ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อ่านอรรถกถา 19 / 1อ่านอรรถกถา 19 / 1776อรรถกถา เล่มที่ 19 ข้อ 1786
อรรถกถา สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค สัจจสังยุตต์ อามกธัญญเปยยาล
จตุตถวรรคที่ ๑๐

               อามกธัญญเปยยาลวรรควรรณนา               
               พึงทราบอธิบายในอามกธัญญเปยยาล จตุตถวรรคที่ ๑๐.
               นัยที่สมควรและไม่สมควร ในสิ่งของมีแพะและแกะเป็นเบื้องต้น มีนาและสวนเป็นที่สุด ก็พึงใคร่ครวญด้วยอำนาจวินัย.
               ปุพพัณณะคือธัญญชาติย่อมงอกในที่ใด ที่นั้นชื่อว่านา. อปรัณณชาติคือถั่วและงา ย่อมงอกในที่ใด ที่นั้นชื่อว่าสวน.
               อีกอย่างหนึ่ง ปุพพัณณะและอปรัณณชาติทั้งสองนั้นงอกในที่ใด ที่นั้นชื่อว่านา. ชื่อว่าสวน เพราะเป็นภูมิภาคที่ไม่ได้ทำไว้แล้ว เพื่อต้องการปุพพัณณะและอปรัณณชาตินั้น. ก็ในคำนี้ แม้สระและบึงเป็นต้น ท่านก็สงเคราะห์เอาด้วยหัวข้อว่านาและสวนนั่นเอง.
               คำว่า การซื้อและการขาย ได้แก่ ซื้อด้วย ขายด้วย.
               ทูตกรรม ท่านเรียกว่าความเป็นทูต. การรับหนังสือหรือข่าวของพวกคฤหัสถ์แล้วไปที่นั้นๆ ท่านเรียกว่าการรับใช้. ขึ้นชื่อว่าการไปเล็กน้อยของภิกษุที่เขาส่งไปเรือนเล็กเรือนใหญ่. การทำทั้งสองอย่างนั้น ชื่อว่าการประกอบ เพราะฉะนั้น พึงทราบเนื้อความในบทนี้ว่า การประกอบทูตกรรมและการรับใช้.
               การหลอกลวง ชื่อว่าการโกง ในคำเป็นต้นว่า โกงด้วยตาชั่ง.
               ในคำว่าโกงนั้น การโกงด้วยตาชั่งมี ๔ อย่าง คือ การโกงโดยรูป การโกงโดยภาชนะ การโกงโดยรับ การโกงโดยปกปิด.
               บรรดาการโกงเหล่านั้น บุคคลทำตาชั่งสองอันให้เหมือนกัน เมื่อถือเอาย่อมถือเอาด้วยตาชั่งใหญ่ เมื่อจะให้ก็ให้ด้วยตาชั่งเล็กนี้ ชื่อว่าโกงโดยรูป. เมื่อจะรับเอาก็เอามือกดตาชั่งข้างหลังไว้ เมื่อจะให้ก็เอามือกดข้างหน้าไว้ นี้ชื่อว่าโกงโดยภาชนะ. เมื่อจะรับก็ยึดเชือกที่โคน เมื่อจะให้ก็ยึดเชือกข้างปลาย นี้ชื่อว่าโกงโดยการรับ. ทำตาชั่งให้กลวงแล้วใส่ผงเหล็กข้างใน เมื่อจะรับก็ทำตาชั่งนั้นไว้ข้างหลัง เมื่อจะให้ก็เอาไว้ข้างหน้า นี้ชื่อว่าโกงโดยการปกปิด.
               ถาดทอง ท่านเรียกว่าภาชนะ การหลอกลวงด้วยถาดทองใด นั้นชื่อว่าการโกงโดยภาชนะ. อย่างไร คือทำถาดทองใบหนึ่งแล้วทำถาดโลหะอย่างอื่น ๒-๓ ใบให้สีเหมือนทอง แต่นั้นจึงไปชนบท แล้วเข้าไปหาตระกูลที่มั่งคั่งไรๆ นั่นเทียว กล่าวว่า พวกท่านจงถือเอาถาดทองเถิด เมื่อพวกเขาสอบถามถึงราคา ก็ทำทีเป็นเหมือนจะให้ถาดใบที่มีค่ามากกว่า ลำดับนั้น เมื่อพวกเขากล่าวว่า จะรู้ว่าถาดเหล่านี้เป็นทองได้อย่างไร จึงกล่าวว่า จงเลือกถือเอาเถิด แล้วก็สีถาดทองลงที่หินให้ถาดทั้งหมดแล้วไป.
               การโกงด้วยเครื่องนับมี ๓ ประเภท ด้วยอำนาจประเภทแห่งหทยะ ประเภทแห่งยอด และประเภทแห่งเชือก.
               ในการโกงเหล่านั้น ประเภทแห่งหทยะ ย่อมได้ในเวลานับเนยใสและน้ำมันเป็นต้น ก็เมื่อจะถือวัตถุเหล่านั้นก็กล่าวว่า จงค่อยๆ หยอด เพราะเครื่องนับเป็นรูข้างล่าง แล้วจึงให้ใหลเข้าไปในภาชนะเป็นอันมากถือเอา เมื่อจะให้ก็ปิดรูแล้วให้เต็มอย่างเร็วให้.
               ประเภทแห่งยอด ย่อมได้ในเวลาตวงงาและข้าวสารเป็นต้น ก็เมือจะถึงเอางาและข้าวสารเป็นต้นเหล่านั้น จึงค่อยๆ พูนให้สูงเป็นยอดถือเอา เมื่อจะให้ก็รีบทำลายยอดเสียจึงให้.
               ประเภทแห่งเชือก ย่อมได้ในเวลาวัดนาและสวน ก็เมื่อไม่ได้อะไรๆ อยู่ที่นาที่ไม่ใหญ่ก็วัดให้ใหญ่.
               ได้ยินว่า นายพรานคนหนึ่งจับเนื้อและลูกเนื้อได้มาอยู่. นักเลงคนหนึ่งจึงกล่าวกับเขาว่า ผู้เจริญ เนื้อราคาเท่าไร ลูกเนื้อราคาเท่าไร และเมื่อนายพรานกล่าวว่า เนื้อสองกหาปณะ ลูกเนื้อหนึ่งกหาปณะ จึงให้เงินหนึ่งกหาปณะ ถือเอาลูกเนื้อแล้วกลับมากล่าวว่า ผู้เจริญ ข้าพเจ้าไม่ต้องการลูกเนื้อ ท่านจงให้เนื้อแก่ข้าพเจ้า.
               พราน. ถ้าอย่างนั้น แกจงให้สองกหาปณะ.
               นักเลง. พ่อ ครั้งก่อน ข้าพเจ้าให้หนึ่งกหาปณะแล้วมิใช่หรือ.
               พราน. เออ. ให้แล้ว.
               นักเลง. เจ้าจงรับลูกเนื้อแม้นี้ นั้นเป็นกหาปณะหนึ่งอย่างนี้ และลูกเนื้อมีค่าหนึ่งกหาปณะ รวมแล้วเป็นสองกหาปณะ.
               นายพรานนั้นกำหนดแล้วว่า เขากล่าวมีเหตุ จึงได้รับเอาลูกเนื้อแล้วให้เนื้อไปแล.
               การทำของที่มิใช่สังวาลว่าเป็นสังวาล มิใช่แก้วมณีว่าเป็นแก้วมณี มิใช่ทองว่าเป็นทอง แล้วหลอกลวงด้วยของเทียม ด้วยอำนาจการประกอบหรือด้วยอำนาจมายา ชื่อว่าการโกง. การประกอบการโกง ชื่อว่าทำปลอม
               คำว่า ทำปลอม นี้เป็นชื่อแห่งการรับสินบนเป็นต้นเหล่านั้นนั่นเอง. เพราะฉะนั้น พึงทราบเนื้อความในบทนี้ว่า จากการรับสินบน จากการล่อลวง จากการทำของปลอม นั่นแล. อาจารย์บางพวกแสดงเหตุอื่นแล้วย่อมกล่าวว่า การเปลี่ยนแก่ผู้อื่น ชื่อว่าการทำปลอม. ก็คำนั้น ท่านสงเคราะห์เอาการล่อลวงนั่นเอง.
               การตัดมือเป็นต้น ชื่อว่าการตัด ในเหตุมีการตัดเป็นต้น. การให้ตาย ชื่อว่าการฆ่า. การผูกด้วยเครื่องผูกคือเชือกเป็นต้น ชื่อว่าการผูก.
               ชื่อว่า การตีชิงมี ๒ อย่าง คือ การตีชิงในเวลาหิมะตก ๑ การตีชิงด้วยการปกปิดด้วยกอไม้ ๑.
               เวลาหิมะตก โจรทั้งหลายปกปิดด้วยหิมะแล้วตีชิงคนที่หลงทาง นี้ชื่อว่าการตีชิงในเวลาหิมะตก. โจรทั้งหลายปกปิดด้วยกอไม้เป็นต้นแล้วตีชิง นี้ชื่อว่าการตีชิงด้วยการปกปิดด้วยกอไม้.
               กระทำการปล้นหมู่บ้านและนิคมเป็นต้น ท่านเรียกการปล้น. การทำอย่างหยาบช้า คือการเข้าไปในบ้านแล้ว ปักมีดที่อกของคนทั้งหลาย แล้วถือเอาสิ่งของที่ตนปรารถนา ชื่อว่ากรรโชก. เว้นจากการตัดและการกรรโชกนั้นอย่างนี้แล.
               คำที่เหลือในบททั้งปวง มีเนื้อความตื้นทั้งนั้นแล.
               ขยายความอามกธัญญเปยยาลวรรค               
               ในอรรถกถาสังยุตตนิกาย ชื่อสารัตถปกาสินี จบแล้ว               
               และจบการขยายความอรรถกถามหาวรรคแล               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค สัจจสังยุตต์ อามกธัญญเปยยาล จตุตถวรรคที่ ๑๐ จบ.
อ่านอรรถกถา 19 / 1อ่านอรรถกถา 19 / 1776อรรถกถา เล่มที่ 19 ข้อ 1786
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=19&A=11105&Z=11182
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=8478
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=8478
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๒๑  ธันวาคม  พ.ศ.  ๒๕๔๙
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :