บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ว่าด้วยอดีตขันธ์เป็นต้น ____________________________ ๑- บาลีเป็นอตีตขันธาติกถา. ในปัญหานั้น คำถามว่า "อดีตเป็นขันธ์" เป็นต้น เป็นของปรวาทีผู้ปรารถนาซึ่งความมีอยู่แห่งขันธ์ทั้งหลายอันเป็นอดีตและอนาคต เพราะความไม่เว้นจากความเป็นขันธ์ เป็นต้น. คำรับรองว่า ใช่ เป็นของสกวาที เพราะความเป็นขันธ์เป็นอดีตก็สงเคราะห์เป็นขันธ์. คำถามของปรวาทีอีกว่า "อดีต (ขันธ์) มีอยู่หรือ?". คำปฏิเสธเป็นของสกวาที เพราะความที่อดีตขันธ์ ท่านปฏิเสธคำว่ามีอยู่ ด้วยพระสูตรอันเป็นครรลองแห่งภาษา. ในคำถามว่าด้วย อายตนะและธาตุ ก็ดี ในปัญหาว่าด้วยอนาคตก็ดี ในปัญหาแห่งอนาคต โดยอนุโลมและปฏิโลมอันเทียบเคียงกับปัจจุบันก็ดี ในปัญหาว่าด้วยคำเป็นต้นว่า รูปอดีตเป็นขันธ์ก็ดี บัณฑิตพึงทราบเนื้อความโดยอุบายนี้แล. อนึ่ง ในการชำระพระสูตร คำถามว่า "ไม่พึงกล่าวว่า" เป็นของสกวาที. บรรดาคำเหล่านั้น คำว่า "ขันธ์เป็นต้นเหล่านี้ ไม่มีอยู่เลยหรือ?" อธิบายว่า ธรรมทั้งหลายเหล่านั้น ไม่มีหรือ? เมื่อความเป็นขันธ์เป็นต้นมีอยู่ ปรวาทีผู้ไม่ปรารถนาความไม่มีแห่งอดีตและอนาคตเหล่านั้น จึงตอบรับรองว่า ใช่. ลำดับนั้น สกวาทีจึงนำพระสูตรมา เพื่อชำระความที่ขันธ์อันเป็นอดีตและอนาคตเหล่านั้นเป็นสภาพที่ไม่มีอยู่. แม้คำถามที่ ๒ ก็เป็นของปรวาที. คำรับรองเป็นของสกวาที. การนำพระสูตรมาเป็นของปรวาที. ก็การนำพระสูตรมานั้น ย่อมสำเร็จซึ่งความที่อดีตและอนาคตธรรมเหล่านั้นเป็นขันธ์เป็นต้น แต่ไม่สำเร็จซึ่งความที่ธรรมเหล่านั้นว่ามีอยู่ ดังนี้ เพราะฉะนั้นแม้ปรวาทีนำพระสูตรมาแล้ว ก็ไม่เป็นเช่นกับที่นำมานั่นแหละ ดังนี้แล. อรรถกถาอตีตังขันธาติอาทิกถา จบ. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา กถาวัตถุปกรณ์ อดีตขันธาติกถา จบ. |