ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 

อ่าน อรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐] [๑๑] [๑๒] [๑๓] [๑๔] [๑๕] [๑๖] [๑๗] [๑๘] [๑๙] [๒๐] [๒๑] [๒๒] [๒๓] [๒๔] [๒๕] [๒๖] [๒๗] [๒๘] [๒๙] [๓๐] [๓๑] [๓๒] [๓๓] [๓๔] [๓๕] [๓๖] [๓๗] [๓๘] [๓๙]อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 35อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 36อ่านอรรถกถา 25 / 38อ่านอรรถกถา 25 / 440
อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท พราหมณวรรคที่ ๒๖

หน้าต่างที่ ๒๒ / ๓๙.

               ๒๒. เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง [๒๘๕]               
               ข้อความเบื้องต้น               
               พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "นิธาย" เป็นต้น.

               ภิกษุเดินทางร่วมกับหญิงแม้ไม่รู้ก็มีโทษ               
               ได้ยินว่า ภิกษุนั้นเรียนกัมมัฏฐานในสำนักพระศาสดาแล้ว พยายามอยู่ในป่า บรรลุพระอรหัตแล้ว คิดว่า "เราจักกราบทูลคุณอันตนได้แล้วแด่พระศาสดา" จึงออกจากป่านั้น.
               ครั้งนั้น หญิงคนหนึ่งในบ้านตำบลหนึ่ง ทำการทะเลาะกับสามี เมื่อสามีนั้นออกไปภายนอก คิดว่า "เราจักไปสู่เรือนตระกูล" จึงเดินทางไป พบภิกษุนั้นในระหว่างทาง คิดว่า "เราจักอาศัยพระเถระนี้ไป" จึงติดตามไปข้างหลังๆ. แต่พระเถระไม่เห็นนาง.
               ครั้งนั้น สามีของนางมาสู่เรือน ไม่เห็นนาง คิดว่า "นางจักไปสู่บ้านแห่งตระกูลแล้ว" ติดตามไปพบนางแล้วคิดว่า "อันหญิงนี้คนเดียวไม่อาจเดินข้ามดงนี้ได้ มันอาศัยอะไรหนอ? จึงไปได้" ดังนี้แล้วตรวจดูอยู่ เห็นพระเถระแล้ว คิดว่า "พระเถระนี้จักเป็นผู้พาหญิงนี้ออกไปแล้ว" จึงขู่พระเถระ.
               ครั้งนั้น หญิงนั้นจึงกล่าวกะสามีนั้นว่า "ท่านผู้เจริญนั่นมิได้เห็น มิได้ร้องเรียกดิฉันเลย คุณอย่าได้ว่ากล่าวอะไรๆ กะท่านเลย."

               พระเถระถูกสามีของหญิงนั้นตีแต่ไม่โกรธ               
               สามีนั้นมีความโกรธเกิดขึ้นว่า "ก็เจ้าจักไม่บอกบุคคลผู้พาเจ้าไปแก่เราหรือ? เราจักทำกรรมอันสมควรแก่ภิกษุนี้ (แทน) ตัวเจ้าให้ได้." ด้วยความอาฆาตในหญิง จึงตีพระเถระ แล้วพาหญิงนั้นกลับไป.
               ทั่วสรีระของพระเถระได้เป็นปมเกิดขึ้นแล้ว. ครั้นในกาลแห่งพระเถระนั้นมาสู่วิหาร ภิกษุทั้งหลายพากันนวดสรีระ เห็นปมแล้วถามว่า "นี่อะไร?" ท่านบอกเนื้อความนั้นแก่ภิกษุเหล่านั้น.
               ลำดับนั้น พวกภิกษุถามท่านว่า "ผู้มีอายุ ก็เมื่อบุรุษนั้นประหารอยู่อย่างนั้น, ท่านได้กล่าวอะไร? หรือความโกรธเกิดแก่ท่านไหม?"
               พระเถระกล่าวว่า "ผู้มีอายุทั้งหลาย ความโกรธย่อมไม่เกิดขึ้นแก่เรา."
               ภิกษุเหล่านั้นไปสู่สำนักของพระศาสดา กราบทูลเนื้อความนั้นแล้ว กราบทูลว่า "พระเจ้าข้า ภิกษุนั้น อันข้าพระองค์ทั้งหลายกล่าวอยู่ว่า ‘ความโกรธย่อมเกิดขึ้นแก่ท่านไหม’ ยังกล่าวได้ว่า ‘ท่านผู้มีอายุทั้งหลาย ความโกรธย่อมไม่เกิดขึ้นแก่เรา’ ภิกษุนั้นกล่าวคำไม่จริง พยากรณ์อรหัตผล."

               พระขีณาสพแม้ถูกตีก็ไม่โกรธ               
               พระศาสดาทรงสดับถ้อยคำของภิกษุเหล่านั้นแล้ว ตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย ธรรมดาพระขีณาสพทั้งหลาย มีอาชญาอันวางแล้ว พระขีณาสพเหล่านั้นย่อมไม่ทำความโกรธในชนทั้งหลาย แม้ผู้ประหารอยู่"
               ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า :-
                         ๒๒.  นิธาย ทณฺฑํ ภูเตสุ    ตเสสุ ถาวเรสุ จ
                         โย น หนฺติ น ฆาเตติ    ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ.
                                   ผู้ใดวางอาชญาในสัตว์ทั้งหลาย ผู้สะดุ้งและ
                         ผู้มั่นคง ไม่ฆ่าเอง ไม่ใช้ให้ผู้อื่นฆ่า, เราเรียกผู้นั้น
                         ว่า เป็นพราหมณ์.

               แก้อรรถ               
               บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า นิธาย ได้แก่ วางแล้ว คือปลงลงแล้ว.
               สองบทว่า ตเสสุ ถาวเรสุ จ ความว่า ผู้ชื่อว่าสะดุ้ง เพราะความสะดุ้งด้วยสามารถแห่งตัณหา และผู้ชื่อว่ามั่นคง เพราะความเป็นผู้มั่นคงโดยความไม่มีแห่งตัณหา.
               สองบทว่า โย น หนฺติ เป็นต้น ความว่า ผู้ใด ชื่อว่ามีอาชญาอันวางแล้ว เพราะความเป็นผู้มีปฏิฆะไปปราศแล้วในสัตว์ทั้งปวงอย่างนี้ ย่อมไม่ฆ่าเอง ไม่ใช้ให้ผู้อื่นฆ่า ซึ่งสัตว์อะไรๆ, เราเรียกผู้นั้นว่า เป็นพราหมณ์.
               ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.

               เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง จบ.               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท พราหมณวรรคที่ ๒๖
อ่านอรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐] [๑๑] [๑๒] [๑๓] [๑๔] [๑๕] [๑๖] [๑๗] [๑๘] [๑๙] [๒๐] [๒๑] [๒๒] [๒๓] [๒๔] [๒๕] [๒๖] [๒๗] [๒๘] [๒๙] [๓๐] [๓๑] [๓๒] [๓๓] [๓๔] [๓๕] [๓๖] [๓๗] [๓๘] [๓๙]
อ่านอรรถกถา 25 / 1อ่านอรรถกถา 25 / 35อรรถกถา เล่มที่ 25 ข้อ 36อ่านอรรถกถา 25 / 38อ่านอรรถกถา 25 / 440
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=25&A=1301&Z=1424
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=25&A=2016
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=25&A=2016
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๓  ธันวาคม  พ.ศ.  ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :