ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 

อ่าน อรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙]อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 31อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 32อ่านอรรถกถา 25 / 33อ่านอรรถกถา 25 / 440
อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท นิรยวรรคที่ ๒๒

หน้าต่างที่ ๙ / ๙.

               ๙. เรื่องสาวกเดียรถีย์ [๒๓๑]               
               ข้อความเบื้องต้น               
               พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพวกสาวกเดียรถีย์ ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "อวชฺเช" เป็นต้น.

               บุตรพวกเดียรถีย์สอนบุตรไม่ให้ไหว้สมณะ               
               ความพิสดารว่า สมัยหนึ่ง พวกสาวกอัญญเดียรถีย์เห็นพวกลูกๆ ของตนพร้อมทั้งบริวาร เล่นอยู่กับพวกลูกของพวกอุบาสกผู้เป็นสัมมาทิฏฐิ ในเวลาลูกเหล่านั้นมาเรือนแล้ว จึงต่างให้กระทำปฏิญาณว่า "สมณะพวกศากยบุตร พวกเจ้าไม่พึงไหว้, แม้วิหารของสมณะเหล่านั้น พวกเจ้าก็ไม่พึงเข้าไป."
               วันหนึ่ง ลูกของพวกอัญญเดียรถีย์เหล่านั้น กำลังเล่นอยู่ในที่ใกล้แห่งซุ้มประตูนอกพระเชตวันวิหาร มีความระหายน้ำขึ้น. ทีนั้น พวกเขาจึงส่งเด็กของอุบาสกคนหนึ่งไปสู่พระวิหาร สั่งว่า "เจ้าไปดื่มน้ำในวิหารนั้นแล้ว จงนำมาเพื่อพวกเราบ้าง."
               เด็กนั้นก็เข้าไปยังพระวิหาร ถวายบังคมพระศาสดา แล้วกราบทูลความข้อนั้น.

               บุตรพวกเดียรถีย์นับถือพระพุทธศาสนา               
               ครั้งนั้น พระศาสดาตรัสกะเด็กนั้นว่า "เจ้าเท่านั้น ดื่มน้ำแล้วไป จงส่งแม้พวกเด็กนอกนี้มา เพื่อต้องการแก่การดื่มน้ำในที่นี้เทียว." เขาได้ทำอย่างนั้น. พวกเด็กเหล่านั้นมาดื่มน้ำแล้ว.
               พระศาสดารับสั่งให้หาเด็กเหล่านั้นมาแล้ว ตรัสธรรมกถาที่สบายแก่เด็กเหล่านั้น ทรงทำเด็กเหล่านั้นให้มีศรัทธามั่นคงแล้ว ให้ตั้งอยู่ในสรณะและศีล. เด็กเหล่านั้นไปสู่เรือนของตนๆ แล้ว แจ้งความนั้นแก่มารดาและบิดา.
               ครั้งนั้น มารดาและบิดาของพวกเขาถึงความโทมนัสปริเทวนาว่า "ลูกของพวกเราเกิดเป็นคนมีทิฏฐิวิบัติเสียแล้ว."
               ครั้งนั้น คนที่สนิทสนมของพวกนั้นเป็นคนฉลาด มากล่าวธรรมแก่คนเหล่านั้น เพื่อต้องการแก่อันยังความโทมนัสให้สงบ.
               มารดาและบิดาของพวกเด็กเหล่านั้นฟังถ้อยคำของคนเหล่านั้นแล้ว จึงกล่าวว่า "พวกเราจักมอบพวกเด็กๆ เหล่านี้แก่พระสมณโคดมเสียทีเดียว" ดังนี้แล้ว นำไปสู่พระวิหารพร้อมด้วยหมู่ญาติเป็นอันมาก.

               ความเห็นเป็นเหตุให้สัตว์ไปทุคติและสุคติ               
               พระศาสดาทรงตรวจดูอาสยะของคนเหล่านั้นแล้ว
               เมื่อจะทรงแสดงธรรม ได้ทรงภาษิตพระคาถาเหล่านี้ว่า :-
                         ๙.   อวชฺเช วชฺชมติโน    วชฺเช จ อวชฺชทสฺสิโน
                         มิจฺฉาทิฏฺฐิสมาทานา    สตฺตา คจฺฉนฺติ ทุคฺคตึ.
                         วชฺชญฺจ วชฺชโต ญตฺวา    อวชฺชญฺจ อวชฺชโต
                         สมฺมาทิฏฺฐิสมาทานา    สตฺตา คจฺฉนฺติ สุคฺคตึ.
                                   สัตว์ทั้งหลาย ผู้มีความรู้ว่ามีโทษในธรรมที่
                         หาโทษมิได้ มีปกติเห็นว่าหาโทษมิได้ในธรรมที่มี
                         โทษ เป็นผู้ถือด้วยดีซึ่งมิจฉาทิฏฐิ ย่อมไปสู่ทุคติ.
                                   สัตว์ทั้งหลาย รู้ธรรมที่มีโทษ โดยความเป็น
                         ธรรมมีโทษ รู้ธรรมที่หาโทษมิได้ โดยความเป็น
                         ธรรมหาโทษมิได้ เป็นผู้ถือด้วยดีซึ่งสัมมาทิฏฐิ
                         ย่อมไป สู่สุคติ.

               แก้อรรถ               
               บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า อวชฺเช คือ ในสัมมาทิฏฐิมีวัตถุ ๑๐ และในธรรมที่เป็นอุปนิสัยแห่งสัมมาทิฏฐินั้น.
               บทว่า วชฺชมติโน คือ มีมติเกิดขึ้นว่า "นี้มีโทษ" แต่สัตว์เหล่านั้นมีปกติเห็นว่าหาโทษมิได้ ในธรรมที่มีโทษ คือมิจฉาทิฏฐิมีวัตถุ ๑๐ และคือธรรมอันเป็นอุปนิสัยแห่งมิจฉาทิฏฐินั้น.
               อธิบายว่า สัตว์ทั้งหลาย ชื่อว่าผู้ถือด้วยดีซึ่งมิจฉาทิฏฐิ เพราะความที่ตนถือด้วยดีแล้ว ซึ่งมิจฉาทิฏฐินั่น คือความรู้ธรรมที่หาโทษมิได้โดยความเป็นธรรมมีโทษ และรู้ธรรมที่มีโทษโดยความเป็นธรรมหาโทษมิได้ แล้วยึดถือมั่น ย่อมไปสู่ทุคติ.
               ความแห่งพระคาถาที่ ๒ บัณฑิตพึงทราบโดยความตรงกันข้ามกับที่กล่าวแล้ว
               ในกาลจบเทศนา คนเหล่านั้นแม้ทั้งหมดดำรงอยู่ในสรณะ ๓ แล้ว ฟังธรรมอื่นๆ อีกอยู่ ก็ได้ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล ดังนี้แล.

               เรื่องสาวกเดียรถีย์ จบ.               
               นิรยวรรควรรณนา จบ.               
               วรรคที่ ๒๒ จบ.               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท นิรยวรรคที่ ๒๒ จบ.
อ่านอรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙]
อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 31อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 32อ่านอรรถกถา 25 / 33อ่านอรรถกถา 25 / 440
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=25&A=1080&Z=1117
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=24&A=2371
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=24&A=2371
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๓  ธันวาคม  พ.ศ.  ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :