พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภภิกษุโลเลรูปหนึ่ง จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า กายํ พลากา สุจิรา ดังนี้.
เรื่องทั้งสองเรื่อง คือ เริ่มเรื่องกับเรื่องในอดีต เป็นเหมือนกับเรื่องแรกนั่นแหละ.
แต่คาถาต่างกัน มีคาถาติดต่อเป็นอันเดียวกันว่า :-
พระโพธิสัตว์ว่า -
อย่างไร นกยางขาวน่ารักตัวนี้จึงมาอยู่ในรังกาเช่นนี้ และที่เป็นรังของกาผู้ดุร้ายสหายของเรา.
กากล่าวว่า -
ดูก่อนนกพิราบผู้สหาย ท่านเป็นทิชาชาติ มีข้าวฟ่างเป็นอาหาร ย่อมรู้จักข้าพเจ้ามิใช่หรือ เราไม่ได้ทำตามคำของท่าน ท่านกลับมาแล้วจงมองดูข้าพเจ้าซึ่งมีตัวลุ่นๆ เถิด.
พระโพธิสัตว์ว่า -
ดูก่อนสหาย ท่านจะได้รับทุกข์อีก เพราะปกติของท่านเป็นเช่นนั้น แท้จริง เครื่องบริโภคของมนุษย์ไม่ควรที่นกจะพึงบริโภค.
ด้วยบทว่า รุจิรา นี้ ในคาถานั้น พระโพธิสัตว์กล่าวหมายเอาความที่กามีสีขาว เพราะมีร่างกายทาด้วยเปรียง.
บทว่า รุจิรา ได้แก่ ดูน่ารัก. อธิบายว่า มีสีขาว.
บทว่า กากนิณฺฑสฺมึ แปลว่า ในรังของกา.
บาลีว่า กากนีฬสฺมึ ดังนี้ก็มี.
กาเรียกนกพิราบว่า ทิชา.
บทว่า สามากโภชนา ได้แก่ มีพืชหญ้าเป็นอาหาร.
จริงอยู่ ในที่นี้ ท่านถือเอาพืชหญ้าแม้ทั้งหมด ด้วยศัพท์ว่า สามากะ.
แม้ในเรื่องนี้ พระโพธิสัตว์ก็กล่าวว่า บัดนี้ ตั้งแต่นี้ไป เราไม่อาจอยู่ในที่นี้ ดังนี้ แล้วบินไปอยู่ในที่อื่น.
พระศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว ทรงประกาศสัจจะ
แล้วทรงประชุมชาดก ในเวลาจบสัจจะ ภิกษุผู้เหลาะแหละดำรงอยู่ในอนาคามิผล.
กาเหลาะแหละในครั้งนั้น ได้เป็น ภิกษุผู้เหลาะแหละในบัดนี้
ส่วนนกพิราบคือ เราตถาคต ฉะนี้แล.
จบ อรรถกถารุจิรชาดกที่ ๕
----------------------------------------------------- .. อรรถกถา รุจิรชาดก จบ.
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=27&A=2285&Z=2292
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=2365
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=2365
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก ๑๖ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
