|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
บทว่า ตุณฺหี อโหสิ ความว่า อุตติยปริพาชกตั้งอยู่ในสัตตูปลัทธิ ลัทธิว่ามีสัตว์ จึงถามในข้อที่ไม่ควรถาม เหุตนั้นจึงนิ่งเสีย. บทว่า สพฺพํ สามุกฺกํสิกํ วต เม ความว่า พระสมณโคดมถูกเราถาม บทว่า ตทสฺส ได้แก่ ทิฏฐินั้นพึงเกิดขึ้นอย่างนี้. บทว่า ปจฺจนฺติมํ ความว่า เพราะเหตุที่หอรบและกำแพงเป็นต้นของนครในมัชฌิมประเทศจะมั่นคงหรืออ่อนแอ ก็หรือว่าจะไม่เป็นที่อันโจรรังเกียจโดยประการทั้งปวง ฉะนั้น ไม่ทรงถือเอาข้อนั้น จึงตรัสว่า ปจฺจนติมํ นครํ. บทว่า ทฬฺหทฺทาลํ แปลว่า มีกำแพงแข็งแรง. บทว่า พฬฺหปาการโตรณํ ได้แก่ มีกำแพงแข็งแรงและมีบานประตูแข็งแรง. เพราะเหตุไร จึงตรัสว่ามีประตูเดียว. เพราะว่าในนครที่มีประตูมาก จำจะต้องมีคนรักษาประตูที่ฉลาดมากคน ประตูเดียวคนเดียวก็พอ. ก็คนอื่นผู้เสมอด้วยปัญญาของพระตถาคตไม่มี เพราะฉะนั้น จึงกล่าวว่ามีประตูเดียว เพื่อจะแสดงความเปรียบเทียบข้อที่พระศาสดาทรงเป็นบัณฑิต และทรงเป็นดุจผู้เฝ้าประตูฉะนั้น. บทว่า ปณฺฑิโต ได้แก่ ผู้ประกอบด้วยความเป็นบัณฑิต. บทว่า พยตฺโต ได้แก่ ผู้ประกอบด้วยความเป็นผู้สามารถ. บทว่า เมธาวี ได้แก่ ผู้ประกอบด้วยเมธา กล่าวคือปัญญารู้ความอาบัติแห่งฐานะ. บทว่า อนุปริยายปถํ ได้แก่ ทางกำแพงที่มีชื่อว่า เฉลียง. บทว่า กาการสนฺธึ ได้แก่ ที่ที่ไม่มีอิฐ ๒ แผ่น. บทว่า ปาการวิวรํ ได้แก่ ที่ช่องของกำแพง. บทว่า ตเทเวตํ ปญฺหํ ความว่า อุตติยปริพาชกถามซ้ำปัญหาที่ถามไว้โดยนัยว่า โลกเที่ยงเป็นต้นแล้วหยุดเสียอันนั้นแหละ ด้วยบทว่า สพฺโพ จ เตน โลโก พระเถระแสดงว่า อุตติยปริพาชกตั้งอยู่ในสัตตูปลัทธิ จึงถามโดยอาการอย่างอื่น. จบอรรถกถาอุตติยสูตรที่ ๕ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย ทสกนิบาต ทุติยปัณณาสก์ อุบาสกวรรคที่ ๕ ๕. อุตติยสูตร จบ. |