneva veditabbam. Ajjataggeti ettha ayam aggasaddo adikotikotthasasetthesu dissati. Ajjatagge samma dovarika avarami dvaram niganthanam niganthinantiadisu hi adimhi dissati. Teneva angulaggena tam angulaggam paramaseyya ucchuggam veluggantiadisu kotiyam. Ambilaggam va madhuraggam va tittikaggam va anujanami bhikkhave viharaggena va parivenaggena va bhajetuntiadisu kotthase. Yavata bhikkhave satta apada va dvipada va .pe. Tathagato tesam aggamakkhayatitiadisu setthe. Idha panayam adimhi datthabbo. Tasma ajjataggeti ajjaggam 1- adim katvati evamettha attho veditabbo. Ajjagganti 1- ajjabhavanti vuttam hoti. Ajjadagge icceva va patho. Dakaro padasandhikaro. Ajja aggam katvati vuttam hoti. Panupetanti panehi upetam yava me jivitam pavattati tava upetam anannasatthukam tihi saranagamanehi saranam gatam mam bhavam gotamo dharetu @Footnote: 1. ajjatanti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Janatu ahanhi sacepi me tikhinena asina sisam chindeyyum neva buddham. Na buddhoti va dhammam na dhammoti va sangham na sanghoti va vadeyyanti. Ettha ca brahmano panupetam saranam gatanti puna saranagamanam vadanto attasanniyyatanam pakasetiti veditabbo. Evam attanam niyyadetva bhagavantam saparisam upatthatukamo aha adhivasetu ca me bhavam gotamo veranjayam vassavasam saddhim bhikkhusanghenati. Kim vuttam hoti. Upasakanca mam bhavam gotamo dharetu adhivasetu ca me veranjayam vassavasam tayo mase veranjam upanissaya mama anuggahattham vassavasam sampaticchatuti. Adhivasesi bhagava tunhibhavenati athassa vacanam sutva bhagava kayangam va vacangam va acopetva abbhantareyeva khantim dharetva tunhibhavena adhivasesi. Brahmanassa anuggahattham manasava sampaticchiti vuttam hoti. Athakho veranjo brahmano bhagavato adhivasanam viditvati athakho veranjo brahmano sace me samano gotamo nadhivaseyya kayena va vacaya va patikkhipeyya yasma pana apatikkhipitva abbhantare khantim dharesi tasma me manasava adhivasesiti evam akarasallakkhanakusalataya bhagavato adhivasanam viditva attano nisinnasanato utthaya catusu disasu bhagavantam sakkaccam abhivadetva tikkhattum padakkhinam katva agatakalato pabhuti jatimahallakabrahmananam abhivadanadini na karotiti vigarahitvapi idani vinnatabuddhaguno kayena vacaya manasa ca anekakkhattum vandantopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Atittoyeva hutva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalimpaggayha sirasmim patitthapetva yava dassanavisayo tava patimukhoyeva apakkamitva dassanavisayam vijahanatthane vanditva pakkami. {16} Tena kho pana samayena veranja dubbhikkha hotiti yasmim veranjena brahmanena bhagava veranjam upanissaya vassavasam yacito tena samayena veranja dubbhikkha hoti. Dubbhikkhati dullabhabhikkha. Sa pana dullabhabhikkhata yattha manussa assaddha honti appasanna tattha susassakalepi atisamagghepi pubbannaparanne hoti veranjayam pana yasma na tatha ahosi apica kho dussassataya chatakadosena ahosi tasma tamattham dassento dvihitikatiadimaha. Tattha dvihitikati dvidha pavattaihitika. Ihitannama iriya dvidha pavatta cittairiya cittaiha. Ettha lacchama nukho kinci bhikkhamana na lacchamati jivitum va sakkhissama nukho noti ayamettha adhippayo. Athava dvihitikati dujjivika. Ihitam iha iriyanam pavattanam jivitantiadini hi padani ekatthani. Tasma dukkhena ihitam ettha pavattatiti dvihitikati ayamettha padattho. Setatthikati setakani atthini etthati setatthika. Divasampi yacitva kinci aladdha matanam kapanamanussakanam ahicchattakavannehi atthikehi tatra tatra parikinnati vuttam hoti. Setattikatipi patho. Tassattho seta atti etthati setattika. Attiti aturata byadhirogo. Tattha ca sassanam gabbhaggahanakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Setakarogena upahatameva pacchinnakhiram aggahitatandulam pandarapandaram salisisam va yavagodhumasisam va nikkhamati tasma setattikati vuccati. Vappakale sutthu abhisankharitvapi vuttasassam tattha salaka eva sampajjatiti salakavutta. Salakaya va tattha jivitam pavattentiti salakavutta. Kim vuttam hoti. Tattha kira dhannavikkayakanam santikam kayakesu gatesu dubbalamanusse abhibhavitva balavamanussa dhannam kinitva gacchanti. Dubbalamanussa alabhamana mahasaddam karonti. Dhannavikkayaka sabbesam sangaham karissamati dhannakaranatthane dhannamapakam nisidapetva ekapasse vannajjhakkham 1- nisidapesum. Dhannatthika vannajjhakkhassa santikam gacchanti. So agatapatipatiya mulam gahetva itthannamassa ettakam databbanti salakam likhitva deti. Te tam gahetva dhannamapakassa santikam gantva dinnapatipatiya dhannam ganhanti. Evam salakaya tattha jivitam pavattentiti salakavutta. Na sukara unchena paggahena yapetunti paggahena yo uncho tena yapetum na sukara. Pattam paggahetva yam ariya uncham karonti bhikkhacariyam caranti tena unchena yapetum na sukarati vuttam hoti. Tada kira tattha sattatthagame pindaya caritva ekadivasampi yapanamattam na labhanti. Tena kho pana samayena uttarapathaka assabanija .pe. Assosi kho bhagava udukkhalasaddanti. Tenati yasmim samaye bhagava veranjam upanissaya vassavasam upagato tena samayena @Footnote: 1. vannajjhakkhanti kahapanaparikkhakanti tika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Uttarapathavasika uttarapathato va agatatta evamladdhavohara assabanija uttarapathe assanam utthanatthane panca assasatani gahetva digunatigunam labham patthayamana desantaram gacchanta tehi attano vikkayikabhandabhutehi pancamattehi assasatehi veranjayam vassavasam upagata honti. Kasma. Na hi sakka tasmim dese vassike cattaro mase addhanam patipajjitum. Upagacchanta ca bahinagare udakena anajjhottharaniye thane attano ca vasagarani assananca mandiram karapetva vatiya parikkhipimsu. Tani tesam vasanatthanani assamandalikayoti pannayimsu. Tenaha tehi assamandalikasu bhikkhunam pattha pattha pulakam pannattam hotiti. Patthapatthapulakanti ekamekassa 1- bhikkhuno patthapatthappamanam pulakam. Pattho nama nalimattam hoti ekassa purisassa alam yapanaya. Vuttampi hetam patthodano nalamayam duvinnanti. Pulakannama nitthusam katva ussedetva gahitayavatandula vuccanti. Yadi hi sathusa honti panaka vijjhanti addhanakkhama na honti tasma te banija addhanakkhamam katva yavatandulam adaya addhanam patipajjanti yattha assanam khadaniyam tinam dullabham bhavissati tattheva tam assabhattam bhavissatiti. Kasma pana tehi tam bhikkhunam pannattanti. Vuccate. Na hi te dakkhinapathamanussa viya assaddha appasanna. Te pana saddha pasanna buddhamamaka dhammamamaka sanghamamaka. @Footnote: 1. ekekassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Te pubbanhasamayam kenacideva karaniyena nagaram pavisanta dve tayo divase addasamsu sattattha bhikkhu sunivatthe suparute iriyapathasampanne sakalampi nagaram pindaya caritva kinci alabhamane. Disvana tesam etadahosi ayya imam nagaram upanissaya vassam upagata chatakanca vattati na ca kinci labhanti ativiya kilamanti mayancamha agantuka na sakkoma nesam devasikam yagunca bhattanca patiyadetum amhakam pana assa sayanca pato ca dvikkhattum bhattam labhanti yannuna mayam ekamekassa assassa patarasabhattato ekamekassa bhikkhuno patthapatthapulakam dadeyyama evam ayya na ca kilamissanti assa ca yapessantiti. Te bhikkhunam santikam gantva etamattham arocetva bhante tumhe patthapatthapulakam patiggahetva yam va tam va katva paribhunjathati yacitva devasikam patthapatthapulakam pannapesum. Tena vuttam tehi assamandalikasu bhikkhunam patthapatthapulakam pannattam hotiti. Pannattanti niccabhattasankhepena thapitam. Idani bhikkhu pubbanhasamayam nivasetvatiadisu. Pubbanhasamayanti divasassa pubbabhagasamayam. Pubbanhasamayeti attho. Pubbanhe va samayam pubbanhasamayam. Pubbanhe ekam khananti vuttam hoti. Evam accantasamyoge upayogavacanam labbhati. Nivasetvati paridahitva. Viharanivasanaparivattanavasenetam veditabbam. Na hi te tato pubbe anivattha ahesum. Pattacivaramadayati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Pattam hatthehi civaram kayena adiyitva sampaticchitva dharetvati attho. Yena va tena va hi pakarena ganhanta adaya icceva vuccanti. Yatha samadayeva pakkamatiti. Pindam alabhamanati sakalampi veranjam caritva titthatu pindo antamaso aticchathati vacampi alabhamana. Patthapatthapulakam aramam haritvati gatagatatthane laddham ekamekam pattha pattha pulakam gahetva aramam netva. Udukkhale kottetva paribhunjantiti theranam koci kappiyakarako natthi yo tesam tam gahetva yagum va bhattam va paceyya. Samampi pacanam samanasaruppam na hoti na ca vattati. Te evam no sallahukavuttita ca bhavissati samapakaparimocanancati atthattha jana va dasa dasa jana va ekato hutva udukkhale kottetva kottetva sakam sakam pativisam 1- udakena temetva paribhunjanti. Evam paribhunjitva appossukka samanadhammam karonti. Bhagavato pana te assavanija patthapulakanca denti tadupiyanca sappimadhusakkharam. Tam ayasma anando aharitva silayam pimsati. Punnavata panditapurisena katam manapameva hoti. Atha nam pimsitva sappiadihi sammayojetva bhagavato upanameti. Athettha devata dibbojam pakkhipanti. Tam bhagava paribhunji. Paribhunjitva phalasamapattiya kalam vitinameti. Na tato patthaya pindaya carati. Kim pananandatthero tada bhagavato upatthako hotiti. Na hoti no ca kho upatthakatthanam laddho. Bhagavato @Footnote: 1. pativimsantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Hi pathamabodhiyam visativassabbhantare nibaddhupatthako nama natthi. Kadaci nagasamalatthero bhagavantam upatthapesi kadaci nagitatthero kadaci meghiyatthero kadaci upavanatthero kadaci sagatatthero kadaci sunakkhatto licchaviputto. Te attano ruciya upatthahitva yada icchanti tada pakkamanti. Anandatthero tesu upatthahantesa appossukko hoti pakkantesu sayameva vattapatipattim karoti. Bhagavapi kincapi me natisettho upatthakatthanam na tava labhati athakho evarupesu thanesu ayameva patirupo [1]- adhivasesi. Tena vuttam ayasma anando pattha pattha pulakam silayam pimsitva bhagavato upanameti tam bhagava paribhunjatiti. Nanu ca manussa dubbhikkhakale ativiya ussahajata punnani karonti attana abhunjitvapi bhikkhunam databbam mannanti te tada kasma katacchubhikkhampi na adamsu ayanca veranjo brahmano mahata ussahena bhagavantam vassavasam yaci so kasma bhagavato atthibhavampi na janatiti. Vuccate. Maravattanaya. Veranjam hi brahmanam bhagavato santika pakkantamattameva sakalanca nagaram samanta [2]- yojanamattam yattha sakka purebhattam pindaya caritva paccagantum tam sabbam maro avattetva mohetva sabbesam asallakkhanabhavam katva pakkami tasma na koci antamaso samicikammampi kattabbam mannittha. Kim pana bhagavapi maravattanam ajanitva tattha vassam upagatoti. No ajanitva. Atha kasma campasavatthirajagahadinam annatarasmim na upagatoti. @Footnote: 1. etthantare itisaddo nattho bhaveyya yojanayam dissamanatta. 2. etthantarepi @casaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Titthantu campasavatthirajagahadini sacepi bhagava tasmim samvacchare uttarakurum va tidasapuram va gantva vassam upagaccheyya tampi maro avatteyya. So kira tam samvaccharam ativiya aghatena pariyutthitacitto ahosi. Idha pana bhagava imam atirekam karanam addasa assavanija bhikkhunam sangaham karissantiti tasma veranjayameva vassam upaganci. Kim pana maro vanijake avattetum na sakkotiti. No na sakkoti te pana avattitapariyosane agamimsu. Patinivattitva kasma na avattesiti. Avisayhataya. Na hi so tathagatassa abhihatabhikkhaya nibaddhadanassa appitavattassa antarayam katum visahati. Catunnam hi na sakka antarayo katum. Katamesam catunnam. Tathagatassa abhihatabhikkhasankhepena va nibaddhadanassa appitavattasankhepena va pariccattanam catunnam paccayanam na sakka kenaci antarayo katum buddhanam jivitassa na sakka kenaci antarayo katum asitiya anubyanjananam byamappabhaya va na sakka kenaci antarayo katum candimasuriyadevabrahmanampi hi pabha tathagatassa anubyanjanabyamappabhapadesam patva vihatanubhava honti buddhanam sabbannutannanassa na sakka kenaci antarayo katunti imesam catunnam na sakka kenaci antarayo katum. Tasma marena akatantarayabhikkham bhagava sasavakasangho tada paribhunjiti veditabbo. Evam paribhunjanto ca ekadivasam. Assosi kho bhagava udukkhalasaddanti bhagava pattha pattha pulakam kottentanam bhikkhunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Musalasanghattajanitam udukkhalasaddam suni. Tato param janantapi tathagatatievamadi yam parato kinnukho so ananda udukkhalasaddoti pucchi tassa pariharadassanattham vuttam. Tatrayam sankhepavannana. Tathagata nama janantapi sace tadisam pucchakaranam hoti pucchanti sace pana tadisam pucchakaranam natthi janantapi na pucchanti. Yasma pana buddhanam ajananam nama natthi tasma ajanantapiti na vuttam. Kalam viditva pucchantiti sace tassa pucchaya so kalo hoti evam tam kalam viditva pucchanti sace na hoti evampi kalam viditva na pucchanti. Evam pucchantapi ca atthasamhitam tathagata pucchanti yam atthanissitam karananissitam tadeva pucchanti no anatthasamhitam. Kasma. Yasma anatthasamhite setughato tathagatanam. Setu vuccati maggo. Maggeneva tadisassa vacanassa ghato samucchedoti vuttam hoti. Idani atthasamhitanti ettha yam atthanissitam vacanam tathagata pucchanti tam dassento dvihi akarehitiadimaha. Tattha akarehiti karanehi. Dhammam va desessamati atthuppattiyuttam suttam va pubbacaritakaranayuttam jatakam va kathayissama. Savakanam va sikkhapadam pannapessamati savakanam va taya pucchaya vitikkamam pakatam katva garukam va lahukam va sikkhapadam pannapessama anam thapessamati. Athakho bhagava .pe. Etamattham arocesiti ettha natthi kinci vattabbam. Pubbe vuttameva hi bhikkhunam pattha pattha pulakam patilabham 1- sallahukavuttitam @Footnote: 1. patthapatthapulakapatilabhanti ekapadameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Samapakaparimocananca arocento etamattham arocesiti vuccati. Sadhu sadhu anandati idam pana bhagava ayasmantam anandam sampahamsento aha. Sadhukaram pana datva dvisu akaresu ekam gahetva dhammam desento aha tumhehi ananda sappurisehi vijitam pacchima janata salimamsodanam atimannissatiti. Tatrayam adhippayo tumhehi ananda sappurisehi evam dubbhikkhe dullabhapinde imaya sallahukavuttitaya imina ca sallekhena vijitam. Kim vijitanti. Dubbhikkham vijitam lobho vijito icchacaro vijito. Katham. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissama evam santepi bhagava idheva amhe ganhitva vasatiti ekabhikkhussapi cinta va vighato va natthi evam tava dubbhikkham vijitam abhibhutam attano vase vattitam. Katham lobho vijito. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissamati lobhavasena ekabhikkhunapi ratticchedo va pacchimikaya tattha vassam upagacchamati vassacchedo va na kato evam lobho vijito. Katham icchacaro vijito. Ayam veranja dubbhikkha ime ca manussa amhe dve tayo mase vasantepi na kisminci mannanti yannuna mayam gunavanijjam katva asuko bhikkhu pathamassa jhanassa labhi .pe. Asuko chalabhinnoti evam manussanam annamannam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Pakasetva kucchim patijaggitva paccha silam adhitthaheyyamati ekabhikkhunapi evarupa iccha na uppadita evam icchacaro vijito abhibhuto attano vase vattitoti. Anagate pana pacchima janata vihare nisinna appakasireneva labhitvapi kim idam uttandulam atikilinnam alonam atilonam anambilam accambilam ko imina atthotiadina nayena salimamsodanam atimannissati onatam avannatam karissati. Athava janapado nama na sabbakalam dubbhikkho hoti ekada dubbhikkho hoti ekada subhikkho hoti svayam yada subhikkho bhavissati tada tumhakam sappurisanam imaya patipattiya pasanna manussa bhikkhunam yagukhajjakadippabhedena anekappakaram salivikatim mamsodananca databbam mannissanti tam tumhe nissaya uppannam sakkaram tumhakam sabrahmacarisankhata pacchima janata tumhakam antare nisiditva anubhavamanava atimannissati tappaccayam mananca karissati. Katham. Kasma ettakam pakkam kim tumhakam bhajanani natthi yattha attano santakam pakkhipitva thapeyyathati. {17} Athakho ayasma mahamoggallanotiadisu. Ayasmati piyavacanametam garugaravasappatissadhivacanametam. Mahamoggallanoti maha ca so gunamahattena moggallano ca gottenati mahamoggallano. Etadavocati etam avoca idani vattabbam etarahi bhantetiadivacanam dasseti. Kasma avoca. Thero kira

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Pabbajitva sattame divase savakaparaminanassa matthakam patto sattharapi mahiddhikataya etadagge thapito. So tam attano mahiddhikatam nissaya cintesi ayam veranja dubbhikkha bhikkhu ca kilamanti yannunaham pathavim parivattetva bhikkhu pappatakojam bhojeyyanti. Athassa etadahosi sace panaham bhagavato santike viharanto bhagavantam ayacitva evam kareyyam na me tam assa patirupam yugaggaho viya bhagavata saddhim kato bhaveyyati tasma yacitukamo agantva bhagavantam etadavoca. Hetthimatalam sampannanti pathaviya kira hetthimatale pathavimanado pathavojo pathavipappatako atthi tam sandhaya vadati. Tattha sampannanti madhuram sadhurasanti attho. Yatheva hi tatrassa rukkho sampannaphalo ca uppannaphalo cati ettha madhuraphaloti attho evamidhapi sampannanti madhuram sadhurasanti veditabbam. Seyyathapi khuddakamadhu anilakanti idam panassa madhurataya opammanidassanattham vuttam. Khuddakamadhuti khuddakamakkhikahi katamadhu. Anilakanti nimmakkhikam nimmakkhikandakam parisuddham. Etam kira madhu sabbamadhuhi agganca setthanca surasanca ojavantanca. Tenaha seyyathapi khuddakamadhu anilakam evamassadanti. Sadhaham bhanteti sadhu aham bhante. Ettha ca sadhuti ayacanavacanametam. Pathaviparivattanam ayacanto hi thero bhagavantam evamaha. Parivatteyyanti ukkujjeyyam hetthimatalam uparimam kareyyam. Kasma. Evam hi kate sukhena bhikkhu pappatakojam pathavimandam paribhunjissantiti. Atha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Bhagava ananunnatukamopi theram sihanadam nadapetum pucchi ye pana te moggallana pathavinissita pana te katham karissasiti. Ye pathavinissita gamanigamadisu pana te pathaviya parivattiyamanaya akase santhatum asakkonte katham karissasi kattha thapessasiti. Atha thero bhagavata etadagge thapitabhavanurupam attano iddhanubhavam pakasento ekaham bhantetiadimaha. Tassattho ekam aham bhante hattham yatha ayam mahapathavi evam abhinimmissami pathavisadisam karissami evam katva ye pathavinissita pana te ekasmim hatthatale thite pane dutiyahatthatale sankamento viya tattha sankamessamiti. Athassa bhagava ayacanam patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha alanti patikkhepavacanam. Vipallasampi satta patilabheyyunti viparitaggahampi satta sampapuneyyum. Katham. Ayannu kho pathavi udahu na ayanti. Athava amhakam nukho ayam gamo udahu annesanti. Evam nigamajanapadakkhettaramadisu. Na va esa vipallaso. Acinteyyo hi iddhimato iddhivisayo. Evam pana vipallasam patilabheyyum idam dubbhikkham nama na idaneva hoti anagatepi bhavissati tada bhikkhu tadisam iddhimantam sabrahmacarim kuto labhissanti te sotapannasakadagamianagamisukkhavipassakajjhanalabhi patisambhidappatta khinasavapi samana iddhibalabhava parakulani pindaya upasankamissanti tatra manussanam evam bhavissati buddhakale bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Sikkhasu paripurikarino ahesum te gune nibbattetva dubbhikkhakale pathavim parivattetva pappatakojam paribhunjimsu idani pana sikkhaya paripurikarino natthi yadi siyum tatheva kareyyum na amhakam yankinci pakkam va amam va khaditum dadeyyunti evam te santesuyeva ariyapuggalesu natthi ariyapuggalati imam vipallasam patilabheyyum. Vipallasavasena ca ariye garahanta upavadanta apayupaga bhaveyyum tasma ma te rucci pathavim parivattetunti. Atha thero imam ayacanam alabhamano annam yacanto sadhu bhantetiadimaha. Tampissa bhagava patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha kincapi na vuttam vipallasampi satta patilabheyyunti atha kho pubbe vuttanayeneva gahetabbam. Atthopi cassa vuttasadisoyeva veditabbo. Yadi pana bhagava anujaneyya thero kim kareyyati. Mahasamuddam ekena padavitiharena atikkamitabbam matikamattam adhitthahitva nalerupucimandato uttarakurum abhimukham maggam niharitva uttarakurum gamanagamanasampanne thane katva dasseyya yatha bhikkhu gocaragamam viya yathasukham pindaya pavisitva nikkhameyyunti. Nitthita mahamoggallanassa sihanadakatha. {18} Idani ayasma upali vinayappannattiya mulato pabhuti nidanam dassetum sariputtattherassa sikkhapadapatisamyuttam vitakkuppadam dassento atha kho ayasmato sariputtassatiadimaha. Tattha raho gatassati rahasi gatassa. Patisallinassati patisallinassa ekibhavam gatassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Katamesananti atitesu vipassiadisu buddhesu katamesam. Ciram assa thiti cira va assa thititi ciratthitikam. Sesamettha uttanapadatthameva. Kim pana thero imam attaparivitakkam sayam vinicchinitum na sakkotiti. Vuccate. Sakkoti ca na sakkoti ca. Ayam hi imesam nama buddhanam sasanam na ciratthitikam ahosi imesam ciratthitikanti ettakam sakkoti vinicchinitum imina pana karanena na ciratthitikam ahosi imina ciratthitikanti etam na sakkoti. Mahapadumatthero panaha etampi solasavidhaya pannaya matthakappattassa aggasavakassa na bhariyam sammasambuddhena pana saddhim ekatthane vasantassa sayam vinicchayakaranam tulam chaddetva hatthena tulanasadisam hotiti bhagavantamyeva upasankamitva pucchi. Athassa bhagava puccham visajjento bhagavato ca sariputta vipassissatiadimaha. Tam uttanatthameva. {19} Puna thero karanam pucchanto ko nukho bhante hetutiadimaha. Tattha ko nukho bhanteti karanapuccha. Tassa katamo nukho bhanteti attho. Hetu paccayoti ubhayametam karanadhivacanam. Karanam hi yasma tena tassa phalam hinoti pavattati tasma hetuti vuccati. Yasma tam paticca eti pavattati tasma paccayoti vuccati. Evam atthato ekampi voharavasena vacanasilitthataya ca tatra tatra etam ubhayampi vuccati. Sesamettha uttanatthameva. Idani tam hetunca paccayanca dassetum bhagava ca sariputta vipassitiadimaha. Tattha kilasuno ahesunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Na alasiyakilasuno. Na hi buddhanam alasiyam va osannaviriyata va atthi. Buddha hi ekassa va dvinnam va sakalacakkavalassa va dhammam desenta samakeneva ussahena desenti na parisaya appabhavam disva osannaviriya honti napi mahantabhavam disva ussannaviriya. Yatha hi siho migaraja sattannam divasanam accayena gocaraya pakkamanto khuddake va mahante va pane disva ekasadiseneva vegena patati tam kissa hetu ma me javo parihayiti evam buddha appakaya va mahatiya va parisaya samakeneva ussahena dhammam desenti tam kissa hetu ma no dhammagaruka 1- parihayiti. Dhammagaruno hi buddha dhammagaravati. Yatha pana amhakam bhagava mahasamuddam purayamano viya vittharena dhammam desesi evam te na desesum. Kasma. Sattanam apparajakkhataya. Tesam kira kale dighayuka satta apparajakkha ahesum. Te catussaccapatisamyuttam ekagathampi sutva dhammam abhisamenti tasma na vittharena dhammam desesum. Teneva karanena appakanca nesam ahosi suttam .pe. Vedallanti. Tattha suttadinam nanattam pathamasangitivannanayam vuttameva. Appannattam savakanam sikkhapadanti savakanam niddosataya dosanurupataya pannapetabbam sattapattikkhandhavasena anasikkhapadam appannattam. Anuddittham patimokkhanti 2- @Footnote: 1. dhammagarutati bhaveyya . 2. adimetam mukhametam pamukhametam kusalanam dhammananti @tassa padabhajane vuttatta patimokkhantipi mati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Anvaddhamasam anapatimokkham anuddittham ahosi. Ovadapatimokkhameva te uddisimsu. Tampi ca no anvaddhamasam. Tatha hi vipassi bhagava channam channam vassanam sakim sakim ovadapatimokkham uddisi. Tancakho samamyeva. Savaka panassa attano attano vasanatthanesu na uddisimsu. Sakalajambudipe ekasmimyeva thane bandhumatiya rajadhaniya kheme migadaye vipassissa bhagavato vasanatthane sabbopi bhikkhusangho uposatham akasi. Tancakho sanghuposathameva na ganuposatham na puggaluposatham na parisuddhiuposatham na adhitthanuposatham. Tada kira jambudipe caturasitiviharasahassani honti. Ekamekasmim 1- vihare abbokinnani dasampi visampi timsampi bhikkhusahassani vasanti bhiyyopi vasanti. Uposatharocitaka devata tattha tattha gantva arocenti marisa ekam vassam atikkantam dve tini cattari panca vassani atikkantani idam chattham vassam agaminiya punnamasiniya buddhadassanattham uposathakaranatthanca gantabbam sampatto vo sannipatakaloti. Tato sanubhava bhikkhu attano anubhavena gacchanti. Itare devatanubhavena. Katham. Te kira bhikkhu pacinasamuddante pacchimauttaradakkhinasamuddante va thita gamiyavattam puretva pattacivaramadaya gacchamati cittam uppadenti. Saha cittuppada uposathaggam gatava honti. Te vipassisammasambuddham abhivadetva nisidanti. Bhagavapi sannisinnaya @Footnote: 1. ekekasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Parisaya imam ovadapatimokkham uddisati khanti paramam tapo titikkha nibbanam paramam vadanti buddha na hi pabbajito parupaghati samano hoti param vihethayanto sabbapapassa akaranam kusalassupasampada sacittapariyodapanam etam buddhana sasanam anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhana sasananti 1-. Eteneva upayena itaresampi buddhanam patimokkhuddeso veditabbo. Sabbabuddhanam hi ima tissova ovadapatimokkhagathayo honti. Ta dighayukabuddhanam yava sasanapariyanta uddesamagacchanti. Appayukabuddhanam pana pathamabodhiyamyeva. Sikkhapadappannattikalato pana pabhuti anapatimokkhameva uddisiyati. Tancakho bhikkhuyeva uddisanti na buddha. Tasma amhakampi bhagava pathamabodhiyam visativassamattameva idam ovadapatimokkham uddisi. Athekadivasam pubbarame migaramatupasade nisinno bhikkhu amantesi na danaham bhikkhave ito param uposatham karissami patimokkham uddisissami tumheva dani bhikkhave ito param uposatham kareyyatha patimokkham @Footnote: 1. di. maha. 10/57.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Uddiseyyatha atthanametam bhikkhave anavakaso yam tathagato aparisuddhaya parisaya uposatham kareyya patimokkham uddiseyyati 1-. Tato patthaya bhikkhu anapatimokkham uddisanti. Idam anapatimokkham tesam anuddittham ahosi. Tena vuttam anuddittham patimokkhanti. Tesam buddhananti tesam vipassiadinam tinnam buddhanam. Antaradhanenati khandhantaradhanena. Parinibbanenati vuttam hoti. Buddhanubuddhananti ye tesam buddhanam anubuddha sammukhasavaka tesanca khandhantaradhanena. Ye te pacchima savakati ye te sammukhasavakanam santike pabbajita pacchima savaka. Nananamati buddharakkhito dhammarakkhito sangharakkhitoti- adinamavasena vividhanama. Nanagottati gotamo moggallanoti- adigottavasena vividhagotta. Nanajaccati khattiyo brahmanoti- adijativasena nanajacca. Nanakula pabbajitati khattiyakuladivasena va uccanicaularanularabhogadikulavasena va vividhakula nikkhamma pabbajita. Te tam brahmacariyanti te pacchima savaka yasma ekanama ekagotta ekajatiya ekakula pabbajita amhakam sasanam tanti paveniti attano bharam katva brahmacariyam rakkhanti ciram pariyattidhammam pariharanti ime ca tadisa na honti tasma annamannam vihethenta vilomam ganhanta asuko thero janissati asko thero janissatiti sithilam karonta tam brahmacariyam khippanneva @Footnote: 1. vi. cullavagga. 7/292.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Antaradhapesum sangaham aropetva na rakkhimsu. Seyyathapiti tassatthassa opammanidassanam. Vikiratiti vikkhipati. Vidhamatiti thanantaram neti. Viddhamsetiti thitatthanato apaneti. Yathatam suttena asangahitattati yatha suttena aganthitatta abaddhatta evam vikirati. Yatha suttena asangahitani vikiriyanti evam vikiratiti vuttam hoti. Evameva khoti opammasampatipadanam. Antaradhapesunti vaggasangahapannasasangahadihi asanganhanta yam yam attano ruccati tam tadeva gahetva sesam vinasesum adassanam nayimsu. Kilasuno ca te bhagavanto ahesum savakanam cetasa ceto paricca ovaditunti apica sariputta te buddha attano cetasa savakanam ceto paricca paricchinditva ovaditum kilasuno ahesum paracittam natva anusasanam na bhariyato na papancato addasimsu. Bhutapubbam sariputtatiadi tesam kilasubhavappakasanattham vuttam. Bhimsanaketi bhayanake bhayajanake. Evam vitakkethati nekkhammavitakkadayo tayo kusalavitakke vitakketha. Ma evam vitakkayitthati kamavitakkadayo tayo akusalavitakke ma vitakkayittha. Evam manasi karothati aniccam dukkhamanatta asubhanti manasi karotha. Ma evam manasakatthati niccam sukham atta subhanti ma manasi akattha. Idam pajahathati akusalam pajahatha. Idam upasampajja viharathati kusalam upasampajja patilabhitva nipphadetva viharatha. Anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Aggahetva vimuccimsu. Tesam hi cittani yehi asavehi vimuccimsu na te tani gahetva vimuccimsu. Anuppadanirodhena pana nirujjhamana 1- aggahetva vimuccimsu. Tena vuttam anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti. Sabbepi te arahattam patta suriyaramsisamphutthamiva padumavanam vikasitacitta ahesum. Tatra sudam sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hotiti tatrati purimavacanapekkhanam. Sudanti padapuranamatte nipato. Sariputtati alapanam. Ayam panettha atthayojana. Tatrati yam vuttam annatarasmim bhimsanake vanasandeti tatra yo so bhimsanakoti vanasando vutto tassa bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakabhavo bhimsanakata bhimsanakatasmim bhimsanakakiriyaya hotiti attho. Kim hoti. Idam hoti yokoci avitarago .pe. Lomani hamsantiti. Athava tatrati samiatthe bhummam. Su iti nipato kimsu nama te bhonto samanabrahmanatiadisu viya. Idanti adhippetamattham paccakkham viya katva dassanavacanam. Su idanti sudam. Sandhivasena ikaralopo veditabbo cakkhundriyam itthindrayam anannatannassamitindriyam kimsudha vittantiadisu viya. Ayam panettha atthayojana. Tassa sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim idam su hoti. Bhimsanakatasmintibhimsanakabhaveti attho. Ekassa takarassa lopo datthabbo. Bhimsanakattasmintiyeva va patho. Bhimsanakataya iti va vattabbe lingavipallaso kato. Nimittatthe cettha bhummavacanam. Tasma @Footnote: 1. nirujjhamaneti yojanapatho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Evam sambandho veditabbo bhimsanakabhave idam su hoti bhimsanakabhavanimittam bhimsanakabhavahetu bhimsanakabhavapaccaya idam su hoti yokoci avitarago tam vanasandam pavisati yebhuyyena lomani hamsantiti bahutarani lomani hamsanti uddhamukhani sucisadisani kantakasadisani ca hutva titthanti appani na hamsanti bahutaranam va sattanam hamsanti appakanam atisurapurisanam na hamsanti. Idani ayam kho sariputta hetutiadi nigamanam. Yancettha antarantara na vuttam tam uttanatthameva tasma palikkameneva veditabbam. Yam pana vuttam na ciratthitikam ahositi tam purisayugavasena vuttanti veditabbam. Vassagananaya hi vipassissa bhagavato asitivassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam yvassa sabbapacchimako savako tena saha ghatetva satasahassam satthimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. Sikhissa pana bhagavato sattativassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Vessabhussa bhagavato satthivassasahasasani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam tesampi ye sabbapacchimasavaka tehi saha ghatetva satasahassato uddham cattalisamattani visatimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dve dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. {20} Evam ayasma sariputto tinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Buddhanam brahmacariyassa na ciratthitikaranam sutva itaresam tinnam brahmacariyassa ciratthitikaranam sotukamo puna bhagavantam ko pana bhante hetutiadina nayena pucchi. Bhagavapissa byakasi. Tam sabbam vuttapatipakkhavasena veditabbam. Ciratthitikabhavepi cettha tesam buddhanam ayuparimanatopi purisayugatopi ubhayatha ciratthitikata veditabba. Kakusandhassa hi bhagavato cattalisavassasahassani ayu konagamanassa bhagavato timsavassasahassani kassapassa bhagavato visativassasahassani sammukhasavakanampi tesam tattakameva. Bahuni ca nesam savakayugani paramparaya brahmacariyam pavattesum. Evam tesam ayuparimanatopi savakayugatopi ubhayatha brahmacariyam ciratthitikam ahosi. Amhakam pana bhagavato kassapassa bhagavato upaddhayuppamane dasavassasahassayukakale uppajjitabbam siya tam asambhunantena pancavassasahassayukakale ekavassasahassayukakale pancavassasatayukakalepi va uppajjitabbam siya yasma panassa buddhattakarake dhamme esantassa pariyesantassa nanam paripacentassa gabbham ganhapentassa vassasatayukakale nanam paripakamagamasi tasma atiparittayukakale uppanno tenassa savakaparamparavasena ciratthitikampi brahmacariyam ayuparimanavasena vassagananaya aciratthitikamevati vattam vattati. {21} Athakho ayasma sariputtoti ko anusandhi. Evam tinnam buddhanam brahmacariyassa ciratthitikaranam sutva sikkhapadappannattiyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Ciratthitikabhavahetuti nittham gantva bhagavatopi brahmacariyassa ciratthitikabhavam icchanto ayasma sariputto bhagavantam sikkhapadappannattim yaci. Tassa yacanavidhidassanatthametam vuttam athakho ayasma sariputto utthayasana .pe. Ciratthitikanti. Tattha addhaniyanti addhanakkhamam. Dighakalikanti vuttam hoti. Sesam uttanatthameva. Athassa bhagava na tavayam sikkhapadappannattikaloti pakasento agamehi tvam sariputtatiadimaha. Tattha agamehi tvanti tittha tava tvam. Adhivasehi tava tvanti vuttam hoti. Adaravasena cetam dvikkhattum vuttam. Etena bhagava sikkhapadappannattiya savakanam visayabhavam patikkhipitva buddhavisayo sikkhapadappannattiti avikaronto tathagatovatiadimaha. Ettha ca tatthati sikkhapadappannattiyacanapekkham bhummavacanam. Tatrayam yojana yam vuttam taya sikkhapadam pannapeyyati tattha tassa sikkhapadappannattiya tathagatoyeva kalam janissatiti. Evam vatva akalam tava dassetum na tava sariputtatiadimaha. Tattha asava titthanti etesuti asavehi thatabba na vokkamitabbati va asavatthaniya. Yesu ditthadhammikasamparayika dukkhasava ca kilesasava ca parupavadavippatisaravadhabandhanadayo ceva apayadukkhavisesabhuta ca asava titthantiyeva yasma nesam te karanam hontiti attho. Te asavatthaniya vitikkamadhamma yava na sanghe patubhavanti na tava sattha savakanam sikkhapadam pannapetiti ayamettha yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Yadi hi pannapeyya parupavada paruparambha garahadosa na parimucceyya. Katham. Pannapentena hi yo pana bhikkhu methunam dhammam patiseveyyatiadi sabbam pannapetabbam bhaveyya. Adisva ca vitikkamadosam imam pannattim natva pare evam upavadanca uparambhanca garahanca pavatteyyum katham hi nama samano gotamo bhikkhusangho me anvayiko vacanakaroti ettavata sikkhapadehi palivethessati parajikam pannapessati nanu ime kulaputta mahantanca bhogakkhandham mahantanca natiparivattam hatthagatani ca rajjanipi pahaya pabbajita ghasacchadanaparamataya santuttha sikkhaya tibbagarava kaye ca jivite ca nirapekkha viharanti tesu nama ko lokamisabhutam methunam va patisevissati parabhandam va harissati parassa va ittham kantam atimadhuram jivitam upacchindissati abhutagunakathaya va jivitam kappessati nanu parajike appannattepi pabbajjasankhepenevetam pakatam katanti. Tathagatassapi thamanca balanca satta na janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Seyyathapi nama akusalo vejjo kanci anuppannagandam purisam pakkositva ehambho purisa imasmim te sarirappadese mahagando uppajjitva anayabyasanam papessati patikacceva nam tikicchapehiti vatva sadhacariya tvamyeva nam tikicchassuti vutto tassa arogam sarirappadesam phaletva lohitam niharitva alepanabandhanadhovanadihi tam padesam sanchavim katva tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Purisam vadeyya maharogo te maya tikicchito dehi me deyyadhammanti. So tam kimayam balavejjo vadati kataro kira me imina rogo tikicchito nanu me ayam dukkhanca janesi lohitakkhayanca mam papesiti evam upavadeyya ceva uparambheyya ca garaheyya ca na cassa gunam janeyya evameva yadi anuppanne vitikkamadose sattha savakanam sikkhapadam pannapeyya parupavadadihi ca na parimucceyya na cassa thamam va balam va satta janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Tasma vuttam na tava sariputta sattha savakanam .pe. Patubhavantiti. Evam akalam dassetva puna kalam dassetum yato ca kho sariputtatiadimaha. Tattha yatoti yada. Yasmim kaleti vuttam hoti. Sesam vuttanusareneva veditabbam. Ayam va ettha sankhepattho. Yasmim nama kale asavatthaniya dhammati sankham gata vitikkamadosa sanghe patubhavanti tada sattha savakanam sikkhapadam pannapeti uddisati patimokkham kasma tesamyeva asavatthaniya dhammati sankham gatanam vitikkamadosanam patighataya. Evam pannapento yatha nama kusalo vejjo uppannam gandam phalanalepanabandhanadhovanadihi tikicchanto ropetva sanchavim katva na tveva upavadadiraho hoti sake ca acariyake viditanubhavo hutva sakkaram papunati evam na ca upavadadiraho hoti sake ca sabbannuvisaye viditanubhavo hutva sakkaram papunati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Tancassa sikkhapadam akuppam hoti yathathane titthatiti. Evam asavatthaniyanam dhammanam anuppattim sikkhapadappannattiya akalam uppattinca kalanti vatva idani tesam dhammanam anuppattikalanca dassetum na tava sariputta idhekaccetiadimaha. Tattha uttanatthani padani palivaseneva veditabbani. Ayam pana anuttanapadavannana. Rattiyo janantiti rattannu. Attano pabbajitadivasato patthaya pahuta rattiyo jananti cirapabbajitati vuttam hoti. Rattannubhi mahattam rattannumahattam. Cirapabbajitehi mahantabhavanti attho. Tatra rattannumahattam patte sanghe upasenam vangantaputtam arabbha sikkhapadam pannattanti veditabbam. So hayasma unadasavasse bhikkhu upasampadente disva ekavasso saddhivihariyam upasampadesi. Athakho bhagava sikkhapadam pannapesi na bhikkhave unadasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassati 1-. Evam pannatte sikkhapade puna bhikkhu dasavassamha dasavassamhati bala abyatta upasampadenti. Atha bhagava aparampi sikkhapadam pannapesi na bhikkhave balena abyattena dasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassa anujanami bhikkhave byattena bhikkhuna patibalena dasavassena va atirekadasavassena va upasampadetunti 2-. Rattannumahattam pattakale dve sikkhapadani pannattani. Vepullamahattanti @Footnote: 1. vi. mahavagga. 4/109. 2. vi. mahavagga. 4/110.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Vipulabhavena mahattam. Sangho hi yava na theranavamajjhimanam vasena vepullamahattam patto hoti tava senasanani pahonti sasane ekacce asavatthaniya dhamma na uppajjanti vepullamahattam patte pana te uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti. Tattha vepullamahattam patte sanghe pannattasikkhapadani yo pana bhikkhu anupasampannena uttaridvirattatirattam sahaseyyam kappeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni anuvassam vutthapeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni ekam vassam dve vutthapeyya pacittiyanti imina nayena veditabbani. Labhaggamahattanti labhassa aggamahattam. Yo labhassa aggo uttamo mahantabhavo tam patto hotiti attho. Labhena va aggamahattampi labhena setthattanca mahantattanca pattoti attho. Sangho hi yava na labhaggamahattam patto hoti tava na labham paticca asavatthaniya dhamma uppajjanti patte pana uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti yo pana bhikkhu acelakassa va paribbajakassa va paribbajikaya va sahattha khadaniyam va bhojaniyam va dadeyya pacittiyanti. Idam hi labhaggamahattam patte sanghe sikkhapadam pannattam. Bahusaccamahattanti bahusaccassa mahantabhavam. Sangho hi yava na bahusaccamahattam patto hoti tava na asavatthaniya dhamma uppajjanti. Bahusaccamahattam patte pana yasma ekampi nikayam dvepi .pe. Pancapi nikaye uggahetva ayoniso ummujjamana puggala rasena rasam samsandetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Uddhammam ubbinayam satthusasanam dipenti. Atha sattha yo pana bhikkhu evam vadeyya tathaham bhagavata dhammam desitam ajanami .pe. Samanuddesopi ce evam vadeyyatiadina nayena sikkhapadam pannapetiti. Evam bhagava asavatthaniyanam dhammanam anuppattikalanca uppattikalanca dassetva tasmim samaye sabbasopi tesam abhavam dassento nirabbudo hi sariputtatiadimaha. Tattha nirabbudoti abbudavirahito. Abbudati vuccanti cora. Niccoroti attho. Coroti ca imasmim atthe dussila adhippeta. Te hi assamana hutva samanapatinnataya paresam paccaye corenti tasma nirabbudo niccoro niddussiloti vuttam hoti. Niradinavoti nirupaddavo nirupasaggo. Dussiladinavavirahitoyevati vuttam hoti. Apagatakalakoti kalaka vuccanti dussilayeva. Te hi suvannavannapi samana kalakadhammasamayoga kalakatveva veditabba. Tesam abhava apagatakalako. Apahatakalakotipi patho. Suddhoti apagatakalakattayeva suddho. Pariyodatoti pabhassaro. Sare patitthitoti saroti vuccanti silasamadhipannavimuttivimuttinanadassanaguna. Tasmim sare patitthitatta sare patitthito. Evam sare patitthitabhavam vatva puna so cassa sare patitthitabhavo evam veditabboti dassento imesam hi sariputtatiadimaha. Tatrayam sankhepavannana yanimani veranjayam vassavasam upagatani panca bhikkhusatani imesam yo gunavasena pacchimako sabbaparittaguno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Bhikkhu so sotapannoti. Sotapannoti sotam apanno. Sototi ca maggassetam adhivacanam. Sotapannoti tena samannagatassa puggalassa. Yathaha. Soto sototi hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sototi. Ayameva hi bhante ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhiti. Sotapanno sotapannoti hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sotapannoti. Yo hi bhante imina ariyena atthangikena maggena samannagato ayam vuccati sotapanno soyamayasma evannamo evamgottoti. Idha pana maggena phalassa namam dinnam tasma phalattho sotapannoti veditabbo. Avinipatadhammoti vinipatetiti vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Na attanam apayesu vinipatanasabhavoti vuttam hoti. Kasma. Ye dhamma apayagamaniya tesam parikkhaya. Vinipatanam va vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Apayesu vinipatanasabhavo assa natthiti vuttam hoti. Sammattaniyamena maggena niyatatta niyato. Sambodhi param ayanam para gati assati sambodhiparayano. Uparimaggattayam avassam sampapakoti attho. Kasma. Patiladdhapathamamaggattati. {22} Evam dhammasenapatim sannapetva veranjayam tam vassavasam vitinametva vutthavasso mahapavaranaya pavaretva athakho bhagava ayasmantam anandam amantesi. Amantesiti alapi abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sambodhesi. Kinti. Acinnam kho panetantievamadim. Acinnanti caritam vattamanudhammata. Tam kho panetam acinnam duvidham hoti buddhacinnam savakacinnanti. Katamam buddhacinnam. Idantava ekam yehi nimantita vassam vasanti na te anapaloketva anapucchitva janapadacarikam pakkamanti. Savaka pana apaloketva va anapaloketva va yathasukham pakkamanti. Aparampi buddhacinnam vutthavassa pavaretva janasangahatthaya janapadacarikam pakkamantiyeva. Janapadacarikam caranta ca mahamandalam majjhimamandalam antimamandalanti imesam tinnam mandalanam annatarasmim mandale caranti. Tattha mahamandalam navayojanasatikam. Majjhimamandalam chayojanasatikam. Antimamandalam tiyojanasatikam. Yada mahamandale carikam caritukama honti mahapavaranaya pavaretva patipadadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva gamanigamadisu mahajanam amisapatiggahena anuggahanta dhammadanena cassa vivattupanissitam kusalam vaddhenta navahi masehi janapadacarikam pariyosapenti. Sace pana antovasse bhikkhunam samathavipassana taruna honti mahapavaranaya appavaretva pavaranasangaham datva kattikapunnamaya pavaretva migasirassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva majjhimamandale atthahi masehi carikam pariyosapenti. Sace pana nesam vutthavassanam aparipakkindriya veneyyasatta honti. Tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Indriyaparipakam agamenta migasiramasampi tattheva vasitva pussamasassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva antimamandale sattahi masehi carikam pariyosapenti. Tesu ca mandalesu yattha katthaci carantapi te te satte kilesehi viyojenta sotapattiphaladihi samyojenta veneyyavaseneva nanavannani pupphani ocinanta viya vicaranti. Aparampi buddhanam acinnam devasikam paccusasamaye santam sukham nibbanam arammanam katva phalasamapattisamapajjanam phalasamapattiya vutthahitva mahakarunasamapattiya samapajjanam tato dasasahassacakkavale bodhaneyyasattasamolokanam. Aparampi buddhanam acinnam agantukehi saddhim pathamataram patisantharakaranam atthuppattivasena dhammadesana otinne dose sikkhapadappannapananti. Idam buddhacinnam. Katamam savakacinnam. Buddhassa bhagavato kale dvikkhattum sannipato pure vassupanayikaya ca kammatthanagahanattham vutthavassananca adhigatagunarocanattham uparikammatthanagahanatthanca. Idam savakacinnam. Idha pana buddhacinnam dassento aha acinnam kho panetam ananda tathagatananti. Ayamati agacchayama. Apalokessamati carikancaranatthaya apucchissama. Evanti sampaticchanatthe nipato. Bhanteti garavadhivacanametam. Satthuno pativacanadanantipi vattati. Bhagavato paccassositi bhagavato vacanam patiassosi abhimukho hutva suni sampaticchi. Evanti imina vacanena patiggahesiti vuttam hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Athakho bhagava nivasetvati idha pubbanhasamayanti va sayanhasamayanti va na vuttam. Evam santepi bhagava katabhattakicco majjhantikam vitinametva ayasmantam anandam pacchasamanam katava nagaradvarato patthaya nagaravithiyo suvannarasapinjarahi buddharamsihi samujjotayamano yena veranjassa brahmanassa nivesanam tenupasankami. Gharadvare thitamattameva cassa bhagavantam disva parijano arocesi. Brahmano satim patilabhitva samvegajato sahasa vutthaya maharaham asanam pannapetva bhagavantam paccuggamma ito bhagava upasankamatuti aha. Bhagava upasankamitva pannatte asane nisidi. Athakho veranjo brahmano bhagavantam upanisiditukamo attana thitappadesato yena bhagava tenupasankami. Ito param uttanatthameva. Yam pana brahmano aha apica yo deyyadhammo so na dinnoti tatrayamadhippayo maya nimantitanam vassam vutthanam tumhakam temasam divase divase pato yagukhajjakam majjhantike khadaniyam bhojaniyam sayanhakale anekavidhapanavikatigandhapupphadihi pujasakkaroti evamadiko yo deyyadhammo databbo assa so na dinnoti. Tanca kho no asantanti ettha pana lingavipallaso veditabbo. So ca kho deyyadhammo amhakam no asantoti ayam hettha attho. Athava yamyam mayam tumhakam dadeyyama tanca kho no asantanti evamettha attho veditabbo. Nopi adatukamyatati adatukamatapi no natthi yatha pahutavittupakarananam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Maccharinam. Tam kutettha labbha bahukicca gharavasati. Ttarayam yojana. Yasma bahukicca gharavasa tasma ettha santepi deyyadhamme datukamyataya ca tam kuto labbha kuto tam sakka laddhum yam mayam tumhakam deyyadhammam dadeyyamati gharavasam garahanto aha. So kira marena avattitabhavam na janati gharavasapalibodhena me satisammoso jatoti manni. Tasma evamaha. Apica tam kutettha labbhati imasmim temasabbhantare yamaham tumhakam dadeyyam tam kuto labbha bahukicca hi gharavasati evamettha yojana veditabba. Atha brahmano yannunaham yam me tihi masehi databbam siya tam sabbam ekadivaseneva dadeyyanti cintetva adhivasetu me bhavam gotamotiadimaha. Tattha svatanayati yam me tumhesu sakkare kate sve bhavissati punnanceva pitipamujjanca tadatthaya. Atha tathagato sace aham nadhivaseyyam ayam temasam kinci aladdha kupito manne tena me yaciyamano ekabhattampi na patigganhati natthi imasmim adhivasanakkhanti asabbannu ayanti evam brahmano ca veranjavasino ca garahitva bahum apunnam pasaveyyum tam tesam ma ahositi tesam anukampaya adhivasesi bhagava 1- tunhibhavena. Adhivasetva ca athakho bhagava veranjam brahmanam alam gharavasapalibodhacintayati sannapetva tam khananurupaya dhammiya kathaya ditthadhammikasamparayikam attham @Footnote: 1. tathagatoti padam bhagavati padassa visesananti yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Sandassetva kusale dhamme samadapetva ganhapetva tattha ca nam samuttejetva saussaham katva taya saussahataya annehi ca vijjamanagunehi sampahamsetva dhammaratanavassam vassitva utthayasana pakkami. Pakkante ca pana bhagavati veranjo brahmano puttadaram amantesi mayam bhane bhagavantam temasam nimantetva ekadivasam ekabhattampi nadamha handa dani tatha danam patiyadetha yatha temasikopi deyyadhammo sve ekadivaseneva datum sakka hotiti. Tato panitadanam patiyadapetva yam divasam bhagava nimantito tassa 1- rattiya accayena asanatthanam alankarapetva maharahani asanani pannapetva gandhadhupavasakusumavicitram mahapujam sajjitva bhagavato kalam arocapesi. Tena vuttam athakho veranjo brahmano tassa rattiya accayena .pe. Nitthitam bhattanti. {23} Bhagava bhikkhusanghaparivuto tattha agamasi. Tena vuttam athakho bhagava .pe. Nisidi saddhim bhikkhusanghanti. Athakho veranjo brahmano buddhappamukham bhikkhusanghanti buddhappamukhanti buddhaparinayakam. Buddham sanghattheram katva nisinnanti vuttam hoti. Panitenati uttamena. Sahatthati sahatthena. Santappetvati sutthu tappetva paripunnam suhitam yavadattham katva. Sampavaretvati sutthu pavaretva alam alanti hatthasannaya ca mukhasannaya ca vacibhedena ca patikkhipapetva. Bhuttavinti bhuttavantam. @Footnote: 1. tassa iti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Onitapattapaninti pattato onitapanim apanitahatthanti vuttam hoti. Ticivarena acchadesiti ticivaram bhagavato adasi. Idam pana voharavacanamattam hoti ticivarena acchadesiti. Tasmim ca ticivare ekameko satako sahassam agghati. Iti brahmano bhagavato tisahassagghanakam ticivaramadasi uttamam kasiyavatthasadisam. Ekamekanca bhikkhum ekamekena dussayugenati ekamekena dussayugalena. Tatra ekasatako panca satani agghati. Evam pancannam bhikkhusatanam pancasatasahassagghanakani dussani adasi. Brahmano ettakampi datva atuttho puna sattatthasahassagghanake aneke rattakambale ca pattunnapatapate 1- ca phaletva phaletva ayogaamsavaddhakakayabandhana- parissavanadinam atthaya adasi. Satapakasahassapakananaca bhesajjatelanam tumbani puretva ekamekassa bhikkhuno abbhanjanatthaya sahassagghanakam telamadasi. Kim bahuna catuppaccayesu. Na koci parikkharo samanaparibhogo adinno nama ahosi. Paliyam pana civaramattameva vuttam. Evam mahayagam yajitva saputtadaram vanditva nisinnam athakho bhagava veranjam brahmanam temasam maravattanena dhammassavanamatarasaparibhogaparihinam ekadivaseneva dhammamatavassam vassitva paripunnasankappam kurumano dhammiya kathaya sandassetva .pe. Utthayasana pakkami. Brahmanopi saputtadaro bhagavantanca bhikkhusanghanca vanditva punapi bhante amhakam anuggaham kareyyathati @Footnote: 1. pattunnapattapate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Evamadini vadanto anuvajitva assuni pavattayamano nivatti. Athakho bhagava veranjayam yathabhirantam viharitvati yathaajjhasayam yatharucitam vasam vasitva veranjaya nikkhamitva mahamandalacarika- caranakale gantabbam buddhavithim pahaya dubbhikkhadosena kilantam bhikkhusangham ujuna maggena gahetva gantukamo soreyyadini anupagamma payagapatitthanam gantva tattha gangam nadim uttaritva yena baranasi tadavasari. Tena avasariti tadavasari. Tatrapi yathaajjhasayam viharitva vesalim agamasi. Tena vuttam anupagamma soreyyam .pe. Vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayanti. Samantapasadikaya vinayasamvannanaya veranjakandavannana nitthita. Tatridam samantapasadikaya samantapasadikattasmim acariyaparamparato nidanavatthuppabhedadipanato parasamayavivajjanato sakasamayavisuddhito ceva byanjanaparisodhanato padatthato paliyojanakkamato sikkhapadavinicchayato vibhanganayabhedadassanato sampassatam na dissati kinci apasadikam yato ettha vinnunamayam tasma samantapasadikatveva samvannana pavatta vinayassa veneyyadamanakusalena vuttassa lokanathena lokamanukampamanenati. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 1 page 1-233. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

no pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]