|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
แม้พระเถระรูปนี้ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระชินวรพุทธเจ้า ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระนามว่าสิขี ท่านได้เกิดในเรือนอันมีตระกูล เจริญ (วันหนึ่ง) กำลังเดินหาต้นการะเกดที่มีดอกบาน ใกล้กับฝั่งแม่น้ำ ลำดับนั้น พระผู้มีภาคเจ้าได้ทรงกระทำอนุโมทนาแล้ว. ด้วยบุญอันนั้น เขาได้บังเกิดในเทวโลกและมนุษยโลก ได้เสวยสมบัติทั้งสองจนครบถ้วนแล้ว เขาได้บังเกิดพุทธุปบาทกาลนี้ ได้บังเกิดในเรือนอันมีตระกูลแห่งหนึ่ง เลื่อมใสในพระศาสดา บวชแล้วไม่นานนักก็ได้เป็นพระอรหันต์. ท่านระลึกถึงกุศลกรรมที่ได้กระทำไว้ของตนแล้วเกิดความโสมนัส เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า วิตฺ บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า วิตฺถตาย มีวิเคราะห์ว่า ชื่อว่า วิตฺถตา เพราะเป็นแม่น้ำที่แผ่ขยายกว้างออกไป. ชื่อว่า นที เพราะเปล่งเสียง ส่งเสียงหลั่งไหลไปแล้ว, ชื่อว่า ตีรํ เพราะคนที่จะข้ามแม่น้ำ ถึงที่นั้นก่อนแล้ว จึงจะชื่อว่าข้ามไปได้, อธิบายว่า ใกล้ฝั่งแม่น้ำที่กว้างนั้น. บทว่า เกตกึ ปุปฺผิตํ ทิสฺวา มีวิเคราะห์ว่า ชื่อว่า เกตํ เพราะมีหนามที่จะทิ่ม เชื่อมความว่า เห็นดอกการะเกดของต้นการะเกดนั้นแล้ว จึงเด็ดไปทั้วขั้ว. บทว่า สิขิโน โลกพนฺธุโน มีวิเคราะห์ว่า ไฟท่านเรียกว่าสิขี, หมู่รัศมีมีพรรณ ๖ ประการต่างชนิดมีสีเขียวและเหลืองเป็นต้นเช่นกับไฟเปล่งปลั่งโชติช่วงมีอยู่แก่ผู้ใด ผู้นั้นคือพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าสิขีพระ เชื่อมความว่า เราเด็ดดอกการะเกดพร้อมทั้งขั้วมาบูชาพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าสิขี ผู้เป็นเผ่าพันธุ์ของชาวโลก คำที่เหลือมีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๑ เถราปทาน ๑๔. โสภิตวรรค ๒. สุทัสสนเถราปทาน (๑๓๒) จบ. |