|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
บทว่า น ภทฺทกํ ความว่า ไม่ได้. อธิบายว่า ในสองอย่างนั้น ผู้ใดกลัวมากแล้ว ตาย ผู้นั้นชื่อว่าตายไม่ดี. (ส่วน) ผู้ใดถือปฏิสนธิในอบายผู้นั้น (ชื่อว่า) มีกาลกิริยาไม่ดี. ในบทมีอาทิว่า กมฺมาราโม ดังนี้ สิ่งที่มายินดี ชื่อว่าอารามะ. อธิบายว่า ได้แก่ความยินดียิ่ง. บุคคล ชื่อว่า กมฺมาราโม เพราะมีความยินดีในนวกรรมมีการสร้างวิหารเป็นต้น. ชื่อว่า กมฺมรโต เพราะยินดีในกรรมนั้นๆ นั่นแหละ. ชื่อว่า อนุยุตฺโต เพราะประกอบความที่เป็นผู้มีกรรมเป็นที่มายินดีนั่นแหละบ่อยๆ. ในบททั้งปวงก็มีนัยนี้. ก็การพูดคุยกัน (เรื่องหญิงเรื่องชาย) ชื่อว่าภัสสะ ในที่นี้. บทว่า นิทฺทา ได้แก่ความหลับ. บทว่า สงฺคณิกา ได้แก่ เป็นผู้คลุกคลีด้วยหมู่ การคลุกคลีด้วยหมู่นั้น พึงทราบโดยนัยมีอาทิว่า เมื่อคนเดียวก็เพิ่มเป็นสอง เมื่อมีสองคน ก็มีคนที่สาม. บทว่า สํสคฺโค ได้แก่ ความเป็นผู้เกี่ยวข้องกัน อันเป็นไปแล้วด้วยสามารถแห่งการเกี่ยวเนื่องกัน ด้วยการฟัง การเห็น การเจรจา การร่วมกันและการเกี่ยวเนื่องกันทางกาย. บทว่า ปปญฺโจ ได้แก่ ธรรมเครื่องเนิ่นช้าคือกิเลส อันเป็นไปแล้วด้วยสามารถแห่งตัณหา ทิฏฐิและมานะ อันดำรงอยู่ด้วยอาการมึนเมา. บทว่า สกฺกายํ ได้แก่ วัฏฏะอันเป็นไปในภูมิ ๓. บทว่า สมฺมาทุกฺขสฺส อนฺตกิริยาย ความว่า เพื่อกระทำการตัดขาดแห่งวัฏทุกข์ทั้งสิ้นโดยเหตุ โดยนัย. บทว่า มโค ได้แก่ เช่นมฤค. บทว่า นิปฺปปญฺจปเท ได้แก่ ในธรรมเครื่องถึงซึ่งพระนิพพาน. บทว่า อาธารยิ ความว่า ให้บริบูรณ์ ได้แก่ ยังวัตรปฏิบัตินั้นให้ถึงพร้อม. จบอรรถกถาภัททกสูตรที่ ๔ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย ฉักกนิบาต ปฐมปัณณาสก์ สาราณิยาทิวรรคที่ ๒ ๔. ภัททกสูตร จบ. |